Selusien koa helamu ten
Hibru
?Isei mutis selusien koanik?
Meatin tovuol vailea isei kati mutis selusien koanek. Ka akilea keke meatin enek vi Siu tai✡ Hib 1:1 koa rolestei Iesu en meten kati vuo en matil vovoien tai.✡ Hib 2:3 Sakini, rovitei Pol koa mutisi. Ka meatin enek vi avat tai en Sios koa kilea revi Tus Votut. Tei en meatin keil amundemi avit Banabas mutis leta koanek. Amundem mukonek veni kei vi Siu tai koa ka en pris keil ten vatiamal onen Livae.✡ Umen 4:36 Kei vi avat ten Sios koa mual ka mum vituai ral min Pol sua houlu.✡ Umen 11:25-26; 13:1–15:41
Ka, kosa, meatin houlu akur anatin keke Apolos mutisi. Apolos vi Siu tai ten out Aleksandria koa sukul revi ka kilea revi Tus Votut onen Ahi. Kei vi avat ten Sios koa kilea vaselus vatahos ka vahisein revi meatin keil keke Ahi rie lat Iesu vahi Mesaea onen.✡ Umen 18:24,28 Ka avaseini rorkilea revitei isei varei mutis leta koanek ten Hibru, Kristin vasi keil koa akuri rokol kosa alei kilea keke meteisauen koa mul ien ka ven Ahi.
Meatin tovuol vailea avong kati koa amutis selusien enek. Akilea enges keke amutisi mulamu en sua 70 AD (sua keil koa katau en avong Iesu avasi) veni en avong enek me-Rom keil umai amu lin Eim Votut onen Ahi en out Serusalem. Ka en leta enek ten Hibru, meatin koa mutisi selus suval pris keil amul veah asan sanien votut keil en Eim Votut.✡ Hib 5:1-11; 8:3-5
?Isei vuli selusien koanik mulamu?
Leta koanek, amutisi va min Kristin keil koa avi Siu.✡ Hib 1:1 Veni sua houlu mai muli tuai, houlu en keil amul alokovein demkatien one en Iesu keke avaha ris avousil kat mengkatien keil onen Siu keil.✡ Hib 6:4-6 Amutis leta koanek vatie lati keke Iesu hetetamen imok mulin tounah vasi koa Siu keil amul amusili mulamu, ka vi kei koa mul sakin asa koa Ahi ling kati vakistal keke vamai vahi anatin. Sakini, mal keke Kristin keil ihuli kat veah demkatien one en Iesu ka iloh hekeih en lohlohien ten demkatien one hetal min sien.✡ Hib 12:1
?Amutis selusien koanik vensa?
Amutis selusien enek vatie lati keke Iesu hetetamen imok mulin tounah vasi koa Siu keil amul aling demkatien one mul ien
* Iesu vi hetetamen imok mulin provet keil telamu✡ Hib 1:1-3
* Iesu vi hetetamen imok mulin angelo keil✡ Hib 1:4-14; 2:5
* Iesu vi hetetamen imok mulin Mosis✡ Hib 3:1-6
* Iesu vi hetetamen imok mulin Sosua✡ Hib 4:6-11
* Iesu vi hetetamen imok mulin asuv houlu onen pris keil✡ Hib 5:1-10; 7:26–8:2
* Iesu vi hetetamen imok mulin pris keil koa amum en Eim Votut✡ Hib 6:20–7:25
* Umen onen Iesu vi hetetamen imok mulin umen vasi keil koa amumoni en Eim Tavolin onen Ahi✡ Hib 8:3-6; 9:1-28
* Ran Iesu sakin hatkatien takeih hau onen Ahi mai tahos imok mulin hatkatien takeih telamu onen✡ Hib 8:7-13
* Sanien votut ten moulien onen Iesu tahos imok mulin sanien votut vasi keil telamu✡ Hib 10:1-14
* Ka en Iesu, rormetautei keke rovamai ven Ahi vasuval me-Isrel keil telamu ametau houlu avamai veni en Vatihou Senae✡ Hib 12:18-24
Amutisi vasel kat Kristin keil avalomal vakeih en demkatien one – Kristin houlu koa avi Siu avisu en sakvisien keil en hen Siu sav keil koa avit mengkatien keil ka hatkatien takeih telamu onen Ahi tahos imok. Keil avisu en sakvisien keil en hen koakeil arvitei Siu koa avit ahi keil avi houlu ka e vati avousil kat sakien tisa keil. Ka avisu en sakvisien keil en hen koakeil ten kavmen ten out Rom koa avit vi Kristin keil koa amul aleh avong tatisa keil umai en meatin sav vasi keil. Sakini, amul amumoni tisa min Kristin keil ka amuas houlu en keil umatmat. Ka leta ten Hibru mul sel kat Kristin keil keke ilokovein demkoen ka tisaen vasi keil, ka iloh hekeih en lohlohien ten demkatien koa Ahi ling keil ien hetal min rendemien keke itokol keite teni.✡ Hib 12:1
Mari rendemien tai ten selusien koanik mul en Hibru 1:1-3
En avong mulamu, Ahi selus min avu keil orer avong houlu ka en sise houlu ka en provet keil. Ka en avong ekor keil ekek, kei selus min ir ka en Natnali. Kei rie lat Natnali keke voum rohtoh en tounah vasi keil koa mul, ka vat kati keke hesan keil vasi mini. Suvalien kati onen Ahi mul ien, ka kei mul rie lat hetetamenien onen Ahi suval kilas tai mul rie lat titinien ten meteiai. Ral min keihoen ten selusien onen, mul sakin tounah vasi koa mumoni val vousil rendemien onen. Ka navong mum vasin tounah keke vakas motein meatin keil ran tisaen keil one keke methos onen Ahi kilea val en keil, kei va rondan en usite matu ten vulin ten keihoen en out nesa onen Ahi koa titinien ten hetetamenien ka keihoen onen mariso mok.
?Asa mul en selusien koanik?
1. Asa koa Ahi vothot eni min ir ka en Natnali tahos imok mulin asa koa vothot eni ka en provet keil telamu. (1:1-4)
2. Iesu vi hetetamen imok mulin hetetamen keil telamu. (1:5–7:28)
a. Iesu vi hetetamen imok muli angelo keil (1:5–2:18)
b. Iesu vi hetetamen imok muli Mosis (3:1–4:13)
c. Iesu vi hetetamen imok muli pris keil ten vatiamal onen Eron (4:14–7:28)
3. Umen onen Iesu suval asuv houlu onen pris keil tahos imok mulin umen vasi keil koa amumoni en Eim Tavolin telamu (8:1–10:18)
a. Hatkatien takeih hau tahos imok mulin hatkatien takeih telamu (8:1-13)
b. Eim Votut en out nesa koa Iesu mum eni tahos imok mulin Eim Tavolin telamu (9:1-10)
c. Sanien votut onen Iesu tahos imok mulin sanien votut vasi keil telamu (9:11–10:18)
4. Sakien koa romusil Ahi ral min demkatien tahos imok mulin sakien koa rosak visi rovousil mengkatien keil onen Siu keil (10:19–12:29)
a. Selkatien keke ronametautei keke rovaha ven Ahi (10:19-25)
b. Selkatien keke ronalokoveintei demkatien orer (10:26-31)
c. Selkatien keke rehelomal hekeih imok en demkatien orer (10:32–12:13)
d. Selkatien keke moulien orer hetolas (12:14-17)
e. Selkatien keke rehelong kat Iesu ka ronaseseintei hatkatien takeih hau onen Ahi (12:18-29)
5. Selusien ekor keil (13:1-25)
1
Ahi selus min meatin keil ka en Natnali
1 En avong mulamu, Ahi selus min avu keil orer avong houlu ka en sise houlu ka en provet keil. 2 Ka en avong ekor keil ekek, kei selus min ir ka en Natnali. Kei rie lat Natnali keke voum rohtoh en tounah vasi keil koa mul, ka vat kati keke hesan tounah vasi keil mini. 3 Suvalien kati onen Ahi mul ien, ka kei mul rie lat hetetamenien onen Ahi suval kilas tai mul rie lat titinien ten meteiai. Ral min keihoen ten selusien onen, mul sakin tounah vasi koa mumoni val vousil rendemien onen. Ka navong mum vasin tounah keke vakas motein meatin keil ran tisaen keil one keke methos onen Ahi kilea val en keil, kei va rondan en usite matu ten vulin ten keihoen onen Ahi en out nesa koa titinien ten hetetamenien ka keihoen onen mariso mok.
Natin Ahi hetetamen imok mulin angelo keil
4 Ahi sakin Natnali vi hetetamen imok lohlin angelo keil. Veni eis koa Ahi sani mini hetetamen imok mulin eis one. ✡ Efes 1:21; Plp 2:9 5 Koanek anatin veni Ahi rovitentei min etai angelo keil vahit,
“Keik kovi Natkuli,
Ka usil etai angelo, Ahi rovitentei vahit,
“Inau nihi Tata onen,
6 Evus, navong Ahi vit vasila moeite onen vamai en out netan, viteni vit,
7 Ka en usite onen angelo keil, kei viteni vit,
“Ahi sakin angelo keil amum mini suval avi eang keil.
Ka avi meatin toumien keil onen koa amum mini suval avi ahang koa vilhili.” Sam keil 104:7
8 Ka usil Natnali, kei viteni vit,
“Losilkatien onom, O Ahi, hel lisenges ka lisenges.
Keik kolei kat revi meatin keil onom musil asa koa mal.
9 Em vat tounah koa mal
ka tinom kat sakkalkalien keil.
Sakini Ahi, Ahi onom, rie latuk
keke kovakur houhouen ka sien
valin koakeil aro ral minuk.” Sam keil 45:6-7
10 Ka kei viteni mun vit,
“O Asuv, en avong mulamu, keik komumon out netan,
ka komumon teilang ka tounah koa mul ien.
11 Avaseini keke tounah keil enek ivupuol, keik kitos.
Tounah keil enek imatu ka imande hesuval eisin keil.
12 Anatin, keik kilum lat keil hesuval avi musmus ka kisoni heha.
Ka kikekes eni hesuval avi eisin keil
ka kumon tounah keil ihi heite hau.
Ka keik kil vatte hetas lisenges,
moulien onom sakras vavus.” Sam keil 102:25-27
13 Ahi rovitentei min etai angelo keil onen vahit,
“Keik kitondan en vulin ten keihoen ekek en usite matu
hetokol avong koa niling koakeil avi vativieh onom il en hem.” Sam keil 110:1
14 ?Angelo keil avi asa? Keil avi ninin keil koa amum min Ahi. Ka kei mul sila keil avaha avakataun koakeil rie lat keil keke voutut moulien one.✡ Sam 34:7; 91:11
✡^ Hib 5:1-11; 8:3-5
✡^ Hib 1:4-14; 2:5
✡^ Hib 5:1-10; 7:26–8:2
✡1:5: 1Kron 17:13
✡1:14: Sam 34:7; 91:11