2
Qünki mǝndǝ silǝr üqün, Laodikiyǝdikilǝr üqün, xuningdǝk didarimni kɵrmigǝnlǝrning ⱨǝmmisi üqün nǝⱪǝdǝr zor kürǝxning boluwatⱪanliⱪini silǝrgǝ bilgüzmǝkqimǝn; «xuningdǝk didarimni kɵrmigǝnlǝrning ⱨǝmmisi üqün...» — grek tilida: «xuningdǝk ǝtning jǝⱨǝtidǝ yüzumni kɵrmigǝnlǝrning ⱨǝmmisi üqün...». Xübⱨisizki, rosul jamaǝttǝ roⱨ jǝⱨǝtidin bir-birimizni tonuximiz mumkin, demǝkqi. küriximning nixani, ⱨǝmmǝylǝnning meⱨir-muⱨǝbbǝttǝ bir-birigǝ baƣlinip, ⱪǝlblirining riƣbǝtlǝndürülüxi, Hudaning sirini, yǝni Mǝsiⱨni qüxinixtǝ wǝ toluⱪ bilixtǝ bolƣan ixǝnq-hatirjǝmlikkǝ erixixi üqündur; «küriximning nixani, ⱨǝmmǝylǝnning meⱨir-muⱨǝbbǝttǝ bir-birigǝ baƣlinip, ⱪǝlblirining riƣbǝtlǝndürülüxi, Hudaning sirini, yǝni Mǝsiⱨni qüxinixtǝ wǝ toluⱪ bilixtǝ bolƣan ixǝnq-hatirjǝmlikkǝ erixixi üqündur» — demisǝkmu, bu «kürixim» roⱨiy jǝⱨǝttin, dua-tilawǝtlǝr bilǝn ⱨǝr türlük jin-xǝytanlar bilǝn ⱪarixilixtiki kürǝx, ǝlwǝttǝ.   Yǝx. 53:11; Yǝr. 9:22; Yⱨ. 17:3; Fil. 3:8. qünki Uningda danaliⱪning wǝ bilimning barliⱪ bayliⱪliri yoxurunƣandur. 1Kor. 1:24.
Mening buni deyixim, ⱨeqkimning silǝrni ⱪayil ⱪilarliⱪ siliⱪ-sipayǝ gǝpliri bilǝn aldimasliⱪi üqündur; Əf. 5:6; Kol. 2:18. qünki gǝrqǝ tǝn jǝⱨǝtidin silǝrdin neri bolsammu, roⱨ jǝⱨǝtidin mǝn silǝr bilǝn billimǝn, silǝrning sǝptǝ turuwatⱪininglarƣa wǝ Mǝsiⱨgǝ baƣliƣan etiⱪadinglarning qingliⱪiƣa ⱪarap xadlinimǝn. 1Kor. 5:3; 14:40. Mǝsiⱨ, Rǝb Əysani ⱪandaⱪ ⱪobul ⱪilƣan bolsanglar, xu ⱨalda Uningda menginglar, silǝr tǝlim berilgǝndǝk Uningda yiltiz tartip, etiⱪadinglar ⱪuruluwatⱪan ⱨalda, etiⱪadta hatirjǝm ⱪilinip, rǝⱨmǝt eytixlar bilǝn taxⱪinlap turƣuqi bolunglar; 1Kor. 1:5; Əf. 3:17. ⱨeqkimning Mǝsiⱨ boyiqǝ bolmiƣan, pǝylasopluⱪ yaki bimǝnǝ aldamqiliⱪ bilǝn, insanlardin kǝlgǝn tǝlimlǝr, yǝni bu dunyadiki «asasiy ⱪaidǝ-ⱪanuniyǝtlǝr» boyiqǝ silǝrni ɵz oljisi ⱪilip azdurmasliⱪi üqün ⱨezi bolunglar; «ⱨeqkimning Mǝsiⱨ boyiqǝ bolmiƣan, pǝylasopluⱪ yaki bimǝnǝ aldamqiliⱪ bilǝn, insanlardin kǝlgǝn tǝlimlǝr, yǝni bu dunyadiki «asasiy ⱪaidǝ-ⱪanuniyǝtlǝr» boyiqǝ silǝrni ɵz oljisi ⱪilip azdurmasliⱪi üqün ⱨezi bolunglar» — «asasiy ⱪaidǝ-ⱪanuniyǝtlǝr» degǝn muⱨim ibarǝ toƣrisida «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.   Rim. 16:17; Ibr. 13:9. qünki Uningda, yǝni Mǝsiⱨdǝ, Hudaning barliⱪ mukǝmmǝl jǝwⱨiri tǝn xǝklidǝ turidu; 10 wǝ silǝr Uningda, yǝni barliⱪ ⱨɵkümdarlarning ⱨǝm ⱨoⱪuⱪdarlarning bexi Bolƣuqida mukǝmmǝldursilǝr; «wǝ silǝr Uningda, yǝni barliⱪ ⱨɵkümdarlarning ⱨǝm ⱨoⱪuⱪdarlarning bexi Bolƣuqida mukǝmmǝldursilǝr» — «silǝr Uningda ... mukǝmmǝldursilǝr» degǝn muⱨim ibarǝ toƣrisida «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.
«barliⱪ ⱨɵkümdarlar... ⱨǝm ⱨoⱪuⱪdarlar...» — ⱨǝm asmandiki ⱨǝm zemindiki barliⱪ ⱨoⱪuⱪⱪa igǝ bolƣanlar.
   Yⱨ. 1:16. 11 silǝr Uningda adǝmning ⱪolisiz bolƣan sünnǝt bilǝn sünnǝt ⱪilinƣansilǝr; demǝk, Mǝsiⱨning sünniti bilǝn gunaⱨliⱪ ǝtkǝ baƣlanƣan tǝndin halas ⱪilinƣansilǝr; «silǝr uningda adǝmning ⱪolisiz bolƣan sünnǝt bilǝn sünnǝt ⱪilinƣansilǝr; demǝk, Mǝsiⱨning sünniti bilǝn gunaⱨliⱪ ǝtkǝ baƣlanƣan tǝndin halas ⱪilinƣansilǝr» — bu ayǝttiki sünnǝt adǝmning tenidǝ ǝmǝs, bǝlki roⱨ-ⱪǝlbididur, ǝlwǝttǝ. Demisǝkmu, «ǝtlik tǝn» degǝn ibaridǝ «ǝt» degǝn sɵz Injildiki alaⱨidǝ mǝnidǝ ixlitilidu, yǝni insaniy gunaⱨⱪa ǝsir bolƣan tǝbiǝtni kɵrsitidu.
«Rimliⱪlarƣa»diki «ǝt» toƣruluⱪ «kirix sɵz»imizni kɵrüng.
«Mǝsiⱨning sünniti» «Mǝsiⱨning Ɵzi ⱪilidiƣan sünnǝt», yaki «Mǝsiⱨning ɵlümi»ni kɵrsitidu. Bu toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵzimiz»ni kɵrüng.
   Ⱪan. 10:16; Yǝr. 4:4; Rim. 2:29; Fil. 3:3. 12 Uning bilǝn tǝng qɵmüldürülüxtǝ dǝpnǝ ⱪilinƣansilǝr; silǝr yǝnǝ Uni ɵlümdin tirildürgǝn Hudaning wujudunglarda ixlǝydiƣanliⱪiƣa ixǝnq baƣlax bilǝn Uning bilǝn tǝng tirilgǝnsilǝr. «Uning bilǝn tǝng qɵmüldürülüxtǝ dǝpnǝ ⱪilinƣansilǝr; silǝr yǝnǝ Uni ɵlümdin tirildürgǝn Hudaning wujudunglarda ixlǝydiƣanliⱪiƣa ixǝnq baƣlax bilǝn uning bilǝn tǝng tirilgǝnsilǝr» — bu ayǝttiki «qɵmüldürülüx» aldi bilǝn suƣa qɵmüldürülüxni kɵrsǝtkini bilǝn, u yǝnǝ bǝribir «roⱨⱪa qɵmüldürülüx»nimu kɵrsitidu. Yǝnǝ yuⱪiriⱪi «sunnǝt» toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵzimiz»ni kɵrüng.   Rim. 6:4; Gal. 3:27; Əf. 1:19; 3:7.
13 Əmdi gǝrqǝ itaǝtsizlikinglar wǝ ǝtliringlardiki sünnǝtsizlikinglar tüpǝylidin ɵlgǝn bolsanglarmu, U silǝrni Mǝsiⱨ bilǝn billǝ janlandurdi; ⱨǝmmǝ itaǝtsizliklirimizni kǝqürüm ⱪilip, «Əmdi gǝrqǝ itaǝtsizlikinglar wǝ ǝtliringlardiki sünnǝtsizlikinglar tüpǝylidin ɵlgǝn bolsanglarmu,...» — «ǝtliringlardiki sünnǝtsizlikinglar» ularning ǝslidǝ (ⱨǝmmimiz Mǝsiⱨsiz bolƣan waⱪtimizdikidǝk) ɵz «gunaⱨliⱪ ǝt»imizgǝ ǝsir-ⱪul bolƣanliⱪimizni kɵrsitidu.   Əf. 2:1. 14 bǝlgilimilǝrdǝ ɵz iqigǝ elinƣan üstimizdin ǝrz ⱪilidiƣan, bizni ǝyiblǝydiƣan pütüklǝrni ɵqürüp taxlidi; U ularni bizdin neri ⱪildi, krestkǝ mihlatⱪuzdi. «bǝlgilimilǝrdǝ ɵz iqigǝ elinƣan üstimizdin ǝrz ⱪilidiƣan, bizni ǝyiblǝydiƣan pütüklǝrni ɵqürüp taxlidi; u ularni bizdin neri ⱪildi, krestkǝ mihlatⱪuzdi» — bu intayin muⱨim ayǝt toƣruluⱪ yǝnǝ «ⱪoxumqǝ sɵzimiz»ni kɵrüng. Grek tilida «Uning krestigǝ mihlatⱪuzdi». 15 U ⱨɵkümdarlardin wǝ ⱨoⱪuⱪdarlardin olja elip, kresttǝ ularni rǝswa ⱪilip ularning üstidin tǝntǝnǝ bilǝn ƣǝlibǝ ⱪildi. «U ⱨɵkümdarlardin wǝ ⱨoⱪuⱪdarlardin olja elip, kresttǝ ularni rǝswa ⱪilip ularning üstidin tǝntǝnǝ bilǝn ƣǝlibǝ ⱪildi» — bu ayǝttiki «ⱨɵkümdarlar wǝ ⱨoⱪuⱪdarlar» bolsa jin-xǝytanlar; Mǝsiⱨ ulardin alƣan olja bolsa Ɵzigǝ etiⱪad baƣliƣan, ǝslidǝ jin-xǝytanlarning ilkidǝ turƣan bizlǝrni kɵrsitidu, ǝlwǝttǝ! Baxⱪa birhil tǝrjimisi «...ⱨɵkümdarlarni... ⱪoralsiz ⱪilip...».   Yar. 3:15; Mat. 12:29; Luⱪa 11:22; Yⱨ. 12:31; 16:11.
16 Əmdi ⱨeqkimning yemǝk-iqmǝk, ⱨeyt-bayramlar, «yengi ay» yaki xabat künlǝr jǝⱨǝtliridǝ silǝrning üstünglǝrdin ⱨɵküm qiⱪirixiƣa yol ⱪoymanglar; Law. 11:2; 23:2; Rim. 14:2; Gal. 4:10. 17 bu ixlar bolsa bir kɵlǝnggǝ, halas; uning jismi bolsa Mǝsiⱨningkidur! «bu ixlar bolsa bir kɵlǝnggǝ, halas; uning jismi bolsa Mǝsiⱨningkidur!» — «jismi» — demǝk, «kɵlǝnggüni yǝrgǝ taxliƣan jisim». Bu muⱨim ayǝt toƣrisida «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.   Ibr. 8:5; 10:1.
18 Ⱨeqkimning silǝrni «kiqik peilliⱪ» wǝ pǝrixtilǝrgǝ ibadǝt ⱪilixⱪa dǝwǝt ⱪilip in’aminglardin mǝⱨrum ⱪilixiƣa yol ⱪoymanglar; muxundaⱪ kixilǝr gunaⱨliⱪ ǝtliridiki oy-pikirliri bilǝn ⱨakawurlixip, kɵrgǝn kɵrünüxlǝrgǝ esiliwalmaⱪtidur; «Ⱨeqkimning silǝrni «kiqik peilliⱪ» wǝ pǝrixtilǝrgǝ ibadǝt ⱪilixⱪa dǝwǝt ⱪilip in’aminglardin mǝⱨrum ⱪilixiƣa yol ⱪoymanglar...» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «ⱨeqkimning.... üstünglǝrdin ⱨɵküm qiⱪirixiƣa yol ⱪoymanglar...». «Dǝwǝt ⱪilip» degǝn ibarǝ «bu ixlardin sɵyünüp» degǝn mǝnisinimu ɵz iqigǝ alidu. «muxundaⱪ kixilǝr gunaⱨliⱪ ǝtliridiki oy-pikirliri bilǝn...» — demǝk, oy-pikirliri Muⱪǝddǝs Roⱨtin ǝmǝs, bǝlki ɵz gunaⱨliⱪ ǝtliri tǝripidin baxⱪurulidiƣandur. «kɵrgǝn kɵrünüxlǝrgǝ esiliwalmaⱪtidur» — bǝzi kona tekisttiki kɵqürmilǝrdǝ «kɵrmigǝn kɵrünüxlǝrgǝ esiliwalmaⱪtidur» deyilidu. Bizningqǝ «kɵrgǝn» dǝp oⱪux toƣridur; bu kixilǝr kɵrgǝn «kɵrünüxlǝr» ɵzining ham hiyalliridin qiⱪⱪan, ǝlwǝttǝ.   Yǝr. 29:8; Mat. 24:4; Əf. 5:6; 2Tes. 2:3; 1Yuⱨa. 4:1. 19 Ular «bax»ni qing tutⱪini yoⱪtur; lekin baxtin ügǝ wǝ singirlar arⱪiliⱪ pütkül tǝn ⱪuwwǝtlinidu wǝ bir-birigǝ baƣlinip, Hudadin kǝlgǝn awux bilǝn axmaⱪta. «Ular «bax»ni qing tutⱪini yoⱪtur. Lekin baxtin ügǝ wǝ singirlar arⱪiliⱪ pütkül tǝn ⱪuwwǝtlinidu wǝ bir-birigǝ baƣlinip, Hudadin kǝlgǝn awux bilǝn axmaⱪta» — «bax» bolsa Mǝsiⱨdur. Mǝsiⱨning Ɵz teni bolƣan jamaǝtning bexidur. «Tǝn» — jamaǝt.
20-21 Əgǝr Mǝsiⱨ bilǝn bu dunyadiki ⱪaidǝ-ⱪanuniyǝtlǝrgǝ nisbǝtǝn ɵlgǝn bolsanglar, nemixⱪa (bu dunyada yaxiƣanlardǝk) «Tutma!» «Tetima!» «Tǝgmǝ!» degǝndǝk bǝlgilimilǝrgǝ riayǝ ⱪilisilǝr «Əgǝr Mǝsiⱨ bilǝn bu dunyadiki ⱪaidǝ-ⱪanuniyǝtlǝrgǝ nisbǝtǝn ɵlgǝn bolsanglar...» — bu muⱨim ayǝt toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ tohtilimiz.   Gal. 4:9. 22 (bundaⱪ bǝlgilimilǝr ilkidiki nǝrsilǝrning ⱨǝmmisi istemal ⱪilinix bilǝn yoⱪilidu)? Muxundaⱪ bǝlgilimilǝr pǝⱪǝt insanlardin qiⱪⱪan kɵrsǝtmilǝr wǝ tǝlimlǝrdin ibarǝt, halas; «bundaⱪ bǝlgilimilǝr ilkidiki nǝrsilǝrning ⱨǝmmisi istemal ⱪilinix bilǝn yoⱪilidu» — demǝk «Tutma! Tetima! Tǝgmǝ!» degǝndǝk bǝlgilimilǝrning ⱨǝmmisi Huda aldida ǝng muⱨim ix bolƣan insanning iqki dunyasi bilǝn ǝmǝs, bǝlki yemǝk-iqmǝk ⱪatarliⱪlar bilǝn munasiwǝtliktur.   Yǝx. 29:13; Mat. 15:9; Tit. 1:14. 23 ularda dǝrwǝⱪǝ birhil pidaiylarqǝ ibadǝt, kiqik peilliⱪ wǝ ɵz tenigǝ ⱪarita ⱪattiⱪ ⱪolluⱪ boluxni dǝwǝt ⱪilix bolƣaqⱪa, ularda danaliⱪning kɵrünüxi bar; ǝmǝliyǝttǝ bundaⱪ danaliⱪning paydisi yoⱪtur — ular pǝⱪǝt ǝttiki ⱨǝwǝslǝrgǝ yol ⱪoyidula, halas. 1Tim. 4:8; 5:23.
 
 

2:1 «xuningdǝk didarimni kɵrmigǝnlǝrning ⱨǝmmisi üqün...» — grek tilida: «xuningdǝk ǝtning jǝⱨǝtidǝ yüzumni kɵrmigǝnlǝrning ⱨǝmmisi üqün...». Xübⱨisizki, rosul jamaǝttǝ roⱨ jǝⱨǝtidin bir-birimizni tonuximiz mumkin, demǝkqi.

2:2 «küriximning nixani, ⱨǝmmǝylǝnning meⱨir-muⱨǝbbǝttǝ bir-birigǝ baƣlinip, ⱪǝlblirining riƣbǝtlǝndürülüxi, Hudaning sirini, yǝni Mǝsiⱨni qüxinixtǝ wǝ toluⱪ bilixtǝ bolƣan ixǝnq-hatirjǝmlikkǝ erixixi üqündur» — demisǝkmu, bu «kürixim» roⱨiy jǝⱨǝttin, dua-tilawǝtlǝr bilǝn ⱨǝr türlük jin-xǝytanlar bilǝn ⱪarixilixtiki kürǝx, ǝlwǝttǝ.

2:2 Yǝx. 53:11; Yǝr. 9:22; Yⱨ. 17:3; Fil. 3:8.

2:3 1Kor. 1:24.

2:4 Əf. 5:6; Kol. 2:18.

2:5 1Kor. 5:3; 14:40.

2:7 1Kor. 1:5; Əf. 3:17.

2:8 «ⱨeqkimning Mǝsiⱨ boyiqǝ bolmiƣan, pǝylasopluⱪ yaki bimǝnǝ aldamqiliⱪ bilǝn, insanlardin kǝlgǝn tǝlimlǝr, yǝni bu dunyadiki «asasiy ⱪaidǝ-ⱪanuniyǝtlǝr» boyiqǝ silǝrni ɵz oljisi ⱪilip azdurmasliⱪi üqün ⱨezi bolunglar» — «asasiy ⱪaidǝ-ⱪanuniyǝtlǝr» degǝn muⱨim ibarǝ toƣrisida «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.

2:8 Rim. 16:17; Ibr. 13:9.

2:10 «wǝ silǝr Uningda, yǝni barliⱪ ⱨɵkümdarlarning ⱨǝm ⱨoⱪuⱪdarlarning bexi Bolƣuqida mukǝmmǝldursilǝr» — «silǝr Uningda ... mukǝmmǝldursilǝr» degǝn muⱨim ibarǝ toƣrisida «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng. «barliⱪ ⱨɵkümdarlar... ⱨǝm ⱨoⱪuⱪdarlar...» — ⱨǝm asmandiki ⱨǝm zemindiki barliⱪ ⱨoⱪuⱪⱪa igǝ bolƣanlar.

2:10 Yⱨ. 1:16.

2:11 «silǝr uningda adǝmning ⱪolisiz bolƣan sünnǝt bilǝn sünnǝt ⱪilinƣansilǝr; demǝk, Mǝsiⱨning sünniti bilǝn gunaⱨliⱪ ǝtkǝ baƣlanƣan tǝndin halas ⱪilinƣansilǝr» — bu ayǝttiki sünnǝt adǝmning tenidǝ ǝmǝs, bǝlki roⱨ-ⱪǝlbididur, ǝlwǝttǝ. Demisǝkmu, «ǝtlik tǝn» degǝn ibaridǝ «ǝt» degǝn sɵz Injildiki alaⱨidǝ mǝnidǝ ixlitilidu, yǝni insaniy gunaⱨⱪa ǝsir bolƣan tǝbiǝtni kɵrsitidu. «Rimliⱪlarƣa»diki «ǝt» toƣruluⱪ «kirix sɵz»imizni kɵrüng. «Mǝsiⱨning sünniti» «Mǝsiⱨning Ɵzi ⱪilidiƣan sünnǝt», yaki «Mǝsiⱨning ɵlümi»ni kɵrsitidu. Bu toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵzimiz»ni kɵrüng.

2:11 Ⱪan. 10:16; Yǝr. 4:4; Rim. 2:29; Fil. 3:3.

2:12 «Uning bilǝn tǝng qɵmüldürülüxtǝ dǝpnǝ ⱪilinƣansilǝr; silǝr yǝnǝ Uni ɵlümdin tirildürgǝn Hudaning wujudunglarda ixlǝydiƣanliⱪiƣa ixǝnq baƣlax bilǝn uning bilǝn tǝng tirilgǝnsilǝr» — bu ayǝttiki «qɵmüldürülüx» aldi bilǝn suƣa qɵmüldürülüxni kɵrsǝtkini bilǝn, u yǝnǝ bǝribir «roⱨⱪa qɵmüldürülüx»nimu kɵrsitidu. Yǝnǝ yuⱪiriⱪi «sunnǝt» toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵzimiz»ni kɵrüng.

2:12 Rim. 6:4; Gal. 3:27; Əf. 1:19; 3:7.

2:13 «Əmdi gǝrqǝ itaǝtsizlikinglar wǝ ǝtliringlardiki sünnǝtsizlikinglar tüpǝylidin ɵlgǝn bolsanglarmu,...» — «ǝtliringlardiki sünnǝtsizlikinglar» ularning ǝslidǝ (ⱨǝmmimiz Mǝsiⱨsiz bolƣan waⱪtimizdikidǝk) ɵz «gunaⱨliⱪ ǝt»imizgǝ ǝsir-ⱪul bolƣanliⱪimizni kɵrsitidu.

2:13 Əf. 2:1.

2:14 «bǝlgilimilǝrdǝ ɵz iqigǝ elinƣan üstimizdin ǝrz ⱪilidiƣan, bizni ǝyiblǝydiƣan pütüklǝrni ɵqürüp taxlidi; u ularni bizdin neri ⱪildi, krestkǝ mihlatⱪuzdi» — bu intayin muⱨim ayǝt toƣruluⱪ yǝnǝ «ⱪoxumqǝ sɵzimiz»ni kɵrüng. Grek tilida «Uning krestigǝ mihlatⱪuzdi».

2:15 «U ⱨɵkümdarlardin wǝ ⱨoⱪuⱪdarlardin olja elip, kresttǝ ularni rǝswa ⱪilip ularning üstidin tǝntǝnǝ bilǝn ƣǝlibǝ ⱪildi» — bu ayǝttiki «ⱨɵkümdarlar wǝ ⱨoⱪuⱪdarlar» bolsa jin-xǝytanlar; Mǝsiⱨ ulardin alƣan olja bolsa Ɵzigǝ etiⱪad baƣliƣan, ǝslidǝ jin-xǝytanlarning ilkidǝ turƣan bizlǝrni kɵrsitidu, ǝlwǝttǝ! Baxⱪa birhil tǝrjimisi «...ⱨɵkümdarlarni... ⱪoralsiz ⱪilip...».

2:15 Yar. 3:15; Mat. 12:29; Luⱪa 11:22; Yⱨ. 12:31; 16:11.

2:16 Law. 11:2; 23:2; Rim. 14:2; Gal. 4:10.

2:17 «bu ixlar bolsa bir kɵlǝnggǝ, halas; uning jismi bolsa Mǝsiⱨningkidur!» — «jismi» — demǝk, «kɵlǝnggüni yǝrgǝ taxliƣan jisim». Bu muⱨim ayǝt toƣrisida «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.

2:17 Ibr. 8:5; 10:1.

2:18 «Ⱨeqkimning silǝrni «kiqik peilliⱪ» wǝ pǝrixtilǝrgǝ ibadǝt ⱪilixⱪa dǝwǝt ⱪilip in’aminglardin mǝⱨrum ⱪilixiƣa yol ⱪoymanglar...» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «ⱨeqkimning.... üstünglǝrdin ⱨɵküm qiⱪirixiƣa yol ⱪoymanglar...». «Dǝwǝt ⱪilip» degǝn ibarǝ «bu ixlardin sɵyünüp» degǝn mǝnisinimu ɵz iqigǝ alidu. «muxundaⱪ kixilǝr gunaⱨliⱪ ǝtliridiki oy-pikirliri bilǝn...» — demǝk, oy-pikirliri Muⱪǝddǝs Roⱨtin ǝmǝs, bǝlki ɵz gunaⱨliⱪ ǝtliri tǝripidin baxⱪurulidiƣandur. «kɵrgǝn kɵrünüxlǝrgǝ esiliwalmaⱪtidur» — bǝzi kona tekisttiki kɵqürmilǝrdǝ «kɵrmigǝn kɵrünüxlǝrgǝ esiliwalmaⱪtidur» deyilidu. Bizningqǝ «kɵrgǝn» dǝp oⱪux toƣridur; bu kixilǝr kɵrgǝn «kɵrünüxlǝr» ɵzining ham hiyalliridin qiⱪⱪan, ǝlwǝttǝ.

2:18 Yǝr. 29:8; Mat. 24:4; Əf. 5:6; 2Tes. 2:3; 1Yuⱨa. 4:1.

2:19 «Ular «bax»ni qing tutⱪini yoⱪtur. Lekin baxtin ügǝ wǝ singirlar arⱪiliⱪ pütkül tǝn ⱪuwwǝtlinidu wǝ bir-birigǝ baƣlinip, Hudadin kǝlgǝn awux bilǝn axmaⱪta» — «bax» bolsa Mǝsiⱨdur. Mǝsiⱨning Ɵz teni bolƣan jamaǝtning bexidur. «Tǝn» — jamaǝt.

2:20-21 «Əgǝr Mǝsiⱨ bilǝn bu dunyadiki ⱪaidǝ-ⱪanuniyǝtlǝrgǝ nisbǝtǝn ɵlgǝn bolsanglar...» — bu muⱨim ayǝt toƣruluⱪ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ tohtilimiz.

2:20-21 Gal. 4:9.

2:22 «bundaⱪ bǝlgilimilǝr ilkidiki nǝrsilǝrning ⱨǝmmisi istemal ⱪilinix bilǝn yoⱪilidu» — demǝk «Tutma! Tetima! Tǝgmǝ!» degǝndǝk bǝlgilimilǝrning ⱨǝmmisi Huda aldida ǝng muⱨim ix bolƣan insanning iqki dunyasi bilǝn ǝmǝs, bǝlki yemǝk-iqmǝk ⱪatarliⱪlar bilǝn munasiwǝtliktur.

2:22 Yǝx. 29:13; Mat. 15:9; Tit. 1:14.

2:23 1Tim. 4:8; 5:23.