BÚKÙ TÀ TƗ́DHƗ́//RU YÌZO DHƗ ÀDHYA TÀ ꞌÒLE DHƗ Ɨ 27

Pólò nɨ atsí andre lɨ̀zo Rómà na dhɨ

1 À kòkaꞌì lókyá mà dré kɨtswázó bwátù do lɨ̀zo bvò Ìtàlíyà àdhya na dhɨ dre dhɨ, à dré Pólò kɨ fèzo móndɨ́ àruka ꞌɨ̀le dhɨ ɨ́be Rómà kɨ ópɨ́ kàdrɨ̀ nɨ sòdá kɨ drì kòlepi, rú be Yùlíyò dhɨ drɨ́gá. 2 Dɨ mà dré tombàzo bwátù àlo angálépi Àdràmìténò lésè dhɨ na gò, mà dré ngàzo lɨ̀le. Bwátù nda adré tá lɨ̀le bhàandre àruka yǐandre mìlésè bvò Àsɨ́yà àdhya lé dhɨ ɨ ꞌásè. Mà lɨ̀ tá túmä́ní Àrìstàrúkò angálépi Tèsàlòníkè bvò Màkèdònɨ́yà àdhya lé dhɨ lésè dhɨ be.

3 Kìtú bvóá dhɨ sè dhɨ, mà dré tsàzo bhàandre Sìdónà àdhya na. Yùlíyò nɨ togó dóro tadhálé Pólò véna dhɨ sè dhɨ, dré akódhɨ nɨ tayɨ́zó lɨ̀le áyɨ arúpi bhàandre nda lé dhɨ kɨ no, ɨ̀ kòkɨtswáró akódhɨ nɨ ledé. 4 Mà kònga Sìdónà lésè dre dhɨ, lyǎ dré adrézó avílé sɨ́nyà dri àma rú gò, mà dré lavúzó tùrù Kìpírò àdhya làgásè, tùrù nda kòkɨkɨ́ró lyǎ nda tsà be dhɨ bvó. 5 Gò mà dré pfòzo yǐandre nɨ tä́lí drǐsè, lavúlé bvò Kìlìkíyà àdhya làgásè ɨ̀ndɨ̀ Pàfìlíyà àdhya làgásè, tsàle bhàandre rú zìle Mírà bvò Lìkíyà àdhya lé dhɨ na.

6 Kònàle dhɨ, sòdá kɨ drì kòlepi nda dré bwátù àzya angálépi Àlɨ̀gɨ̀zàndrɨ́yà lésè, adrélépi lɨ̀le Ìtàlíyà na dhɨ nɨ kisúzó, àma kɨ bhàzo lána gò, mà dré lɨ̀zo. 7 Kìtú bǐ dhɨ, mà dré lɨ̀zo yàyà gò, mà dré tsàzo ànyɨ bhàandre rú zìle Kìnídò dhɨ làga kɨzà be bǐ. Dɨ lyǎ dré tá adrélé avílé sɨ́nyà dri àma rú dhɨ sè dhɨ, mà dré ngá kɨ̀zo lavúzó tùrù Kùrétè àdhya làgásè, tásóká Sàlòmónè àdhya kandrásè, tùrù nda kòkɨkɨ́ró lyǎ nda tsà be dhɨ bvó. 8 Mà dré lavúzó vwàle tsà tùrù nda làgásè gò, mà dré tsàzo kɨzà be bǐ bhàandre rú zìle «Àrà avélépi bwátù zùzo dhɨ» na, ànyɨ bhàandre rú zìle Làsáyà dhɨ làgana.

9 Mà dré lókyá kɨzálé bǐ dre dhɨ sè dhɨ, lyǎ adré tá vìle kònzɨ lavúlé. Tàko ko, kìtú adrézó móndɨ́ kɨ tàkonzɨ̀ trìma nɨ tà kisù dhɨ lavú dre.* Dɨ Pólò dré ngàzo bwátù nda nɨ dobhá kɨ kodzó, tàzoá dhɨ: 10 «Áma arúpi ɨ, má adré nòá dhɨ, atsí kònɨ̀dhɨ adré ꞌòle atsálé kòkóròko. Bwátù kònɨ̀dhɨ túmä́ní ngá lána dhɨ ɨ́be dhɨ kɨ kɨtswá abɨ́lé títí. Ndɨ̀ndɨ̀ àma kɨ tàndɨ, mà nɨ kpà kɨtswá todràle.» 11 Dɨ, sòdá kɨ drì kòlepi nda lè tá Pólò nɨ kúlí nda kɨ yìle ko. Be ró dhɨ, yi ɨ́na bwátù dobhá kɨ kàdrɨ̀ kɨ kúlí bwátù líyí be dhɨ kòdhya. 12 Àrà mà dré àma kɨ kɨkɨ́zó lána nda kɨtswá tá ɨ́na adrézó lókyá kɨdhɨ̀ àdhya nɨ letè lavúlé dhɨ ko. Dɨ móndɨ́ bǐ àma adrébhá tá bwátù nda lé dhɨ ɨ kòfalé dhɨ ɨ̀ dré ru yìzo, mà kòngaró àrà nda ꞌásè lɨ̀le. Ɨ̀ adré tá lèá tsàle bhàandre rú zìle Fòwìníkisì tùrù nda lé dhɨ na, kɨtswálé lókyá kɨdhɨ̀ àdhya nɨ letè lavúlé kònàle. Fòwìníkisì nda tá àrà adrézó bwátù zu, lyǎ dré adrézó avílé kìtú dré ndǐrà lésè dhɨ ꞌɨ.

Kàgùmá vi yǐandre mi

13 Lyǎ dré kɨdhózó adrélé avílé tàbhu lésè yàyà gò, bwátù dobhá nda ɨ̀ dré kisùzoá dhɨ, ɨ̀ nɨ kɨtswá lɨ̀le tsàle Fòwìníkisì na. Dɨ ɨ̀ dré aya tá tɨrɨ́lé yǐ na adrézó bwátù kɨkɨ́ dhɨ nɨ asézó gò, mà dré ngàzo adrélé lavúlé tùrù Kùrétè àdhya nda làgásè. 14 Dɨ, gí ko, lyǎandre gú dhɨ dré ngàzo adrélé avílé tùrù nda drìlésè, adrélé bwátù nda nɨ vi lɨ̀le yǐandre kɨ́tógá na ró. (À adré lyǎandre làsú be kònɨ̀nɨ nda nɨ rú zi «lyǎandre angálépi kurú lésè ɨ̀ndɨ̀ kìtú dré apfǒrà lésè dhɨ».) 15 Mà dré tá kɨtswálé lɨ̀le sɨ́nyà dri lyǎ rúsè bwà ko dhɨ sè dhɨ, mà dré àma kɨ tayɨ́zó lyǎandre nda dré adrélé tɨkpólé lɨ̀zo àma ɨ́be. 16 Mà dré tá adréràꞌa lavúlé tùrù mvá àlo rú be Kàwúdà dhɨ làgásè dhɨ ꞌá dhɨ, mà dré lagùzo kɨtswálé kòlóngbò ꞌɨ̀le bwátù àndu dhɨ nɨ asé bhàle bwátù nda drìna. 17 Bwátù dobhá ɨ̀ kòlɨkɨ́ kòlóngbò nda dre dhɨ, ɨ̀ dré bǎ kɨ lebhézó lavúlé bwátù zàlésè, kɨtswálé rùá tätä. Dɨ ɨ̀ adré tá ngá ro, lyǎandre nda nɨ dra bwátù nda nɨ vi lɨ̀le áyɨ lasí àrà sɨ́nyɨ́ ro ànyɨ bvò Lìbíyà àdhya làga dhɨ rú dhɨ sè. Ásà dhɨ, ɨ̀ dré fa adrézó bwátù kɨkɨ́ tsà dhɨ nɨ tɨrɨ́zó yǐ na gò, bwátù nda nɨ tayɨ́zó lyǎandre nda dré adrélé tɨkpólé. 18 Kìtú bvóá dhɨ sè, kàgùmá nda dré tá adrélé àma kɨ liví tesélé rìnyí sè dhɨ sè dhɨ, bwátù dobhá ɨ̀ dré kɨdhózó adrélé ngá dòle bwátù nda lé dhɨ kɨ lebhé yǐ na. 19 Kìtú nɨ na sè dhɨ, ɨ̀ dré ngá adrézó bwátù do ásà dhɨ kɨ lebhézó yǐ na àyɨ kɨ tàndɨ kɨ drɨ́gá sè. 20 Kàgùmá nda dré gòzo adrélé vìle rìnyí sè kìtú bǐ gò, mà dré gòzo kìtú ꞌɨ yà, kó ngalè bhìbhínyà ꞌɨ yà dhɨ kɨ no ko. Kùdù ro dhɨ, mà dré àma kɨ mì bhàma kɨtswázó adrɨ́lé dhɨ nɨ tayɨ́zó.

21 Lókyá kòlavú vwàvwà ro mà dré ngá nya àko ró dre dhɨ, Pólò dré ngàzo áyɨ totó àyɨ títí dhɨ ɨ kandrá tàá dhɨ: «Áma arúpi ɨ, adré tá lèá dhɨ, mɨ̀ kòyi tá áma kúlí gò, ngàzo Kùrétè lésè ko dhɨ. Kònò mɨ̀ kɨtswá tá kɨzà kòndɨ nɨ nya ko, ɨ̀ndɨ̀ ngá kòdhɨ ɨ̀ kɨtswá tá abɨ́lé ko. 22 Dɨ, nyànomvá dhɨ, má adré àmɨ kɨ kodzó, mɨ̀ kàdréró togó tsɨ! Dhya àlo àmɨ kòfalé dhɨ kɨtswá ɨ́na dràle ko. Bwátù kòndɨ nɨ ngbà ꞌí abɨ́ dhɨ nɨ̀. 23 Tàko ko, ngátsi ándrò kòndɨ sè dhɨ, Gìká, áma líyí, má dré adrézó tà nɨ nɨ ꞌo dhɨ nɨ ángéló agá tá má kandrá 24 tàá dhɨ: ‹Pólò, mɨ́ ro ngá ko! Adré lèá dhɨ, mɨ́ kòtsa pfòle Kàyìsárà kandrá. Gìká nɨ togó tanɨ sè dhɨ, a nɨ móndyá títí mɨ̀ dré adrézó lɨ̀le àyɨ ɨ́be bwátù kòndɨ sè dhɨ kɨ tɨdrɨ́ ámɨ tà sè.› 25 Dɨ áma arúpi ɨ, mɨ̀ kàdré togó tsɨ! Tàko ko, má adré Gìká nɨ kaꞌì, adrézó kpà kaꞌìá dhɨ, tà nda kɨ ru ꞌo ngóró dré tàle má dré dhɨ tɨ́nɨ. 26 Dɨ, adré lèá dhɨ, àma kɨ bwátù kòndɨ kòlɨ̀ áyɨ lasí tùrù àlo dhɨ rú.»

Bwátù lasí ɨ tùrù rú

27 Kìtú nɨ mudrí-drì-su sè dhɨ, kàgùmá nda adré tá ngbú àma kɨ vi lɨ̀le yǐandre Àdrɨ́yà àdhya mǐsè.† Ànyɨ́ànyɨ ngátsi kɨ́tógá sè dhɨ, bwátù dobhá nda ɨ̀ dré atógyàzoá dhɨ, mà adré tá tsàle ànyɨ kìní làgana ró. 28 Dɨ ɨ̀ dré aya adrézó yǐ tä́lí tabhì dhɨ nɨ bhèzo yǐ na, kisúzóá dhɨ, yǐ alú tá méterè nyadhɨ-àlo-drì-mudrí-drì-nzi-drì-rì. Mà kòlɨ̀ vwàle tsà dre dhɨ, ɨ̀ dré gòzo tódhyá tabhìá kisúzóá dhɨ, yǐ alú tá méterè nyadhɨ-àlo-drì-nzi-drì-na. 29 Dɨ ɨ̀ adré tá ngá ro, àma kɨ bwátù nda nɨ dra áyɨ lasí kɨ́rà kàdrɨ̀kàdrɨ̀ yǐ gàrà na dhɨ ɨ rú dhɨ sè. Dɨ ɨ̀ dré aya su dhɨ kɨ tɨrɨ́zó yǐ na bwátù nda àmvolésè kɨtswálé kɨkɨ́á gò, ɨ̀ dré adrézó ngá letè wàle. 30 Dɨ, bwátù dobhá nda ɨ̀ dré àyɨkya kòlóngbò tɨrɨ́zó yǐ na, ngóró ɨ̀ adré tá ꞌòle aya àruka kɨ tɨrɨ́ bwátù kòmvolésè na tɨ́nɨ, ɨ̀ kòkɨtswáró lapálé àma kɨ bwátù nda lésè. 31 Dɨ Pólò dré tàzoá sòdá kɨ drì kòlepi nda ɨ dré sòdá nɨ ɨ́be dhɨ: «Dhya kònɨ ɨ̀ kòpfò bwátù kòndɨ ꞌásè dhɨ, mɨ̀ kɨtswá àmɨkya adrɨ́lé bwà ko!» 32 Dɨ sòdá nda ɨ̀ dré kòlóngbò nda nɨ bǎ kɨ bvwàzo, tayɨ́zóá dhèle yǐ na.

33 Ngá dré tá adréràꞌa ꞌòle wàle dhɨ ꞌá dhɨ, Pólò dré móndyá títí dhɨ kɨ kodzózó ngá nya, tàzoá dhɨ: «Ándrò kòndɨ, kìtú nɨ mudrí-drì-su mɨ̀ dré adrézó tàmìga dri ngá nya àko ró dhɨ ꞌɨ. 34 Má adré dɨ àmɨ kɨ kodzó ngá nya. Àngyá ko, mɨ̀ adré nyàá adrɨ́zó. Dhya àlo àmɨ kòfalé dhɨ nɨ drìbhɨ́ àlo dhɨ kɨtswá avɨ̀le ko!» 35 Kòtà tà nda ɨ dre dhɨ, dré mápà adózó, àwoyà tàzo Gìká dré àyɨ títí nda ɨ kandrá gò, ŋòzoá nyàle. 36 Dɨ ɨ̀ dré togó tsɨ̀zo títí gò, ɨ̀ dré kókpà ngá dòzo nyàle. 37 Àma títí bwátù nda lé dhɨ ɨ tá kámá-rì-drì-nyadhɨ-na-drì-mudrí-drì-nzi-drì-àlo. 38 Mà kònya ngá pìzo dre dhɨ, bwátù dobhá nda ɨ̀ dré ngánò àmbí bhèzo yǐ na, bwátù nda kàngáró yǐ dri be dhɨ bvó.

39 Ngá kòwa dre dhɨ, ɨ̀ dré kìní nòzo làwú làvo na. Dɨ, ɨ̀ nì tá àyɨkya kìní nda bvò ángùdhi ꞌɨ ya dhɨ ko. Ɨ̀ dré àrà yǐ dré tá adrézó ru lomvɨ́ dhɨ nɨ nòzo sɨ́nyɨ́ yǐ mìle dhɨ be gò, ɨ̀ dré ru yìzo tàzoá dhɨ, kòkɨtswá dhɨ, ɨ̀ nɨ bwátù nda nɨ dɨ lɨ̀le áyɨ lasí sɨ́nyɨ́ nda dri. 40 Dɨ ɨ̀ dré aya adrézó bwátù kɨkɨ́ dhɨ kɨ bǎ bvwàzo tayɨ́zóá yǐ na gò, kápí kàdrɨ̀ adrézó bwátù tɨdɨ̀ ásà dhɨ kɨ bǎ tɨtrɨ̀zo. Dɨ ɨ̀ dré kɨ́tá kàdrɨ̀ lyǎ dré adrézó bwátù vi ásà dhɨ nɨ tɨngázó kuru ꞌɨ̀le bwátù kandrálésè ro gò, ɨ̀ dré bwátù nda nɨ tayɨ́zó lɨ̀le sɨ́nyɨ́ nda drìna ro. 41 Dɨ, bwátù nda nɨ kòmvo dré ɨ́na lɨ̀zo áyɨ lasí anzúlé sɨ́nyɨ́ ru lokólépi yǐ kɨ́tógá na dhɨ dri ngbí. Dɨ yǐ adrélépi tá longálé dhɨ adré tá ru tswa bwátù nda rú gò, bwátù nda nɨ àndu dré kɨdhózó toŋòle.

42 Sòdá nda ɨ̀ yi tá ru tàzoá dhɨ, ɨ̀ nɨ dhya ꞌɨ̀le dhɨ kɨ tupfú todràle, àyɨ kɨ àlo kòkɨtswáró yǐ wa lapázó ko dhɨ bvó. 43 Dɨ, sòdá kɨ drì kòlepi nda dré ɨ́na Pólò nɨ lèle tɨdrɨ́lé dhɨ sè dhɨ, dré àyɨ kɨ logázó. Dré lazízóá móndyá yǐ nibhá wàle dhɨ ɨ dri dhɨ, ɨ̀ kòlebhé rè zyà àyɨ yǐ na lɨ̀le pfòle kìní drìna. 44 Gò dré tàzoá móndyá àruka títí dhɨ ɨ dré dhɨ, ɨ̀ kòtombà pálángɨ̀ ɨ drǐsè ɨ̀ndɨ̀ bwátù kɨ̀gá ɨ drǐsè, kɨtswálé lɨ̀le pfòle àyɨ vésè. Dɨ ásà dhɨ, móndyá títí nda ɨ̀ dré topfòzo kìní drìna adrɨ́lé.

*27:9 27:9 Gìká nɨ Kúlí tɨsɨ̀le Gìríkì ti sè dhɨ adré tàá kònwa dhɨ: «kìtú adrézó tàbirí mvo dhɨ lavú dre». Kìtú nda tá kìtú adrézó móndɨ́ kɨ tàkonzɨ̀ trìma nɨ tà kisù dhɨ ꞌɨ. À kònò Lèvìtíkè 16:29-34. Kìtú nda tá mbǎ nɨ nzi-drì-su na, kó ngalè mbǎ nɨ mudrí na. Dɨ lókyá dóro adrézó lɨ̀le bwátù sè yǐandre mǐsè dhɨ lavú dre.

†27:27 27:27 «Yǐandre Àdrɨ́yà àdhya» kònɨ̀dhɨ tá yǐandre Mèdìtèránè àdhya nɨ kɨ́tógá na.