4
Bǝxinqi alamǝt kɵrünüx — altun qiraƣdan
Andin mǝn bilǝn sɵzlixiwatⱪan pǝrixtǝ ⱪaytip kelip meni oyƣitiwǝtti. Mǝn huddi uyⱪusidin oyƣitiwetilgǝn adǝmdǝk bolup ⱪaldim; U mǝndin: «Nemini kɵrdüng?» dǝp soridi. Mǝn: «Mana, mǝn pütünlǝy altundin yasalƣan bir qiraƣdanni kɵrdüm; uning üsti tǝripidǝ bir ⱪaqa, yǝttǝ qiriƣi wǝ yǝttǝ qiraƣⱪa tutixidiƣan yǝttǝ nǝyqǝ bar ikǝn; «yǝttǝ qiriƣi wǝ yǝttǝ qiraƣⱪa tutixidiƣan yǝttǝ nǝyqǝ bar ikǝn» — yaki «yǝttǝ qiraƣning ⱨǝrbirining yǝttǝ piliki bar ikǝn». uning yenida ikki zǝytun dǝrihi bar, birsi ong tǝrǝptǝ, birsi sol tǝrǝptǝ», dedim. Andin jawabǝn mǝn bilǝn sɵzlixiwatⱪan pǝrixtidin: «I tǝⱪsir, bular nemǝ?» — dǝp soridim.
Mǝn bilǝn sɵzlixiwatⱪan pǝrixtǝ manga jawabǝn: «Bularning nemǝ ikǝnlikini bilmǝmsǝn?» — dedi. Mǝn: «Yaⱪ, tǝⱪsir» — dedim. Zǝk. 4:14; Əzra 5:1; 6:14; Wǝⱨ. 11:3-4
Andin u manga jawabǝn mundaⱪ dedi: «Mana samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigarning Zǝrubbabǝlgǝ ⱪilƣan sɵzi: «Ix küq-ⱪudrǝt bilǝn ǝmǝs, iⱪtidar bilǝn ǝmǝs, bǝlki Mening Roⱨim arⱪiliⱪ pütidu! — dǝydu samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigar. — I büyük taƣ, sǝn zadi kim? Zǝrubbabǝl aldida sǝn tüzlǝnglik bolisǝn; u ibadǝthanining ǝng üstigǝ jipsima taxni ⱪoyidu, xuning bilǝn uningƣa: «Iltipatliⱪ bolsun! Iltipat uningƣa!» degǝn towlaxlar yangrap anglinidu». «u ibadǝthanining ǝng üstigǝ jipsima taxni ⱪoyidu» — «jipsima tax» seliniwatⱪan ɵyning (muxu ayǝttǝ ibadǝthanining) ǝng ahirⱪi ⱪoyulƣan texitur. «xuning bilǝn uningƣa: «Iltipatliⱪ bolsun! Iltipat uningƣa!» degǝn towlaxlar yangrap anglinidu» — «Iltipatliⱪ bolsun! Iltipat uningƣa!» degǝn sɵzlǝr bǝlkim ibadǝthaniƣa, yaki «ǝng üstidiki jipsima tax», yaki pütün ⱪurulux ixiƣa eytilidu.   Yǝx. 40:4
Andin Pǝrwǝrdigarning sɵzi manga kelip mundaⱪ deyildi: — «Zǝrubbabǝlning ⱪoli muxu ɵyning ulini saldi wǝ uning ⱪolliri uni püttüridu; xuning bilǝn silǝr samawi ⱪoxunlarning Sǝrdari bolƣan Pǝrwǝrdigarning Meni ǝwǝtkǝnlikini bilisilǝr. Yⱨ. 2:19-21 10 Kim ǝmdi muxu «kiqik ixlar bolƣan kün»ni kɵzgǝ ilmisun? Qünki bular xadlinidu, — bǝrⱨǝⱪ, bu «yǝttǝ» xadlinidu, — Zǝrubbabǝlning ⱪoli tutⱪan tik ɵlqǝm texini kɵrgǝndǝ xadlinidu; bu «yǝttǝ» bolsa Pǝrwǝrdigarning pütkül yǝr yüzigǝ sǝpselip ⱪarawatⱪan kɵzliridur». «bǝrⱨǝⱪ, bu «yǝttǝ» xadlinidu...» — bǝzi alimlar bu «yǝttǝ»ni qiraƣdanning yǝttǝ xehini kɵrsitidu, dǝp ⱪaraydu. Biraⱪ qiraƣdan Hudadin may ⱪobul ⱪiliwatidu, xunga bizningqǝ «bu «yǝttǝ»» yuⱪiriⱪi taxning «yǝttǝ kɵz»ini kɵrsitidu. Ibadǝthanining ⱪuruluxi adǝmlǝrning kɵz-ⱪaraxlirida «kiqik ixlar» bolƣini bilǝn, Pǝrwǝrdigarning ⱨǝmmǝ ixni tǝng kɵridiƣan kɵzliridǝ u intayin ǝⱨmiyǝtlik, xadlinarliⱪ bir ixtur. Ⱨǝtta ⱪurulux jǝryanida, Zǝrubbabǝlning «tik ɵlqǝx texi»ni tutⱪanliⱪini kɵrgǝndǝ, «Pǝrwǝrdigarning kɵzliri» xadlinidu. «Ⱪoxumqǝ sɵz»imiznimu kɵrüng.   2Tar. 16:9; Wǝⱨ. 5:6
11 Mǝn jawabǝn pǝrixtidin: «Qiraƣdanning ong wǝ sol tǝripidǝ turƣan ikki zǝytun dǝrihi nemǝ?» dǝp soridim; 12 wǝ ikkinqi ⱪetim soalni ⱪoyup uningdin: «Ularning yenidiki ikki altun nǝyqǝ arⱪiliⱪ ɵzlikidin «altun» ⱪuyuwatⱪan xu ikki zǝytun xehi nemǝ?» dǝp soridim. «..ɵzlikidin «altun» ⱪuyuwatⱪan xu ikki zǝytun xehi...» — muxu «altun» bǝlkim «altun rǝnglik» zǝytun meyi —ⱨǝr tǝrǝplik roⱨiy riƣbǝt-tǝsǝllini kɵrsǝtsǝ kerǝk.
13 U mǝndin: «Bularning nemǝ ikǝnlikini bilmǝmsǝn?» dǝp soridi. Mǝn: «Yaⱪ, tǝⱪsir» — dedim.
14 U manga: «Bular pütkül yǝr-zeminning Igisi aldida turuwatⱪan «zǝytun meyida mǝsiⱨ ⱪilinƣan» ikki oƣul balidur» — dedi. ««zǝytun meyida mǝsiⱨ ⱪilinƣan» ikki oƣul balidur» — ibraniy tilida: «zǝytun mayliⱪ ikki oƣul bala» deyilidu.
Bu ayǝttik «ikki zǝytun dǝrihi» toƣrisida ikki kɵzⱪarax bar.
(1) Ikki zǝytun dǝrihi Zǝrubbabǝl wǝ Yǝxua, yǝni Dawutning ǝwladi bolƣan padixaⱨning ornida turƣuqi Zǝrubbabǝl wǝ bax kaⱨin Yǝxua. Oⱪurmǝnlǝrning esidǝ boluxi kerǝkki, Israilning padixaⱨliri wǝ kaⱨinliri alaⱨidǝ bir puraⱪliⱪ zǝytun meyi bilǝn «mǝsiⱨ ⱪilinƣan», bu may Hudaning Roⱨining mǝditini bildürǝtti. Xuningdǝk padixaⱨ wǝ kaⱨin (baxⱪa tǝrǝplǝrdin) Hudaƣa wǝkalǝtqi bolatti. Bu birinqi kɵzⱪarax boyiqǝ bu ikki adǝmning Hudaning Roⱨi arⱪiliⱪ yetǝkqilik ⱪilixi wǝ ilⱨam berixi bilǝn, hǝlⱪ Hudaning nurini dunyaƣa qaqidiƣan «qiraƣdan» bolidu.
(2) Bu «mǝsiⱨ ⱪilinƣan ikki oƣul bala» dǝl Zǝkǝriya wǝ Ⱨagay pǝyƣǝmbǝrlǝrning ɵzi; ularning riƣbǝtlǝndürüxliri bilǝn pütün hǝlⱪ, jümlidin Zǝrubbabǝl wǝ Yǝxua muⱪǝddǝs ibadǝthanini ⱪuruxⱪa ilⱨamlandurulmaⱪta; xuning bilǝn yǝnǝ «Hudaning nurini dunyaƣa qaqidiƣan «qiraƣdan» bolidu». Bizningqǝ bu kɵzⱪarax orunluⱪ.
   Zǝk. 4:3; Əzra 5:1; 6:14; Wǝⱨ. 11:3-4
 
 

4:2 «yǝttǝ qiriƣi wǝ yǝttǝ qiraƣⱪa tutixidiƣan yǝttǝ nǝyqǝ bar ikǝn» — yaki «yǝttǝ qiraƣning ⱨǝrbirining yǝttǝ piliki bar ikǝn».

4:5 Zǝk. 4:14; Əzra 5:1; 6:14; Wǝⱨ. 11:3-4

4:7 «u ibadǝthanining ǝng üstigǝ jipsima taxni ⱪoyidu» — «jipsima tax» seliniwatⱪan ɵyning (muxu ayǝttǝ ibadǝthanining) ǝng ahirⱪi ⱪoyulƣan texitur. «xuning bilǝn uningƣa: «Iltipatliⱪ bolsun! Iltipat uningƣa!» degǝn towlaxlar yangrap anglinidu» — «Iltipatliⱪ bolsun! Iltipat uningƣa!» degǝn sɵzlǝr bǝlkim ibadǝthaniƣa, yaki «ǝng üstidiki jipsima tax», yaki pütün ⱪurulux ixiƣa eytilidu.

4:7 Yǝx. 40:4

4:9 Yⱨ. 2:19-21

4:10 «bǝrⱨǝⱪ, bu «yǝttǝ» xadlinidu...» — bǝzi alimlar bu «yǝttǝ»ni qiraƣdanning yǝttǝ xehini kɵrsitidu, dǝp ⱪaraydu. Biraⱪ qiraƣdan Hudadin may ⱪobul ⱪiliwatidu, xunga bizningqǝ «bu «yǝttǝ»» yuⱪiriⱪi taxning «yǝttǝ kɵz»ini kɵrsitidu. Ibadǝthanining ⱪuruluxi adǝmlǝrning kɵz-ⱪaraxlirida «kiqik ixlar» bolƣini bilǝn, Pǝrwǝrdigarning ⱨǝmmǝ ixni tǝng kɵridiƣan kɵzliridǝ u intayin ǝⱨmiyǝtlik, xadlinarliⱪ bir ixtur. Ⱨǝtta ⱪurulux jǝryanida, Zǝrubbabǝlning «tik ɵlqǝx texi»ni tutⱪanliⱪini kɵrgǝndǝ, «Pǝrwǝrdigarning kɵzliri» xadlinidu. «Ⱪoxumqǝ sɵz»imiznimu kɵrüng.

4:10 2Tar. 16:9; Wǝⱨ. 5:6

4:12 «..ɵzlikidin «altun» ⱪuyuwatⱪan xu ikki zǝytun xehi...» — muxu «altun» bǝlkim «altun rǝnglik» zǝytun meyi —ⱨǝr tǝrǝplik roⱨiy riƣbǝt-tǝsǝllini kɵrsǝtsǝ kerǝk.

4:14 ««zǝytun meyida mǝsiⱨ ⱪilinƣan» ikki oƣul balidur» — ibraniy tilida: «zǝytun mayliⱪ ikki oƣul bala» deyilidu. Bu ayǝttik «ikki zǝytun dǝrihi» toƣrisida ikki kɵzⱪarax bar. (1) Ikki zǝytun dǝrihi Zǝrubbabǝl wǝ Yǝxua, yǝni Dawutning ǝwladi bolƣan padixaⱨning ornida turƣuqi Zǝrubbabǝl wǝ bax kaⱨin Yǝxua. Oⱪurmǝnlǝrning esidǝ boluxi kerǝkki, Israilning padixaⱨliri wǝ kaⱨinliri alaⱨidǝ bir puraⱪliⱪ zǝytun meyi bilǝn «mǝsiⱨ ⱪilinƣan», bu may Hudaning Roⱨining mǝditini bildürǝtti. Xuningdǝk padixaⱨ wǝ kaⱨin (baxⱪa tǝrǝplǝrdin) Hudaƣa wǝkalǝtqi bolatti. Bu birinqi kɵzⱪarax boyiqǝ bu ikki adǝmning Hudaning Roⱨi arⱪiliⱪ yetǝkqilik ⱪilixi wǝ ilⱨam berixi bilǝn, hǝlⱪ Hudaning nurini dunyaƣa qaqidiƣan «qiraƣdan» bolidu. (2) Bu «mǝsiⱨ ⱪilinƣan ikki oƣul bala» dǝl Zǝkǝriya wǝ Ⱨagay pǝyƣǝmbǝrlǝrning ɵzi; ularning riƣbǝtlǝndürüxliri bilǝn pütün hǝlⱪ, jümlidin Zǝrubbabǝl wǝ Yǝxua muⱪǝddǝs ibadǝthanini ⱪuruxⱪa ilⱨamlandurulmaⱪta; xuning bilǝn yǝnǝ «Hudaning nurini dunyaƣa qaqidiƣan «qiraƣdan» bolidu». Bizningqǝ bu kɵzⱪarax orunluⱪ.

4:14 Zǝk. 4:3; Əzra 5:1; 6:14; Wǝⱨ. 11:3-4