1 Ba꞉bene ibino tabo olamagimi komo da꞉wibuya꞉, ba꞉ba tetene tupuimiti Ya꞉suti Ga꞉lili hopo konomolo pata꞉nami, huiyatiya ebete Yudiya hopolo pata꞉ ubihinola mabu ba꞉be hopoeno Yu watowatopa꞉te ebe anakapumima꞉ ewagelenama꞉. ✡ Yon 5:18 2 Ba꞉bene Yunapino Mimiya Etemotehoeno Poko* Mimiya Etemotehoeno Poko ba꞉ Yunapino eta pokola, iba꞉te hiliyonomo gogolo bododinakomena꞉. Ibino iniwala꞉te Isipiti hopone dikuliya꞉, ba꞉ba tetelo iba꞉te Ka꞉inane hopamo tiyolo nikulihino dopamo 40 gogolo dito hopolo emedenama꞉. Ba꞉be tete ga꞉ga꞉nomolo iba꞉te dito hopoeno hiya꞉hiya꞉ hopolo ba lahatepahanato sipi-goegoe tama walokoa꞉midahale genamama꞉ midiliti, iba꞉te ba꞉bakobako mimiya genamalo lahanakuya꞉, hibi genamaloha꞉. Ba꞉gala ba꞉be atu tetelo Godoko adikumino sipi-goegoe tama walokoa꞉midahale genamate iba꞉godolo itanami, ba꞉bema꞉ Godote iba꞉go ba pata꞉na ibino modoboha꞉ komokomo ipuwalo ebete ibi hidonomamo owalubilinakui. Ba꞉bema꞉ ba꞉ba tetene tupuimiti ba꞉ma teta꞉mo puluhuku, Godote Yunapino iniwala꞉tamo hido owalubi komo dihatenakui, iba꞉te ba꞉be komo ba emalagidolo hiliyonomo gogolo a꞉iti hegela ipuwalo ibino kalakala poko bododinakuya꞉ Godotamo. da꞉tataliya꞉, ✡ Hawi 23:34 3 ba꞉ba tetelo Ya꞉sukunu ekaka꞉te ebe na꞉ga꞉lamiya꞉, “Wadiyala ama꞉ ba꞉moe Ga꞉lili hopo miya꞉pate Yudiya hopamo gala na꞉katoa. Diyala, ama꞉le komo ta꞉matapi ba꞉bolo da꞉ nulameomena꞉, ba꞉bene ama꞉le dododilinaka iba꞉te ba꞉bi hanohano komo hidamo kulamema꞉na꞉. 4 Numa꞉, lumagiti ubi dihatemene tawakalubi hiliyonomate ebe kota꞉matama꞉, wadiyala ebete ebeno komo akugumuia꞉la꞉. Ba꞉be mabuma꞉ ama꞉le ba꞉moi hanohano komo hibilo dododilinaka, wadiyala ama꞉ ba꞉ atumu amia꞉no komo hopo habanapi hiliyonomatamo na꞉hawakalimiya꞉!” 5 Ya꞉sukunu ekaka꞉te ebe iya꞉da꞉telo ba꞉moe tabo bolamagimiya꞉ mabu iba꞉te ebe hibima꞉ kamidiya꞉ha꞉, komo tawakalubi hiliyonomate hibima꞉ midiha꞉ma꞉ keba ka꞉na keda꞉haliya꞉ ba꞉ba ka꞉na. ✡ Oel 1:14

6 Ba꞉bema꞉ Ya꞉suti ebeno ekakino tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “La꞉ ha꞉kiya la꞉eno hiya꞉hiya꞉ ubi tetelo la꞉eno komo ba꞉bo ododilinakomata, huiyatiya naeno hibi tete Godogodone kapeha꞉. 7 Hopo habanapa꞉te la꞉tamo kamaubahalenaha꞉, huiyatiya iba꞉te natamo na꞉maubahalena mabu nale ibino kuba ododili komokomo a꞉hawakalilamenakomo. 8 Ba꞉bema꞉ la꞉ ha꞉kiya poko habamo na꞉tolama꞉la꞉, huiyatiya na ka꞉lo a꞉katoamo mabu Godokono hibi tete natamo kapeha꞉.” 9 Ya꞉suti ba꞉moe tabo goete Ga꞉lili hopolo ba꞉bo pekaguya꞉.

10 Ya꞉sukunu ekaka꞉te pokoma꞉ da꞉tolamiya꞉, ebete huiyatiya galane diya gabodo ta꞉mataliya꞉, hawakala katuya꞉ha꞉. 11 Ba꞉ba tetelo Yu watowatopa꞉te poko habalo ebe ba ohowadi na꞉ga꞉luya꞉, “Ba꞉moe dubu Ya꞉suku keka꞉?”

12 Ba꞉gala puya꞉te pokoma꞉ da꞉pelameholiya꞉ ba꞉bi Yu tawakalubi hiliyonomate Ya꞉sukunu komoma꞉ tabo ganalo konomamo olamagimitiya꞉. Komo iba꞉te na꞉ga꞉luya꞉, “Ebe hido lumagila,” huiyatiya komopa꞉te na꞉ga꞉luya꞉, “Ao, ebe tawakalubi bamihoholamena.” 13 Ba꞉ba tetelo iba꞉te Ya꞉sukunu komoma꞉ hawakala kaga꞉lutiya꞉ha꞉ mabu iba꞉te ibino watowatopino mauba komo betolemitiya꞉.

14 Ba꞉bene tawakaluba꞉te ibino poko ba ododinate eta hegelalo Ya꞉suti iba꞉tamo nehawakalate Godoko Adikumino Hiya꞉ Genamamo tote iya꞉tulame ba꞉bo netupuimiya꞉. 15 Ba꞉ba tetelo ebeno iya꞉tulame taboma꞉ Yu watowatopa꞉te ba hanohanohuta na꞉ga꞉luya꞉, “A꞉iye! Ba꞉moe dubuti kebako iya꞉tawa ka꞉lawi mabu ebete kasikuluya꞉ha꞉!” ✡ Ma꞉t 13:54; Luk 2:47

16 Ya꞉suti huiyatiya iba꞉tamo na꞉goiya꞉, “Nale la꞉ diya꞉tulamenama, ba꞉be tabote na da꞉poenamiya꞉ ba꞉be Kodawagodone pena, na ha꞉kiya naeno ubi komodo kiya꞉tulamenaha꞉. ✡ Yon 12:49; 14:10 17 La꞉ ha꞉kiya la꞉ ipuwalo naeno komoma꞉ ba꞉ma ka꞉na ga꞉lanamata, ‘Ebeno iya꞉tulame komote Godogodone da꞉pena o da꞉ ebeno kateneno ukuini da꞉pena.’ Numa꞉la꞉, la꞉ ipuwalo pote Godokono ubi komo ododilima꞉ ubi dihatena, ebe modobola naeno iya꞉tulame komoeno mabu la꞉tamo olamagi. 18 Iyo, keba tetelo lumagiti ebeno kateneno ukui hapuni tabo dolamagina, ebe ha꞉kiya ebe bawagaminana, huiyatiya kebe lumagiti ubi dihatena ebe oemedawa kapiya kawagaminanama꞉, ba꞉be lumagi ba꞉ hibi komo hawakalimidawala, ebegodolo eta ha꞉da amiho komo kitanaha꞉. ✡ Yon 8:50 19 Godote ebeno Tutumu Tabo Moseseko ipuwado la꞉tamo ikalamiya꞉ta huiyatiya la꞉ ipuwalo eta kapiyate ba꞉bi hiliyonomo tutumamo hibilo kapapamiwatanaha꞉, aba꞉ hibila꞉ka꞉? Huiyatiya na tuputupu lumagima꞉ ba eda꞉na, mabu keka꞉ la꞉le na anakapunamema꞉ dewagelenama?” ✡ Oel 7:53; Lom 2:21-24

20 Ba꞉ba tetelo Ya꞉sukunu tabo dulihutiya꞉ ba꞉bi tawakalubi hiliyonomate ebetamo na꞉ga꞉luya꞉, “Ama꞉ kuba gobogobagoenolata! Pote ka꞉goita ama꞉ anakapumima꞉?” ✡ Yon 8:48; 10:20

21 Ya꞉suti huiyatiya iba꞉tamo na꞉goiya꞉, “Nale la꞉eno holoholo hapulu kapiya hanohano komo dododimo, la꞉ koamo ba꞉bo la꞉wa꞉huimata. 22 La꞉ numa꞉la꞉, Mosesete la꞉tamo eta kukala dikalamiya꞉la, ba꞉be kukala ba꞉ la꞉le bahibahi guguda꞉tamo tama itamida kukala komiya꞉telamenakoma꞉. Iyo, la꞉le ba꞉moe kukala miya꞉te komo Mosesegodone lawema꞉ ga꞉lanamata, huiyatiya ba꞉moe komo ebegodone hibilo kuluhukuya꞉ha꞉, la꞉eno komo iniwala꞉godone piya꞉. Ba꞉gala Mosesete talona hegeloeno kukala atumu la꞉tamo a꞉kikalamiya꞉ta, ba꞉bema꞉ ba꞉bi netewa kukala la꞉godolo ba pola꞉na eta guduino kukala ihateme tetete okoha꞉ talona hegelalo duluhukunako, la꞉le dito ododinakomata mabu Godote ba꞉ma ka꞉na kagoenaha꞉, tama itamida kukala ihate komote talona hegeloeno kukala kadikamidalema꞉ne. ✡ Hawi 12:3; Tup Mabu 17:9-13 23 Iyo, la꞉eno ododi ba꞉ ba꞉ma ka꞉nala, la꞉le Godokono ubi komamo kopapamila꞉halema꞉ Mosesekono hiliyonomo tutumu ipuwalo kapiya kodakodalo ba lawe okoha꞉ talona hegeloeno kukala ba꞉bo adikamidalenakomata. Ba꞉bema꞉ nale okoha꞉ talona hegelalo eta temetema꞉goeno dubu da꞉hiduimimo, huiyatiya mabu keka꞉ la꞉le natamo da꞉maubahalitama? ✡ Yon 5:8-10,16 24 A꞉iye, la꞉ hunu gabodo naeno komo dito akanagiya꞉midanama꞉la꞉, wadiyala la꞉ huiyatiya Godokono tuputupu gabodo lumagino komo nanagiya꞉midama꞉la꞉!”

25 Ba꞉ba tetelo Yelusalema habalo demedehonama꞉ komo iba꞉te na꞉ga꞉luya꞉, “Aba꞉ hibila꞉ka꞉, ba꞉moe dubu ba꞉ komopa꞉te anakapumima꞉ dewagelena ba꞉be lumagila! 26 Numa꞉la꞉, ebete hilopoheno tabo hawakala bolamagita, huiyatiya aeno watowatopa꞉te ebe duhimima꞉ eta tabo kaga꞉lutaha꞉. Diyala, iba꞉te da꞉ iya꞉tawahala꞉, ba꞉moe dubuti Godokono Oemedawa Kelisoma꞉ deda꞉na. 27 A iya꞉tawahala ba꞉moe dubuino haba komo, huiyatiya Godokono Bukate a biya꞉tua꞉mena, hibi Kelisote da꞉puluhukumini, ba꞉ba tetelo tawakaluba꞉te a꞉kiya꞉tawahamena꞉ ebete kebene da꞉pemene.” ✡ Yon 7:41; 9:29

28 Ba꞉bema꞉ Ya꞉suti Godoko Adikumino Hiya꞉ Genamalo tawakalubi ba iya꞉tulamita ibulunomo na꞉goiya꞉, “La꞉ hibilo iya꞉tawahala꞉ka꞉ nale kebene da꞉piya꞉mo ba꞉be haboeno komo? Ba꞉gala naeno komoma꞉ la꞉godolo hibi iya꞉tawa ba꞉kitana? La꞉ nulia꞉la꞉, na ha꞉kiya naeno ubilo kapiya꞉ha꞉ la꞉tamo, na Kodawate poenamiya꞉. Ebe ba꞉ hibi komo hawakalimidawala, huiyatiya la꞉le ebeno komo kiya꞉tawahanaha꞉, ✡ Ma꞉t 11:27; Yon 8:55 29 iyo, na ha꞉kiya ebeno komo iya꞉tawala, mabu nale ebegodone piya꞉mo ba꞉gala ebete na a꞉poenamiya꞉.”

30 Ba꞉be taboma꞉ komopa꞉te ubila Ya꞉suku du genamamo ihatema꞉, huiyatiya ibi ipuwalo etate ebe kalawiya꞉ha꞉ mabu ba꞉be komote hibilo uluhukuma꞉ Godogodone tete pehenola. ✡ Yon 7:44 31 Huiyatiya ba꞉be atu tetelo komo tawakalubi hiliyonomate Ya꞉suku hibima꞉ midilo na꞉ga꞉luya꞉, “Ba꞉moe dubugodolo hanohano komo hiliyonomo ulamenakoma꞉, ba꞉bema꞉ ebe da꞉ Kelisotela꞉. Iyo, eta lumagiti Keliso mahilamo da꞉mahigamene, ebeno helote ba꞉moe dubuino helo a꞉kagogolamene!”

32 Hiliyonomo tawakaluba꞉te Ya꞉sukunu komoma꞉ tabo ganalo da꞉ga꞉litiya꞉, Pa꞉lisi kapiyuimipa꞉te uliti ba꞉bene ibi ba꞉gala Godotamo hawa꞉goeno ikamehopino watowatopi iba꞉te komo Godoko Adikumino Genama lawamepi dubu ba꞉bo noelamiya꞉, iba꞉te Ya꞉suku nelawete du genamamo kopihatema꞉. 33 Ba꞉be atu tetelo Ya꞉suti tawakaluba꞉tamo nolamagitiya꞉, “Na la꞉go nanekela꞉mo emedete, na da꞉poenamiya꞉ ba꞉be Kodawatamo gala kakatoma꞉nemo. 34 Ba꞉bene la꞉le na nipo kohowadinima꞉nemata, mabu nale kebe habamo da꞉tomo la꞉le ba꞉be habamo tolame modoboha꞉.” ✡ Yon 8:21; 13:36

35 Ba꞉bema꞉ Yu watowatopa꞉te ibi ipuwalo na꞉ga꞉luya꞉, “Ba꞉moe dubuti kebe habamo na꞉ka꞉tomene, ba꞉bene ale ebe umima꞉ a꞉kamodobama꞉? Diyala, aeno komo tawakaluba꞉te hiya꞉hiya꞉ Yuha꞉pino hopolo da꞉nemedehona, ebete iba꞉tamo da꞉ tomene iba꞉go konemedema꞉, ba꞉bene ebete ba꞉bi Yuha꞉pi Godokono tabo da꞉niya꞉tulamemene. 36 Ebete na꞉goe, ‘La꞉le na nipo kohowadinima꞉nemata,’ ba꞉gala ebete gala na꞉kagoe, ‘Nale kebe habamo da꞉tomo la꞉le ba꞉be habamo pelame modoboha꞉.’ A꞉iye! Ebeno taboeno ipuwa keba ka꞉nala꞉ka꞉?”

37 Yunapino Mimiya Etemoteholeno Poko ipuwalo kuititi hegela ba꞉ ko hegelanomoma꞉ eda꞉na. Ba꞉bene ba꞉be hegelate da꞉piya꞉ Ya꞉suti tawakalubi hiliyonomo ipuwalo mahigate ibulunomo na꞉goiya꞉, “Kebe lumagi beya kapete dumina, wadiyala ebete pete nagodolo beya na꞉pena꞉mene. ✡ Hawi 23:36; Ais 55:1; Yon 4:14 38 Ba꞉gala kebe lumagiti na hibima꞉ da꞉midinimini, ba꞉be lumagino tepo ipuwane wiboha꞉ ka꞉ka꞉ beyate ba꞉peka꞉ka꞉la꞉namene, mabu Godokono Bukate ba꞉ba ka꞉na goena.” ✡ Ais 58:11

39 Buka ka꞉lamiholedawa, wadiyala ama꞉ niya꞉tawa Ya꞉suti ba꞉moe tabo Godokono Gobogoboeno komoma꞉ olamagitiya꞉. Iyo, dopamo tetelo Gobogoboeno helote Ya꞉suku hibima꞉ midipa꞉godolo kitanamiha꞉, huiyatiya Godote ebe hoe ipuwane dadipatiya꞉, ebete Hunu Habamo odolote ko alonomote ebe ba꞉bo na꞉la꞉minuya꞉. Ba꞉ba tetelo Ya꞉suku hibima꞉ midipa꞉te Gobogoboeno helo hibilo ba꞉bo lawiya꞉. ✡ Yon 16:7; 20:22; Oel 2:4

40 Ya꞉sukunu tabo dulihuya꞉ ba꞉bi tawakalubi ipuwalo komo hiliyonomate na꞉ga꞉luya꞉, “Ba꞉moe dubu ba꞉ Godokono Hiya꞉nomo Ukui Hawakalimidawala, Mosesete dopamo pema꞉ hibilo da꞉goiya꞉ ba꞉moe ba꞉bela.” ✡ Yon 6:14 41 Huiyatiya komopa꞉te na꞉ga꞉luya꞉, “Ao, ebe ba꞉ Kelisotela, Godokono Oemedawala.” Ba꞉gala komopa꞉te na꞉kaga꞉luya꞉, “Ao, ba꞉moe dubu Ga꞉lili hoponapila. Modoboha꞉ Kelisote ba꞉bako kuba hopone pehawakala, ✡ Yon 1:46 42 mabu Godokono Bukate a biya꞉tua꞉mena, Kelisote Da꞉ibidikono Beteleheme habalo ebeno eyoni guguda꞉godone kohawakalama꞉ne, Ga꞉lili hopoloha꞉.” ✡ Ohale 89:3-4; Mai 5:2 43 Ba꞉bema꞉ tawakalubi ipuwalo Ya꞉sukunu komoma꞉ anagiya꞉mida komote uluhukuya꞉, 44 ba꞉gala komopa꞉te ubila ebe du genamamo kihatema꞉, huiyatiya ba꞉ba tetelo ibi ipuwalo eta lumagiti ebetamo eta komo kododiya꞉ha꞉.

45 Ba꞉bene Pa꞉lisi kapiyuimipi ba꞉gala Godotamo hawa꞉goeno ikamehopino watowatopi, iba꞉te Ya꞉suku lawema꞉ kebe dubu dopamo da꞉noelamiya꞉, ba꞉bi dubate Ya꞉suku laweheno gala dito kapelamiya꞉. Ba꞉bema꞉ Yu watowatopa꞉te ibi na꞉kiyalamiya꞉, “Keka꞉ mabu la꞉le ba꞉be dubu atamo kamagaheha꞉?”

46 Ba꞉bi dubate ibino tabo ba huiya na꞉ga꞉luya꞉, “Ba꞉be dubuino tabo hidonomola, a dopamo ba꞉bako tabo kulinakuiha꞉!” ✡ Mak 1:22

47 Ba꞉bene Yu watowatopa꞉te ibi ba kiyahalame na꞉ga꞉luya꞉, “A꞉iye! La꞉ ebeno ha꞉da amiho tabo uliti hibima꞉ a꞉ka꞉midioma? 48 Numa꞉la꞉, a Pa꞉lisi kapiyuimipi ba꞉gala komo watowatopi, a ipuwalo eta lumagiti ebeno tabo hibima꞉ kamidinaha꞉! ✡ Yon 12:42 49 Ba꞉ hibila, kebe kuba dalowa꞉ tawakaluba꞉te ibino ubi komo ebetamo dihatena, iba꞉te Mosesekono tutumu tabo hidamo niya꞉tawahatale, iba꞉te atumu ebe hibima꞉ ba꞉ka꞉midina꞉. Huiyatiya ibi hiliyonomo ba꞉ daedaepila, ba꞉bema꞉ Godote ibi Koe Habamo kiya꞉hekema꞉ne!”

50 Ba꞉ba tetelo Nikadimasiti ba꞉bi watowatopino kapiyuimi ipuwalo na꞉lutiya꞉, ebe ba꞉ du tetelo Ya꞉sukuba꞉ tabo olamaginama꞉ dopamo da꞉toniya꞉ ba꞉be dubula. Ba꞉bene ebete komo watowatopa꞉tamo na꞉goiya꞉, ✡ Yon 3:1-2 51 “La꞉ hidamo! Aeno eta tutumu tabote a biya꞉tua꞉mena, eta lumagino hibi komo lawema꞉ ebeno tabo ulihino ale ebe hunu gabodo kubama꞉ dito a꞉kaga꞉lama꞉.”

52 Ba꞉bene iba꞉te ebe ba kiyahame na꞉ga꞉luya꞉, “A꞉iye! Ama꞉ ba꞉ atumu Ga꞉lili hopoeno dalowa꞉ lumagi etala꞉ka꞉? Wadiyala ama꞉ Godokono Buka taboeno komokomo nulameholiya꞉, ba꞉bema꞉ ama꞉ kiya꞉tawama꞉na꞉ta Godokono ukui hawakalimipi hiliyonomo ipuwalo etate Ga꞉lili hopone dopamo kuluhukunakuiha꞉.” ✡ Yon 7:41-42 53 Ba꞉bene da꞉gapogapohoniya꞉ ba꞉bi tawakalubi hiliyonomate ibino hiya꞉hiya꞉ genamamo ba꞉bo tolameholeniya꞉,† Yon 7:53–8:11 komoeno tabo Yonete bukamo kamiya꞉tiya꞉ha꞉, huiyatiya ebeno buka ododi gala hapuni eta hibima꞉ mididawate miya꞉tiya꞉.