Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Luⱪa 4

Əysaning qɵl-bayawanda sinilixi

Mat. 4:1-11; Mar. 1:12-13

1 Andin Əysa Muⱪǝddǝs Roⱨⱪa tolup, Iordan dǝryasidin ⱪaytip kelip, Roⱨ tǝripidin qɵl-bayawanƣa elip berildi.■ 2 U u yǝrdǝ ⱪiriⱪ kün Iblis tǝripidin sinaldi. U bu künlǝrdǝ ⱨeqnǝrsǝ yemidi. Künlǝr ayaƣlaxⱪanda, uning ⱪorsiⱪi taza aqⱪanidi.■

3 Əmdi Iblis uningƣa:

— Sǝn ǝgǝr Hudaning Oƣli bolsang, muxu taxⱪa: «Nanƣa aylan!» dǝp buyruƣin — dedi.□

4 Əysa uningƣa jawabǝn:

— Tǝwratta: «Insan pǝⱪǝt nan bilǝnla ǝmǝs, bǝlki Hudaning ⱨǝrbir sɵzi bilǝnmu yaxaydu» dǝp yezilƣan, — dedi.□ ■

5 Iblis yǝnǝ uni egiz bir taƣⱪa baxlap qiⱪip, bir dǝⱪiⱪǝ iqidǝ dunyadiki barliⱪ dɵlǝtlǝrni uningƣa kɵrsǝtti. 6 Iblis uningƣa: — Mǝn bu ⱨakimiyǝtning ⱨǝmmisini wǝ uningƣa tǝwǝ barliⱪ xanuxǝwkǝtlǝrni sanga tǝⱪdim ⱪilimǝn; qünki bular manga tapxurulƣan, mǝn uni kimgǝ berixni halisam, xuningƣa berimǝn. 7 Əgǝr bax ⱪoyup manga sǝjdǝ ⱪilsang, bularning ⱨǝmmisi seningki bolidu, — dedi.

8 Əysa uningƣa jawab berip:

— Tǝwratta: «Pǝrwǝrdigar Hudayingƣila ibadǝt ⱪil, pǝⱪǝt Uningla ⱪulluⱪida bol!» dǝp yezilƣan, — dedi.□ ■

9 Andin Iblis uni Yerusalemƣa elip bardi wǝ uni ibadǝthanining ǝng egiz jayiƣa turƣuzup:

— Hudaning Oƣli bolsang, ɵzüngni pǝskǝ taxlap baⱪⱪin! □ 10 Qünki Tǝwratta: «Huda Ɵz pǝrixtilirigǝ seni ⱪoƣdax ⱨǝⱪⱪidǝ ǝmr ⱪilidu»; 11 wǝ, «Putungning taxⱪa urulup kǝtmǝsliki üqün, ular seni ⱪollirida kɵtürüp yüridu» dǝp yezilƣan, — dedi.□ ■

12 Əysa uningƣa: — «Tǝwratta: «Pǝrwǝrdigar Hudayingni siniƣuqi bolma!» dǝpmu yezilƣan, — dedi.□ ■

13 Iblis barliⱪ sinaxlarni ixlitip qiⱪⱪandin keyin, uni waⱪtinqǝ taxlap ketip ⱪaldi.

Əysa Galiliyǝ ɵlkisidǝ

Mat. 4:12-17; Mar. 1:14-15

14 Əysa Roⱨning küq-ⱪudriti iqidǝ Galiliyǝ ɵlkisigǝ ⱪaytip kǝldi. Xuning bilǝn uning hǝwǝr-xɵⱨriti ǝtraptiki ⱨǝrbir yurtlarƣa tarⱪaldi. □ ■ 15 U ularning sinagoglirida tǝlim bergili turdi wǝ ularning uluƣlaxliriƣa sazawǝr boldi.□

Nasarǝttǝ qǝtkǝ ⱪeⱪilix

Mat. 13:53-58; Mar. 6:1-6

16 U ɵzi beⱪip qong ⱪilinƣan yurti Nasarǝtkǝ kelip, xabat küni adǝttikidǝk sinagogⱪa kirdi wǝ xundaⱪla muⱪǝddǝs yazmilarni oⱪuxⱪa ɵrǝ turdi ■ 17 wǝ Tǝwrattiki «Yǝxaya» degǝn ⱪisim uningƣa tapxuruldi. U oram yazmini eqip, munu sɵzlǝr yezilƣan yǝrni tepip oⱪudi:

18-19 — «Pǝrwǝrdigarning Roⱨi mening wujudumda,

Qünki U meni yoⱪsullarƣa hux hǝwǝrlǝr yǝtküzüxkǝ mǝsiⱨ ⱪildi.

Tutⱪunlarƣa azadliⱪni,

Wǝ korlarƣa kɵrüx xipasini jakarlaxⱪa,

Ezilgǝnlǝrni halas ⱪilixⱪa,

Pǝrwǝrdigarning xapaǝt kɵrsitidiƣan yilini jakarlaxⱪa meni ǝwǝtti».□ ■

20 U yazmini türüwetip, sinagog hizmǝtqisigǝ ⱪayturup berip, olturdi. Sinagogta olturƣanlarning ⱨǝmmisining kɵzliri uningƣa tikilip turatti. □ 21 U kɵpqilikkǝ:

— Mana bu ayǝt bügün ⱪuliⱪinglarƣa anglanƣinida ǝmǝlgǝ axurulmaⱪta, — dedi.

22 Ⱨǝmmisi uning yahxi gepini ⱪilixip, uning aƣzidin qiⱪiwatⱪan xapaǝtlik sɵzlirigǝ ⱨǝyran ⱪelixip:

— Bu Yüsüpning oƣli ǝmǝsmu? — deyixti.■

23 U ularƣa:

— Xübⱨisizki, silǝr manga «Əy tewip, awwal ɵzüngni saⱪayt!» degǝn tǝmsilni kǝltürüp, «Hǝwǝr tapⱪinimizdǝk, Kǝpǝrnaⱨum xǝⱨiridǝ nemǝ ixlar yüz bǝrgǝn bolsa, muxu yǝrdimu, ɵz yurtungdimu xularni kɵrsǝtmǝmsǝn?» dǝwatisilǝr, — dedi. ■

24 — Biraⱪ xuni silǝrgǝ bǝrⱨǝⱪ eytip ⱪoyayki, ⱨeqⱪandaⱪ pǝyƣǝmbǝr ɵz yurti tǝripidin ⱪobul ⱪilinƣan ǝmǝs. ■ 25 Mǝn silǝrgǝ xu ⱨǝⱪiⱪǝtni ǝslitimǝnki, Ilyas pǝyƣǝmbǝrning waⱪtida, asman uda üq yil altǝ ay etilip, dǝⱨxǝtlik bir ⱪǝⱨǝtqilik barliⱪ zeminni basⱪanda, Israilda nurƣun tul ayallar bar idi; 26 biraⱪ Ilyas ularning ⱨeqⱪaysisining ⱪexiƣa ǝmǝs, bǝlki Zidonning Zarǝfat xǝⱨiridiki bir tul ayalning ⱪexiƣila ǝwǝtilgǝn. □ 27 Wǝ xuningƣa ohxax, Elixa pǝyƣǝmbǝrning waⱪtida, Israilda mahaw kesiligǝ giriptar bolƣanlar nurƣun bolsimu, lekin Suriyǝlik Naamandin baxⱪa, ⱨeqⱪaysisi saⱪaytilƣan ǝmǝs! — dedi.□ ■

28 Sinagogdikilǝr bu sɵzlǝrni anglap, ⱨǝmmisi ⱪattiⱪ ƣǝzǝplǝndi; 29 ornidin turuxup, uni xǝⱨǝrdin ⱨǝydǝp qiⱪirip, xu xǝⱨǝr jaylaxⱪan taƣning lewigǝ ǝqiⱪip, tik yardin taxliwǝtmǝkqi boluxti. □ 30 Lekin u ularning arisidin bimalal ɵtüp, ɵz yoliƣa qiⱪip kǝtti.

Əysaning jinni ⱨǝydiwetixi

Mar. 1:21-28

31 U Galiliyǝ ɵlkisining Kǝpǝrnaⱨum degǝn bir xǝⱨirigǝ qüxti, u yǝrdǝ xabat künliridǝ hǝlⱪⱪǝ tǝlim berǝtti. ■ 32 Ular uning tǝlimigǝ ⱨǝyran ⱪelixti, qünki uning sɵzi tolimu nopuzluⱪ idi. ■ 33 Əmdi sinagogta napak jinning roⱨi qaplaxⱪan bir kixi bolup, uningdiki jin ⱪattiⱪ awazda:□ ■

34 — Əy Nasarǝtlik Əysa, sening biz bilǝn nemǝ karing?! Bizni yoⱪatⱪili kǝldingmu? Mǝn sening kimlikingni bilimǝn, Hudaning Muⱪǝddǝs Bolƣuqisisǝn! — dǝp towlap kǝtti.

35 Lekin Əysa jinƣa tǝnbiⱨ berip:

— Aƣzingni yum! Uningdin qiⱪ! — dewidi, jin ⱨeliⱪi adǝmni halayiⱪ otturisida yiⱪitiwetip, uningdin qiⱪip kǝtti. Lekin uningƣa ⱨeq zǝrǝr yǝtküzmidi. 36 Ⱨǝmmǝylǝn buningdin ⱪattiⱪ ⱨǝyran boluxup, bir-birigǝ:

— Bu zadi ⱪandaⱪ ix! U dǝrwǝⱪǝ ⱨoⱪuⱪ wǝ ⱪudrǝt bilǝn napak roⱨlarƣa ǝmr ⱪilsila, ular qiⱪip ketidikǝn, — deyixti. □ 37 Xuning bilǝn uning hǝwǝr-xɵⱨriti ǝtraptiki ⱨǝrbir yurtlarƣa tarⱪaldi.

Əysaning nurƣun kesǝllǝrni saⱪaytixi

Mat. 8:14-17; Mar. 1:29-34

38 Əysa sinagogtin qiⱪip, Simonning ɵyigǝ kirdi. Lekin Simonning ⱪeynanisi eƣir tǝp kesili bolup ⱪalƣanidi; ular Əysadin uning ⱨajitidin qiⱪixini ɵtündi. ■ 39 U ayalning bexida turup, tǝpkǝ tǝnbiⱨ beriwidi, tǝp xuan uningdin kǝtti. U dǝrⱨal ornidin turup, ularni kütüxkǝ baxlidi.

40 Kün petixi bilǝnla, kixilǝr ⱨǝrhil kesǝllǝrgǝ giriptar bolƣan yeⱪinliri bolsila, ularni uning aldiƣa elip kelixti. U ularƣa bir-birlǝp ⱪolini tǝgküzüp, ularni saⱪaytti. □ ■ 41 Kixilǝrgǝ qaplaxⱪan nurƣun jinlar ulardin qiⱪip: «Sǝn Hudaning Oƣli!» dǝp towlap ketǝtti. Lekin u ularƣa tǝnbiⱨ berip, sɵz ⱪilixiƣa yol ⱪoymidi; qünki ular uning Mǝsiⱨ ikǝnlikini bilǝtti.■

42 Kün qiⱪixi bilǝn, u xǝⱨǝrdin qiⱪip, pinⱨan bir jayƣa kǝtti. Biraⱪ top-top halayiⱪ uni izdǝp yürǝtti; ular uni tapⱪanda aldiƣa kelip, uni arimizda ⱪalsun dǝp ketixidin tosmaⱪqi boluxti. ■ 43 Lekin u ularƣa:

— Hudaning padixaⱨliⱪining hux hǝwirini baxⱪa xǝⱨǝr-yezilarƣimu yǝtküzüxüm kerǝk; qünki mǝn dǝl bu ixⱪa ǝwǝtilgǝnmǝn, — dedi.

44 Xuning bilǝn u Galiliyǝdiki sinagoglarda tǝlim berip yüriwǝrdi.□

Luⱪa
<
4
>

■4:1 Mat. 4:1; Mar. 1:12.

■4:2 Mis. 34:28; 1Pad. 19:8.

□4:3 «Sǝn ǝgǝr Hudaning Oƣli bolsang...» — grek tilida bu 3- wǝ 9-ayǝtlǝrdiki «ǝgǝr» adǝttǝ «ǝgǝr ...bolsang» (ǝgǝr bolsang wǝ dǝrwǝⱪǝ xundaⱪ bolisǝn)» degǝn mǝnini puritidu. «Hudaning Oƣli» — bu nam ⱨǝrgizmu Huda bilǝn Əysa otturisidiki jismaniy jǝⱨǝttiki ata-baliliⱪ munasiwǝtni ǝmǝs, bǝlki roⱨiy jǝⱨǝttiki munasiwǝtni bildüridu, ǝlwǝttǝ.

□4:4 «Insan pǝⱪǝt nan bilǝnla ǝmǝs, bǝlki Hudaning ⱨǝrbir sɵzi bilǝnmu yaxaydu» — «Ⱪan.» 8:3. «...bǝlki Hudaning ⱨǝrbir sɵzi bilǝnmu yaxaydu» degǝn sɵzlǝr bǝzi kona kɵqürmilǝrdǝ tepilmaydu («Mat.» 4:4ni kɵrüng).

■4:4 Ⱪan. 8:3; Mat. 4:4.

□4:8 «Pǝrwǝrdigar Hudayingƣila ibadǝt ⱪil, pǝⱪǝt Uningla ⱪulluⱪida bol!» — Tǝwrat, «Ⱪan.» 6:13.

■4:8 Ⱪan. 6:13; 10:20; 1Sam. 7:3.

□4:9 «uni ibadǝthanining ǝng egiz jayiƣa turƣuzup...» — yaki «uni ibadǝthanining egiz jayiƣa turƣuzup...». «Hudaning Oƣli» — bu nam ⱨǝrgizmu Huda bilǝn Əysa otturisidiki jismaniy jǝⱨǝttiki ata-baliliⱪ munasiwǝtni ǝmǝs, bǝlki roⱨiy jǝⱨǝttiki munasiwǝtni bildüridu.

□4:11 «Putungning taxⱪa urulup kǝtmǝsliki üqün, ular seni ⱪollirida kɵtürüp yüridu» — «Zǝb.» 91:11, 12. Xǝytanning bu ayǝtni ixlǝtkini toƣruluⱪ «Matta»diki «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.

■4:11 Zǝb. 91:11,12.

□4:12 «Pǝrwǝrdigar Hudayingni siniƣuqi bolma!» — «Ⱪan.» 6:16.

■4:12 Ⱪan. 6:16.

□4:14 «Roⱨning küq-ⱪudriti iqidǝ...» — Muⱪǝddǝs Roⱨning küq-ⱪudritidǝ, ǝlwǝttǝ.

■4:14 Mat. 4:12; Mar. 1:14; Yⱨ. 4:43; Ros. 10:37.

□4:15 «u ularning sinagoglirida tǝlim bergili turdi» — «sinagog»lar toƣruluⱪ «tǝbirlǝr»imizni kɵrüng.

■4:16 Nǝⱨ. 8:4, 5; Mat. 13:54; Mar. 6:1; Yⱨ. 4:43.

□4:18-19 «U meni yoⱪsullarƣa hux hǝwǝrlǝr yǝtküzüxkǝ mǝsiⱨ ⱪildi» — «mǝsiⱨ ⱪilix» (yaki «mǝsiⱨlǝx») toƣruluⱪ «Yǝx.» 61:1diki izaⱨat wǝ «Tǝbirlǝr»imizni kɵrüng. Bǝzi kona kɵqürmilǝrdǝ «U meni sunuⱪ kɵngüllǝrni yasap saⱪaytixⱪa» degǝn sɵzlǝr muxu ayǝttǝ ⱪoxulidu. «U meni yoⱪsullarƣa hux hǝwǝrlǝr yǝtküzüxkǝ mǝsiⱨ ⱪildi. Tutⱪunlarƣa azadliⱪni wǝ korlarƣa kɵrüx xipasini jakarlaxⱪa, ezilgǝnlǝrni halas ⱪilixⱪa, Pǝrwǝrdigarning xapaǝt kɵrsitidiƣan yilini jakarlaxⱪa meni ǝwǝtti» — bu sɵzlǝr «Yǝx.» 61:1 ⱨǝm 58:6din elinƣan.

■4:18-19 Yǝx. 42:7; 61:1, 2; Mat. 11:5.

□4:20 «U yazmini türüwetip, sinagog hizmǝtqisigǝ ⱪayturup berip, olturdi» — sinagoglarda tǝlim bǝrgüqilǝr awwal muⱪǝddǝs yazmilarni oⱪuxⱪa turatti, andin tǝlim berixkǝ olturatti.

■4:22 Yǝx. 50:4; Mat. 13:54; Mar. 6:2; Luⱪa 2:47; Yⱨ. 6:42.

■4:23 Mat. 4:13.

■4:24 Mat. 13:57; Mar. 6:4; Yⱨ. 4:44.

□4:26 «Zarǝfat» — grek tilida «Sarǝpta». «Ilyas ularning ⱨeqⱪaysisining ⱪexiƣa ǝmǝs, bǝlki Zidonning Zarǝfat xǝⱨiridiki bir tul ayalning ⱪexiƣila ǝwǝtilgǝn» — bu wǝⱪǝ «1Pad.» 17:9-24dǝ hatirilǝngǝn. Ilyas pǝyƣǝmbǝr Zidon rayoni (Yǝⱨudiy ǝmǝslǝrning zemini)diki xu tul hotunning ɵyigǝ ǝwǝtilip, uning ɵyidǝ turƣan wǝ aqarqiliⱪ ahirlaxⱪuqǝ tul hotun, oƣli wǝ ɵzi üqün ozuⱪ-tülük tǝminligǝn. Demǝk, Hudaning Ɵz hǝlⱪi — Yǝⱨudiylar arisida Iliyasning xundaⱪ mɵjizilik yardimigǝ erixküdǝk ihlasmǝnlik mǝwjut bolmiƣanidi, ǝksiqǝ, itaǝtsizlik wǝ asiyliⱪ oquⱪ-axkara kɵrünǝtti.

□4:27 «Elixa pǝyƣǝmbǝrning waⱪtida, Israilda mahaw kesiligǝ giriptar bolƣanlar nurƣun bolsimu, lekin Suriyǝlik Naamandin baxⱪa, ⱨeqⱪaysisi saⱪaytilƣan ǝmǝs!» — Suriyǝlik Naaman Yǝⱨudiy ǝmǝs idi, ǝlwǝttǝ. Bu wǝⱪǝ «2Pad.» 5:1-14dǝ hatirilǝngǝn. Mǝsiⱨning ularƣa «Silǝr Hudaning xapaitini wǝ nijatini rǝt ⱪilƣaqⱪa, U ǝmdi Yǝⱨudiy ǝmǝslǝrgǝ meⱨir-xǝpⱪǝt kɵrsitidu!» degǝndǝk idi.

■4:27 2Pad. 5:14.

□4:29 «uni xǝⱨǝrdin ⱨǝydǝp qiⱪirip...» — grek tilida «uni xǝⱨǝrdin taxlap...».

■4:31 Mat. 4:13; Mar. 1:21.

■4:32 Mat. 7:29; Mar. 1:22.

□4:33 «napak jinning roⱨi» — bu degǝnlik sɵz bǝlkim bu jinning intayin napak ikǝnlikini tǝkitlimǝkqi.

■4:33 Mar. 1:23.

□4:36 «Bu zadi ⱪandaⱪ ix!» — yaki «Bu zadi ⱪandaⱪ tǝlim?».

■4:38 Mat. 8:14; Mar. 1:29.

□4:40 «kün petixi bilǝnla,...» — xabat küni tügigǝndǝ (kǝqtǝ), «ix ⱪilix» yaki «hizmǝt ⱪilix»ⱪa bolatti (mǝsilǝn, kesǝl adǝmni kɵtürüx ⱪatarliⱪ).

■4:40 Mat. 8:16; Mar. 1:32; 7:32; 8:23,25.

■4:41 Mar. 1:34; 3:11.

■4:42 Mar. 1:35.

□4:44 «Galiliyǝdiki sinagoglarda» — bǝzi kona kɵqürmilǝrdǝ muxu yǝrdǝ «Yǝⱨudiyǝdiki sinagoglarda» deyilidu.