Muqeddes Kalam (latin yéziq) Yeshaya 44

Dawami

1 Biraq hazir, i Yaqup Méning qulum,

I Méning tallighinim Israil, angla! —■

2 Séni yasighan, baliyatqudin tartipla séni shekillendürgen, sanga yardemde bolghuchi Perwerdigar mundaq deydu: —

«Qorqma, i Méning qulum Yaqup,

I Méning tallighinim «Yeshurun», qorqma!□

3 Chünki Men ussap ketkenning üstige suni,

Qaghjiraq yerning üstige kelkünlerni quyup bérimen;

Nesling üstige Rohimni,

Perzentliring üstige berikitimni quyimen;■

4 Ular yumran chöpler arisidin,

Ériq-östengler boyidiki mejnun tallardek ösidu;

5 Birsi: «Men Perwerdigargha tewemen» — deydu,

Yene birsi bolsa Yaqupning ismi bilen özini ataydu;

Yene bashqa birsi qoli bilen: «Men Perwerdigargha tewemen» dep yazidu,

Shundaqla Israilning ismini özining ismige yandash qoshidu. □

6 Israilning padishahi Perwerdigar,

Yeni Israilning hemjemet-qutquzghuchisi, samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar mundaq deydu: —

«Men bolsam Tunji hem Axiridurmen;

Mendin bashqa héch ilah yoqtur.■

7 Qéni, kim Méning qedimki xelqimni tiklep békitkinimdek bir ishni jakarlap, aldin’ala bayan qilip, andin uni Méning aldimgha Mendek tiklep qoyalaydu?

Qéni, kim kéyinki ishlarni, kelgüside bolidighan ishlarni aldin’ala bayan qilalisun!□

8 Qorqmanglar, sarasimige chüshüp ketmengler!

Men ilgiri mushularni silerge anglitip, aldin bayan qilghan emesmu?

Mushu toghruluq siler Méning guwahchilirimdursiler.

Mendin bashqa ilah barmu? Berheq, bashqa Qoram Tash yoq; héchbiridin xewirim yoqtur. □ ■

9 Oyulghan mebudni shekillendürgenlerning hemmisining ehmiyiti yoq;

Ularning etiwarlighan nersilirining héch paydisi yoqtur;

Mushulargha bolghan «guwahchilar» bolsa, özliri qarighu, héchnémini bilmes;

Derweqe netijisi ularning özlirige shermendiliktur.

10 Kim bir «ilah»ni shekillendürgen bolsa,

Héch paydisi yoq bir mebudni quyghan, xalas!

11 Mebudning barliq hemrahliri shermende bolidu;

Mebudni yasighuchilar bolsa ademdur, xalas;

Ularning hemmisi yighilip, ornidin turup körsun,

Ular qorqushup, shermendichilikte qalidu.□ ■

12 Mana tömürchi saymanlirini qoligha élip,

Choghlar üstide mushu nersini bazghanliri bilen soqup shekillendüridu;

Andin u küchlük qoli bilen uninggha ishleydu;

Biraq uning qorsiqi échip maghduridin qalidu;

Su ichmey u halsizlinip kétidu.■

13 Yaghachchi bolsa yaghach üstige ölchesh yipini tartidu;

U qelem bilen üstige endize sizidu;

Uni rende bilen rendileydu;

U yene perka bilen sizip jijaydu;

Axirda u uni ademning güzellikige oxshitip insan teqi-turqini shekillendüridu;

Shuning bilen u öyde turushqa teyyar qilinidu.

14 Mana u bir küni özi üchün kédir derexlirini késishke chiqidu!

(U eslide archa we dub derexlirini élip özi üchün ormanliq arisigha tikip chong qilghanidi;

U qarighaymu tikkenidi, yamghur uni ündürdi).

15 Mushu yaghachlardin otun élinidu;

Birsi uningdin élip, issinidu;

Mana, u ot yéqip, nan yéqiwatidu;

U yene uningdin élip bir ilahni yasaydu hem uninggha ibadet qilidu;

Uni oyulghan mebud qilip uninggha bash uridu.

16 Démek, yérimini otta köydüriwétidu;

Yérimi bilen gösh yeydu;

U kawab qilip qan’ghuche yeydu;

Berheq, u issinip, öz-özige: —

«Ah, rahetlinip issindimmen, otni körüwatimen!» — deydu.

17 Biraq qalghini bilen u bir ilahni yasaydu;

Bu uning mebudi bolidu;

U uning aldigha yiqilip ibadet qilidu;

U uninggha dua qilip: «Méni qutquzghaysen;

Chünki sen méning ilahimdursen» — deydu.□

18 Bu kishiler héch bilmeydu, héch chüshenmeydu;

Chünki u ularni körmisun dep közlirini,

Ularni chüshenmisun dep könglini suwaq bilen suwiwetken.□

19 Ulardin héchbiride mushularni könglige keltürüp: —

«Yaghachning yérimini men otta köydürdüm,

Yérimining choghliri üstide men nan yaqtim;

Men kawabmu qilip yewaldim;

Qalghinini bir lenetlik nerse qilamtim?

Men bir parche yaghachqa bash uramtim!» — dégudek héch bilim yaki yorutulush yoqtur.

20 Uning yégini küllerdur!

Uning köngli éziqturulghan! U öz-özini azdurdi!

Shuning bilen u özining jénini qutquzalmaydu,

Yaki: «Méning ong qolumda bir saxtiliq bar emesmu?» — déyelmeydu.□

21 Mushu ishlarni ésingde tut, i Yaqup,

I Israil, chünki sen Méning qulumdursen;

Men séni yasap shekillendürdüm;

Sen Méning qulumdursen, i Israil,

Sen Méning ésimdin héch chiqmaysen!

22 Itaetsizlikliringni bulutni öchürüwetkendek,

Gunahliringni tumanni öchürüwetkendek öchürüwettim;

Méning yénimgha qaytip kel;

Chünki Men séni hemjemetlik qilip hörlükke sétiwaldim.

23 I asmanlar, naxsha éytinglar, chünki Perwerdigar shu ishni qilghan!

I yerning tégiliri, shadlinip, yangranglar!

I taghlar, ormanlar we ulardiki herbir derexler,

Yangritip naxshilar éytinglar!

Chünki Perwerdigar Yaqupni hemjemetlik qilip hörlükke sétiwaldi,

U Israil arqiliq güzellikini körsitidu!».

Chong qutulush •••• Qoresh padishahning wezipisi

24 «Séning Hemjemet-Qutquzghuching bolghan, séni baliyatquda yasap shekillendürgen Perwerdigar mundaq deydu: —

Men bolsam hemmini Yaratquchi,

Asmanlarni yalghuz kergenmen,

Öz-özümdinla yer-zéminni yayghan Perwerdigardurmen;■

25 (U bolsa yalghan peyghemberlerning bésharetlirini bikar qilghuchi,

Palchilarni qaymuqturghuchi,

Danalarni yolidin yandurghuchi,

Ularning bilimlirini nadanliqqa aylandurghuchi;

26 Öz qulining sözini emelge ashurghuchi,

Rosul-elchilirining nesihetlirini muweppeqiyetlik qilghuchi,

Yérusalémgha: «Sen ahalilik bolisen»,

Yehuda sheherlirige: «Qaytidin qurulisiler; xarabenglarni eslige keltürimen» — dégüchi;□

27 Chongqur déngizgha: «Quruq bol,

Deryaliringni qurutimen» — dégüchi;□

28 Hem Qoresh toghrisida: «U Méning qoy padichim, u Méning könglümdikige toluq emel qilip,

Yérusalémgha: «Qurulisen»,

Hem ibadetxanigha: «Séning ulung sélinidu» deydu» — dégüchidur): —□

■44:1 Yesh. 41:8; 43:5; Yer. 30:10; 46:27

□44:2 «Yeshurun» — Xuda Israilgha qoyghan bir «leqem». Menisi «Méning durus bolghuchim».

■44:3 Yesh. 35:7; Yo. 2:28,29; Yuh. 7:38; Ros. 2:18

□44:5 «Birsi: «Men Perwerdigargha tewemen» — deydu... Yene bashqa birsi qoli bilen: «Men Perwerdigargha tewemen» dep yazidu...» — hazir Xudaning «süküt qilghan» guwahchilirining tili chiqip, gep qilishqa bashlaydu. Ularning hemmisi bir-birlep Xudaning méhir-muhebbitini béshidin ötküzgen bolushi mumkin.

■44:6 Yesh. 41:4; 48:12; Weh. 1:8,17; 22:13

□44:7 «Méning qedimki xelqim» — Xudaning xelqi Israildur. Xuda awwal Musa peyghemberge: «Men Yaqup jemetidikilerni (yeni Israilni) Misirdin qutquzimen, andin ular Manga tewe bir xelq bolidu» — dep «jakarlighan». U ishletmekchi bolghan qutquzush yolini awwal Musagha uqturup «bayan qilghan»; andin hemme bayanlirigha emel qilip ularni yéngi bir xelq bolushqa «tiklep békitken». Buni: «...qedimki xelqimni tikliginimdin tartip...» dep terjime qilish mumkinchilikimu bar, biraq bizningche yuqiriqi terjimisi aldi-keynidiki geplerge mas kélidu. «qéni, kim kéyinki ishlarni, kelgüside bolidighan ishlarni aldin’ala bayan qilalisun!» — mebudlar undaq qilalaydighan bolsa özining «ilah» ikenlikini ispatlighan bolatti, elwette.

□44:8 «Men ilgiri mushularni silerge anglitip...» —Ibraniy tilida «Men ilgiri mushularni sanga anglitip...».

■44:8 Qan. 4:35,39; 32:39; 1Sam. 2:2; Yesh. 45:21

□44:11 «Ularning hemmisi yighilip, ornidin turup körsun, ular qorqushup, shermendichilikte qalidu» — Yeshaya peyghemberning sözining ikki menisi bar bolushi mumkin: — (a) ular peqet mushu mebudni birlikte obdan körüp baqsila, özlirining exmeqliqini hés qilip Xudadin qorqup shermende bolidu; (e) qiyamet künide ular ornidin turup hésabini tapshurushi kérek; shu chaghda ular qorqup shermende bolidu.

■44:11 Zeb. 97:7; Yesh. 1:29; 42:17; 45:16

■44:12 Yer. 10:3

□44:17 «Biraq qalghini bilen u bir ilahni yasaydu; bu uning mebudi bolidu» — eslide bu kishi butni yasash koyida emes idi. Tasadipiyliqtin yaghachtin éship qalghinini ishlitip but yasaydu. Eng ghelite ish shuki, u Yeshaya teswirligendek, özining oylimayla qilghan bir nersisige, yeni «tasadipiyliqtin» bolghan bir nersisige ishinidu.

□44:18 «Bu kishiler héch bilmeydu, héch chüshenmeydu; chünki u ularni körmisun dep közlirini ularni chüshenmisun dep könglini suwaq bilen suwiwetken» — bu ayettiki «u» bolsa, yaki Xudaning Özi yaki mushu butni körsitidu. Butni körsetse, butning keynide bir jin-sheytan bar démekchi. Bizningche mushu menisi éhtimalgha yéqin. Beziler derweqe «butperesler xéch bilmeydu, xéch chüshenmeydu» dep étirap qilsimu, yenila tiltumar qatarliqlarni ishlitip Xudani haqaretleydu.

□44:20 «méning ong qolumda bir saxtiliq bar emesmu?» — «bir saxtiliq» mebudining özini körsitishi mumkin.

■44:24 Ayup 9:8; Zeb. 104:2; Yesh. 40:22; 42:5; 45:12

□44:26 «Öz qulining sözini emelge ashurghuchi,...» — «Öz quli» mushu yerde belkim Yeshaya peyghemberning özi; bolmisa 42-babtiki «Perwerdigarning heqqaniy quli». «Yérusalémgha: «Sen ahalilik bolisen», Yehuda sheherlirige: «Qaytidin qurulisiler; xarabenglarni eslige keltürimen» — dégüchi» — Xuda mushu gepliride, Yeshaya peyghember özidin kéyinki bir dewr, yeni Yérusalém we Yehuda sheherliri xarabilik bolghan bir dewrge qarap söz qilidu. Mushu yerde Xuda Yérusalémgha: «Séni qaytidin qurghuzimen» dep wede qilidu. Shu yéngi dewr bolsa Yeshayadin kéyin 170 yil etrapida bolghan.

□44:27 «...Chongqur déngizgha: «Quruq bol», «deryaliringni qurutimen» — dégüchi;...» — mushu sözler Xudaning «Qizil Déngiz»ni hem kéyinrek Iordan deryasini qurutup Israilni Misirdin qutquzghanliqini, shundaqla axirqi zamanda bolidighan, oxshap kétidighan bir weqeni körsitidu.

□44:28 «Qoresh toghrisida:...» — axirida, Yeshaya peyghember yuqiriqi 41-bab, 1-7-ayette déyilgen «tajawuzchi»ning ismining «Qoresh» ikenlikini éytidu. Oqurmenlerge melumki, Qoresh padishah Pars impériyesining asaschisi bolup, miladiyedin ilgiriki 540-529-yillirida textke olturghan. U Yeshayaning dewridin texminen 150 yil kéyin yashighan. «U Méning könglümdikige toluq emel qilip, Yérusalémgha: «Qurulisen», hem ibadetxanigha: «Séning ulung sélinidu» deydu» — dégüchidur» — mushu bésharet boyiche Qoresh padishah Babil impériyesi weyran qilghan Yérusalémni, jümlidin muqeddes ibadetxanini qaytidin qurushqa perman chüshüridu. Qoresh Babil shehirini ishghal qilghandin kéyin, ademni intayin heyran qalduridighan ishi shuki, u Babildiki barliq sürgün bolghanlarni öz yurtlirigha qaytishqa ruxset bergen. Ademni téximu heyran qalduridighan shuki, u Israillargha ibadetxanisidiki altun-kümüsh, qacha-buyumlirini qayturup, hetta ibadetxanining özini qaytidin qurushqa pul bergen (miladiyedin ilgiriki 536-yili). Tewrattiki «Ezra» 1- hem 6-babni körüng.