□9:1 «ɵzi turƣan xǝⱨǝr» — Kǝpǝrnaⱨumni demǝkqi.
■9:1 Mar. 2:3; Luⱪa 5:18; Ros. 9:33.
□9:10 «meⱨman bolup dastihanda olturƣanda...» — grek tilida «meⱨman bolup dastihanda yatⱪanda». Xu qaƣdilarda kixilǝr dastihan selinƣan xirǝ ǝtrapida yanpaxlap yatⱪan ⱨalda ƣizalixatti. «nurƣun bajgirlar wǝ gunaⱨkarlar» — «bajgirlar» Israilning zeminini ixƣal ⱪilƣan rimliⱪlar üqün ɵz hǝlⱪidin baj yiƣip beridiƣan wǝ xu sǝwǝbtin nǝprǝtkǝ uqriƣan Yǝⱨudiylar. «gunaⱨkarlar» — Tǝwrat-Injil boyiqǝ ⱨǝrbir adǝm gunaⱨkar, ǝlwǝttǝ. Lekin muxu ayǝttiki «gunaⱨkarlar» degǝn sɵz, ⱨali qong Pǝrisiylǝr wǝ Tǝwrat ustazliri tǝripidin alaⱨidǝ «gunaⱨkarlar» dǝp atalƣan bajgirlar, paⱨixǝ ayallar, ⱨǝtta sawatsiz kixilǝr ⱪatarliⱪlarni kɵzdǝ tutidu.
□9:13 «Silǝr berip muⱪǝddǝs yazmilardiki: «... » deyilgǝn xu sɵzning mǝnisini ɵgininglar — «Silǝr berip: «palani-palani sɵzlǝr»ni ɵgininglar» degǝn sɵzlǝr Yǝⱨudiy Tǝwrat ustazlirining baxⱪilarƣa yolyoruⱪ kɵrsǝtkǝndǝ ǝng yahxi kɵridiƣan ibarilirining biri. Mǝsiⱨning buni ixlitixi qoⱪum ularni rǝnjitti. Hudaning bu bexariti Tǝwratta, «Ⱨox.» 6:6dǝ tepilidu. «...ⱨǝⱪⱪaniylarni ǝmǝs, bǝlki gunaⱨkarlarni qaⱪirƣili kǝldim» — Mǝsiⱨning muxu sɵzidǝ «gunaⱨkarlar» degini ɵzlirini gunaⱨkar dǝp tonup yǝtkǝnlǝrni kɵzdǝ tutidu, ǝlwǝttǝ. Qünki ⱨǝmmǝ adǝm gunaⱨkardur. «Ⱨǝⱪⱪaniylar» ɵzini ⱨǝⱪⱪaniy dǝp ⱨesabliƣanlarni kɵrsitidu. Xunga Mǝsiⱨ ularni qaⱪiralmaytti.
■9:13 Ⱨox. 6:6; Mik. 6:8; Mat. 12:7; Mar. 2:17; Luⱪa 5:32; 19:10; 1Tim. 1:15.
□9:15 «Toy meⱨmanliri» — grek tilida «mǝrikǝ zalining pǝrzǝntliri» degǝn ibarǝ bilǝn ipadilinidu. «Əmma xu künlǝr keliduki, yigit ulardin elip ketilidu, ular xu kündǝ roza tutidu» — bu sɵzlǝr Əysaning ɵz «meⱨmanlardin elip ketilixi», yǝni uning ɵlümi ɵzigǝ ǝgǝxkǝnlǝrgǝ ⱪayƣu-ⱨǝsrǝt elip kelidiƣanliⱪi toƣruluⱪ bir bexaritidur.
□9:16 «Ⱨeqkim kona kɵnglǝkkǝ yengi rǝhttin yamaⱪ salmaydu» — yengi rǝht kirixip ketidu, ǝlwǝttǝ.
□9:18 «mana bir ⱨɵkümdar kelip..» — bu «ⱨɵkümdar» sinagogning qongi idi («Mar.» 5:22ni kɵrüng). «Mening ⱪizim ⱨazirla ɵlüp kǝtti» — baxⱪa bir tǝrjimisi: «Ⱪizim bu waⱪⱪiqǝ ɵlgǝn bolsa kerǝk,...».
■9:20 Law. 15:25; Mar. 5:25; Luⱪa 8:43.
□9:22 «Ⱪizim, yürǝklik bol» — Mǝsiⱨning «yürǝklik bol» deginigǝ ⱪariƣanda, ayal bǝk ⱪorⱪⱪan. Nemixⱪa? Uningda hun tǝwrǝx kesili bolƣanliⱪi üqün, Tǝwrat ⱪanuni boyiqǝ ɵzi tǝgkǝn barliⱪ kixilǝrni «napak» ⱪilƣan bolidu (yǝni, uningƣa tegip kǝtkǝnlǝr ibadǝthaniƣa kirixkǝ, ⱪurbanliⱪ ⱪilixⱪa waⱪitliⱪ layaⱪǝtsiz bolatti). Xuning bilǝn u ǝtraptiki halayiⱪnila napak ⱪilipla ⱪalmay, bǝlki Mǝsiⱨning ɵzinimu «napak» ⱪilƣan bolatti.
■9:24 Yⱨ. 11:11.
□9:27 «I Dawutning oƣli, bizgǝ rǝⱨim ⱪilƣaysiz!» — pǝyƣǝmbǝrlǝrning bexarǝtliri boyiqǝ, Ⱪutⱪuzƣuqi-Mǝsiⱨ «Dawutning ǝwladi» boluxi kerǝk. Xunga Yǝⱨudiylar arisida «Dawutning oƣli» degǝn bu nam Mǝsiⱨni kɵrsitǝtti.
■9:34 Mat. 12:24; Mar. 3:22; Luⱪa 11:15.
■9:36 Yǝr. 23:1; Əz. 34:2; Mar. 6:34.