8
Əysaning mahaw kesilini saⱪaytixi
Mar. 1:40-45; Luⱪa 5:12-16
U taƣdin qüxkǝndǝ, top-top kixilǝr uningƣa ǝgixip mangdi. Wǝ mana, mahaw kesili bar bolƣan bir kixi uning aldiƣa kelip, bexini yǝrgǝ urup tizlinip:
— Tǝⱪsir, ǝgǝr halisingiz, meni kesilimdin pak ⱪilalaysiz! — dedi. «mahaw kesili bar bolƣan bir kixi» — mahaw kesili bir hil ⱪorⱪunqluⱪ, yuⱪumluⱪ terǝ kesili bolup, Tǝwrat ⱪanuni boyiqǝ Yǝⱨudiylar bu hil kesǝlgǝ giriptar bolƣanlarni «napak» dǝp ⱨesablap, ularƣa tǝgmǝsliki kerǝk idi («Law.» 13-14-bablar). «Tǝⱪsir» — grek tilida bu sɵz «kurios» dǝp atilidu. U aldi-kǝynidiki sɵzlǝrgǝ ⱪarap yaki «Tǝⱪsir» yaki «Rǝb»ni bildüridu. Muxu yǝrdǝ mahaw kesiligǝ giriptar adǝm Əysaning kim ikǝnlikini tehi anqǝ bilmigǝqkǝ, «Tǝⱪsir» dǝp tǝrjimǝ ⱪiliximiz kerǝk.   Mar. 1:40; Luⱪa 5:12. Əysa uningƣa ⱪolini tǝgküzüp turup:
— Halaymǝn, pak bolƣin! — dewidi, bu adǝmning mahaw kesili xuan pak bolup saⱪaydi. Əysa uningƣa:
— Ⱨazir bu ixni ⱨeqkimgǝ eytma, bǝlki udul berip kaⱨinƣa ɵzüngni kɵrsitip, ularda bir guwaⱨliⱪ bolux üqün, Musa bu ixta ǝmr ⱪilƣan ⱨǝdiyǝ-ⱪurbanliⱪni sunƣin, — dedi. «udul berip kaⱨinƣa ɵzüngni kɵrsitip, ularda bir guwaⱨliⱪ bolux üqün, Musa bu ixta ǝmr ⱪilƣan ⱨǝdiyǝ-ⱪurbanliⱪni sunƣin» — Tǝwrat ⱪanuni boyiqǝ birsi mahaw kesilidin saⱪayƣan bolsa, muⱪǝddǝs ibadǝthanidiki mǝs’ul kaⱨinning aldiƣa berip ɵzini «saⱪ, yaki saⱪ ǝmǝs» dǝp tǝkxürtüp ⱪurbanliⱪ ⱪilixi kerǝk idi; andin ⱪaytidin jǝmiyǝt bilǝn arilixalaytti. («Law.» ,13:9, 14:11-13, «Luⱪa» 5:14ni kɵrüng). Demisǝkmu, Mǝsiⱨ kǝlgüqǝ bundaⱪ murasim bir ⱪetimmu ɵtküzülüp baⱪmiƣan.   Law. 13:2; 14:2; Luⱪa 5:14.
 
Əysaning rimliⱪ yüzbexining qakirini saⱪaytixi
Luⱪa 7:1-10; Yⱨ. 4:43-54
U Kǝpǝrnaⱨum xǝⱨirigǝ barƣanda, rimliⱪ bir yüzbexi uning aldiƣa kelip, uningdin yelinip: Luⱪa 7:1.
— Tǝⱪsir, qakirim palǝq bolup ⱪelip, bǝk azablinip ɵydǝ yatidu, — dedi.
Mǝn berip uni saⱪaytip ⱪoyay, — dedi Əysa.
Yüzbexi jawabǝn:
— Tǝⱪsir, torusumning astiƣa kirixingizgǝ layiⱪ ǝmǝsmǝn. Pǝⱪǝt bir eƣizla sɵz ⱪilip ⱪoysingiz, qakirim saⱪiyip ketidu. Zǝb. 107:20. Qünki mǝnmu baxⱪa birsining ⱨoⱪuⱪi astidiki adǝmmǝn, mening ⱪol astimda lǝxkǝrlirim bar. Birigǝ bar desǝm baridu, birigǝ kǝl desǝm, kelidu. Ⱪulumƣa bu ixni ⱪil desǝm, u xu ixni ⱪilidu, — dedi. «mǝnmu baxⱪa birsining ⱨoⱪuⱪi astidiki adǝmmǝn...» — «mǝnmu» degǝn sɵzgǝ diⱪⱪǝt ⱪiliximiz kerǝk. Demǝk, yüzbexi Rim imperatorining ⱨoⱪuⱪi astida turup ɵz ⱨoⱪuⱪi bilǝn ǝskǝrlirigǝ buyruⱪ berǝlǝytti; Əysa alǝm igisining ⱨoⱨuⱪi astida turup uning ⱨoⱪuⱪi bilǝn alǝmning ixlirini buyruydiƣan adǝm idi.
10 Əysa bu gǝplǝrni anglap, ⱨǝyran boldi. Ɵzi billǝ kǝlgǝnlǝrgǝ:
— Mǝn silǝrgǝ xuni bǝrⱨǝⱪ eytip ⱪoyayki, bundaⱪ ixǝnqni ⱨǝtta Israillar arisidimu tapalmiƣanidim. 11 Silǝrgǝ xuni eytayki, nurƣun kixilǝr künqiⱪix wǝ künpetixtin kelip, ǝrx padixaⱨliⱪida Ibraⱨim, Isⱨaⱪ wǝ Yaⱪuplar bilǝn bir dastihanda olturidu. Luⱪa 13:29. 12 Lekin bu padixaⱨliⱪning ɵz pǝrzǝntliri bolsa, sirtta ⱪarangƣuluⱪⱪa taxlinip, u yǝrdǝ yiƣa-zarlar kɵtüridu, qixlirini ƣuqurlitidu, — dedi. «künqiⱪix wǝ künpetixtin kǝlgǝnlǝr ...» — (11-ayǝt) Yǝⱨudiy ǝmǝslǝrni, yǝni yat ǝlilklǝrni kɵrsitidu. «Padixaⱨliⱪning ɵz pǝrzǝntliri» bolsa, ǝsli Hudaning padixaⱨliⱪiƣa mirashor bolux kerǝk bolƣan Yǝⱨudiylarning ɵzlirini kɵrsitidu.   Mat. 13:42; 21:43; 22:13; 24:51; Luⱪa 13:28. 13 Andin, Əysa yüzbexiƣa:
— Ɵyünggǝ ⱪayt, ixǝnginingdǝk sǝn üqün xundaⱪ ⱪilinidu, dedi. Ⱨeliⱪi qakarning kesili xu pǝyttǝ saⱪaytildi.
 
Əysaning nurƣun kesǝllǝrni saⱪaytixi
Mar. 1:29-34; Luⱪa 4:38-41
14 Əysa Petrusning ɵyigǝ barƣanda, Petrusning ⱪeynanisining ⱪizip orun tutup yetip ⱪalƣinini kɵrdi. Mar. 1:29; Luⱪa 4:38. 15 U uning ⱪolini tutiwidi, uning ⱪizitmisi yandi. Ayal dǝrⱨal ornidin turup, Əysani kütüxkǝ baxlidi.
16 Kǝq kirgǝndǝ, kixilǝr jin qaplaxⱪan nurƣun adǝmlǝrni uning aldiƣa elip kelixti. U bir eƣiz sɵz bilǝnla jinlarni ⱨǝydiwǝtti wǝ barliⱪ kesǝllǝrni saⱪaytti. 17 Buning bilǝn, Yǝxaya pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ yǝtküzülgǝn: «U ɵzi aƣriⱪ-silaⱪlirimizni kɵtürdi, kesǝllirimizni üstigǝ aldi» degǝn sɵz ǝmǝlgǝ axuruldi. Yǝx. 53:4; 1Pet. 2:24.
 
Əysaƣa ǝgixixning bǝdǝlliri
Luⱪa 9:57-62
18 Əysa ɵzini oriwalƣan top-top kixilǝrni kɵrüp, muhlisliriƣa dengizning u ⱪetiƣa ɵtüp ketixni ǝmr ⱪildi. 19 Xu qaƣda, Tǝwrat ustazliridin biri kelip, uningƣa:
— Ustaz, sǝn ⱪǝyǝrgǝ barsang, mǝnmu sanga ǝgixip xu yǝrgǝ barimǝn, — dedi. Luⱪa 9:57.
20 Əysa uningƣa:
— Tülkilǝrning ɵngkürliri, asmandiki ⱪuxlarning uwiliri bar; biraⱪ Insan’oƣlining bexini ⱪoyƣudǝk yerimu yoⱪ, — dedi. «Insan’oƣlining bexini ⱪoyƣudǝk yerimu yoⱪ» — Tǝwratta «Insan’oƣli» degǝn ibarǝ aldin eytilƣan, dunyani ⱪutⱪuzuxⱪa kelidiƣan «Mǝsiⱨ»ni kɵrsǝtkǝnidi (mǝsilǝn, «Dan.» 7:13-14). Tǝwrat-zǝbur boyiqǝ bu ǝwǝtilgüqining Hudaning küq-ⱪudriti wǝ xan-xǝripi bilǝn ǝrxtin qüxüp, pütkül insanlarni mǝnggü baxⱪuridiƣanliⱪi aldin eytilƣan. Uningdin muⱨimi, bizningqǝ, Əysa Mǝsiⱨning bu namni ɵzi ⱨǝⱪⱪidǝ kɵp ixlitixi ɵzining toluⱪ insan ikǝnlikini, insaniyǝt bilǝn bir ikǝnlikini tǝkitlǝx üqün idi. Qünki ǝrx tǝripidin eytⱪanda ajayib ix xuki, gǝrqǝ u ǝzǝldin Hudaning Oƣli bolƣan bolsimu, u ⱨazir yǝnǝ «Insanning oƣli»mu idi. «Tǝbirlǝr»nimu kɵrüng.
21 Muhlisliridin yǝnǝ biri uningƣa:
— Rǝb, mening awwal berip atamni yǝrlikkǝ ⱪoyuxumƣa ijazǝt bǝrgǝysǝn, — dedi. «Rǝb, mening awwal berip atamni yǝrlikkǝ ⱪoyuxumƣa ijazǝt bǝrgǝysǝn» — bu kixining atisi bǝlkim tehi dunyadin kǝtmigǝnidi. Xuning bilǝn bǝzilǝr: «Awwal berip atam ɵlüp uni yǝrlikkǝ ⱪoyƣuqǝ kütüxümgǝ yol ⱪoyƣaysǝn» dǝp tǝrjimǝ ⱪilidu.
22 Biraⱪ Əysa uningƣa:
— Manga ǝgǝxkin, wǝ ɵlüklǝr ɵz ɵlüklirini yǝrlikkǝ ⱪoysun, — dedi. «Ɵlüklǝr ɵz ɵlüklirini yǝrlikkǝ ⱪoysun» — «ɵlüklǝr» muxu yǝrdǝ xübⱨisizki, gunaⱨliridin ⱪutⱪuzulmiƣanliⱪi tüpǝylidin «roⱨi ɵlgǝnlǝr»ni kɵrsitidu.   1Tim. 5:6.
 
Əysaning boranni tinqitixi
Mar. 4:35-41; Luⱪa 8:22-25
23 U kemigǝ qüxti, muhlislirimu qüxüp billǝ mangdi. Mar. 4:35; Luⱪa 8:22. 24 Wǝ mana, dengiz üstidǝ ⱪattiⱪ boran qiⱪip kǝtti; xuning bilǝn dolⱪunlar kemidin ⱨalⱪip kemini ƣǝrⱪ ⱪiliwetǝy dǝp ⱪaldi. Lekin u uhlawatatti. 25 Muhlislar kelip uni oyƣitip:
— I ustaz, bizni ⱪutuldurƣaysǝn! Biz ⱨalakǝt aldida turimiz — dedi.
26 — Nemixⱪa ⱪorⱪisilǝr, i ixǝnqi ajizlar! — dedi u wǝ ornidin turup, boran-qapⱪunƣa wǝ dengizƣa tǝnbiⱨ beriwidi, ⱨǝmmisi birdinla tinqidi. Ayup 26:12; Zǝb. 107:29; Yǝx. 51:10.
27 Muhlislar intayin ⱨǝyran bolup, bir-birigǝ:
— Bu zadi ⱪandaⱪ adǝmdu? Ⱨǝtta boran-qapⱪunlar wǝ dengizmu uningƣa boysunidikǝn-ⱨǝ! — dǝp ketixti.
 
Əysaning jin qaplaxⱪan ikki adǝmni azad ⱪilixi
Mar. 5:1-20; Luⱪa 8:26-39
28 Əysa dengizning u ⱪetidiki Gadaraliⱪlarning yurtiƣa barƣinida, jin qaplaxⱪan ikki kixi gɵrliridin qiⱪip uningƣa aldiƣa kǝldi. Ular xunqǝ wǝⱨxiy idiki, ⱨeqkim bu yǝrdin ɵtüxkǝ jür’ǝt ⱪilalmaytti. «Gadaraliⱪlar» — yaki «Gerasaliⱪlar» («Luⱪa» 8:36ni kɵrüng). «jin qaplaxⱪan ikki kixi gɵrliridin qiⱪip uningƣa aldiƣa kǝldi» — «gɵrlǝrdin» — Ⱪanaanda (Pǝlǝstindǝ) kɵp gɵrlǝr ɵngkürlǝrdin yasilidu.   Mar. 5:1; Luⱪa 8:26. 29 Uni kɵrgǝndǝ ular:
— I Hudaning Oƣli, sening biz bilǝn nemǝ karing! Sǝn waⱪit-saiti kǝlmǝyla bizni ⱪiyniƣili kǝldingmu? — dǝp towlidi.
30 Xu yǝrdin heli yiraⱪta qong bir top tongguz padisi otlap yürǝtti. 31 Jinlar ǝmdi uningƣa:
— Əgǝr sǝn bizni ⱪoƣliwǝtmǝkqi bolsang, bizni tongguz padisi iqigǝ kirgüzüwǝtkǝysǝn, — dǝp yalwuruxti.
32 U ularƣa:
— Qiⱪinglar! — dewidi, jinlar qiⱪip, tongguzlarning tenigǝ kiriwaldi. Mana, pütkül tongguz padisi tik yardin etilip qüxüp, sularda ƣǝrⱪ boldi.
33 Lekin tongguz baⱪⱪuqilar bǝdǝr ⱪeqip, xǝⱨǝrgǝ kirip, bu ixning bax-ahirini, jümlidin jin qaplaxⱪan kixilǝrning kǝqürmixlirini halayiⱪⱪa eytip berixti. 34 Wǝ mana, pütün xǝⱨǝrdikilǝr Əysa bilǝn kɵrüxkili qiⱪti. Ular uni kɵrgǝndǝ, uning ɵzlirining xu rayonidin ayrilip ketixini ɵtündi.
 
 

8:2 «mahaw kesili bar bolƣan bir kixi» — mahaw kesili bir hil ⱪorⱪunqluⱪ, yuⱪumluⱪ terǝ kesili bolup, Tǝwrat ⱪanuni boyiqǝ Yǝⱨudiylar bu hil kesǝlgǝ giriptar bolƣanlarni «napak» dǝp ⱨesablap, ularƣa tǝgmǝsliki kerǝk idi («Law.» 13-14-bablar). «Tǝⱪsir» — grek tilida bu sɵz «kurios» dǝp atilidu. U aldi-kǝynidiki sɵzlǝrgǝ ⱪarap yaki «Tǝⱪsir» yaki «Rǝb»ni bildüridu. Muxu yǝrdǝ mahaw kesiligǝ giriptar adǝm Əysaning kim ikǝnlikini tehi anqǝ bilmigǝqkǝ, «Tǝⱪsir» dǝp tǝrjimǝ ⱪiliximiz kerǝk.

8:2 Mar. 1:40; Luⱪa 5:12.

8:4 «udul berip kaⱨinƣa ɵzüngni kɵrsitip, ularda bir guwaⱨliⱪ bolux üqün, Musa bu ixta ǝmr ⱪilƣan ⱨǝdiyǝ-ⱪurbanliⱪni sunƣin» — Tǝwrat ⱪanuni boyiqǝ birsi mahaw kesilidin saⱪayƣan bolsa, muⱪǝddǝs ibadǝthanidiki mǝs’ul kaⱨinning aldiƣa berip ɵzini «saⱪ, yaki saⱪ ǝmǝs» dǝp tǝkxürtüp ⱪurbanliⱪ ⱪilixi kerǝk idi; andin ⱪaytidin jǝmiyǝt bilǝn arilixalaytti. («Law.» ,13:9, 14:11-13, «Luⱪa» 5:14ni kɵrüng). Demisǝkmu, Mǝsiⱨ kǝlgüqǝ bundaⱪ murasim bir ⱪetimmu ɵtküzülüp baⱪmiƣan.

8:4 Law. 13:2; 14:2; Luⱪa 5:14.

8:5 Luⱪa 7:1.

8:8 Zǝb. 107:20.

8:9 «mǝnmu baxⱪa birsining ⱨoⱪuⱪi astidiki adǝmmǝn...» — «mǝnmu» degǝn sɵzgǝ diⱪⱪǝt ⱪiliximiz kerǝk. Demǝk, yüzbexi Rim imperatorining ⱨoⱪuⱪi astida turup ɵz ⱨoⱪuⱪi bilǝn ǝskǝrlirigǝ buyruⱪ berǝlǝytti; Əysa alǝm igisining ⱨoⱨuⱪi astida turup uning ⱨoⱪuⱪi bilǝn alǝmning ixlirini buyruydiƣan adǝm idi.

8:11 Luⱪa 13:29.

8:12 «künqiⱪix wǝ künpetixtin kǝlgǝnlǝr ...» — (11-ayǝt) Yǝⱨudiy ǝmǝslǝrni, yǝni yat ǝlilklǝrni kɵrsitidu. «Padixaⱨliⱪning ɵz pǝrzǝntliri» bolsa, ǝsli Hudaning padixaⱨliⱪiƣa mirashor bolux kerǝk bolƣan Yǝⱨudiylarning ɵzlirini kɵrsitidu.

8:12 Mat. 13:42; 21:43; 22:13; 24:51; Luⱪa 13:28.

8:14 Mar. 1:29; Luⱪa 4:38.

8:17 Yǝx. 53:4; 1Pet. 2:24.

8:19 Luⱪa 9:57.

8:20 «Insan’oƣlining bexini ⱪoyƣudǝk yerimu yoⱪ» — Tǝwratta «Insan’oƣli» degǝn ibarǝ aldin eytilƣan, dunyani ⱪutⱪuzuxⱪa kelidiƣan «Mǝsiⱨ»ni kɵrsǝtkǝnidi (mǝsilǝn, «Dan.» 7:13-14). Tǝwrat-zǝbur boyiqǝ bu ǝwǝtilgüqining Hudaning küq-ⱪudriti wǝ xan-xǝripi bilǝn ǝrxtin qüxüp, pütkül insanlarni mǝnggü baxⱪuridiƣanliⱪi aldin eytilƣan. Uningdin muⱨimi, bizningqǝ, Əysa Mǝsiⱨning bu namni ɵzi ⱨǝⱪⱪidǝ kɵp ixlitixi ɵzining toluⱪ insan ikǝnlikini, insaniyǝt bilǝn bir ikǝnlikini tǝkitlǝx üqün idi. Qünki ǝrx tǝripidin eytⱪanda ajayib ix xuki, gǝrqǝ u ǝzǝldin Hudaning Oƣli bolƣan bolsimu, u ⱨazir yǝnǝ «Insanning oƣli»mu idi. «Tǝbirlǝr»nimu kɵrüng.

8:21 «Rǝb, mening awwal berip atamni yǝrlikkǝ ⱪoyuxumƣa ijazǝt bǝrgǝysǝn» — bu kixining atisi bǝlkim tehi dunyadin kǝtmigǝnidi. Xuning bilǝn bǝzilǝr: «Awwal berip atam ɵlüp uni yǝrlikkǝ ⱪoyƣuqǝ kütüxümgǝ yol ⱪoyƣaysǝn» dǝp tǝrjimǝ ⱪilidu.

8:22 «Ɵlüklǝr ɵz ɵlüklirini yǝrlikkǝ ⱪoysun» — «ɵlüklǝr» muxu yǝrdǝ xübⱨisizki, gunaⱨliridin ⱪutⱪuzulmiƣanliⱪi tüpǝylidin «roⱨi ɵlgǝnlǝr»ni kɵrsitidu.

8:22 1Tim. 5:6.

8:23 Mar. 4:35; Luⱪa 8:22.

8:26 Ayup 26:12; Zǝb. 107:29; Yǝx. 51:10.

8:28 «Gadaraliⱪlar» — yaki «Gerasaliⱪlar» («Luⱪa» 8:36ni kɵrüng). «jin qaplaxⱪan ikki kixi gɵrliridin qiⱪip uningƣa aldiƣa kǝldi» — «gɵrlǝrdin» — Ⱪanaanda (Pǝlǝstindǝ) kɵp gɵrlǝr ɵngkürlǝrdin yasilidu.

8:28 Mar. 5:1; Luⱪa 8:26.