1  ✡ Luk 5:33Nəpɨn riti Iesu raməfwaki ia kwopun riti, məfwaki pam, nənə iərmama riti səvənhi rɨni pen tukwe in mə, “Iərɨmənu. Tikahatən ro kɨmaha tahəfəfwaki irə rəmwhen ia Jon rɨnahatən nərmama me səvənhi irə.”

2 Mɨreɡi Iesu rɨni pen tɨ nirəha i mə, “Nəpɨn kɨmiaha tihəfwaki, tihəni iamɨnhi irə mə,

7 Iəmə nəha ia nəkwai nimwə trəɡkiari mə, ‘Tikəpwəh nometəien iou. Iakɨnərəpinhə raka. Kɨmaha nəkwərhakwərha me səiou iahənapri raka. Ko iakəpwəh nɨskəmterien muvei pehe nari riti mik.’ ”

8  ✡ Luk 18:5Nənə Iesu rɨni mə, “Nɨpərhienien iəmə nəha rɨni mɨnuə ko in rɨpkɨskəmter mhə muvei pen nari riti min. Mətə iakani pehe tukumiaha i in trɨskəmter muvei pen nəfe nari iərmama nəha raməres i. In trɨpko mhə iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə raməkwein iərmama nəha mə in riti, mətə in tro tɨ nəri nə mə iərmama nəha rəres in, məpwəh naurɨsien.

9 Iakani pehe tukumiaha i trɨni mɨnuə kɨmiaha hiokeikei nari riti, ramasan mə tihəres, nənə tukuvei pehe m kɨmiaha. Tihətui əmisə i, nənə tihətoni. Tihəkunkun ia təpinhə, nənə tukəsevər tukumiaha. 10 Iərmama sə raməres nari truvehi nari. Iərmama sə ramətui əmisə nari trətoni. Iərmama sə rakunkun ia təpinhə tukəsevər tukwe.

11 Sin ia kɨmiaha tata me nəpɨn iəkunouihi səvənhi rəres nəmu, trəpwəh nuvei penien nəmu, mətə truvei pen snek min? 12-13 Uə trɨni mɨnuə rəres kwənəre menu, truvei pen mimi sə trəpi mo nəmisəien min? Rekəm! Kɨmiaha tihaməkeikei mhəuvei pen narimnari amasan me m nəkwərhakwərha me səkɨmiaha. Mə kɨmiaha nəkur ərəha hiəukurən noien iamɨnhi irə, hiaməfətərɨɡ ia Tata səkɨmiaha ia neiai? In truvei pen Nənɨmwɨn Ikinan rasori mwi m nərmama səməme kamhəres in tukwe.”

14 Nəpɨn riti Iesu raməkoui irapw iəremhə riti sə ramarə ia iərmama riti. Iərmama nəha ko rɨpkəɡkiari mhə, mətə nəpɨn iəremhə ruvəier irə, rɨnaməɡkiari. Nənə nərmama me hətoni hərkərinari irə. 15  ✡ Mat 9:34, 10:25Mətə irəha me nepwɨn həni mə, “Iəmə nəha raməkoui irapw nəremhə me ia nɨskaiien səvəi Pielsepul, iəremhə sə in rasori ia nəremhə me.” 16  ✡ Mat 12:38Nərmama nepwɨn mwi kamhəres pen Iesu i mə, “Ko iko ro nɨmtətien riti sə ruku pen ia neiai pwəh iahətoni mhəukurən mə ik pərhien Kumwesən rərhi pehe ik?”

17 Mətə Iesu ruvəukurən raka nətərɨɡien səvənraha, nənə rɨni pen tɨ nirəha i mə, “Trɨni mɨnuə ieni riti ruai narəien səvənhi ro kəru irə, nərmama me səvənhi kamhousi irəha me, nɨtətə sə ieni nəha ramərɨmənu irə truvehe mərəha. Trɨni mɨnuə nərmama səməme kamharə ia nəkwai nimwə riti həuai narəien səvənraha ro kəru irə, kamhousi irəha me, irəha ko həpkarə amasan mhə. 18 Trɨni mɨnuə Setan ruai narəien səvənhi ro kəru irə, raməkoui irapw nəremhə me səvənhi ia nərmama, nɨtətə sə in ramərɨmənu irə trəfərer əpwəmwɨs? Trəsas miwən. Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə kɨmiaha hiaməni iou mə iou iakaməkoui irapw nəremhə me ia nɨskaiien səvəi Pielsepul. 19 Trɨni mɨnuə nəɡkiariien nəha səkɨmiaha ro nɨpərhienien, rəfo ia nərmama me səkɨmiaha? Irəha kamhəkoui irapw nəremhə me ia nɨskaiien səvəi sin? Səvəi Setan? Rekəm! Ro pen ramasan mə irəha həkiri nəɡkiariien i səkɨmiaha. 20  ✡ Eks 8:19Mətə iou iakaməkoui irapw nəremhə me ia nɨskaiien səvəi Kumwesən. Noien nəha ramahatən pen mə nɨtətə sə Kumwesən ramərɨmənu irə ruvəuvehe raka tukumiaha.

21 Nəpɨn iəmə skai riti rauvehi narimnari me səvəi naruaɡənien ia rəɡɨn, mamərer tukuahaɡ ia nimwə səvənhi, nautə me səvənhi iərmama riti ko rɨpkuvehe mhə makres i. 22  ✡ Kol 2:15Mətə trɨni mɨnuə iəmə riti nɨskaiien səvənhi rasori mwi irə ruvehe, in traruaɡən irau min ruvehi irapw in, mɨpeki raka narimnari me səvənhi sə ramərer irə mamaruaɡən. Nənə kurirə irə, in truai narimnari me sə in rɨməpeki raka ia rəɡi iəmə skai nəha, mɨpeki pen mɨne in me nepwɨn.

23  ✡ Luk 9:50Iərmama sə rɨpkukurirə mhə iou in raman əpə ia nirak. Nənə iərmama sə rɨpkasitu mhə ia nirak, mɨpeki nərmama mhəuvehe tukw iou, in raməkoui kɨrkɨri irəha.”

24 “Nəpɨn kɨnəkoui irapw nənɨmwɨn ərəha riti ia iərmama, nənɨmwɨn ərəha nəha trəfo irə? Trevən mavən ia kwopun me sə nui riwən ikɨn, mamətui kwopun trapwɨs ikɨn. Nəpɨn rɨpkətoni mhə, trəɡkiari iamɨnhi irə mə, ‘Takrərɨɡ mwi mevən tɨ nimwə fwe səiou sə iakɨməier irə.’ 25 Nənə nəpɨn rɨrərɨɡ muvehe, trətoni mə nimwə nəha kɨnaies amasan irə, narimnari me pam kamhəmrɨmər a ia təmwhekɨnraha. 26  ✡ Jon 5:14Nənə in trevən miri mwi nənɨmwɨn ərəha me sefen səməme hərəha mhəpi raka in, miri irəha mhəuvehe, mhəuvnimwə mwi, nənə mharə ia reri iərmama nəha. Nənə nɨmɨruien səvəi iərmama nəha truvehe mərəha anan məpi raka sə kupwən.”

27  ✡ Luk 1:28,42,48Nəpɨn Iesu rani irapw narimnari me nəha, pran riti ia reri nərmama rəkwein əpwəmwɨs, mɨni pen tɨ Iesu i mə, “Pran sə rərəhi ik, muvei pen kənunu mik, rukurən naɡienien.”

28  ✡ Luk 8:15,21Mətə Iesu rɨni pen tukwe in mə, “Mətə nərmama səməme kamhəreɡi nəɡkiariien səvəi Kumwesən, nənə mamho nəkwan həukurən naɡienien mwi mhəpi raka.”

29  ✡ Mat 16:4Nəpɨn nərmama me həuvehe mənamhəpɨk, Iesu rɨni mə, “Nərmama ipwet mɨne irəha nəkur ərəha. Kamhətui a nɨmtətien. Kumwesən trəpwəh nuvei penien nɨmtətien riti mwi mɨnraha, mətə nɨmtətien əpa səvəi Profet Jona. 30 Fwe kupwən Profet Jona ruvehe mo nɨmtətien irə mɨne nəkur Nineve. Rəmwhen a mwi iou, Iəməti Iərmama, takuvehe mo nɨmtətien ia nirak mɨne nərmama ipwet mɨne. 31  ✡ 1Kinɡ 10:1-10Ia nəpɨn nəha Kumwesən trərpwɨn noien ərəha me irə, prən asori sə rɨnamərɨmənu ia tənə Sipa fwe kupwən trərer irəha nərmama ipwet mɨne, nənə mɨni mə irəha nəkur ərəha me. Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə prən nəha ruku pen ia nɨkare tənə fwe isipwɨn anan muvehe mə trɨreɡi nukurənien səvəi Solomon. Mətə hətə ro! Iərmama riti in rasori ia Solomon in i ia kwopun i. 32  ✡ Jon 3:5-10Ia nəpɨn nəha Kumwesən trərpwɨn noien ərəha me irə, nəmə Nineve tuhərer irəha nərmama ipwet mɨne, nənə mhəni mə irəha nəkur ərəha me. Iakani iamɨnhi irə tɨ nəri nə mə nəpɨn nəmə Nineve həreɡi Jona raməvisau, irəha hərərɨɡ ia noien ərəha me səvənraha. Mətə hətə ro! Iərmama riti in rasori ia Profet Jona in i ia kwopun i.”

33  ✡ Mak 4:21, Luk 8:16“Iərmama riti riwən ko rɨhiai pen napw ia laet mukurei pen ia kwopun afafa ikɨn uə rəuiui ia nari riti, mətə trukurei utə i ia nəri kakurei utə laet irə mə nərmama səməme həuvnimwə pehe tuhətoni raməhiəpwɨn nari. 34 Nənimem nə rauvei pehe nukuraanien m nɨpwram. Nəpɨn nənimem rəsanɨn, nɨpwram pam rukuər ia nukuraanien. Mətə nəpɨn nənimem rərəha, nɨpwram pam rukuər ia nəpitəvien. 35 Ro iamɨnhi irə tikaməkeikei mhəskun amasan nukuraanien nəha ia rerɨm mə rɨpko mhə nəpitəvien irə. 36 Mə nɨpwram pam rukuər ia nukuraanien sə nəpitəvien riti riwən irə, trəhiapw amasan rəmwhen ia laet sə raməhiapw mauvei pehe nukuraanien mik.”

37  ✡ Luk 7:36, 14:1Nəpɨn Iesu raməɡkiari ihi, Farisi riti rəres pen in mə trevən ia nimwə səvənhi, məni pəri nari irau min. Ro pen Iesu revən muvnimwə məkure mə trəni nari. 38 Nənə Farisi nəha rərkərinari nəpɨn rətoni mə Iesu rɨpkukupwən mhə mərkwerɨɡ kurirə rəni nari.

39  ✡ Mat 15:2Nənə Iərɨmənu səkɨtaha rɨni pen tukwe in mə, “Kɨmiaha Farisi me noien səkɨmiaha rəmwhen ia tɨkikap mɨne tikinari kamaikuas irə iruə rəmher mətə nəkwan rəmkemɨk. Fwe imwə rerɨmiaha rukuər ia nakresien mɨne nərəhaien. 40 Kɨmiaha me i hiəreirei nari. Hiaməfətərɨɡ irə mə Kumwesən sə rɨno nəri iruə rɨpko mhə mwi sə fwe imwə? 41 Mətə ramasan mə kɨmiaha hiəuvehi nəveɡɨnien mɨne nui sə krouəmak ia nəkwai tɨkikap me mɨne tikinari me səkɨmiaha, mhəuvehi mhəuvei pen m nərmama nautə səvənraha riwən. Nənə tihətoni narimnari me pam tuhəmher tukumiaha.

42 Mətə trərəha anan tukumiaha Farisi me tɨ nəri nə mə kɨmiaha hiaməuai narimnari me pam səkɨmiaha ia kusen ten, mamhəuvei pen riti m Kumwesən. Hiamo iamɨnhi irə ia nəri ouihi rəmwhen ia nɨmwai nei me səməme kavi rərəɡi pen ia nəveɡɨnien. Mətə hiənenouenou noien atukwatukw səvəi nəkiriien iərmama, mhənenouenou mwi noien səvəi nokeikeiien Kumwesən. Ramasan mə kɨmiaha hio noien mi nəha, mhəpwəh nenouenouien mwi sə nəha hiamo ia nəri ouihi.

43 Trərəha anan tukumiaha Farisi me tɨ nəri nə mə ia nəkwai nimwəfwaki me səvəi nəkur Isrel hiokeikei mə tihəkure ia kwopun amasan me. Ia kwopun kamomaket me ikɨn hiokeikei mə nərmama tuhəkwein kɨmiaha ia nɨsiaiien.

44 Trərəha anan tukumaha tɨ nəri nə mə kɨmiaha hiəmwhen ia kref me kɨpko mhə mak ia nirəha, nənə nərmama həreirei mamhavən utə ia nirəha.”* Ia narəien səvəi nəkur Isrel, trɨni mɨnuə iərmama riti rɨrapi nɨpwrai iərmama sə remhə in truvehe məmkemɨk ia nɨkaren səvəi nəfwakiien səvənraha. Ro pen irəha tuhaməkeikei mheri amasan təmwheki kref me mə nərmama tuhəpwəh navən pekɨnien ia nirəha.” Əvsini mwi Nam 19:16.

45 Ia nəpɨn nəha iahatən riti səvəi Loa rɨni pen tɨ Iesu i mə, “Iahatən. Nəpɨn ikani nəɡkiariien me nəha, ikani ərəha mwi kɨmaha.”

46 Mɨreɡi Iesu rɨni mə, “Trərəha anan mwi tukumiaha nahatən me səvəi Loa tɨ nəri nə mə hiaməkeikei m nərmama me mə tuhesi pen loa skai me səməme həmwhen ia katipə sə rɨpam. Mətə kɨmiaha ko hiəpkuvei pen mhə nukwai rəɡɨmiaha riti mhasitu ia nirəha tɨ natipəien. 47 Trərəha anan tukumiaha tɨ nəri nə mə kɨmiaha hiəuvrhəkɨn kref me səvəi profet me səməme kaha kupwən me səkɨmiaha hənousi əpune irəha. 48 Ia noien nəha kɨmiaha hiamo pui atukw a kɨmiaha mə rerɨmiaha raɡien ia narimnari me nəha kaha kupwən me səkɨmiaha həno. Irəha hənousi əpune profet me, nənə kɨmiaha hiəuvrhəkɨn kref me səvənraha. 49 Ro iamɨnhi irə Kumwesən sə rukurən pam nari rɨni mə, ‘Iou takərhi pen profet me mɨne aposol me həuvən tɨ nirəha. Irəha tuhousi əpune nepwɨn, mhometə nepwɨn.’ 50 In tro iamɨnhi irə mɨne mə nərmama ipwet mɨne tuhəuvehi nərpwɨnien tɨ nɨte profet me pam sə rɨnostat maiu ia nukune narəien muvehe. 51 Nɨte Epel muvehe meste nɨte Sekaraea sə kɨnousi əpune in ia nimwə səvəi Kumwesən ia nɨmwrhenhi nɨfatə mɨne kwopun sə ro ikinan, iakani nɨpərhienien tukumiaha i nərmama ipwet mɨne tuhəuvehi nərpwɨnien tɨ nɨtenraha pam.

52 Trərəha anan tukumiaha nahatən me səvəi Loa tɨ nəri nə mə kɨmiaha hiərkwafə ki sə raməsevər ia təpinhə ia nimwə nəha nukurənien raməmak ia nəkwan. Kɨmiaha hiəpkuvnimwə mhə, nənə mamhənise mwi səməme hokeikei mə tuhəuvnimwə.”

53 Nəpɨn Iesu rier ia kwopun nəha mamevən, nahatən me səvəi Loa mɨne Farisi me həreɡi niemaha rɨnaməpi pɨk irəha. Hənaməres Iesu nəresien me ia narimnari me rɨpɨk. 54  ✡ Luk 20:20Irəha hamərer mwatuk mə tuhəkwtəmhiri in trɨni mɨnuə rəfwəkour ia nəɡkiariien səvənhi.