23
1 Tom ni kari nup biya bo ilak na noko
dagi mu, ka na nana ko munan ko ninguru sinar toko.
2 Ni na tawun biya nana ko kari agi mu,
nimi ko sinar to ale na ko iki se noko.
3 Ni noko inang yawara se yaman nuam mu ko me dera bingokko,
mu awuk, inang mu bowa ningi kawel
munan aguwaya aniso agi mu ni me ko ikisam.
4 Mel ago bagerko neger ale ura te nimi me maguwurko;
ikia sinar ago baga se munan mu me bitarko.
5 Mu awuk, tom bo loager mu melmasak mu me arikko;
mu luman gemaram ale taraga iwita binga namaram.* Nangimik mel ago bagara ko munan: reference saki Proverbs 10:15 mu te ago aniso.
6 Kari kaluwu nana mu ko inang yawara
yaman nuam mu ko dera bingok se ilak dagi ale me noko;
7 mu awuk, nu “Na yu aniso, am noko,”
ma se wore, ko manga na yu ko
saparam mu ko dogotak sora se kuring guang la ka kuluruwoso.
8 Se udagi ko ari iki, mu ni inang gotek
naem mu awuk kapi waru,
ale ka munak ningo ilak munaka
lagerem mu awuk ko baluko? Mena.
9 Kari ngualara mu ka den ningo me manaruko, mu awuk,
nu nika ikia sinar yawara ko den mu tauk ale den kolara te bitirukko.
10 Girakala girigir alo ali ko tom beteman umu me baruku ale sarumur,
agi kuriang nungumik bitua mena mu nunga ali me iramuruko,
11 mu awuk, nunga Bitua Kari bo bagoso tala, mu sokel aora biya;
se nunga atumu sanguk ale tawun biya kerak baluko.
12 Kiti guruga ko den gemang tui ale ikia
sinar ko den ko degewa gurugu se lagerko.
13 Bu te kuriang nukum tagira ko munan mu me to ilupko;
memek bitiruk se nukum tagir mu me kuerukko pa!† Kuriang nunga kiti guruga ko munan: reference saki Proverbs 13:24 mu te aniso.
14 Bu te nukum tagir mu ni kuera mateng ko lage te bataguru toko.
15 Aga namar, ni ikia sinar ago lager,
mu ani ni ko ko angamang amilmil ago lagarikko;
16 tom den ningo se diram mu kiring te
aratuk mu, ani angamang motam lilim la te amilmilarikko.
17 Ni memek betera alo nunga kiwem
memek umu arik ale ko motam welang
me tairukko; ni pempem la Yawe bowa ningi la bagerko.
18 Nunguningta, ni uwuta bita lager mu
ni tom pempem daiga bagara ningo mu arik ale ningo la lagerko.
19 Aga namar, degewa gurugu ale ikia
sinar ago la baga se, munan lage diram mu la karo tui se lagerko.
20 Yu aora tawun biya nana ko kari alo,
se mel ko nunguning nana ko
nodogotak ko talalam, mu nongorak me kapeterko,‡ Yu nana ngualara ko kilek: Proverbs 20:1; 21:17; 23:20-21,29-35; 31:4-7.
21 mu awuk, nuna anira geraga te nama
kituwura amon, ale nungumik mel
mena ko baga se guang karur ago se
batuwutukam mu nagumonko.
22 Ni ka niet, ka bulamaram, mu ko
kuring iki ale ka niam garukaruk ta wore me mel yam ko bitarko.
23 Den nunguning mu mel yawara, se
ninguru sail tagi laga to ale ilukuawurko;
uwutatala ikia sinar, kiti guruga ningo, se ikia ningo mu koma suanta tala.
24 Kari ningo diram mu ko nuet mu
amilmil te lagoso.
25 Buta se ni ka niamniet nongomang
amilmil nungaruko; ka niam mu amilmil biya tuiko.
26 Aga namar, aga den ninguru iki ale amolak la karoko,
27 mu awuk, lage luan imet mu mutim bo du biya wore toroman,
se imet ko kari ilak diram me bagara mu
yu ko mutim bo kirikirik se du biya wore iwita.
28 Nuna tere kari lage luan te yumuram
baga se, imet ilak me diram bagara ko
munan te kari suen biya nunga maguwuwoso se kapawasan.
29 Awiri ikup ago? Awiri noman bataga ago?
Awiri den tagi gurungumu lagoso? Awiri ininga munaka lagoso?
Awiri lot gawir ago lagoso? Awiri
motam kuagi guar kiriyam lagoso?
30 Mu awiriya mena, kari yu aora tawun
biya nasan ale yu aora duap duap no
ari ari geragasan, kari ari borta.
31 Yu waen ko diriyam mu agi,
bagun ningi musuk pagoso mu se,
degetak luan ningi palenga kaposo mu
arik ale me motam barasukko!
32 Mu awuk, nukum te mu yu mu mot
memek kuating memek karogo wore iwita daongaso.
33 Se motam bingok ale taratarong
kelaguk se dora duap duap arik,
ale ka ikia ngualaruk se ikia kawel kamin te tairukko.
34 Agi ni nimi ko iki mu ni gagi tuagu biya
te dal biya bo ko gul te taga anirem ale aniwasam iwita ikiko.
35 Ale iwita baluko, “Nuna aninga
usagaman bare ani me memek taem!
Nuna aninga moman bare ani yaman me ikiem!
Se ani amaru te barasik ale yu bo karogo arigek ale naikko ya!” meko.
*23:5: Nangimik mel ago bagara ko munan: reference saki Proverbs 10:15 mu te ago aniso.
†23:13: Kuriang nunga kiti guruga ko munan: reference saki Proverbs 13:24 mu te aniso.
‡23:20: Yu nana ngualara ko kilek: Proverbs 20:1; 21:17; 23:20-21,29-35; 31:4-7.