1 Zisas mba raara mba phena thav kɨrar hɨgap, vov Gariri mbɨ gaar vugap, Fhe Bakɨme buni vhuuin gumgi gu mbigi khɨvɨr zav perav ki. 2  Ru 5.1-3Ana Gariri mbɨ gaar kim, gumgi gu mbigi vhɨrve ana han zi. Gumgi gu mbigi vhɨrve ana han zim, ana thav, fega kema mben mbarav ana peregim, mba gumgi gu mbigi, mbe ana han thɨva thivgi. 3 Mba gumgi gu mbigi ana han thivgim, Zisas Fhe Bakɨme buni vhuuiŋ vhɨrve mbe nzuav, ana vhunaa ga si bunira mbe nzuai. Ana khaŋ mbe nzuai, “Nde mbarara! Guma mbe vov wit vhɨgi ndi mɨna fui. 4 Ana nta ndi fuim, vhɨgi mbari tuav ga regim, korgi zav nta mbegi. 5 Mbari rav, ŋkɨɨa ki nuianeŋ ga regi, mba nuianeŋ nuiana vhuuŋ ki fhuvara, ŋkɨɨra nen ki. Mba nuiana bisaneŋ tɨra ki. Maaŋ muuŋgiap, mba wit vhɨgi regap, vhemkora thooŋgi. 6 Nta thooŋgim, ra ndav nta shɨgim, nta thɨri khɨnan vergi fhu. Nta maaŋ muuŋgiap nzɨɨv, za shɨɨŋgiap, za vhɨzgi. 7 Ana nta ndi fuim, vhɨgi mbari, nta tari ki karɨgi ki nuianeŋ ga regi. Nta regap thooŋgim, mba tari ki karɨgi, nta kav nta zɨrgi. 8 Ana nta ndi fuim, mbari rav nuianan vhuueŋ ga regap, mba tegi. Nta mba tav, mbari 100 vhɨgi mbai, mbari 60 vhɨgi mbai, mbari 30 vhɨgi mbarigi. 9 Guma khuarani kɨv kha buni mbararari.”

10 Zisas mba buni vhunaa ga sav mbe suaŋgim, zumgum Zisas farasegi 12 thɨgi ŋaara gumgi ana han zav kha nzambarar ana muuŋgi. Mbe khaŋ ana nzuai, “Ndu thaŋ nzuav vhunaa ga si bunin kha gumgi gu mbigi ga nzuai?” 11 Mbe ne nzuaim, Zisas mbe ŋgarkarav khaŋ mbe nzuai, “Fhe Bakɨme fhura nde garim, nde ana wo gumgi gu mbigi ana piin kɨv muunga tɨvi nɨɨŋge, ana nta vhagi. Ana fhura nde garim, nde nta kaŋgi. Ana ntan mbu gumgi gu mbigi vhagi. 12  Mt 25.29; Mk 4.25; Ru 8.18; 19.26Khueŋ guigira, guma Fhe Bakɨme wo gumgi gu mbigi ganɨrim, mbe ana piin kɨrga tɨva kaŋgi, Fhe Bakɨme wo gumgi gu mbigi ganɨnga bigi vhɨrve phorgɨp ana khɨvarga, ana guigira kaŋgirga. Guma ana Fhe Bakɨme won gumgi gu mbigi ganɨnga, mbe ana piin kɨrga tɨva kaŋgi fhu, ana mba kaŋgi ndɨkndɨga bisaneŋ, ana ana tɨn ne ndigirga. 13  Lo 29.4Gu mba tɨvi nɨɨŋgera nzuav, gu vhunaa ga si bunin mbe phorga nzuai. Mbe rɨmgi kav, mbe gari, mbe bigɨn the gangirga fhu. Mbe khuari kav bigi mbararagi, mbe mba bigi mbararav bigɨn kaŋgirga fhuvara. 14  Mk 4.12; Zo 12.40; FG 28.26-27 Ais 6.9-10Fhe Bakɨme kamthooŋ guma Aisaia mba gumgi gu mbigi muunga tɨvi, ana fhum nta bun suaŋgi. Ana mba suaŋgi buni, nta ntigem mbara muuŋgiap hɨgi. Ana fhum khaŋ suaŋgi, ‘Mbe zazera mba buni mbarararga, mbe nta ndɨriveŋ kaŋgirga fhu. Mbe vhɨra zazera ganɨnga, mbe bigɨn thueŋ kaŋgirga fhu. 15  Hi 5.11Mba gumgi gu mbigi, mben ndavi havhargi. Mbe khuari ki, mbe buni mbararagi fhu. Mbe vhɨra wari won rɨmgi pɨngi. Mbe rɨmgi taagip ganɨv, mbe mba bigi ganɨv, mbe khuarir nta tɨgɨp, nta mbararav, mbe ndavi vheri mba bigi ndɨriveŋ kaŋgip, mbe ndavi domdorgip, taagip na han zɨrim, gu mbe muuŋgirim, mbe nzera rivgi.’

16  Ru 10.23-24; Zo 8.56; Hi 11.13; 1 Pi 1.10-12“Maaŋ muuŋgip, nde ndikndigɨri. Nden rɨmgi mba bigi garim, nde bigi mbararagi. 17 Gu guigira nde nzuai, fhum Fhe Bakɨmen kamthooŋ gumgi vhɨrve gum, ana piin kav tɨvar vhuuaŋ mbui gumgir vhɨrve, mbe guigira nde ntige khar gari bigi ganɨngeŋ nzuav vuzvuk bakɨme mben ki. Mbe maaŋ muuŋgi, bigɨna thueŋ gangi fhu. Mbe vhɨra kha nde mbararagi buni, mbe nta mbarararga vuzvuk bakɨme ki. Mbe maaŋ muuŋgi buna thueŋ mbararagi fhu.”

18 Zisas mba bunin mbe nzua vov khaŋ mbe nzuai, “Nde ntigem, guma wit vhɨgi ndi mɨna fui ne vhunama si buna nɨɨeŋ mbarara. 19 Gumgi gu mbigi, mbe Fhe Bakɨme piin kɨrga buna vhuueŋ, mbe ne mbararagi. Mbe ne mbararav, mba buna nɨɨeŋ kaŋgi fhuv gumgi gu mbigi, mbe khaŋ muuŋgi. Mbe mba tuav ga regi wit vhɨgi fara muuŋgi. Satan zav, mbe mba Fhe Bakɨme mbe ndavi vherir mpɨrigi buna vhuueŋ ana vhemkora mbe tɨn nta vharigi. 20 Mba ŋkɨɨa ki nuianeŋ ga regi wit vhɨgi, nta khaŋ muuŋgi gumgi gu mbigi ma. Mba gumgi gu mbigi, mbe Fhe Bakɨme buna vhuueŋ mbararagiap, mbe vhemkora nta ndigap, ntan ndikndigi. 21 Mba khesharigi wit vhɨgi mbe khaŋ muuŋgi. Mbe thɨri khɨnan vergi fhuvara. Nta maaŋ muuŋgiap tuga tɨvaneŋra kegi. Mba khesharigi gumgi gu mbigi, mbe kim, mbe Fhe Bakɨme buneŋ mbevi buni nzuav simtɨgar mbe ndɨɨim, mba khesharigi gumgi gu mbigi, mbe Fhe Bakɨme khothɨgi tɨv vhemkora mbatɨgiap vhɨzgi. 22  Mt 6.19-34; Ru 12.16-21; 1 T 6.9-10; 6.17Mba tari ki karɨgi ki nuianeŋ ga regi wit vhɨgi, nta kha khesharigi gumgi gu mbigi ma. Mbe Fhe Bakɨme buna vhuueŋ mbararagi, mbe kha nuianan bigi ga nzuav thagine mbui ndɨkndɨk kɨvgia mben ki. Mbe kha nuianan bigi vhɨrve kɨrgeŋ vuzvugi. Maaŋ muuŋgiap, mba ndɨkndɨgi kɨvgia zav Fhe Bakɨme buna vhuueŋ mbevigim, Fhe Bakɨme buna vhuueŋ mba ti fhu. 23 Mba nuiana vhuueŋ ga regi wit vhɨgi, nta khaŋ muuŋgi gumgi gu mbigi ma. Mba gumgi gu mbigi, mbe Fhe Bakɨme buna vhuueŋ mbararav, mbe guigira mba buna nɨɨeŋ kaŋgi. Mbe maaŋ muuŋgiap, mbe mbari 100 vhɨgi mbai, mbe mbari 60 vhɨgi mbai, mbe mbari 30 vhɨgi mbai.”

24 Zisas harigi buna mueŋ vhunama sav khaŋ mbe nzuai, “Fhe Bakɨme wo gumgi gu mbigi garim, mbe ana piin ki tɨv kha muuŋgi. Ana guma wit vhɨgi vhuuin wo mɨna fui fara muuŋgi. 25 Ana ntan wo mɨna fuigim, maan gumgi gu mbigi kuim, mba guman pana guma zav, vhazɨgi mbatɨgir, anan wit rɨga fuigap, vugi. 26 Ana vugim, zumgum mba wit vhuuŋgiap, vhɨgi maan za mbuim, mbe garim, vhazɨgi mbatɨgi vhɨra nta phorga vhuuŋgi. 27 Nta vhuuŋgim, mba mɨna namkaman ŋaara gumgi, mbe nta gangiap, vov khaŋ mba mɨna namkama nzuai, ‘Guman Rum, nza khaŋ suaŋgi thi? Ndu wit vhɨgi vhuuiŋra wo mɨna fuigi. Ram muuŋgiap, kha vhazɨgi mbatɨgi hegi?’

28 “Mbe maaŋ nzuaim, ana khaŋ mbe nzuai, ‘Nan pana guma mbe mba tɨva muuŋgi.’ Ana maaŋ mbe nzuaim, ana ŋaara gumgi wom khaŋ ana nzuai. ‘Ndu vuzvugirim, nza ŋgɨp, mbu vhazɨgi mbatɨgi suagip, nta ndiv phok khɨngirga.’ 29 Mbe maaŋ nzuaim, ana khaŋ mbe nzuai, ‘Fhuvara. Nde mba vhazɨgi mbatɨgi suav kɨv, na wit vhuuiŋ thari phorgɨp suagi rivgi. 30  Mt 3.12Nde fhura nta ganɨrim, nta wari tɨgɨp kɨrim, mba vhuvuv, nta ndirga tuk hɨgɨri. Mba mba vhuvuv nta ndirga tugar, gu wo gumgi ga suaŋrim, mbe kha tɨvar muunga, “Nde fharav mba vhazɨgi mbatɨgi, nde nta suav, nta ndiv vhava sur saŋv, nta kɨgi kɨv nta ndi mbarari. Nde nan wit vhuuiŋ, nde nta fugup, na mba ndi vhui phenan vhuigɨri.”

31 Zisas harigi bigɨna mueŋ vhunama sav khaŋ mbe nzuai, “Fhe Bakɨme wo gumgi gu mbigi garim, mbe ana piin ki tɨv, ana kha zɨn rɨgi mpampara vhɨga fara muuŋgi. Mba mpampara zɨ khare, mastet. Guma mbe kha mpampar mastet, ana ana vhɨga ndiga vov wo mɨnan mpɨrigi. 32 Mastet vhɨk, ana harigi mpamparir vhɨgi fara muuŋgiap kɨvgi fhuvara. Ana guigira bisaŋgi. Ana zumgum vhuuv, guigira kɨvgiap, ana mba mɨnan ki mpampari, ana za nta kambarigi. Ana kha vhuui vhuuŋ mbara muuŋgiap, guigira kɨvgiap ŋgagi bakɨvi shɨgim, korgi zav ana ŋgagi khoni ga mbuav anan ki.”

33 Zisas wom harigi bigɨna mueŋ vhunama dav khaŋ mbe nzuai, “Fhe Bakɨme wo gumgi gu mbigi gari, mbe ana piin ki tɨv kha khesharigi. Mbiga mbe is ndigap, parawa ka bakɨ mbe phorga digi. Ana nta digim, mba parawa vhuuŋgiap ndav kɨvgi.”

34 Zisas mba bunin mba gumgi gu mbigi ga nzuav, ana vhunaa ga si bunira mbe nzuai. Ana buna thueŋ sigasarav mbe nzuai fhuvara. Ana fhura mba buni vhunaa ga sav mbe phorga nzuai. 35  Sng 78.2Ana mba tɨva mbuav, ana fhum Fhe Bakɨme won kamthooŋ guma ga suaŋgi kameŋ, ana ne khergim, ne ki. Ana mba kameŋra zɨn vugi tɨva muuŋgi. Fhe Bakɨme khergi kameŋ khaŋ suaŋgi, “Gu vhunaa ga si bunira nde suanga. Gu mba fhum kha nuiana gu buip hɨgi fhu. Ana mba tugen zorga ki bigi, gu nta bun nde suanga.”

36 Zisas mba bunin mba gumgi gu mbigi ga suaŋgia thugap, vov phena vhen vergi. Ana phena vhen vergim, ana phorga rui gumgi ana han zav khaŋ ana nzuai, “Ndu mba vhazɨgi mbatɨgi mɨnan ndagi ne vhunama sav suaŋgi buna nɨɨeŋ bun nza suaŋ.”

37 Mbe maaŋ nzuaim, Zisas mbe ŋgarkarav khaŋ mbe nzuai, “Mba wit vhɨgi ndiv mɨna fui guma, ana Fhe Bakɨme Guma Guar ma. 38  1 Ko 3.9Mba mɨn, ana kha nuiana ma. Mba wit vhɨgir vhuuiŋ, nta Fhe Bakɨme garim, ana piin ki gumgi gu mbigi ma. Mba vhazɨgi mbatɨgi, nta Satan zɨn vui gumgi gu mbigi ma. 39 Mba pana guma mba vhazɨgi mbatɨgi ndi mɨna fui, ana Satan ma. Mba mba vhuvuv nta ndirga tuk, ana kha nuiana gu buip vhɨzɨrga tuk ma. Mba ŋaara gumgi, mbe Fhe Bakɨme enseri ma. 40  Mt 7.16; Zo 15.6Mba gumgi mba vhazɨgi mbatɨgi fugap nta mpooi tɨvara, mbe za kha nuian gu buip vhɨzi tugar mba tɨvara muunga. 41  Mt 24.31; 25.31-46; Mk 13.27Fhe Bakɨme Guma Guar won enseri ga sararim, mbe zirɨv, Fhe Bakɨme khothɨgi tɨvir farfagi gumgi gu mbigi ga mbuim, mbe rav tɨvi mbatɨgi ga mbui gumgi, mbe za mbe fugɨrga. 42  Mt 8.12Mbe mbe fugɨp, mbe fuv vhava suegɨrga. Mbe mba vhavara kɨv, zaa mbatɨga ndiv, sɨsɨm mbatɨgar muuŋv, tari ntɨɨri phɨrɨrga. 43  Dan 12.3; 1 Ko 15.42; 15.53; 15.58Mba tugen, mba tɨvir vhuuiŋ mbui gumgi gu mbigi, mbe ra shɨgi farar muuŋgip shɨrav, wari wo Ndia phorgɨp Hevenan kɨrga. Guma khuarani kɨv, ana kha buni mbararari!”

44  Ais 55.1; Mt 19.29; Ru 14.33; Fi 3.7-8; VB 3.18Zisas mba bunin mbe nzua vov khaŋ mbe nzuai, “Fhe Bakɨme won gumgi gu mbigir ganɨrim, mbe ana piin kɨrga tɨv khaŋ muuŋgi. Guma mbe ŋkɨɨa kovsɨk khɨga nta ndiv mɨnan zorgi fara muuŋgi. Mba guma nta ndiav zorga kim, guma mbe nta gangiap, karav nta ndi zorgi fara muuŋgi. Mba guma maaŋ muuŋgiap, guigira ndikndiga mbatɨga mbua vov, za wo bigi ndi mbaim, mbe za nta vhezgim, ana mbara vov mba mɨna vhezgi.”

45 Zisas mba bunin mbe nzua vov khaŋ mbe nzuai, “Vhunama si buna mueŋ khare, Fhe Bakɨme won gumgi gu mbigir gari, mbe ŋgɨp ana piin kɨrga ŋgun vhen ŋgirɨrga tɨv khaŋ muuŋgi. Shɨga mbui guma mbe karɨgi vhuuiŋra nzuav gari. 46  Snd 2.4; 3.14-15; 8.10; 8.19Ana gara vov, karɨga mbe garim, ana guigira vhergim, ana mbaram vov za wo bigi ndi mbaim, mbe nta vhezgim, ana mbara zav mba karɨgin vhuuiaŋ vhezi.”

47  Mt 22.9-10Zisas mba bunin mbe nzua vov khaŋ mbe nzuai, “Vhunama si buna mueŋ khare. Fhe Bakɨme won gumgi gu mbigir gari, mbe ŋgɨp ana piin kɨrga ŋgun vhen ŋgirɨrga tɨv mbe vhaaŋ ndi mbɨ khɨngiap mbarkɨrga mbaga ndi fara muuŋgi. 48 Mbe mba vhaaŋ ndi khɨngim, ana givigim, mbe ana ŋgɨrga thɨvar ndagi. Mbe nta ŋgɨrga thɨvar ndav, nta heei. Mbe nta heev mbaga vhuuiŋ, mbe nta ndiv thuuri ga suav, mbaga mbatɨgi, mbe nta fuasui. 49  Mt 25.32Zumgum kha nuian vhɨzɨrga tugen, mba tɨvara muunga. Fhe Bakɨme enseri zɨv, mba tɨvara muuŋgirga. Mbe zɨv mba gumgi gu mbigi vhuuiŋ rɨgar mba gumgi gu mbigi mbatɨgi heeŋgirga. 50  Mt 13.42; Ru 13.28Mbe mba mbatɨgi heeŋgip, mbe fuv vhava bakɨme suegɨrga. Mbe mba vhavar kɨv, sɨsɨm mbatɨgar muuŋv, tari ntɨɨri phɨrɨrga.”

51 Zisas mba bunin mbe suaŋgiap, mbaram wo phorga rui gumgir nzarigi, “Nde za kha buni ndɨɨriveŋ kaŋgire?” Mbe khaŋ ana nzuai, “Ahaŋ.” 52 Ana mbaram khaŋ mbe nzuai, “Maaŋ muuŋgiap, mba Zudaiŋ tɨvi vhuuiŋ kaŋgi gumgi, mbe Fhe Bakɨme piin kɨrga tɨva kaŋgiap, mbe ana piin ki, mbe mba phena gari vuavi fara muuŋgi. Mba phen, ana guigira rogi, mbarkɨrga bigir vhuuiŋ guigira givav ana vhen ki. Ana phena vhen verav, bigi ŋkaa gum vuri ndiav kɨrar hi.”

53  Mt 7.28Zisas mba vhunaa ga si bunin mbe suaŋgiap, mba ŋgu thav vui. 54  Mt 2.23; Mk 6.1; Ru 4.16; 4.22; Zo 7.15Ana mba ŋgu thav vov, wo ŋgu nɨɨŋgera vugi. Ana vugap, mbara vov, mbe Fhe Bakɨme buni vhuuiŋ mbararagi phena vhen vergap, Fhe Bakɨme buni vhuuin gumgi gu mbigi khɨvav mbe nzuai. Ana Fhe Bakɨme buni vhuuin mbe nzuaim, mbe ana buni mbararav, ŋgava mbatɨga mbuav khaŋ nzuai, “Kha guma maaŋ kha ndɨkndɨga ndigi? Ana ram muuŋgia kha mirikori ga mbui? 55  Zo 6.42Nza ana kaŋgi, ana pheni ga mbui guman kam ma. Ana niamuuŋ Maria ma. Zems gu Zosep, Saimon Zudas, mbe ana ŋgugi ma. 56 Anan mbiga hɨriŋ, mbe nza phorga khar ki. Ana maaŋ kha bigi ndigi?” 57  Mt 11.6; Mk 6.3-4; Ru 4.24; Zo 4.44Mbe maaŋ ana nzuav, ana khothɨgi fhu. Zisas khaŋ mbe nzuai, “Fhe Bakɨme kamthooŋ guma, ana za kha ŋguir zɨ ki. Ana wo ŋgu nɨɨŋgera, ana wo fegutarira han, ana zɨ ki fhu.” 58  Mk 6.5-6Ana maaŋ muuŋgiap, ana wo ŋgu nɨɨŋgera, ana mirikori vhɨrve ga muuŋgi fhu. Ne khaŋ muuŋgi, mbe ana khothɨgi fhu.