Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Petrus «1» 2

1 Xuning üqün silǝr barliⱪ rǝzillik, barliⱪ mǝkkarliⱪ, sahtipǝzlik, ⱨǝsǝthorluⱪ wǝ ⱨǝmmǝ tɵⱨmǝthorluⱪlarni taxlap,■ 2-3 Rǝbning meⱨribanliⱪini tetip bilgǝnikǝnsilǝr, huddi yengi tuƣulƣan bowaⱪlardǝk bolup Hudaning sɵz-kalamidiki sap sütkǝ tǝxna bolunglar. Buning bilǝn, silǝr nijatning kamalitigǝ yetip ɵsisilǝr.□ ■

4 Əmdi silǝr Uningƣa, yǝni adǝmlǝr tǝripidin ǝrzimǝs dǝp taxlinip, lekin Huda tǝripidin tallanƣan wǝ ⱪǝdirlǝngǝn tirik tax Bolƣuqining yeniƣa kelip□ ■ 5 silǝr ɵzünglarmu tirik taxlar süpitidǝ bir roⱨiy ibadǝthana ⱪilinixⱪa, Əysa Mǝsiⱨ arⱪiliⱪ Hudani hursǝn ⱪilidiƣan roⱨiy ⱪurbanliⱪlarni sunidiƣan muⱪǝddǝs kaⱨin ⱪataridikilǝr boluxⱪa ⱪuruluwatisilǝr;□ ■ 6 Qünki muⱪǝddǝs yazmilarda mundaⱪ deyilgǝn: —

«Mana, tallanƣan, ⱪǝdirlǝngǝn bürjǝk ul texini Zionƣa ⱪoydum.

Uningƣa etiⱪad ⱪilƣuqi ⱨǝrkim ⱨǝrgiz yǝrgǝ ⱪarap ⱪalmaydu».□ ■

7-8 Əmdi etiⱪad ⱪilƣuqi bolƣan silǝrgǝ nisbǝtǝn taxning ⱪǝdiri bolidu. Lekin Uningƣa etiⱪad ⱪilmaydiƣanlarƣa nisbǝtǝn U muⱪǝddǝs yazmilarda deyilginidǝk boldi: —

«Tamqilar ǝrzimǝs dǝp taxliwǝtkǝn bu tax,

Burjǝk ul texi bolup tiklǝndi!»,

Wǝ: — «Bu tax kixilǝrgǝ putlikaxang tax,

Adǝmni yiⱪitidiƣan ⱪoram tax bolidu».

Qünki muxundaⱪ kixilǝr Hudaning sɵz-kalamiƣa itaǝt ⱪilmasliⱪi tüpǝylidin putlixip yiⱪilidu; ularning bundaⱪ boluxi aldin bekitilgǝndur.□ ■

9 Lekin silǝr bolsanglar Huda talliƣan bir jǝmǝt, xaⱨanǝ bir kaⱨinliⱪ, pak-muⱪǝddǝs bir ǝl, xundaⱪla Ɵzigǝ alaⱨidǝ has bolƣan bir hǝlⱪsilǝr; buning mǝⱪsiti, silǝrni ⱪarangƣuluⱪtin Ɵzining tilsimat yoruⱪluⱪiƣa qaⱪirƣuqining pǝzilǝtlirini namayan ⱪilixinglardin ibarǝt. □ ■ 10 Burun silǝr bir hǝlⱪ ⱨesablanmayttinglar, lekin ⱨazir Hudaning hǝlⱪisilǝr; burun Hudaning rǝⱨim-xǝpⱪitigǝ erixmigǝnidinglar, lekin ⱨazir erixtinglar.□ ■

Hudaning sadiⱪ hizmǝtkarliri bolunglar

11 I sɵyümlüklirim, silǝr bu dunyaƣa musapir wǝ meⱨmandursilǝr, silǝrdin ɵtünümǝnki, roⱨ-ⱪǝlbinglar bilǝn ⱪarxilixidiƣan ǝtliringlardiki nǝps-xǝⱨwǝtlǝrdin ɵzünglarni yiraⱪ tutunglar. □ ■ 12 Yürüx-turuxunglar etiⱪadsizlar arisida esil-pǝzilǝtlik bolsun. Muxundaⱪ ⱪilƣanda, gǝrqǝ ular silǝrgǝ yamanliⱪ ⱪilƣuqilar dǝp tɵⱨmǝt ⱪilsimu, dǝl tɵⱨmǝt ⱪilƣan ixlarda silǝrning yahxi ǝmǝlliringlarƣa ⱪarap, Hudaning ularni oyƣitip yoⱪlaydiƣan künidǝ uni uluƣlixi mumkin.□ ■ 13-14 Xunga Rǝbning ⱨɵrmitidǝ insanlar arisidiki ⱨǝrbir ⱨakimiyǝtning tüzümigǝ, mǝyli ǝng yuⱪiri mǝnsǝptiki padixaⱨⱪa bolsun yaki u tǝyinligǝn ⱨoⱪuⱪdarlarƣa bolsun boysununglar. Qünki bu ⱨoⱪuⱪdarlar padixaⱨ tǝripidin yaman ix ⱪilƣuqilarni jazaƣa tartix, yahxi ix ⱪilƣuqilarni ⱨɵrmǝtkǝ sazawǝr ⱪilix üqün tǝyinlǝngǝndur. ■ 15 Qünki Hudaning iradisi xundaⱪki, yahxi ǝmǝlliringlar bilǝn nadan adǝmlǝrning orunsiz xikayǝtlirini tuwaⱪlaxtur. ■ 16 Silǝr ǝrkin-azad bolƣininglar bilǝn, bu ǝrkinlikinglarni yamanliⱪ ⱪilixning baⱨanisi ⱪiliwalmanglar, bǝlki Hudaning ⱪuli süpitidǝ bolup, □ ■ 17 Barliⱪ insanlarni ⱨɵrmǝtlǝnglar, etiⱪadqi ⱪerindaxliringlarƣa meⱨir-muⱨǝbbǝt kɵrsitinglar, Hudadin ⱪorⱪunglar, padixaⱨni ⱨɵrmǝtlǝnglar.□ ■

Əysa Mǝsiⱨ sǝwr ⱪilixning ülgisidur

18 Ⱪullar, hojayinliringlarƣa toluⱪ ⱪorⱪunq bilǝn boysununglar — yalƣuz meⱨriban wǝ hux peil hojayinlarƣila ǝmǝs, bǝlki terikkǝk hojayinlarƣimu boysununglar. □ ■ 19 Qünki ǝgǝr birsi Huda aldida pak wijdanliⱪ bolux üqün naⱨǝⱪ azab-oⱪubǝt qǝksǝ ⱨǝmdǝ bularƣa sǝwr-taⱪǝt ⱪilsa, bu Hudani hursǝn ⱪilidu. □ ■ 20 Qünki ǝgǝr silǝr gunaⱨ ɵtküzüp, tegixlik urulƣininglarda, uningƣa bǝrdaxliⱪ bǝrsǝnglar, buning mahtanƣudǝk nemisi bar! Lekin yahxi ixlarni ⱪilip azab-oⱪubǝt qǝksǝnglar ⱨǝmdǝ uningƣa bǝrdaxliⱪ bǝrsǝnglar, u Hudani hursǝn ⱪilidu. ■ 21 Qünki silǝr dǝl xuningƣa qaⱪirildinglar. Qünki Mǝsiⱨmu silǝr üqün azab-oⱪubǝt qekip, silǝrni Ɵzining izidin mangsun dǝp, silǝrgǝ ülgǝ ⱪaldurdi; ■ 22 «U gunaⱨ sadir ⱪilip baⱪmiƣan, Uning aƣzidin ⱨeqⱪandaⱪ aldamqiliⱪ-yalƣanqiliⱪmu tepilmas». □ ■ 23 U ⱨaⱪarǝtlǝnginidǝ, til ⱪayturmaytti. Azab-oⱪubǝt qǝkkǝndǝ, U ⱨeq tǝⱨdit salmaytti; ǝksiqǝ, Ɵzini adil ⱨɵküm qiⱪarƣuqining ⱪolliriƣa tapxuratti. □ ■ 24 U Ɵzi bizning gunaⱨⱪa nisbǝtǝn ɵlüp, ⱨǝⱪⱪaniyliⱪⱪa nisbǝtǝn yaxiximiz üqün yaƣaq tüwrüktǝ gunaⱨlirimizni zimmisigǝ aldi; silǝr Uning yariliri bilǝn xipa taptinglar. □ ■ 25 Qünki burun silǝr ⱪoylardǝk yoldin ezip kǝtkǝnsilǝr, lekin ⱨazir jeninglarning padiqisi ⱨǝm yetǝkqisining yeniƣa ⱪaytip kǝldinglar.□ ■

■2:1 Mat. 18:3; Rim. 6:4; 1Kor. 14:20; Əf. 4:23; Kol. 3:8; Ibr. 12:1.

□2:2-3 «Rǝbning meⱨribanliⱪini tetip bilgǝnikǝnsilǝr» — «Zǝb.» 34:8. «huddi yengi tuƣulƣan bowaⱪlardǝk bolup Hudaning sɵz-kalamidiki sap sütkǝ tǝxna bolunglar» — «Hudaning sɵz-kalamidiki sap süt» yaki «roⱨiy sap süt». «buning bilǝn, silǝr nijatning kamalitigǝ yetip ɵsisilǝr» — «nijat» toƣruluⱪ «kirix sɵz» wǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.

■2:2-3 Zǝb. 34:8

□2:4 «Əmdi silǝr Uningƣa, yǝni adǝmlǝr tǝripidin ǝrzimǝs dǝp taxlinip, lekin Huda tǝripidin tallanƣan wǝ ⱪǝdirlǝngǝn tirik tax Bolƣuqining yeniƣa kelip...» — «tirik tax Bolƣuqi» Əysa Mǝsiⱨni kɵrsitidu, ǝlwǝttǝ. U Hudaning salmaⱪqi bolƣan ibadǝthanisining tirik ul texidur. Barliⱪ etiⱪadqilar Uning üstigǝ selinip ⱨǝmdǝ Uning bilǝn baƣlinip «Hudaning tirik, künmu-kün ɵsüwatⱪan (roⱨiy) ibadǝthanisi» boluxⱪa ⱪurulmaⱪta.

■2:4 Əf. 2:20.

□2:5 «silǝr ɵzünglarmu tirik taxlar süpitidǝ bir roⱨiy ibadǝthana ⱪilinixⱪa, Əysa Mǝsiⱨ arⱪiliⱪ Hudani hursǝn ⱪilidiƣan roⱨiy ⱪurbanliⱪlarni sunidiƣan muⱪǝddǝs kaⱨin ⱪataridikilǝr boluxⱪa ⱪuruluwatisilǝr» — «roⱨiy ⱪurbanliⱪlar» ⱪoy-kalilardin ǝmǝs, bǝlki Hudaƣa sunƣan rǝⱨmǝt-mǝdⱨiyilǝr wǝ hizmitidiki ixlar, xundaⱪla baxⱪilarƣa kɵrsǝtkǝn meⱨir-muⱨǝbbǝt, hǝyr-sahawǝtlik ixlardin bolidu. «Muⱪǝddǝs kaⱨinliⱪ ⱪataridikilǝr» «Lawiylar»din bolƣan kaⱨinliⱪ ǝmǝs, yengi ǝⱨdigǝ baƣlanƣan roⱨiy kaⱨinliⱪ tüzümidin bolidu.

■2:5 Rim. 12:1; Ibr. 3:6; 12:28; Wǝⱨ. 1:6; 5:10.

□2:6 «Mana, tallanƣan, ⱪǝdirlǝngǝn bürjǝk ul texini Zionƣa ⱪoydum. Uningƣa etiⱪad ⱪilƣuqi ⱨǝrkim ⱨǝrgiz yǝrgǝ ⱪarap ⱪalmaydu» — «Yǝx.» 28:16ni kɵrüng. «Zion» — Ⱪǝdimki Israilning paytǝhti, Yerusalemning yǝnǝ bir atilixidur.

■2:6 Yǝx. 28:16.

□2:7-8 «Əmdi etiⱪad ⱪilƣuqi bolƣan silǝrgǝ nisbǝtǝn taxning ⱪǝdiri bolidu» — yaki, «Bu ul texi etiⱪad ⱪilƣan silǝrgǝ nisbǝtǝn ⱪimmǝtliktur». «Tamqilar ǝrzimǝs dǝp taxliwǝtkǝn bu tax, burjǝk ul texi bolup tiklǝndi!», wǝ: — «Bu tax kixilǝrgǝ putlikaxang tax, adǝmni yiⱪitidiƣan ⱪoram tax bolidu» — «Zǝb.» 118:22, «Yǝx.» 8:14.

■2:7-8 Zǝb. 118:22; Mat. 21:42; Ros. 4:11; Rim. 9:33; Yǝx. 8:14.

□2:9 «lekin silǝr bolsanglar Huda talliƣan bir jǝmǝt, xaⱨanǝ bir kaⱨinliⱪ, pak-muⱪǝddǝs bir ǝl, xundaⱪla Ɵzigǝ alaⱨidǝ has bolƣan bir hǝlⱪsilǝr; buning mǝⱪsiti, silǝrni ⱪarangƣuluⱪtin Ɵzining tilsimat yoruⱪluⱪiƣa qaⱪirƣuqining pǝzilǝtlirini namayan ⱪilixinglardin ibarǝt» — «Mis.» 19:5-6, 23:22 (LXX), «Yǝx.» 43:20-21, «Mal.» 3:17ni kɵrüng.

■2:9 Mis. 19:5; Ⱪan. 7:6; 14:2; 26:18; Əf. 1:14; Wǝⱨ. 1:6; 5:10.

□2:10 «Burun silǝr bir hǝlⱪ ⱨesablanmayttinglar, lekin ⱨazir Hudaning hǝlⱪisilǝr; burun Hudaning rǝⱨim-xǝpⱪitigǝ erixmigǝnidinglar, lekin ⱨazir erixtinglar» — «Ⱨox.» 1:6-9, 2:23ni kɵrüng.

■2:10 Ⱨox. 2:1; 2:25; Rim. 9:26.

□2:11 «silǝrdin ɵtünümǝnki, roⱨ-ⱪǝlbinglar bilǝn ⱪarxilixidiƣan ǝtliringlardiki nǝps-xǝⱨwǝtlǝrdin ɵzünglarni yiraⱪ tutunglar» — grek tilida «roⱨ-ⱪǝlb» muxu yǝrdǝ «jan» bilǝn ipadilinidu. «Ətliringlardiki (yaki pǝⱪǝt «ǝtlǝrdiki») nǝps-xǝⱨwǝtlǝr» — oⱪurmǝnlǝrning esidǝ barki, Injilda «ǝt» bolsa adǝttǝ «gunaⱨning ⱪorali», yǝni gunaⱨ ǝtlirimizni ⱪoral ⱪilip u arⱪiliⱪ bizni azduridiƣanliⱪi wǝ baxⱪuridiƣanliⱪini kɵrsitidu. «Rimliⱪlarƣa»diki «kirix sɵz»ni kɵrüng.

■2:11 Rim. 13:14; Gal. 5:16.

□2:12 «Yürüx-turuxunglar etiⱪadsizlar arisida esil-pǝzilǝtlik bolsun» — «etiⱪadsizlar» muxu yǝrdǝ «yat ǝlliklǝr» yaki «yat ǝllǝr» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu. Adǝttǝ bu sɵz «Yǝⱨudiy bolmiƣan ǝllǝr»ni kɵrsitidu, lekin muxu yǝrdǝ kɵqmǝ mǝnidǝ ixlitilidu. «Muxundaⱪ ⱪilƣanda, gǝrqǝ ular silǝrgǝ yamanliⱪ ⱪilƣuqilar dǝp tɵⱨmǝt ⱪilsimu, dǝl tɵⱨmǝt ⱪilƣan ixlarda silǝrning yahxi ǝmǝlliringlarƣa ⱪarap, Hudaning ularni oyƣitip yoⱪlaydiƣan künidǝ uni uluƣlixi mumkin» — «Hudaning oyƣitip yoⱪlaydiƣan küni» degǝnlik grek tilida «yoⱪlax küni» degǝn sɵz bilǝn ipadilinidu. Hudaning adǝmni «yoⱪliƣanda» ikki hil nǝtijining biri bolidu: (1) bǝht-bǝrikǝt, Huda xapaitini alaⱨidǝ kɵrsitip, insanni towa ⱪilixⱪa oyƣitidu; (2) Huda adǝmning gunaⱨlirini jazalaydu. Muxu yǝrdiki nǝtijǝ yahxi bolƣaqⱪa, «oyƣitip yoⱪlax» dǝp tǝrjimǝ ⱪilduⱪ.

■2:12 Mat. 5:16; Luⱪa 1:68; 19:44; Rim. 12:17; 2Kor. 8:21; Fil. 2:15; Tit. 2:8; 1Pet. 3:16.

■2:13-14 Rim. 13:1; Tit. 3:1.

■2:15 Tit. 2:8.

□2:16 «Silǝr ǝrkin-azad bolƣininglar bilǝn,...» — bizningqǝ, xübⱨisizki, rosul Petrus muxu yǝrdǝ Rǝb Əysaning «Mat.» 17:24-27dǝ ɵzigǝ eytⱪan sɵzlirini ǝslitidu. «Ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng. «bu ǝrkinlikinglarni yamanliⱪ ⱪilixning baⱨanisi ⱪiliwalmanglar» — grek tilida «bu ǝrkinlikinglarni yamanliⱪ ⱪilixning niⱪabi ⱪiliwalmanglar». «bǝlki Hudaning ⱪuli süpitidǝ bolup...» — «Hudaning ⱪuli» toƣrisida: — oⱪurmǝnlǝrgǝ eniⱪki, Tǝwrat-injil boyiqǝ Hudaning ⱪulluⱪida bolux adǝmning toluⱪ ǝrkinliki, ɵz ihtiyarliⱪi bilǝn bolmisa «Hudaning ⱪulluⱪida bolux» ⱨesablanmaydu. Hudaning ⱪulluⱪida bolux insanlarƣa nisbǝtǝn uluƣ imtiyazdin ibarǝttur. Qünki Mǝsiⱨ kɵp yǝrlǝrdǝ «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli» dǝp atilidu (mǝsilǝn, «Yǝx.» 42:1dǝ wǝ baxⱪa kɵp yǝrlǝrdǝ). Tǝwratta, Yǝxaya pǝyƣǝmbǝrning kitabidiki «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli» toƣruluⱪ bexarǝtlǝrni kɵrüng).

■2:16 Yⱨ. 8:32; Rim. 6:18; Gal. 5:1.

□2:17 «Hudadin ⱪorⱪunglar, padixaⱨni ⱨɵrmǝtlǝnglar» — Hudaning ⱪorⱪunqi bolmisa ⱨɵkümdarlarni ⱨɵrmǝtlǝx pǝⱪǝt insanlardin ⱪorⱪux bolidu, halas. Mǝsilǝn, rosul Petrusning «Ros.» 4:19dǝ hatirilǝngǝn sɵzlirini kɵrüng.

■2:17 Mat. 22:21; Rim. 12:10; Əf. 4:3; Ibr. 13:1; 1Pet. 1:22; 5:5.

□2:18 «Ⱪullar, hojayinliringlarƣa toluⱪ ⱪorⱪunq bilǝn boysununglar» — «ⱪullar» degǝn sɵz muxu yǝrdǝ ⱨǝm ⱪullarni ⱨǝm ɵy hizmǝtkarlirini ɵz iqigǝ alidu. «toluⱪ ⱪorⱪunq bilǝn boysununglar» — «toluⱪ ⱪorⱪunq bilǝn» degǝn sɵzlǝr grek tilida «barliⱪ ⱪorⱪunq bilǝn» degǝn bilǝn ipdilinidu. Mǝnisi xübⱨisizki, ⱪullarning hojayinlirini ⱨɵrmǝtlixidǝ Hudadin ⱪorⱪuxning türtkisi boluxi kerǝk. Mǝsilǝn, «Kol.» 3:22 wǝ «Əf.» 6:5-7ni kɵrüng.

■2:18 Əf. 6:5; Kol. 3:22; 1Tim. 6:1; Tit. 2:9.

□2:19 «ǝgǝr birsi Huda aldida pak wijdanliⱪ bolux üqün naⱨǝⱪ azab-oⱪubǝt qǝksǝ...» — buning ikki mǝnisi boluxi mumkin: — (1) bu adǝm wijdani arⱪiliⱪ mǝlum bir ixning Hudaning iradisi ikǝnlikini bilip, bu yahxi ixⱪa ǝmǝl ⱪilidu, lekin hojayini yahxi ⱪilƣinini qüxǝnmǝyla uni jazalaydu; ⱪul bu naⱨǝⱪlikkǝ sǝwr-taⱪǝt ⱪilidu; (2) ⱪul-hizmǝtkar hizmitini yahxi, puhta ⱪilsimu, hojayin bǝribir uningƣa ⱪopal muamilǝ ⱪilidu. Ⱪul-hizmǝtkar ⱪorⱪunqtin ǝmǝs, bǝlki Hudani hursǝn ⱪilix üqün, Ⱨǝmmigǝ Ⱪadirning Ɵzi bu yaman ixlarƣa Ɵz yahxi mǝⱪsǝtliri bilǝn yol ⱪoyƣanliⱪiƣa iman kǝltürüp, bu yaman muamiligǝ sǝwr-taⱪǝt ⱪilip qidap, hojayinini kǝqüriwetidu.

■2:19 Mat. 5:10.

■2:20 1Pet. 3:14; 4:14.

■2:21 Yⱨ. 13:15; Fil. 2:5; 1Yuⱨa. 2:6.

□2:22 «U gunaⱨ sadir ⱪilip baⱪmiƣan, Uning aƣzidin ⱨeqⱪandaⱪ aldamqiliⱪ-yalƣanqiliⱪmu tepilmas» — bu sɵzlǝr «Yǝx.» 53:9din elinƣan.

■2:22 Yǝx. 53:9; 2Kor. 5:21; 1Yuⱨa. 3:5.

□2:23 «U ⱨaⱪarǝtlǝnginidǝ, til ⱪayturmaytti. Azab-oⱪubǝt qǝkkǝndǝ, U ⱨeq tǝⱨdit salmaytti; ǝksiqǝ, Ɵzini adil ⱨɵküm qiⱪarƣuqining ⱪolliriƣa tapxuratti» — Petrusning bu sɵzidǝ «Yǝx.» 53:7diki bexarǝt kɵzdǝ tutulidu.

■2:23 Mat. 27:39; Yⱨ. 8:48,49.

□2:24 «U Ɵzi bizning gunaⱨⱪa nisbǝtǝn ɵlüp, ⱨǝⱪⱪaniyliⱪⱪa nisbǝtǝn yaxiximiz üqün yaƣaq tüwrüktǝ gunaⱨlirimizni zimmisigǝ aldi; silǝr uning yariliri bilǝn xipa taptinglar» — «yaƣaq tüwrüktǝ» (grek tilida «dǝrǝhtǝ»), «krest»ni kɵrsitidu, ǝlwǝttǝ. Muxu yǝrdǝ tilƣa elinƣan «dǝrǝh» erǝn baƣqisi otturisidiki ikki dǝrǝhni, xundaⱪla Tǝwrattiki kɵp baxⱪa yǝrlǝdǝ deyilgǝn «dǝrǝh» toƣrisidiki temini oⱪurmǝnlǝrning esigǝ kǝltüridu (mǝsilǝn, «Mis.» 15:23-26, «Ⱪan.» 21:22-23, «Pǝnd.» 3:18, 11:30 ⱪatarliⱪlar).

■2:24 Yǝx. 53:4; Mat. 8:17; Rim. 6:11.

□2:25 «Qünki burun silǝr ⱪoylardǝk yoldin ezip kǝtkǝnsilǝr...» — grek tilida «ketiwattatisilǝr». «Yǝx.» 6:53ni kɵrüng. «lekin ⱨazir jeninglarning padiqisi ⱨǝm yetǝkqisining yeniƣa ⱪaytip kǝldinglar» — «jeninglarning padiqisi ⱨǝm (ⱪoƣdaydiƣan) yetǝkqisi» Rǝb Əysa Mǝsiⱨ, ǝlwǝttǝ.

■2:25 Yǝx. 53:6; Əz. 34:6; Luⱪa 15:4.