19
Sodom xǝⱨiridikilǝrning rǝzilliki
1 Ikki pǝrixtǝ kǝqtǝ Sodomƣa yetip kǝldi; xu qaƣda Lut Sodomning dǝrwazisida olturatti. Lut ularni kɵrüpla ornidin turup, aldiƣa qiⱪip yüzi yǝrgǝ tǝgküdǝk tǝzim ⱪilip:□ «dǝrwazisida olturatti» — kona zamanlarda pǝⱪǝt xǝⱨǝrning mɵtiwǝrliri wǝ aⱪsaⱪalliri dǝrwazida olturuxⱪa muyǝssǝr idi. Xunga Lut Sodom xǝⱨiridǝ «mɵtiwǝr» ⱨesablinatti. 2 — Mana, ǝy hojilirim, kǝminilirining ɵyigǝ qüxüp putliringlarni yuyup ⱪonup ⱪalƣaysilǝr; andin ǝtǝ sǝⱨǝr ⱪopup yolƣa qiⱪsanglarmu bolidu, dewidi, bular jawabǝn: — Yaⱪ, biz xǝⱨǝr mǝydanida kǝqlǝymiz, — dedi.■ Yar. 18:4.
3 Əmma u ularni qing tutuwidi, ahir ular uning bilǝn berip ɵyigǝ kirdi. U ularƣa dastihan selip, petir toⱪaqlarni pixurup bǝrdi, ular ƣizalandi.■ Ibr. 13:2.
4 Ular tehi yatmiƣanidi, xǝⱨǝrdikilǝr, yǝni Sodomning ǝrkǝkliri, yax, ⱪeri ⱨǝmmisi ⱨǝrⱪaysi mǝⱨǝllilǝrdin kelip ɵyni ⱪorxiwaldi; 5 ular Lutni qaⱪirip uningƣa: — Bügün kǝqtǝ seningkigǝ kirgǝn adǝmlǝr ⱪeni? Ularni bizgǝ qiⱪirip bǝr, biz ular bilǝn yeⱪinqiliⱪ ⱪilimiz, — dedi.
6 Lut dǝrwazining aldiƣa, ularning ⱪexiƣa qiⱪip, ixikni yepiwetip, 7 ularƣa: — Əy buradǝrlirim, mundaⱪ rǝzillikni ⱪilmanglar! 8 Mana, tehi ⱨeq ǝr bilǝn billǝ bolmiƣan ikki ⱪizim bar; ularni silǝrgǝ qiⱪirip berǝy. Ular bilǝn haliƣininglarni ⱪilinglar. Əmma bu adǝmlǝr ɵgzǝmning sayisi astiƣa kirgǝnikǝn, silǝr ularni ⱨeqnemǝ ⱪilmanglar! — dedi.
9 Lekin ular jawab berip: «Neri tur!» deginiqǝ, yǝnǝ: — Bu yǝrdǝ turuxⱪa kǝlgǝn bu musapir ⱨakim bolmaⱪqimikǝn? Əmdi sanga ularƣa ⱪilƣandinmu bǝttǝr yamanliⱪ ⱪilimiz! — dǝp Lutni ⱪistap, ixikni qeⱪixⱪa basturup kǝldi.■ Mis. 2:14; Ros. 7:27; 2Pet. 2:7, 8.
10 Əmma u ikki kixi ⱪollirini uzitip Lutni ɵygǝ ɵz ⱪexiƣa tartip ǝkiriwelip, ixikni taⱪiwaldi 11 wǝ ɵyning dǝrwazisining aldidiki adǝmlǝrni kiqikidin tartip qongiƣiqǝ korluⱪⱪa muptila ⱪildi; xuning bilǝn ular dǝrwazini izdǝp, ⱨalidin kǝtti.
Lutning Sodomdin ⱪeqixi
12 Andin ikkǝylǝn Lutⱪa: — Muxu yǝrdǝ yǝnǝ birǝr kiming barmu? Küy’oƣul, oƣul yaki ⱪizliring wǝ yaki xǝⱨǝrdǝ baxⱪa adǝmliring bolsa ularni bu yǝrdin elip kǝtkin! 13 Qünki biz bu yǝrni yoⱪitimiz; qünki ular toƣruluⱪ kɵtürülgǝn dad-pǝryad Pǝrwǝrdigarning aldida intayin küqlük bolƣaq, Pǝrwǝrdigar bizni uni yoⱪitixⱪa ǝwǝtti, — dedi.
14 Xuning bilǝn Lut taxⱪiriƣa qiⱪip, ⱪizlirini alidiƣan bolƣusi küy’oƣullirining ⱪexiƣa berip: «Əmdi ⱪopup bu yǝrdin qiⱪip ketinglar; qünki Pǝrwǝrdigar xǝⱨǝrni yoⱪitidu» — dedi. Əmma u bolƣusi küy’oƣullirining nǝzirigǝ qaⱪqaⱪ ⱪilƣandǝk kɵründi.
15 Tang atⱪanda, pǝrixtilǝr Lutni aldiritip: — Əmdi ⱪopup ayaling bilǝn ⱪexingdiki ikki ⱪizingni alƣin; bolmisa xǝⱨǝrning ⱪǝbiⱨlikigǝ qetilip ⱪelip, ⱨalak bolisǝn, — dedi.
16 Əmma u tehiqǝ arisaldi bolup turƣanda, Pǝrwǝrdigar uningƣa rǝⱨim ⱪilƣanliⱪi üqün, u ikkiylǝn Lutning ⱪolini, ayalining ⱪolini wǝ ikki ⱪizining ⱪollirini tutup, ularni xǝⱨǝrning sirtiƣa ǝqiⱪip, orunlaxturup ⱪoydi. 17 Ularni qiⱪarƣandin keyin xu ix boldiki, ulardin biri uningƣa: — Jeningni elip ⱪaq, ⱨalak bolmasliⱪing üqün kǝyninggǝ ⱪarimay, tüzlǝngliktiki ⱨeq yǝrdǝ tohtimay, taƣⱪa ⱪaqⱪin! — dedi.
18 Lekin Lut ularƣa: — Undaⱪ bolmiƣay, ǝy hojam, ɵtünüp ⱪalay!□ «hojam» — yaki «Rǝbbim». 19 Mana, kǝminǝng kɵzüngdǝ iltipat tapti, jenimni ⱪutⱪuzdung, manga zor mǝrⱨǝmǝt kɵrsǝtting; ǝmma mǝn taƣⱪa ⱪaqalmaymǝn; undaⱪ ⱪilsam, manga birǝr apǝt qüxüp, ɵlüp ketǝrmǝnmikin. 20 Ⱪara, awu xǝⱨǝrgǝ ⱪeqip barsa bolƣudǝk naⱨayiti yeⱪin ikǝn, xundaⱪla kiqik xǝⱨǝr ikǝn! Ɵtünüp ⱪalay, mening xu yǝrgǝ ⱪeqiximƣa yol ⱪoyƣaysǝn! U kiqik xǝⱨǝr ǝmǝsmu?! Jenim xu yǝrdǝ aman ⱪalidu! — dedi.
21 Pǝrixtǝ uningƣa jawab berip: — Hǝyr, bu ixtimu sanga maⱪul bolay, sǝn eytⱪan xu xǝⱨǝrni wǝyran ⱪilmay. 22 Əmdi u yǝrgǝ tezdin ⱪeqip barƣin; qünki sǝn xu yǝrgǝ yetip barmiƣuqǝ ⱨeq ix ⱪilalmasmǝn, — dedi. Xunga u xǝⱨǝrning ismi «Zoar» dǝp atalƣan.□ «Zoar» — mǝnisi «kiqik».
Lutning bu iltimasi tolimu ƣǝlitǝ idi: (1) Zoar ǝslidǝ «tüzlǝngliktiki bǝx xǝⱨǝr»din biri bolup (14:2), Sodom bilǝn yeⱪin munasiwǝttǝ idi. Xundaⱪla Sodomƣa ohxax gunaⱨlarƣa petip ⱪalƣan boluxi mumkin idi. Xunga pǝrixtilǝr ǝslidǝ Zoarni yoⱪatmaⱪqi bolƣan (22-ayǝt); (2) Lut Sodom xǝⱨirining gunaⱨlirini wǝ hǝtǝrlikini obdan bilip turupmu, yǝnila uningƣa ohxaydiƣan yǝnǝ bir xǝⱨǝrgǝ ⱪaqmaⱪqi boldi; (3) gǝrqǝ Huda ajayib yol bilǝn uni wǝ ailisidiklirini ⱪutⱪuzƣan bolsimu, u yǝnila «taƣⱪa ⱪeqix»tin ⱪorⱪti, u bǝlki «birǝr apǝt beximƣa qüxüxi mumkin» dǝp oyliƣan boluxi mumkin. Bular uning etiⱪadsizliⱪi idi. (4) bizningqǝ, uning xundaⱪ iltimas ⱪilixining sǝwǝbi, u ««sepilliⱪ xǝⱨǝr» iqidǝ tursam aman-esǝn bolimǝn» dǝp bildi. Ibraⱨim bolsa Hudaning baxpanaⱨliⱪiƣa ixinip, sepilsiz qedirlarda turup, tolimu hatirjǝm yaxidi. (5) ahir berip Lut Zoarda hatirjǝm bolalmay yǝnila taƣⱪa qiⱪip xu yǝrni makan ⱪildi (30-ayǝt). Bu wǝⱪǝlǝr toƣruluⱪ yǝnǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdimu azraⱪ tohtilimiz.
Lutning bu iltimasi tolimu ƣǝlitǝ idi: (1) Zoar ǝslidǝ «tüzlǝngliktiki bǝx xǝⱨǝr»din biri bolup (14:2), Sodom bilǝn yeⱪin munasiwǝttǝ idi. Xundaⱪla Sodomƣa ohxax gunaⱨlarƣa petip ⱪalƣan boluxi mumkin idi. Xunga pǝrixtilǝr ǝslidǝ Zoarni yoⱪatmaⱪqi bolƣan (22-ayǝt); (2) Lut Sodom xǝⱨirining gunaⱨlirini wǝ hǝtǝrlikini obdan bilip turupmu, yǝnila uningƣa ohxaydiƣan yǝnǝ bir xǝⱨǝrgǝ ⱪaqmaⱪqi boldi; (3) gǝrqǝ Huda ajayib yol bilǝn uni wǝ ailisidiklirini ⱪutⱪuzƣan bolsimu, u yǝnila «taƣⱪa ⱪeqix»tin ⱪorⱪti, u bǝlki «birǝr apǝt beximƣa qüxüxi mumkin» dǝp oyliƣan boluxi mumkin. Bular uning etiⱪadsizliⱪi idi. (4) bizningqǝ, uning xundaⱪ iltimas ⱪilixining sǝwǝbi, u ««sepilliⱪ xǝⱨǝr» iqidǝ tursam aman-esǝn bolimǝn» dǝp bildi. Ibraⱨim bolsa Hudaning baxpanaⱨliⱪiƣa ixinip, sepilsiz qedirlarda turup, tolimu hatirjǝm yaxidi. (5) ahir berip Lut Zoarda hatirjǝm bolalmay yǝnila taƣⱪa qiⱪip xu yǝrni makan ⱪildi (30-ayǝt). Bu wǝⱪǝlǝr toƣruluⱪ yǝnǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdimu azraⱪ tohtilimiz.
Sodom bilǝn Gomora xǝⱨǝrlirining wǝyran ⱪilinixi
23 Lut Zoarƣa yetip barƣanda kün nuri yǝr yüzigǝ qeqilƣanidi. 24 Xu qaƣda Pǝrwǝrdigar ǝrxtin, ɵz yenidin Sodom bilǝn Gomorraning üstigǝ günggürt wǝ ot yaƣdurup,■ Ⱪan. 29:22; Yǝx. 13:19; Yǝr. 20:16; 50:40; Yiƣ. 4:6; Əz. 16:50; Ⱨox. 11:8; Am. 4:11; Zǝf. 2:9; Luⱪa 17:29; 2Pet. 2:6; Yǝⱨ. 7. 25 xu xǝⱨǝrlǝrni, pütkül tüzlǝnglikni ⱨǝmdǝ xǝⱨǝrlǝrdiki barliⱪ aⱨalilǝr wǝ yǝrdin üngǝnlǝrni ⱪoxup bǝrbat ⱪildi.
26 Lekin Lutning arⱪisidin mangƣan ayali kǝynigǝ ⱪariwidi, tuz tüwrükkǝ aylinip ⱪaldi.■ Luⱪa 17:32.
27 Ətisi tang sǝⱨǝrdǝ, Ibraⱨim ⱪopup ilgiri Pǝrwǝrdigarning aldida turƣan jayƣa qiⱪip, 28 Sodom bilǝn Gomorra tǝrǝpkǝ, xundaⱪla tüzlǝnglikning ⱨǝmmǝ yerigǝ nǝzǝr seliwidi, mana, yǝr yüzidin humdanning tütünidǝk tütün ɵrlǝwatⱪinini kɵrdi. 29 Əmma xundaⱪ boldiki, Huda u tüzlǝngliktiki xǝⱨǝrlǝrni wǝyran ⱪilƣanda, U Ibraⱨimni esigǝ elip, Lut turƣan xǝⱨǝrlǝrni bǝrbat ⱪilƣanda uni balayi’apǝtning iqidin qiⱪirip ⱪutⱪuzdi.□ «u Ibraⱨimni esigǝ elip...» — ibraniy tilida «Huda Ibraⱨimni esigǝ elip...».
Lut wǝ uning ⱪizliri
30 Əmma Lut Zoar xǝⱨiridǝ turuxtin ⱪorⱪⱪaqⱪa, Zoardin ketip, taƣⱪa qiⱪip, ikki ⱪizi bilǝn xu yǝrdǝ makanlaxti. U ikki ⱪizi bilǝn bir ɵngkürdǝ turdi. 31 Əmdi qong ⱪiz kiqikigǝ: — Atimiz bolsa ⱪerip kǝtti; dunyaning ⱪaidǝ-yosuni boyiqǝ bu yurtta bizgǝ yeⱪinqiliⱪ ⱪilidiƣan ⱨeq ǝr kixi ⱪalmidi. 32 Ⱪeni, atimizni xarab bilǝn mǝst ⱪilip ⱪoyup, uning bilǝn billǝ yatayli; xundaⱪ ⱪilsaⱪ, biz pǝrzǝnt kɵrüp atimizning uruⱪini ⱪalduralaymiz, — dedi.
33 Xuning bilǝn ular u keqisi atisiƣa xarab iqküzüp mǝst ⱪilip ⱪoyup, qong ⱪizi kirip atisi bilǝn yatti. Lekin Lut uning kirip yatⱪininimu, ⱪopup kǝtkininimu ⱨeq sǝzmidi.
34 Ətisi xundaⱪ boldiki, qongi kiqikigǝ: — Mana, mǝn ahxam atam bilǝn yattim; bügün kǝqtimu uningƣa yǝnǝ xarab iqküzǝyli; xuning bilǝn sǝn kirip uning bilǝn yatⱪin; xundaⱪ ⱪilip, ⱨǝr ikkimiz pǝrzǝnt kɵrüp atimizning nǝslini ⱪalduralaymiz, — dedi.
35 Xuning bilǝn ular u keqisi atisiƣa xarab iqküzüp mǝst ⱪilip ⱪoyup, kiqik ⱪizi ornidin turup uning bilǝn billǝ yatti. Əmma Lut uning kirip yatⱪininimu, ⱪopup kǝtkininimu ⱨeq sǝzmidi.
36 Xundaⱪ ⱪilip, Lutning ikkila ⱪizi ɵz atisidin ⱨamilidar bolup ⱪaldi. 37 Qongi bolsa oƣul tuƣup, uning etini Moab ⱪoydi; u bügünki Moabiylarning atisidur.□ «Moab» — «atining süyi» yaki «atidin bolƣan».
38 Kiqikimu oƣul tuƣup, uning etini Bǝn-Ammi ⱪoydi. U bügünki Ammoniylarning atisidur.□ «Bǝn-Ammi» — mǝnisi: «hǝlⱪimning oƣli».
□19:1 «dǝrwazisida olturatti» — kona zamanlarda pǝⱪǝt xǝⱨǝrning mɵtiwǝrliri wǝ aⱪsaⱪalliri dǝrwazida olturuxⱪa muyǝssǝr idi. Xunga Lut Sodom xǝⱨiridǝ «mɵtiwǝr» ⱨesablinatti.
■19:9 Mis. 2:14; Ros. 7:27; 2Pet. 2:7, 8.
□19:18 «hojam» — yaki «Rǝbbim».
□19:22 «Zoar» — mǝnisi «kiqik». Lutning bu iltimasi tolimu ƣǝlitǝ idi: (1) Zoar ǝslidǝ «tüzlǝngliktiki bǝx xǝⱨǝr»din biri bolup (14:2), Sodom bilǝn yeⱪin munasiwǝttǝ idi. Xundaⱪla Sodomƣa ohxax gunaⱨlarƣa petip ⱪalƣan boluxi mumkin idi. Xunga pǝrixtilǝr ǝslidǝ Zoarni yoⱪatmaⱪqi bolƣan (22-ayǝt); (2) Lut Sodom xǝⱨirining gunaⱨlirini wǝ hǝtǝrlikini obdan bilip turupmu, yǝnila uningƣa ohxaydiƣan yǝnǝ bir xǝⱨǝrgǝ ⱪaqmaⱪqi boldi; (3) gǝrqǝ Huda ajayib yol bilǝn uni wǝ ailisidiklirini ⱪutⱪuzƣan bolsimu, u yǝnila «taƣⱪa ⱪeqix»tin ⱪorⱪti, u bǝlki «birǝr apǝt beximƣa qüxüxi mumkin» dǝp oyliƣan boluxi mumkin. Bular uning etiⱪadsizliⱪi idi. (4) bizningqǝ, uning xundaⱪ iltimas ⱪilixining sǝwǝbi, u ««sepilliⱪ xǝⱨǝr» iqidǝ tursam aman-esǝn bolimǝn» dǝp bildi. Ibraⱨim bolsa Hudaning baxpanaⱨliⱪiƣa ixinip, sepilsiz qedirlarda turup, tolimu hatirjǝm yaxidi. (5) ahir berip Lut Zoarda hatirjǝm bolalmay yǝnila taƣⱪa qiⱪip xu yǝrni makan ⱪildi (30-ayǝt). Bu wǝⱪǝlǝr toƣruluⱪ yǝnǝ «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdimu azraⱪ tohtilimiz.
■19:24 Ⱪan. 29:22; Yǝx. 13:19; Yǝr. 20:16; 50:40; Yiƣ. 4:6; Əz. 16:50; Ⱨox. 11:8; Am. 4:11; Zǝf. 2:9; Luⱪa 17:29; 2Pet. 2:6; Yǝⱨ. 7.
□19:29 «u Ibraⱨimni esigǝ elip...» — ibraniy tilida «Huda Ibraⱨimni esigǝ elip...».
□19:37 «Moab» — «atining süyi» yaki «atidin bolƣan».
□19:38 «Bǝn-Ammi» — mǝnisi: «hǝlⱪimning oƣli».