Muqeddes Roh ulargha Pawlusning Yérusalémda tartidighan azabliridin xewer bergenidi. U alliqachan bashqa yerlerdiki muxlislardin mushu xewerni anglighan (20:23). Lékin mushu yerde Muqeddes Rohning uninggha «barmisun» dégen sözige qarighanda, uning Yérusalémgha bérishi Xudaning iradisi emes, dep oylashqa mayilmiz. ■ Ros. 20:23; 21:12. 5 Biraq biz u yerde turush waqtimiz toshqanda, sepirimizni dawamlashturduq. Ularning hemmisi, jümlidin xotun-baliliri bizni sheherning sirtighiche uzitip chiqti. Hemmimiz déngiz boyida tizlinip olturup bille dua qilduq. 6 Quchaqliship xoshlashqandin kéyin, biz kémige chiqtuq, ular öylirige qaytishti.
Yaquplar éytqan shu «Tewrat qanunigha emel qilishqa intayin qizghin» bolghan Yehudiy étiqadchilar belkim Pawlusni «Yehudiy emesler»ning zéminliridin ötüshi bilen «napak boldi» dep qarishi mumkin idi.
«Ular chachlirini chüshüreleydu» — Tewrat, «Chöl.» 6:13-20ni körüng. «Nazariylar» Xuda aldida duasining iltija qilinishi üchün yaki teshekkür éytishi üchün chachlirini uzun qoyuwitetti. Qesemning möhliti toshqanda, awwal qurbanliq sunup andin chachlirini chüshürüwétetti. 25 Emma ellerdin bolghan étiqadchilargha kelsek, biz ulargha peqetla butlargha atalghan nersilerni yémeslik, qanni we boghup soyulghan haywanning göshinimu yéyishtin we jinsiy buzuqluqtin özlirini saqlash toghruluq qararimizni ötkenki xet arqiliq uqturduq.■ Yar. 9:4; Mis. 20:3; Ros. 15:23; 1Kor. 8:1.
□21:1 «Andin biz ulardin ajrilip chiqqandin kéyin, kéme bilen udul Qos ariligha qarap yol alduq. Etisi, Rodos ariligha, u yerdin Patara shehirige barduq» — bu ayettiki «biz», «alduq» we «barduq» dégen sözlerge qarighanda, Luqa yene Pawlusqa hemrah boldi.
□21:3 «uni , yeni Siprus arilini sol teripimizde qaldurup ötüp...» — démek, «uning jenubidin aylinip ötüp...».
□21:4 «Ulargha Muqeddes Rohning wehiyisi kélip, ular Pawlusqa ayighing Yérusalémgha basmisun, dep nesihet qildi» — «nesihet qildi» dégǝnning bashqa xil terjimisi: «nesihet qilatti». Muqeddes Roh ulargha Pawlusning Yérusalémda tartidighan azabliridin xewer bergenidi. U alliqachan bashqa yerlerdiki muxlislardin mushu xewerni anglighan (20:23). Lékin mushu yerde Muqeddes Rohning uninggha «barmisun» dégen sözige qarighanda, uning Yérusalémgha bérishi Xudaning iradisi emes, dep oylashqa mayilmiz.
■21:4 Ros. 20:23; 21:12.
□21:8 «Biz burun Yérusalémdiki «yette xizmetkar»din biri bolghan, xush xewerchi Filipning öyige bérip qonduq» — Yérusalémdiki «yette xizmetkar» — 6-babni körüng.
□21:11 «Yehudiylar bu belwaghning igisini Yérusalémda mushundaq baghlap, yat elliklerning qoligha tapshuridu!» — 21-36-ayetlerni körüng. Pawlus rimliqlarning soriqigha tartilidu. Yehudiylarning öz ademliridin birini yat ellik kishilerning qoligha tapshurushi özlirige bek uyatliq ish bolghachqa, ularning Pawlusqa bolghan öchmenliki nahayiti éniq turidu.
■21:11 Ros. 20:23; 21:33.
■21:14 Mat. 6:10; Luqa 11:2; 22:42.
□21:16 «ular Minason isimlik bir kishining öyide qonimiz dep uni birge élip mangdi; bu kishi Siprusluq, qéri muxlis idi» — bashqa birxil terjimisi: — «ular bizni (Yérusalémdiki) öyide kütmekchi bolghan Minason isimlik bir Siprusluqni biz bilen élip, uning öyige bashlap bardi».
□21:23 «Arimizda qesem ichken töt adem bar» — «qesem ichken» Xudaning aldida ichken; bu Xudaning raziliqini élish üchün yaki uninggha teshekkür éytish üchün bolghan bolsa kérek. Bundaq qilishi emeliyette «yéngi ehde»ge muwapiq emes, belki «kona ehde»ge ait ish idi.
□21:24 «tazilinish qaidisidin ötüp...» — «tazilinish» ibraniy tilida bolsa «taharet». Yaquplar éytqan shu «Tewrat qanunigha emel qilishqa intayin qizghin» bolghan Yehudiy étiqadchilar belkim Pawlusni «Yehudiy emesler»ning zéminliridin ötüshi bilen «napak boldi» dep qarishi mumkin idi. «Ular chachlirini chüshüreleydu» — Tewrat, «Chöl.» 6:13-20ni körüng. «Nazariylar» Xuda aldida duasining iltija qilinishi üchün yaki teshekkür éytishi üchün chachlirini uzun qoyuwitetti. Qesemning möhliti toshqanda, awwal qurbanliq sunup andin chachlirini chüshürüwétetti.
■21:25 Yar. 9:4; Mis. 20:3; Ros. 15:23; 1Kor. 8:1.
□21:26 «... Pawlus u kishilerni élip, etisi özi ular bilen bille tazilinish qaidisini ötküzüshti; andin u ibadetxanigha kirip, ... herqaysisi üchün qurbanliq qilinishning qaysi küni bolidighanliqini uqturup qoydi» — bu ish, yene Yaqupning teshebbus qilghini hemde uninggha Pawlusning qoshulushi, uning bu töt kishi bilen «tazilinish»i we ular bilen bille qurbanliq qilishi toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.
□21:29 «... eslide ular sheherde Efesusluq Trofimusning Pawlus bilen bille bolghanliqini körgenidi» — Efesusluq Trofimus Yehudiy emes, grék idi, elwette.
□21:30 «Xalayiq terep-tereptin yügürüp kélip, Pawlusni tutup, ibadetxanidin sörep élip chiqti. Ibadetxanining derwaziliri derhal taqiwétildi» — meqsiti shübhisizki, ibadetxanining özide qalaymiqanchiliq chiqmisun üchün idi.
□21:31 «leshker qismining mingbéshi» — grék tilida «xiliarq»; emeliyette 600 eskerni bashquratti.
■21:36 Luqa 23:18; Yuh. 19:15; Ros. 22:22.
□21:38 «xenjerchi qatillar» — Rim impériyesige qarshi turghan eng esheddiy siyasiy éqim idi. Ular adem öltürüshke ishlitidighan eng yaxshi köridighan qoral kiyim ichide yoshurushqa qolayliq bolghan xenjer idi.
□21:40 «u ibraniy tilida sözleshke bashlap..» — «ibraniy tilida» — Aramiy dialéktida bolushi mumkin.