12
Pwi apooro tòotù pwicîri
Maréko 2.23–28; Luka 6.1–5
1 Deutéronome 23.26Na jè *tòotù pwicîri, â rà pâra wii ê naigé na tapàgà na aupwanapô* Aupwanapô—Pé aupwanapô na dau maina na câmi goro blé, é, pwâra mai (maïs), é, orge. Wiâra ê naèà kà tèpa Juif, âna pwicîri na jè piûnyari diri ê na aupwanapô. Wâdé na jè naaco nyi dàra arapwüru, ba na uti kà tèpa pârame, ma tàpé na ticè neemururà. (Côo Lévitique 19.9–10, Deutéronome 24.19–21.) wà Iésu ma wà tèpa *câmu kêe. Â rà copwa wà tèpa câmu, â rà tàpo pétâ ê pâ pwâra blé, â rà uti.
2 Exode 20.10Ûna rà côorà wà tèpa *Farasaio, â rà ina tà Iésu pâ: «Gà côo ê pwina rà pwa tèpa câmu'gà! Âna muru na pwicîri, na ê tòotù pwicîri!»
3 1 Samuel 21.2–7Â é tòpi tàra wà Iésu pâ: «Gona câguwà caa pûra naa na Tii Pwicîri, ê pwina é pwa wà ukai *Davita? Ba, na jè tòotù, âna rà copwa, wàilà ma wà tèpa bée. 4 Lévitique 24.5–9Â é tò naa na wâra pwapwicîri pwa goro imwaano† Wâra pwapwicîri pwa goro imwaano—Grec: Wâ kà Pwiduée. Côo Neeremuru (Vocabulaire).. Â é pa ê poloa na naa kà Pwiduée, â rà ija ma wà tèpa bée. Â ê poloa-bà, âna nye wàco wà tèpa pwa *ârapwaailò, na nye pwa tàrù kàra ma rà ija.
5 Nombres 28.9–10«Â guwà pûra mwara naa na ê *Naèà kà Moosé pâ: Wà tèpa caa kà tèpa pwa ârapwaailò, âna rà wakè naa na *Wâra pwapwicîri, na tòotù pwicîri. Ê tûâ-bà, âna rà còbèedari ê pwi tòotù-bà. Êco na càcaa èpà na ara Pwiduée! 6 Mataio 12.41–42Ba go ina tàwà pâ: É tà wâni ê Pwina dau piwéna jii ê Wâra pwapwicîri! 7 Osée 6.6; Mataio 9.13Â é ina wà Pwiduée naa na *Tii Pwicîri pâ: Càcaa ê ârapwaailò goro macii na wâdé tôo. Â nümoo goo pimeaari.Osée 6.6
«Â wâguwà, âna câguwà caa tâmogòori ê êre popai-bà, ba guwà pitòti tèpa âboro bèeni, na càra caa pwa cèna èpà na ara Pwiduée. 8 Â wà *Pwina naîri âboro, âna é pwi apooro ê tòotù pwicîri.»
É nama tiàu maagé kà pwi âboro na tòotù pwicîri
Maréko 3.1–6; Luka 6.6–11
9 Gée na càùé, â é tò naa na *wâra pitapitiri wà Iésu. 10 Luka 14.3É tâa wê mwara wà pwi âboro na bà ê îê.
 wà tèpa âboro, âna nümarà na rà côo cè pwina é pwa Iésu, ba na o cè pai pitòtié.  rà pwa ma tawèerié pâ: «Pwiri nye tàrù ma jè nama tiàu maagé kà pwi jèpwi na tòotù pwicîri?»
11 Luka 14.5Â é tòpi tàra pâ: «Guwà jèe côo cai ni: Wiàna caapwi co cè mutô'gà, na é tûu naa na pwêe, na tòotù pwicîri, â gà o pwa dà? O câgà caa pâ nau dàgòtùé? 12 Â napwa pwi âboro, âna é dau piâjimuru jii mutô! Gée goo pwiri, na o pwa cè tàrù kâjè, ma jè pwa pwina wâdé, na tòotù pwicîri.»
13 Â é ina tà i pwi âboro pâ: «Gà patàrù ê îgà!»
 é patàrù îê, â nye wâdé kaa, wàra jè îê.
14 Ioane 5.16Wà tèpa Farasaio na rà tâa wê, âna rà còobé gée na wâra pitapitiri. Â rà pâra côwâ nau ipitiri, ba na rà mudàra cè pai o pòtàmwara Iésu.
Iésu âna é pwi ênawéna na é pitòrigarié Pwiduée
15 Ûna é têre wà Iésu pâ, rà gére imudàra cè pai pwa tûâ têe, â é pâra gée na ére-bà. Â wâru tàpé na rà pâra wiâê. Â é nama tiàu maagé kàra. 16 Mataio 8.4; Maréko 3.12Â é tûâri tàra pâ: «Guwà cibwaa inapàpario!»
17 Â ê pâ muru bèepwiri, âna tèepaa, ba na pacoo i pwi ia é ina wà Pwiduée, na é naigé mee *péroféta Isaia, pâ:
pwi âboro kîri,
pwi ênawéna kôo.
Wàé na go tòpòé,
pitòrigarié ba kôo.
Dau wânümoo têe;
wâdé tôo wàé.
Go tòpò naa gooé
ê Nyuâaê Pwicîri.
Ée mwa pame ê popai
goo pai udò kâra Ba
[naa na *âji wâro].
19 Ée pwi a tùra ba moo.
O càra caa têreê
naa na auipitiri.
20 O câé caa dàciò
bàra watü na ora.
O câé caa utàmwara
doromara ânye
na pâra naa piboo.
O câé caa tanoori
pâ âboro kîri
na ticè nii kàra.
O mwa piétò naa gooé
tàrù kôo, wâgo Pwiduée.
[O paari pâ wàé
na é *pwi a pa-udò.]
21 Rà mwa cèikî naa gooé
êdiri pâ Ba.
Ésaïe 42.1–4
Pwa tàrù kêe ma é tü târa pâ duée
Maréko 3.20–30; Luka 11.14–23
22 Rà cia medari Iésu pwi jè âboro na é bwi ma kûukû, ba pwa duée gooé. Â é nama é wâdé wà Iésu. Â é jèe tùra, â é jèe niâ.
23 Â êdiri pâ âboro, âna rà pò goo, â rà pi-ina tàra pâ: «Napwa pwini, âna pwiri Pwi gòobàra Davita na jè gére tapacîê?»
24 Mataio 9.34, 10.25Êco na wà tèpa Farasaio, âna rà ina pâ: «Bwa! Wà pwi âboro bèeni, âna é wakè goo ê pàtàma *Caatana‡ Caatana—Grec: Béelzébul. Côo Caatana naa na Neeremuru (Vocabulaire) naa pwâadàra tii., pwi ukai kà tèpa duée! Êkaa na é tü târa pâ duée.»
25 Â é tâmogòori auniimiri kàra wà Iésu. Â é ina tàra pâ: «Wiàna é pipaa dèe côwâ ê jè mwaciri, â o tédidirié. Â wiàna é picicaraé côwâ ê caapwi ville, é, caapwi tâa, â o pwacoé ma é cimwü. 26 Wiàna wà Caatana, pwi ukai kà tèpa duée, âna é tü târa pâ duée, â é pipaa dèe côwâ! Â o wànau târa cè pai cimwü wàra ê mwaciri kêe?! 27 Guwà ina pâ, wà Caatana na é naa tôo ê pàtàmee ma go tü târa ê pâ duée. Â gona wàilàapà, na naa tà tèpa béewà ê pàtàmee, ma rà tü târa pâ duée? Ba ê pwina rà pwa, âna paari tàwà pâ guwà tàgére pitanami naa gooò.
28 Apostolo 10.38; 1 Ioane 3.8«Â napwa wâgo, âna ê Nyuâaê Pwicîri kà Pwiduée, na é naa tôo ê pàtàmee ma go tü târa ê pâ duée. Â wiàna wàrapwiri, â jè cau côo bwàti pâ wà Pwiduée, âna é jèe mara tòpò ê Mwaciri kêe naa jaawà!
29 «Â wiàna nümajè na jè tò naa na ê wâ kà pwi âboro na pwa nii kêe, ma jè popa neemuruê, â wâdé na jè mara piié. Â géewê, â jè o mwa bàra pa ê pâ muru na tâa na wâ kêe. 30 Maréko 9.40; Luka 9.50Wà pwina câé caa wâjaao, âna é cicarao. Â wà pwina câé caa pitu tôo ma bu pipanaimari, âna é tédidiri.»
Popai na èpà naa goro Nyuâaê Pwicîri
31 Hébéru 6.4–6«Go ina tàwà pâ: O pâri ma pwanauri pâ âboro, na rà tùra ba èpà naa goo Pwiduée ma pwa na èpà tà tèpa béerà. Êco na wà pwina é tùra ba èpà naa goo ê Nyuâaê Pwicîri, âna o càcaa pwanauri ê èpà kêe. 32 Luka 12.10Â o pâri ma pwanauri wà pwina é tùra ba èpà naa goo Pwina naîri âboro. Êco na, wiàna é tùra ba èpà naa goro ê Nyuâaê Pwicîri, â o càcaa pâri ma pwanaurié, naa na wâro bèeni, ma naa na *wâro dàra gòiri awé.»
Ê upwâra bau ê pwêe
33 Mataio 7.16–20«Ê upwâra na wâdé, âna é nye tòpò pwêe na wâdé [târa uti]. Â ê upwâra na èpà, âna é nye tòpò pwêe na èpà. Ba jè o tâmogòori ê upwâra gée goo ê pwêe. 34 Mataio 3.7, 15.18; Luka 3.7, 6.45Â wàrapwiri naa goowà. Ba guwà o wànau târa cè pai ina wàra cè muru cèna wâdé, na guwà tèpa nari dòèa ma tèpa pwâ? Ba ê pwina tabawâbé ê pwâranüma pwi âboro goo, âna wàépwiri na o còobé pwêe, na é tùra. 35 Ê pâ muru na wâdé, âna me gée goo pwi âboro na é wâdé, ba wâdé pwâranümee. Â ê pâ muru na èpà, âna me gée goo wà pwi âboro na é èpà, ba èpà pwâranümee.
36 «Üu, nye âjupâra na go ina tàwà pâ: O mwa pwa ê Tòotù na ée mwa pitèi ê pâ âboro ni gòropuu wà Pwiduée. Â ée mwa jèpa pitèirà goo ê pâ popai èpà na rà ina imudi. 37 Nye gée goo kaa ê pâ popai'gà, na ée mwa tûâri wà Pwiduée pâ pwiri gà o pwa wârimuru, é, gà o udò [ma tâa tâgà ê âji wâro].»
Nümarà na rà côo cè câmu kâra pàtàmee
Maréko 8.11–12; Luka 11.24–32
38 Mataio 16.1; Luka 11.16; Ioane 6.30Gée na càùé, â wà pàra tèpa *dotée goro ê Naèà ma wà pàra tèpa Farasaio, âna rà ina tà wà Iésu, pâ: «Pwi a pwa pupûra, paari tâbà cè *câmu kâra pàtàmee na wâgoogৠNümarà na rà paari pâ câé caa wakè goro pàtàma Pwiduée..»
39 Mataio 16.4; Maréko 8.12Â é tòpi tàra pâ: «Wâguwà tèpa âboro nabàni, âna guwà dau èpà, â [câguwà caa pitêre dà wà Pwiduée. Gorodà na] guwà ciburà ilari jiié cè câmu kâra pàtàmee? O nye ticè câmu na guwà mwa caa côo mwara jii i pwi ia é tèepaa tà péroféta Iona biu. 40 Jonas 2.1Ba wà Iona, âna ia âracié tòotù ma âracié ne kêe, nanaara i ârawéà. Â o ipaiwà mwara naa goo Pwina naîri âboro, ba o âracié tòotù ma âracié ne kêe, nanaara napuu.
41 Jonas 3.5«Â napwa naa goo wà Iona, âna é picémara ê popai tà tàpé Ninive. Â rà nye pinünüma ma pitòotéri ê wâro kàra. Â guwà côo, é wâni, pwi jè âboro na é dau piwéna jii Iona. Â o tèepaa ê Tòotù na ée mwa pitèi tèpa âboro na wà Pwiduée. Â, na tòotù-bà, âna wà tàpé Ninive, âna rà o cimadò arawà, wâguwà tèpa âboro nabàni, â rà o piciapwâ goowà!
42 1 Rois 10.1–10«Wà tô ilàri ukai naa napô Saba na pàara biu, âna ia é me gée napô kêe na dau wâiti, ba na é têre popai kà ukai *Solomona na tâbawêe goro autâmogòori kêe. Â guwà côo, é wâni jaawà pwi jè âboro na é dau piwéna jii Solomona. Â wàépwiri, na Tòotù na ée mwa pitèi ê pâ âboro na, wà Pwiduée, âna wà tô ilàri ukai-bà, âna ée mwa cimadò na arawà, wâguwà tèpa âboro nabà. Â ée mwa piciapwâ goowà. [Ba tàutàwà na guwà têre.]»
Pai pâra ma wâjué kà tèpa duée
43 «[Guwà têre cai ni]: Wiàna pwa duée, goo pwi jè âboro; â wiàna é còobé gée gooé, â gona é pâ naapà? É paé ma me, na pâ ére na aupiticia. Ba é mudàra cè ére cèna é tâa wê. Êco na câé caa pâmari. 44 Â é niimiri pâ, ‘Go wâjué pâ côwâ, naa na i pwârawâ kôo.’ Â é wâjué, â é pâmari i wâ, âna bwaa nye ticè cèna tâa na, âna nye po baléri bwàti, ma pitòimiri bwàti. 45 2 Pétéru 2.20Â é wâjué nau mudàra tèpa 7 duée bée, na rà dau èpà jiié. Â rà tò nau pitâa na i wâ. Â wà pwi âboro-bà, âna é mwa dau èpà kaa jii béaa! Â o wàrapwiri, cèna o tèepaa medariwà, wâguwà tèpa âboro nabàni! Ba o dau èpà naa goowà nabàni jii béaa.»
Âji tâa kà Iésu
Maréko 3.31–35; Luka 8.19–21
46 Ûna é bwaa gére patùra tèpa âboro wà Iésu, â rà tèepaa me wà nyaa kêe ma wà tèpa jiié. Â rà coo boo gòroigé, â rà mudèe, ba na rà pitùra.
47 Â é ina têe wà pwi jè âboro pâ: «Gà côo! Rà wâboo gòroigé wà nyaa'gà ma wà tèpa aéjii'gà. Â rà mudàgà* Ê nee tii bèepwiri, âna nye tiàu na pàra Tii Pwicîri naa na grec..»
48 Â é tòpi têe pâ: «Wàilàapà cè nyaa kôo? Â wàilàapà cè tèpa aéjii kôo?»
49 Â é tòcia tèpa câmu kêe, â é ina pâ: «Guwà côo, wàilà-ni pa nyaa kôo ma tèpa aéjii kôo. 50 Roma 8.29Ba wà pwina é pwa ê câbawâdé kà Pwiduée Caa kôo na é wânidò *napwéretòotù, âna wàé kaa pwiri, ê pwi aéjii kôo, ma tô naigé kôo, ma nyaa kôo.»
12:1 Deutéronome 23.26
*12:1 Aupwanapô—Pé aupwanapô na dau maina na câmi goro blé, é, pwâra mai (maïs), é, orge. Wiâra ê naèà kà tèpa Juif, âna pwicîri na jè piûnyari diri ê na aupwanapô. Wâdé na jè naaco nyi dàra arapwüru, ba na uti kà tèpa pârame, ma tàpé na ticè neemururà. (Côo Lévitique 19.9–10, Deutéronome 24.19–21.)
12:2 Exode 20.10
12:3 1 Samuel 21.2–7
12:4 Lévitique 24.5–9
†12:4 Wâra pwapwicîri pwa goro imwaano—Grec: Wâ kà Pwiduée. Côo Neeremuru (Vocabulaire).
12:5 Nombres 28.9–10
12:6 Mataio 12.41–42
12:7 Osée 6.6; Mataio 9.13
12:10 Luka 14.3
12:11 Luka 14.5
12:14 Ioane 5.16
12:16 Mataio 8.4; Maréko 3.12
12:18 Ésaïe 42.1–4
12:18 Mataio 3.17
12:24 Mataio 9.34, 10.25
‡12:24 Caatana—Grec: Béelzébul. Côo Caatana naa na Neeremuru (Vocabulaire) naa pwâadàra tii.
12:28 Apostolo 10.38; 1 Ioane 3.8
12:30 Maréko 9.40; Luka 9.50
12:31 Hébéru 6.4–6
12:32 Luka 12.10
12:33 Mataio 7.16–20
12:34 Mataio 3.7, 15.18; Luka 3.7, 6.45
12:38 Mataio 16.1; Luka 11.16; Ioane 6.30
§12:38 Nümarà na rà paari pâ câé caa wakè goro pàtàma Pwiduée.
12:39 Mataio 16.4; Maréko 8.12
12:40 Jonas 2.1
12:41 Jonas 3.5
12:42 1 Rois 10.1–10
12:45 2 Pétéru 2.20
*12:47 Ê nee tii bèepwiri, âna nye tiàu na pàra Tii Pwicîri naa na grec.
12:50 Roma 8.29