8
Muqeddes rohtiki hayatliq qanuniyiti
Xulasilisaq, Mesih Eysada bolghanlar gunahning jazasigha mehkum bolmaydu. Chünki Mesih Eysada bolghan hayatliqni bexsh étidighan Rohning qanuniyiti ademni gunahqa we ölümge élip baridighan qanuniyettin silerni xalas qildi. «silerni xalas qildi» — bezi kona köchürme oram yazmilarda «méni xalas qildi» dep yézilidu.   Yuh. 8:36; Rim. 6:18, 22; Gal. 5:1. Chünki gunahliq et élip kélidighan ajizliq tüpeylidin Tewrat qanuni qilalmighanni Xudaning Özi qildi; U Öz Oghlini gunahkar etlik qiyapette gunahni bir terep qilishqa ewetip, ettiki mewjut gunahni ölümge mehkum qiliwetti; «U (Xuda) Öz Oghlini gunahkar etlik qiyapette gunahqa qurbanliq süpitide gunahni bir terep qilishqa ewetip» — Eysa Mesih pütünley insan boldi, uning téni bizning ténimizge oxshash, biraq uning éti «gunahkar et» emes idi; shunga Pawlus uning: «gunahkar etke oxshaydighan etlik qiyapet»lik tende dunyagha kelgenlikini bayan qilidu.   Ros. 13:39; Rim. 3:28; Gal. 2:16; Ibr. 7:18. buning bilen muqeddes qanunning heqqaniy telipi etke egeshmeydighan, belki Rohqa egiship mangidighan bizlerde emelge ashurulidu. «muqeddes qanunning heqqaniy telipi... (Muqeddes) Rohqa egiship mangidighan bizlerde emelge ashurulidu» — «qanunning heqqaniy telipi» — kirish sözimizde «ishen’güchilerning Tewrat qanuni bilen munasiwiti toghruluq» yazghinimizni körüng.
Chünki etke boysunidighanlar etke xas ishlarning oyida yüridu; Muqeddes Rohqa boysunidighanlar bolsa, shu Rohqa ait ishlarning oyida yüridu. «Muqeddes Roh» — grék tilida «Roh». 6-, 13-, 23-, 26- we 27-ayettimu shundaq.   1Kor. 2:14. Ettiki oy-niyetler ademni ölümge élip baridu; Muqeddes Rohqa ait oy-niyetler hayatliq we xatirjem-amanliqtur; chünki ettiki oy-niyetler Xudagha düshmenliktur; chünki et Xudaning qanunigha boysunmaydu hem hetta uninggha boysunushi mumkin emes; ette bolghanlar Xudani xursen qilalmaydu.
Emma silerge kelsek, peqet Xudaning Rohi derweqe ichinglarda yashawatqan bolsa, siler ette emes, belki Rohta yashaysiler. Emma Mesihning Rohigha ige bolmighan adem bolsa, u Mesihke mensuplardin emes. 1Kor. 3:16. 10 Lékin Mesih qelbinglarda bolsa, téninglar gunah tüpeylidin ölümning ilkide bolsimu, heqqaniyliq tüpeylidin rohinglar hayattur. «Lékin Mesih qelbinglarda bolsa, téninglar gunah tüpeylidin ölümning ilkide bolsimu, heqqaniyliq tüpeylidin rohinglar hayattur» — démek, birsi étiqad arqiliq Xudaning heqqaniyliqigha érishken bolsa, shu haman menggülük hayat uning rohida bashlinidu. Bashqa birxil terjimisi: «heqqaniyliq tüpeylidin (Muqeddes) Roh silerning hayatinglar boldi». 11 Halbuki, ölgen Eysani ölümdin Tirildürgüchining Özidiki Roh silerde yashisa, Mesihni ölümdin tirildürgüchi qelbinglarda yashawatqan Rohi arqiliq ölidighan téninglarnimu hayati küchke ige qilidu. «Mesih Eysani ölümdin Tirildürgüchi» — Xuda, elwette. «Halbuki, ölgen Eysani ölümdin Tirildürgüchining Özidiki Roh silerde yashisa, Mesihni ölümdin Tirildürgüchi qelbinglarda yashawatqan Rohi arqiliq ölidighan téninglarnimu hayati küchke ige qilidu» — bu bayanni ikki terepte chüshen’gili bolidu: (1) Xuda qiyamet künide bu dunyada ölidighan ténimizni tirildüridu; (2) ténimiz bu dunyada gunah tüpeylidin «ölümge mehkum bolghan» (10-ayet), lékin Xuda bizge Öz Rohi arqiliq hayat ötküzüp, ténimizni kücheytip janlanduridu. Bizningche her ikki menisi toghridur.   Rim. 6:4, 5; 1Kor. 6:14; 2Kor. 4:14; Ef. 2:5; Kol. 2:13.
12 Shuning üchün, qérindashlar, biz etke qerzdar emes, yeni uninggha egiship yashashqa qerzdar emesmiz. 13 Chünki etke egiship yashisanglar, halak bolisiler; lékin Muqeddes Rohqa tayinip ettiki qilmishlarni ölümge mehkum qilsanglar, yashaysiler. «... Etke egiship yashisanglar, halak bolisiler» — grék tilida «... Etke egiship yashisanglar, ölisiler». 14 Chünki kimlerki Xudaning Rohining yétekchilikide yashisa, shularning hemmisi Xudaning perzentliridur. Gal. 5:18. 15 Chünki siler qobul qilghan roh qulluqqa ait emes, shundaqla silerni qayta qorqunchqa salghuchi birxil roh emes, belki siler oghulluqqa élip baridighan Rohni qobul qilghansiler; U arqiliq «Abba, ata!» dep nida qilimiz. «...siler oghulluqqa élip baridighan Rohni qobul qilghansiler» — «oghulluqqa élip baridighan» — «Xudagha oghul bolushqa élip baridighan», démek. Grék tilida bu söz adette birsining yétim balini öz oghlum dep qobul qilip béqiwélishini körsitidu. «U arqiliq «Abba, ata!» dep nida qilimi» — «Abba» dégen söz ibraniy tili bolup, «söyümlük ata» dégen menide. «Abba» hem söyümlük munasiwetni hem hörmetni bildüridu. Pawlus ibraniy tilidiki bu sözni grék tilida sözleydighan Rim shehiridiki étiqadchilargha mushu yerde tonushturidu.   Yesh. 56:5; 1Kor. 2:12; Gal. 3:26; 4:5, 6; 2Tim. 1:7. 16 Roh bizning öz rohimiz bilen bille bizning Xudaning baliliri ikenlikimizge guwahliq béridu. 2Kor. 1:22; 5:5; Ef. 1:13; 4:30. 17 Xudaning baliliri ikenmiz, emdi mirasxorlarmu bolimiz — Xudaning mirasxorliri hemde Mesih bilen teng mirasxor bolimiz — peqetla uning bilen teng azab-oqubet tartsaqla, uning bilen shan-shereptin teng behrimen bolimiz. 2Tim. 2:11,12.
 
Kelgüsidiki shan-sherep
18 Chünki men hazirqi azab-oqubetlerning kelgüside bizde ashkarilinidighan shan-shereplerge héch sélishturghuchiliqi yoq dep hésablaymen. «kelgüside bizde ashkarilinidighan shan-shereplerge héch sélishturghuchiliqi yoq» — «héch sélishturghuchiliqi yoq» grék tilida «sélishturushqa erzimeydu». «Bizde ashkarilinidighan shan-sherepler» — bashqa birxil terjimisi: «bizge ashkarilinidighan shan-sherepler...». Biraq kéyinki ayetke qarighanda terjimimiz toghridur.   Mat. 5:12; 2Kor. 4:10, 17; Fil. 3:20; 1Pét. 4:13; 1Yuh. 3:1, 2. 19 Chünki pütkül kainat Xudaning oghullirining ayan qilinishini intizarliq bilen kütmekte. 20-21 Chünki yaritilghan kainat Xudaning leniti astida qélip, bimenilikke chöktürüldi. Bu, kainatning öz ixtiyari bilen emes, belki uni chöktürgüchining iradisi bilen boldi we shundaq ümidi bilen boldiki, kainat özimu chirishtin bolghan qulluqtin qutquzulup, Xudaning perzentlirige béghishlinidighan shan-sherepke tewe bolghan hörlükke érishtürülüshtin ibaret idi.
22 Chünki pütkül kainatning hazirghiche nale-peryad kötürüp, tughut tolghiqining azabini birlikte tartiwatqanliqini bilimiz. Weh. 5:13 23 Yalghuz kainat emes, hetta bizmu, yeni muqeddes Rohning tunji chiqarghan méwisidin behrimen bolghan bizlermu dilimizda nale-peryad kötürmektimiz hemde Xudaning oghulliri süpitide qobul qilinishimizni, yeni ténimizning nijatning hörlükige chiqirilishini intizarliq bilen kütmektimiz. «...Xudaning oghulliri süpitide qobul qilinishimiz...» — grék tilida «oghulluqqa qobul qilinishimizni». «yalghuz kainat emes, hetta bizmu, yeni Muqeddes Rohning tunji chiqarghan méwisidin behrimen bolghan bizlermu dilimizda nale-peryad kötürmektimiz hemde (Xudaning) oghulliri süpitide qobul qilinishimizni, yeni ténimizning nijatning hörlükige chiqirilishini intizarliq bilen kütmektimiz» — bu ayettiki üch nuqta toghruluq toxtilimiz; (1) «Muqeddes Rohning tunji chiqarghan méwisi»; bu ibarining belkim ikki jeheti bar: (a) Muqeddes Roh barliq ishen’güchilerde Xudaning méwisini, yeni muhebbet, shadliq, xatirjemlik qatarliqlarni chiqiridu; bu méwe bolsa Xudaning padishahliqining bu dunyada chiqarghan tunji méwisidur we shundaqla uning réalliqigha ispat bolidu (14:17ni körüng); (e) ishen’güchiler özliride chiqirilghan bu méwidin behrimen bolup, uningdin Xudaning padishahliqining kelgüside pütkül dunyagha, jümlidin özlirining hemmisi üstige toluq hökümranliq qilidighanliqigha ispat hem kapalet dep bilidu; (2) «oghul süpitide qobul qilinish» — kona zamanlarda mötiwer adem melum namrat yaki «jemiyette orni yoq» bir yash kishini béqiwalmaqchi bolsa, jamaetni chong sorun’gha chaqirip uni «öz oghlum», «öz qizim» dep jakarlaytti. Rosul Xudamu kelgüside alem aldida ishen’güchilerni «Öz oghlum» dep shundaq jakarlaydighanliqini körsetmekchi. (3) «ténimizning nijattiki hörlükke chiqirilishi» — hazir ishen’güchilerge Xudaning nijat-iltipati bilen yéngi rohi, yéngi qelbi bar; Mesih Eysa biz üchün érishken nijatta yene «yéngi ténimiz»mu bar, qiyamet künide uni U bizge béridu.   Luqa 21:28.
24 Biz ümidke baghlan’ghachqa tquzulghanikenmiz. Lékin ümid qilin’ghan nerse körülgen bolsa, u yene ümid bolamdu? Kimmu köz aldidiki nersini ümid qilsun? 25 Biraq, téxi körmiginimizge ümid baghlighanikenmiz, uni sewrchanliq bilen kütüshimiz kérektur.
26 Shuningdek, insaniy ajizliqimizda Muqeddes Roh kélip bizge yardem qilidu; chünki qandaq dua qilishimiz kéreklikini bilmeymiz. Lékin Rohning Özi ipadiligüsiz nale-peryad bilen biz üchün Xudaning aldida turup dua-tilawet qilmaqta. «...insaniy ajizliqimizda Muqeddes Roh kélip bizge yardem qilidu... » — «Muqeddes Roh» — grék tilida peqet «Roh» déyilidu.   Mat. 20:22; Yaq. 4:3. 27 Insanlarning qelbini inchikilep közitip Qarighuchi bolsa, Muqeddes Rohning oy-niyetlirining néme ikenlikini bilidu; chünki U Xudaning iradisi boyiche muqeddes bendiliri üchün Xudaning aldida dua qilip ötünmekte. 28 Shundaqla shuni bilimizki, pütkül ishlar Xudani söyidighanlarning, yeni uning meqset-muddiasi boyiche chaqirilghanlarning bext-berikitige birlikte xizmet qilmaqta. 29 Chünki Xuda aldin könglige pükkenkishilerni, ularning kelgüside Öz Oghlining obrazigha oxshash bolidighinini, Oghlining nurghun qérindashliri arisidiki tunji oghli bolidighinini aldin belgiligen. «Xuda... Oghlining nurghun qérindashliri arisidiki tunji oghli bolidighinini aldin belgiligen» — «tunji oghul» birinchi orunda, mushu yerde pütkül alemde birinchi orunda turidu, elwette. «Zeb.» 89:27ni körüng.   Kol. 1:18. 30 Aldin békitken kishilerni U chaqirdi, chaqirghan kishilerni U heqqaniy qildi; heqqaniy qilghanlargha U shan-sherep ata qildi.
 
Xudaning méhir-muhebbitining küchlükliki
31 Undaqta, bu ishlargha yene néme deyli? Xuda biz terepte turghaniken, kimmu bizge qarshi chiqalisun?! Chöl. 14:8. 32 Öz Oghlinimu ayimay, Uni hemmimiz üchün pida yoligha tapshurghan Xuda, Uninggha qoshup hemmini bizge shertsiz ata qilmay qalarmu? Yar. 22:12; Yesh. 53:5; Yuh. 3:16. 33 Kimmu Xudaning tallighanliri üstidin shikayet qilalisun?! Xuda heqqaniy qilghan yerde, Yesh. 50:8. 34 kimmu gunahqa mehkum qilalisun? Ölgen, shundaqla tirilgen we Xudaning ong yénida turuwatqan, hemde biz üchün Xudaning aldida turup dua-tilawet qiliwatqan Mesih shundaq qilarmu?! «Ölgen, shundaqla tirilgen we Xudaning ong yénida turuwatqan, hemde biz üchün ... dua-tilawet qiliwatqan Mesih» — «Xudaning ong yénida» bolsa alemning eng yuqiri jayi, hemmini bashquridighan yer.   Ibr. 7:25. 35 Kim bizni Mesihning méhir-muhebbitidin ayriwételisun? Japa-musheqqetmu, derd-elemmu, ziyankeshlikmu, acharchiliqmu, yalingachliqmu, xéyim-xetermu yaki qilichmu? 36  Muqeddes yazmilarda éytilghinidek: —
«Séni dep kün boyi qirilmaqtimiz,
Boghuzlinishni kütüp turghan qoylardek hésablanmaqtimiz». «Séni dep kün boyi qirilmaqtimiz, boghuzlinishni kütüp turghan qoylardek hésablanmaqtimiz» — «Zeb.» 44:22 — neqil költürülgen bu ayet boyiche ishen’güchiler Xudaning yolida, Xudani dep köp japa-musheqqetlerge we ziyankeshlikke uchrishi mumkin.   Zeb. 44:22; 1Kor. 4:9; 2Kor. 4:11.
37 Biraq bizni Söygüchige tayinip bularning hemmiside ghaliplarning ghalipi bolmaqtimiz; 38 Shuninggha qet’iy qayil qilindimki, meyli ölüm bolsun hayatliq bolsun, perishtiler bolsun jin-sheytan hökümranlar bolsun, hazirqi ishlar yaki kelgüsidiki ishlar bolsun, herqandaq rohiy küchler bolsun, «perishtiler bolsun jin-sheytan hökümranlar bolsun,...» — «jin-sheytan hökümranlar» bolsa grék tilida peqet «hökümranlar»la déyilidu. Injilda bu söz adette jin-sheytanlarni körsitidu («Ef.» 6:12ni körüng). «herqandaq rohiy küchler bolsun» — grék tilida «herqandaq küchler bolsun». 39 pelek bolsun hang bolsun, shundaqla pütkül kainatta yaritilghan herqandaq bashqa bir shey’i bolsun, bizni Rebbimiz Mesih Eysada bolghan Xudaning méhir-muhebbitidin héchqachan ayriwetküchi bolalmaydu.
 
 

8:2 «silerni xalas qildi» — bezi kona köchürme oram yazmilarda «méni xalas qildi» dep yézilidu.

8:2 Yuh. 8:36; Rim. 6:18, 22; Gal. 5:1.

8:3 «U (Xuda) Öz Oghlini gunahkar etlik qiyapette gunahqa qurbanliq süpitide gunahni bir terep qilishqa ewetip» — Eysa Mesih pütünley insan boldi, uning téni bizning ténimizge oxshash, biraq uning éti «gunahkar et» emes idi; shunga Pawlus uning: «gunahkar etke oxshaydighan etlik qiyapet»lik tende dunyagha kelgenlikini bayan qilidu.

8:3 Ros. 13:39; Rim. 3:28; Gal. 2:16; Ibr. 7:18.

8:4 «muqeddes qanunning heqqaniy telipi... (Muqeddes) Rohqa egiship mangidighan bizlerde emelge ashurulidu» — «qanunning heqqaniy telipi» — kirish sözimizde «ishen’güchilerning Tewrat qanuni bilen munasiwiti toghruluq» yazghinimizni körüng.

8:5 «Muqeddes Roh» — grék tilida «Roh». 6-, 13-, 23-, 26- we 27-ayettimu shundaq.

8:5 1Kor. 2:14.

8:9 1Kor. 3:16.

8:10 «Lékin Mesih qelbinglarda bolsa, téninglar gunah tüpeylidin ölümning ilkide bolsimu, heqqaniyliq tüpeylidin rohinglar hayattur» — démek, birsi étiqad arqiliq Xudaning heqqaniyliqigha érishken bolsa, shu haman menggülük hayat uning rohida bashlinidu. Bashqa birxil terjimisi: «heqqaniyliq tüpeylidin (Muqeddes) Roh silerning hayatinglar boldi».

8:11 «Mesih Eysani ölümdin Tirildürgüchi» — Xuda, elwette. «Halbuki, ölgen Eysani ölümdin Tirildürgüchining Özidiki Roh silerde yashisa, Mesihni ölümdin Tirildürgüchi qelbinglarda yashawatqan Rohi arqiliq ölidighan téninglarnimu hayati küchke ige qilidu» — bu bayanni ikki terepte chüshen’gili bolidu: (1) Xuda qiyamet künide bu dunyada ölidighan ténimizni tirildüridu; (2) ténimiz bu dunyada gunah tüpeylidin «ölümge mehkum bolghan» (10-ayet), lékin Xuda bizge Öz Rohi arqiliq hayat ötküzüp, ténimizni kücheytip janlanduridu. Bizningche her ikki menisi toghridur.

8:11 Rim. 6:4, 5; 1Kor. 6:14; 2Kor. 4:14; Ef. 2:5; Kol. 2:13.

8:13 «... Etke egiship yashisanglar, halak bolisiler» — grék tilida «... Etke egiship yashisanglar, ölisiler».

8:14 Gal. 5:18.

8:15 «...siler oghulluqqa élip baridighan Rohni qobul qilghansiler» — «oghulluqqa élip baridighan» — «Xudagha oghul bolushqa élip baridighan», démek. Grék tilida bu söz adette birsining yétim balini öz oghlum dep qobul qilip béqiwélishini körsitidu. «U arqiliq «Abba, ata!» dep nida qilimi» — «Abba» dégen söz ibraniy tili bolup, «söyümlük ata» dégen menide. «Abba» hem söyümlük munasiwetni hem hörmetni bildüridu. Pawlus ibraniy tilidiki bu sözni grék tilida sözleydighan Rim shehiridiki étiqadchilargha mushu yerde tonushturidu.

8:15 Yesh. 56:5; 1Kor. 2:12; Gal. 3:26; 4:5, 6; 2Tim. 1:7.

8:16 2Kor. 1:22; 5:5; Ef. 1:13; 4:30.

8:17 2Tim. 2:11,12.

8:18 «kelgüside bizde ashkarilinidighan shan-shereplerge héch sélishturghuchiliqi yoq» — «héch sélishturghuchiliqi yoq» grék tilida «sélishturushqa erzimeydu». «Bizde ashkarilinidighan shan-sherepler» — bashqa birxil terjimisi: «bizge ashkarilinidighan shan-sherepler...». Biraq kéyinki ayetke qarighanda terjimimiz toghridur.

8:18 Mat. 5:12; 2Kor. 4:10, 17; Fil. 3:20; 1Pét. 4:13; 1Yuh. 3:1, 2.

8:22 Weh. 5:13

8:23 «...Xudaning oghulliri süpitide qobul qilinishimiz...» — grék tilida «oghulluqqa qobul qilinishimizni». «yalghuz kainat emes, hetta bizmu, yeni Muqeddes Rohning tunji chiqarghan méwisidin behrimen bolghan bizlermu dilimizda nale-peryad kötürmektimiz hemde (Xudaning) oghulliri süpitide qobul qilinishimizni, yeni ténimizning nijatning hörlükige chiqirilishini intizarliq bilen kütmektimiz» — bu ayettiki üch nuqta toghruluq toxtilimiz; (1) «Muqeddes Rohning tunji chiqarghan méwisi»; bu ibarining belkim ikki jeheti bar: (a) Muqeddes Roh barliq ishen’güchilerde Xudaning méwisini, yeni muhebbet, shadliq, xatirjemlik qatarliqlarni chiqiridu; bu méwe bolsa Xudaning padishahliqining bu dunyada chiqarghan tunji méwisidur we shundaqla uning réalliqigha ispat bolidu (14:17ni körüng); (e) ishen’güchiler özliride chiqirilghan bu méwidin behrimen bolup, uningdin Xudaning padishahliqining kelgüside pütkül dunyagha, jümlidin özlirining hemmisi üstige toluq hökümranliq qilidighanliqigha ispat hem kapalet dep bilidu; (2) «oghul süpitide qobul qilinish» — kona zamanlarda mötiwer adem melum namrat yaki «jemiyette orni yoq» bir yash kishini béqiwalmaqchi bolsa, jamaetni chong sorun’gha chaqirip uni «öz oghlum», «öz qizim» dep jakarlaytti. Rosul Xudamu kelgüside alem aldida ishen’güchilerni «Öz oghlum» dep shundaq jakarlaydighanliqini körsetmekchi. (3) «ténimizning nijattiki hörlükke chiqirilishi» — hazir ishen’güchilerge Xudaning nijat-iltipati bilen yéngi rohi, yéngi qelbi bar; Mesih Eysa biz üchün érishken nijatta yene «yéngi ténimiz»mu bar, qiyamet künide uni U bizge béridu.

8:23 Luqa 21:28.

8:26 «...insaniy ajizliqimizda Muqeddes Roh kélip bizge yardem qilidu... » — «Muqeddes Roh» — grék tilida peqet «Roh» déyilidu.

8:26 Mat. 20:22; Yaq. 4:3.

8:29 «Xuda... Oghlining nurghun qérindashliri arisidiki tunji oghli bolidighinini aldin belgiligen» — «tunji oghul» birinchi orunda, mushu yerde pütkül alemde birinchi orunda turidu, elwette. «Zeb.» 89:27ni körüng.

8:29 Kol. 1:18.

8:31 Chöl. 14:8.

8:32 Yar. 22:12; Yesh. 53:5; Yuh. 3:16.

8:33 Yesh. 50:8.

8:34 «Ölgen, shundaqla tirilgen we Xudaning ong yénida turuwatqan, hemde biz üchün ... dua-tilawet qiliwatqan Mesih» — «Xudaning ong yénida» bolsa alemning eng yuqiri jayi, hemmini bashquridighan yer.

8:34 Ibr. 7:25.

8:36 «Séni dep kün boyi qirilmaqtimiz, boghuzlinishni kütüp turghan qoylardek hésablanmaqtimiz» — «Zeb.» 44:22 — neqil költürülgen bu ayet boyiche ishen’güchiler Xudaning yolida, Xudani dep köp japa-musheqqetlerge we ziyankeshlikke uchrishi mumkin.

8:36 Zeb. 44:22; 1Kor. 4:9; 2Kor. 4:11.

8:38 «perishtiler bolsun jin-sheytan hökümranlar bolsun,...» — «jin-sheytan hökümranlar» bolsa grék tilida peqet «hökümranlar»la déyilidu. Injilda bu söz adette jin-sheytanlarni körsitidu («Ef.» 6:12ni körüng). «herqandaq rohiy küchler bolsun» — grék tilida «herqandaq küchler bolsun».