□8:2 «mahaw kesili bar bolƣan bir kixi» — mahaw kesili bir hil ⱪorⱪunqluⱪ, yuⱪumluⱪ terǝ kesili bolup, Tǝwrat ⱪanuni boyiqǝ Yǝⱨudiylar bu hil kesǝlgǝ giriptar bolƣanlarni «napak» dǝp ⱨesablap, ularƣa tǝgmǝsliki kerǝk idi («Law.» 13-14-bablar). «Tǝⱪsir» — grek tilida bu sɵz «kurios» dǝp atilidu. U aldi-kǝynidiki sɵzlǝrgǝ ⱪarap yaki «Tǝⱪsir» yaki «Rǝb»ni bildüridu. Muxu yǝrdǝ mahaw kesiligǝ giriptar adǝm Əysaning kim ikǝnlikini tehi anqǝ bilmigǝqkǝ, «Tǝⱪsir» dǝp tǝrjimǝ ⱪiliximiz kerǝk.
□8:4 «udul berip kaⱨinƣa ɵzüngni kɵrsitip, ularda bir guwaⱨliⱪ bolux üqün, Musa bu ixta ǝmr ⱪilƣan ⱨǝdiyǝ-ⱪurbanliⱪni sunƣin» — Tǝwrat ⱪanuni boyiqǝ birsi mahaw kesilidin saⱪayƣan bolsa, muⱪǝddǝs ibadǝthanidiki mǝs’ul kaⱨinning aldiƣa berip ɵzini «saⱪ, yaki saⱪ ǝmǝs» dǝp tǝkxürtüp ⱪurbanliⱪ ⱪilixi kerǝk idi; andin ⱪaytidin jǝmiyǝt bilǝn arilixalaytti. («Law.» ,13:9, 14:11-13, «Luⱪa» 5:14ni kɵrüng). Demisǝkmu, Mǝsiⱨ kǝlgüqǝ bundaⱪ murasim bir ⱪetimmu ɵtküzülüp baⱪmiƣan.
■8:4 Law. 13:2; 14:2; Luⱪa 5:14.
□8:9 «mǝnmu baxⱪa birsining ⱨoⱪuⱪi astidiki adǝmmǝn...» — «mǝnmu» degǝn sɵzgǝ diⱪⱪǝt ⱪiliximiz kerǝk. Demǝk, yüzbexi Rim imperatorining ⱨoⱪuⱪi astida turup ɵz ⱨoⱪuⱪi bilǝn ǝskǝrlirigǝ buyruⱪ berǝlǝytti; Əysa alǝm igisining ⱨoⱨuⱪi astida turup uning ⱨoⱪuⱪi bilǝn alǝmning ixlirini buyruydiƣan adǝm idi.
□8:12 «künqiⱪix wǝ künpetixtin kǝlgǝnlǝr ...» — (11-ayǝt) Yǝⱨudiy ǝmǝslǝrni, yǝni yat ǝlilklǝrni kɵrsitidu. «Padixaⱨliⱪning ɵz pǝrzǝntliri» bolsa, ǝsli Hudaning padixaⱨliⱪiƣa mirashor bolux kerǝk bolƣan Yǝⱨudiylarning ɵzlirini kɵrsitidu.
■8:12 Mat. 13:42; 21:43; 22:13; 24:51; Luⱪa 13:28.
□8:20 «Insan’oƣlining bexini ⱪoyƣudǝk yerimu yoⱪ» — Tǝwratta «Insan’oƣli» degǝn ibarǝ aldin eytilƣan, dunyani ⱪutⱪuzuxⱪa kelidiƣan «Mǝsiⱨ»ni kɵrsǝtkǝnidi (mǝsilǝn, «Dan.» 7:13-14). Tǝwrat-zǝbur boyiqǝ bu ǝwǝtilgüqining Hudaning küq-ⱪudriti wǝ xan-xǝripi bilǝn ǝrxtin qüxüp, pütkül insanlarni mǝnggü baxⱪuridiƣanliⱪi aldin eytilƣan. Uningdin muⱨimi, bizningqǝ, Əysa Mǝsiⱨning bu namni ɵzi ⱨǝⱪⱪidǝ kɵp ixlitixi ɵzining toluⱪ insan ikǝnlikini, insaniyǝt bilǝn bir ikǝnlikini tǝkitlǝx üqün idi. Qünki ǝrx tǝripidin eytⱪanda ajayib ix xuki, gǝrqǝ u ǝzǝldin Hudaning Oƣli bolƣan bolsimu, u ⱨazir yǝnǝ «Insanning oƣli»mu idi. «Tǝbirlǝr»nimu kɵrüng.
□8:21 «Rǝb, mening awwal berip atamni yǝrlikkǝ ⱪoyuxumƣa ijazǝt bǝrgǝysǝn» — bu kixining atisi bǝlkim tehi dunyadin kǝtmigǝnidi. Xuning bilǝn bǝzilǝr: «Awwal berip atam ɵlüp uni yǝrlikkǝ ⱪoyƣuqǝ kütüxümgǝ yol ⱪoyƣaysǝn» dǝp tǝrjimǝ ⱪilidu.
□8:22 «Ɵlüklǝr ɵz ɵlüklirini yǝrlikkǝ ⱪoysun» — «ɵlüklǝr» muxu yǝrdǝ xübⱨisizki, gunaⱨliridin ⱪutⱪuzulmiƣanliⱪi tüpǝylidin «roⱨi ɵlgǝnlǝr»ni kɵrsitidu.
■8:26 Ayup 26:12; Zǝb. 107:29; Yǝx. 51:10.
□8:28 «Gadaraliⱪlar» — yaki «Gerasaliⱪlar» («Luⱪa» 8:36ni kɵrüng). «jin qaplaxⱪan ikki kixi gɵrliridin qiⱪip uningƣa aldiƣa kǝldi» — «gɵrlǝrdin» — Ⱪanaanda (Pǝlǝstindǝ) kɵp gɵrlǝr ɵngkürlǝrdin yasilidu.