JONO
Semane Peangamo JONOne Torumu Bokumu
I Bokumunga Ungu-Pulu Mare
Ungu-pulu mare inia yakondo gomo 1 molemo.
I bokumu torumu yemo yu “Yesusini konopu mondorumu lombili andoli yemo” (13:23-24, 19:26, 20:2, 21:7,20,23-24). ‘Akumu lombili andoli ye Jono.’ ningu pilielemele. We lombili andolimanga imbima bokuna molemo-na-kolo Jononga imbimu naa molemo. 1:35-42, 18:15-16, 20:2-8 kananila. Jono Pitatolo sika wale mare kopu seko andoringili ungu mare LLuku 22:8,13, Lipa Mundorumu Yema 3:1,3-4,11, 4:1,3,7,13,19 molemo.
Jonone konopu lepale boku torumu ungu-pulumu Jono 20:30-31 molemo. Yesusi yu Pulu Yemonga malo kepe, yu Pulu Yemone ‘Yomboma lipa tapondopa ‘Mindili naa nangi.’ nimba kolali sepa kolondopili.’ nimba lipa mundorumu ye nokoli Mesaya Karasimu kepe, yu mindi konde molko mindi pungí ulu-pulumu kepe, aku sipa molemo mele ‘Yombomane “Sika aku sipa molemo. Sika nanga nimba aku sipa senderimu.” ningu kuru mondangi.’ nimba Jonone i bokumu torumu. “Akumu sika.” nimbu kuru mondopole, pe mindili naa nombo, konde molopa mindi puli ulu-pulumu limulú. (Jono 1:7,12-13,17,29,35,40-42, 3:13-18, 4:10,13-14,25-26, 39-42, 7:37-41, 5:21,24-27, 6:33,35,40,47-48,51,53-58, 8:12, 10:7,9, 10:11,14-15, 11:25, 14:6, 15:1,5, 8:42-47,51,56-58. Mare pea molemonje nuni nunu koroyo.) Boku ambolkonomonga paa pealemekondo ungu-pulu mare “8. bilip”, “24. laip”, “27. Mesaia”, “23. Krais” kinia molemo.
Jono kolomongo-awili 13-17 pali molemo unguma Jonone mindi boku torumu.
Yesusini ungu-iku topa yu yuyu molorumu mele, méle yopoko-pakara nirimu aku unguma Jonone nimba sirimu: “Gamo molio.” nirimu Jono 6:35 molemo; “pa sélimu” 8:12; “ulka kerepulumu” ; “kongi sipisipi tapu sepa kondoli yemo” 10:7,9; 10:11,14-15; “kololima topa makisindelimu kinia molopa mindi puli ulu-pulumu kinia” 11:25; “aulkamo, sika ungumu, konde mololi ulu-pulumu” 14:6; “unju waenemo” 15:1,5. “Na akuma molio.” nirimu.
Jono yuni pepá yopoko topa mundupa, Lipa Ora Sirimu bokumu torumula.
Ya ungu-pulumu pora nikimu.
1
Kolomongo-Awili 1
Pulu Yemonga Ungumu Ye Au Lepa Yomboma Kinia Omba Molorumu Semanemo
1:1-18
Yesusi Karasi, Pulu Yemonga Ungumu, Mana-Ye Au Lierimu Semanemo
1 Paa koronga-u, ⸤mulu matolo kepe mélse naa liepili,⸥ Ungumu molorumu. Aku Ungumu Pulu Yemo kinia moloringili. Aku Ungumu yu Pulu Yemo. 2 Paa koronga-u, mélse mana naa liepili, yu Pulu Yemo kinia moloringili. 3 Ungumu yuni yuyu mélema pali serimu. Mélse we pora naa purumu. Méle wendo orumuma pali yuni serimu-na wendo orumu. 4 Mololi ulu-pulumu yu-kinia mindi perimu. Kanu mololi ulu-pulumu yombomanga pa sendélimu. 5 Aku pa sélimuni simbulu tolemomo pa sendelemo. Simbulu tolemomone kelepa pa sélimu manda pipi sipa simbulu kelepa naa tomba.
6 Ye se orumumu Pulu Yemone lipa mundorumu-na orumu, yunga imbimu Jono. ⸤Yu No Lindeli Jono kanumu.⸥ 7 Jonone pa sendélimunga pulumu nimba simba orumu. ‘Yombomane “Nondopa ombá yemo yu sika aku pa sendélimu.” ningu kuru mondangi.’ nimba, omba nimba sirimu. 8 Jono yu aku pa sendélimu mólo. Yu aku pa sendélimu ombá mele nimba simba orumu.
9 Jonone yomboma ungu nimba sipa molopili paa sika pa sendélimuni yomboma pali pa sendelemo kanumu mana ombá orumu.
10 Yu ma-koleana omba molorumu. Yuni yuyu ma-koleamo serimu-na-kolo ma-koleana yombomane yu kanokole ‘Yu ma-kolea serimu Pulu Yemo.’ ningu naa kanoko ‘Yu we-mana-ye se.’ ningu pilieringi. 11 Yu yunga koleana omba molorumu-na-kolo yunga yombomane “Nu olionga Ye-Awilimu okono kene olio ongo nokoko molou.” ni naa niringi. 12 Aku-sipa na-kolo yundu “Nu sika ⸤Pulu Yemone lipa mundorumu-na orunu yemo kene⸥ olio nokani pea molamili ou.” ningu yunga ungumu kuru mondoko liltingi yomboma yuni “Pulu Yemonga bolangoma molangi.” nirimu. 13 Aku-na-kolo kanu yomboma Pulu Yemonga bolangoma au lieringi, aku ulumu kangimunga kongonomo mólo. Anupili lapalini “Pulu Yemonga bolangoma meamili.” ni naa niringila. Pulu Yemone yuyu mindi onondo “Nanga bolangoma.” nirimu.
14 Ungumu ⸤Pulu Yemo pea moloringilimu⸥ mania omba mana-ye au lepa olio-kinia pea wale kanga-kolte molorumu. Yu mana omba molorumu kinia neme-neme nimbu kanopole, yu ye paa peanga, imbi molemo ye tondolomo, kanopo pilierimulu. Kanu ye paa peanga tondolomo Malo selu molorumumu Lapa molorumuna yu pea molkole mana mania orumumunga yu ye paa peanga lepa imbi paa ola mololi ye tondolomo mindi kanopo pilierimulu. Yu we kondo kololi ulu-pulumu kinia sika nili ulu-pulumu kinia yunga konopuna pepa peke lierimu yemo.
15 ⸤Jono yomboma no lindipa molopili Yesusi Pulu Yemonga Ungumu orumu kinia⸥ Jono yuni yomboma kanu yemo lipa ora sipa yu molorumu mele nimba sirimu. Yuni ru nimba nimbale: “I yemo nane onondo u “Nondopa ombá.” nimbu sirindu kanu yemo imu. Na naa molambo i yemo yu koronga-u Pulu Yemo kinia molorumu-kulu “Yu ye nokoli awilimu, na paa we koropa yemo.” nirindu kanu yemo imu.” nirimu.
16 Yuni olio we kondo kololemo ulu-pulumu yu-kinia pelemomonga yuni olio alieli kondo kolopa mindi molopa olio ‘Konopu peanga leangi.’ nimba alieli-alieli sewi anjilimú. 17 Mosisini olio Pulu Yemonga ungu-mane sirimuma kála-sepo sepo molorumulu. Aku-na-kolo olio we kondo kololi ulu-pulumu kinia sika unguma kinia aku uluma Yesusi Karasi yu-kinia mindi pepili orumu. 18 Mana-yombo sene u kepe, kiniá kepe, Pulu Yemo naa kanolemele. Pulu Yemonga Malo selu mindi molemo, akumu Lapa kinia pea kopu seko molembele, akumuni mindi ‘Pulu Yemo molemo mele kanangi.’ nimba yu lipa ora sirimu.
1:19-28
No Lindeli Jononga Semane Se
19 Juda yomboma⸤nga ye awili⸥ kolea-awili Jerusalleme moloringi ⸤kanu yemane⸥ Pulu Yemo popo tondoringi ye pokore kinia, LLipai ye pokore kinia Jono no lindipa molorumuna liku mundukuli, “Jonondo “Nu nawe?” ningu mangilku piliangi paa.” niringi. 20 Ono ongo yu mangilku pilieringi kinia yuni kolo naa topa sumbi sipa nimba nimbale: “Pulu Yemone ‘Olio nokopa kondomba ye se lipu mundumbu.’ nimba, nimba taltorumu ye nokoli Karasimu na mólo.” nirimu.
21 Onone “Nu aku yemo mólo liemu nu nawe? Nu Pulu Yemone ungu-umbu tondorumuma pilipa yomboma nimba sirimu ye Illainja, ⸤yu konde molopili Pulu Yemone u olando liltimu akumu⸥ nu kelko onuye?” ningu mangilku pilieringi.
Yuni “Na akumu mólo.” nirimu.
Onone ninguli: “Aku liemu ‘Pulu Yemone ungu-umbu tondorumuma pilipa yomboma nimba simba ye se pe ombá.’ ⸤u niringi kanu yemo⸥ nuye?” niringi.
Yuni “Mólo.” nirimu.
22 Kanu-kinia onone yundu ninguli: “Nu nawe? Olio liku mundongi yemane ‘Ongo ningu singí.’ ningu nokoko molemele kene nunga imbi leko si. Nunu nawe konopu lekenoye?” niringi.
23 Jonone nimbale: “Pulu Yemone ungu-umbu tondorumuma pilipa yomboma nimba sirimu ye Aisayane koronga-u nimbale:
“Kolea ku lielina ye sene
“Ye-Awilimu ombá aulkamo sumbi sindei.”
nikimu pilkiru.”
nirimu. Aisayane kanu u pilierimu ungumu nane kiniá nikiru.” nimba Jonone nirimu.
24 ⸤Kanjollomane⸥ mundoringi ongo moloringi yemanga Parisi ye mare moloringila. 25 Aku Parisi yemane yundu mangilku pilku ninguli: “Nu ye nokoli Karasimu mólola, Illainja mólola, ‘Pulu Yemone ungu-umbu tondombama pilipa yomboma nimba simba ye se pe ombá.’ u niringi yemo mólola. Pe kiniá nu nambi semu-na yomboma no lindilinuye?” niringi.
26 Jonone onondo pundu topa nimbale: “Na sika no lindiliu-na-kolo nanga kongonomo maniandopa. Ye se olionga koleana sukundu molemo akumu ono kanokole ‘we-yere’ konopu leko, kanoko imbi naa silimili, 27 aku yemo na lombili akilepa okomo yemo. ⸤Yombo awilimanga kongono kiri seli yombomane sika ononga yombo awilimanga kongono kiri sendengendo ononga kimbu-su ka pilka toko su wendo lindilimili-na-kolo⸥ i ye na lombili akilepa okomomonga kimbu-su ka pilka topo su wendo lindimbu kongonomo kepe paa olandopa mele, nane manda naa sendembo. Na ye paa kiri mele; yu ye paa nokoli awilimu.” nirimu.
28 I ulu wendo orumuma Betani taono, no Jodane nekendo lemó koleana, wendo orumu. Jonone akuna yomboma no linderimu.
1:29-34
Jonone Yesusindu “Pulu Yemonga Kongi Sipisipi Walomo” Nirimu Semanemo
29 Opalikundu ⸤No Lindeli⸥ Jono molorumuna Yesusi ombá orumu kanopale nirimumuni, yombomando nimbale: “Kaname! Pulu Yemonga Kongi Sipisipi Walomo okomo. Yu yombomanga pali ulu-pulu-kirima kulu tondolemo tondomba yemo okomo.” ⸤nirimu⸥. 30 “U nane ye se nirindu kanumu andi okomo ye akumundu nirindu. U nane nimbuli: “Ye na lombili ombá ye se na naa molambo yu koronga-u molorumu-kulu yu olandopa na maniandopa.” nirindu kanumu i yemo. 31 Na kepe yu naa kanorundu-na-kolo ‘Isirele yomboma yu kanokole piliangi lipu ora siembo.’ nimbu na ombo yomboma no lindiliu.” nirimu.
32 Jonone yundu ungu se pea nimbale: “Yu no lindipu molopo kanondu kinia Mini ⸤Kake Sélimu⸥ kera waembono mele mulu-koleana maniando omba yu molomuna omba molomu kanondu. 33 Nane yu kanopole yu imbi naa pilipu ‘Yu we-yere.’ konopu lelka-na-kolo nando “Yomboma no lindi-pou.” nimba lipa mundorumu yemone na nimba sipa nimbale: “Mini ⸤Kake Sélimu⸥ mania omba ye senga kangi senga ola omba molomba kanoni kinia aku yemone yomboma Mini ⸤Kake Sélimu⸥ lindimba yemo.” nirimu-kulu pilipuli yu kanopo imbi sipuli 34 onondo “Yu Pulu Yemonga Malo.” niliu.” nirimu.
1:35-42
I Bokumu Torumu Ye Jono Kinia Enderu Kinia Pita Kinia Yesusi Lombili Puringi Semanemo
35 Opalikundu ⸤No Lindeli⸥ Jono no Jodane kelo akuna kelepa gilipale nirimumuni, yu lombili andolimanga ye talo pea gilieringi. 36 Kanu-kinia Yesusi omba purumu kinia yuni kanopa nimbale: “Kanale! Pulu Yemonga Kongi Sipisipi Walomo omba pukumu.” nirimu.
37 Yu lombili andolitolo yuni nirimu ungumu pilkuli Yesusi lombili puringili.
38 Yesusi topele topa olo yu lombili oringili kanopale olondo nimbale: “Nambolka korokombeleye?” nirimu.
Olone yundu “Rapai, nu sena pelenoye?” niringili. (Rapainga ungu-pulumu ‘Ungu Mane Sílimu’ .)
39 Yuni olondo “Kanangili wale.” nirimu. Olo yu perimuna pungu kanokole ipupini po killoko mele serimu-kulu kanu enamonga yu pea peringi.
40 Ye talo Jonone nirimu ungumu pilkuli Yesusi lombili puringili yetolonga se Enderu, Saimono Pitanga genu. 41 Yu sumbi sipa pumba genu Saimono koropa kanopa lendepale yundu nimbale: “Pulu Yemone “olio nokopa kondomba ye se lipu mundumbu.” nimba, nimba taltorumu ye nokoli Mesayamo kanopo lendemulu.” nirimu. ( ‘Mesaya’ akumu Juda yombomanga ungu se. Mesayamondo Giriki unguna ‘Karasimu’ nilimili.)
42 Aku nimbale Enderuni genu Saimono Yesusi molorumuna memba purumu. Yesusini yu kanopa nimbale: “Nu Saimono, ‘Jono’ nili ye senga malo. Nunga imbi se ‘Sipasi’ ningu lenge.” nirimu. (Sipasindu ‘Pita’ niringila. Juda yombomanga unguna ‘Sipasi’ ningu, Giriki unguna ‘Pita’ nilimili, aku ungutolonga pulumu ‘kou-mulu’ .)
1:43-51
Yesusini Pillipu Kinia Nataniele Kinia “Na Lombili Wale.” Nirimu Semanemo
43 Opalikundu Yesusi ‘Kolea Gallilli disiriki pambo.’ konopu lepa pumbá purumu. Pumbale Pillipu aulkana gilierimu kanopale, “Na lombili ou.” nirimu. 44 Pillipu kepe Besaida taono yemo, Enderu kinia Pitatolonga koleamo.
45 Pillipuni Nataniele kanopa lendepale yuni yundu nimbale: “Mosisini boku torumu bokumanga ‘Ye se ombá.’ nimba semane torumu kanu yemo kepe, Pulu Yemone ungu-umbu tondorumuma pilku yando ningu siringi yemane ononga bokumanga ‘Ye se ombá.’ ningu semane toringi kanu yemo kepe, kiniá olio kanopo lendemulu. Yu Nasarete taono ye Yesusi, Josepo malo.” nirimu.
46 Aku-na-kolo ‘Aku kolea kangana ye-awili se manda wendo naa ombá.’ nimba pilipale Natanielene Pillipundu nimbale: “Nasarete taonona ungu peanga se manda wendo ombáye?” nirimu.
Pillipuni Natanielendo nimbale: “Ongo kanou.” nirimu.
47 Kanu-kinia Nataniele ombá orumu kinia Yesusini kanopa, yundu nimbale: “I ye okomomo paa sika Isirele yemo, yu kolo toli ungu se paa naa pelemo yemo.” nirimu.
48 Natanielene Yesusindu nimbale: “Nuni na nambi seko kanoko imbi sikuli aku nikinuye?” nirimu.
Yesusini pundu topa nimbale: “Mólo. Pillipuni nu u naa mangiliepili nu unju piki puluna molonu kinia nu kanopo imbi sindu.” nirimu.
49 Aku nirimu kinia Natanielene tondolo mundupa nimbale: “Rapai, nu Pulu Yemonga Malo, olio Isirele yombomanga ye nokoli kingimu lepomo.” nirimu.
50 Yesusini nimbale: “Nane ‘Nu unju piki puluna molonu kinia kanondu.’ nindu kanumunga nuni na ‘Pulu Yemonga Malo molemo.’ ningu kuru mondokonoye? Kiniá nane nundu nindu mele maniandopa. Pe ulu-tondolo paa olandopama wendo ombá kanoni.” nirimu. 51 Aku nimbale Yesusini ungu se pea nimbale: “Nane onondo paa sika nimbu sikirumu: “Pe mulu-koleana anju yando pumba, Pulu Yemonga angelloma Mania Omba Mana-Ye Au Lierimu Yemo molombana olando pungu maniando ongo senge kanonge.” nikiru.” nirimu.
Kolomongo-Awili 2-4
Yesusini ‘Yu Molorumu Mele Kanangi Lipu Ora Siembo.’ Nimba Ulu-Tondolo Mare Pulu Polopa Serimu Semanemo