Xerite - Mesihning dewride, Qanaan (Israiliye) zémini
□3:1 «Shu chaghlarda, chömüldürgüchi Yehya Yehudiyediki chöl-bayawan’gha kélip...» — «Yehya» ibraniy we grék tillirida «Yuhanna» («Perwerdigarning shepqiti» dégen menide) bilen ipadilinidu. «Yehya» dégen isim oqurmenlerge mushu sheklide tonush bolghanliqi üchün uni mushu terjimide ishlettuq («Yehya» esli erebche söz idi).
□3:2 «... ersh padishaliqi yéqinliship qaldi!» — Injilda bashtin-axir «ersh padishaliqi» yaki «asmanning padishahliqi» dep tilgha élinidu. Grék tilida daim «asmanlarning padishahliqi» dégen sheklide élinidu.
□3:3 «Bayawanda towlaydighan bir kishining: Rebning yolini teyyarlanglar, uning chighir yollirini tüptüz qilinglar! — dégen awazi anglinidu» — «Yesh.» 40:3.
■3:3 Yesh. 40:3; Mar. 1:3; Luqa 3:4; Yuh. 1:23.
□3:6 «... Yehyaning özlirini Iordan deryasida chömüldürüshini qobul qilishti» — bu yerde éytilghan chömüldürüsh kishilerning: (1) öz gunahlirigha towa qilghanliqini; (2) Xudaning padishahliqining yéqinlashqanliqigha we shundaqla (3) Qutquzghuchi-Mesihning yéqinlashqanliqigha iman keltürüshini ipadileytti (axirqi nuqta Injildiki kéyinki mezmunda ispatlinidu).
□3:7 «Lékin Perisiy we Saduqiy mezhipidikilerdin köplirining uning chömüldürüshini qobul qilghili kelgen...» — «Perisiy» we «Saduqiy» toghruluq: — Yehudiylar arisidiki ikki mezhepning kishiliri. Tebirlerdiki «Perisiy» we «Saduqiy»gha qaralsun. «Kim silerni Xudaning chüshüsh aldida turghan ghezipidin qéchinglar dep agahlandurdi?!» — bu kinayilik, hejwiy gep, elwette; menisi belkim «Towa qilmay, Xudadin kélidighan ghezeptin qéchip qutulush üchün chömüldürüshni qobul qilayli dégininglar qandaq gep?!».
■3:7 Mat. 12:34; 23:33; Luqa 3:7.
□3:8 «Emdi towigha layiq méwini keltürünglar!» — «towigha layiq méwe» toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.
□3:9 «Öz ichinglarda: «Bizning atimiz bolsa Ibrahimdur!» dep xiyal qilip yürmenglar!» — «Atimiz Ibrahim bardur!» — démek, «Biz ulugh Ibrahimning ewladliri bolghan «ulugh Yehudiy milliti»», «Biz héchnéme qilmisaqmu Xuda aldida «Uninggha xas alahide helq» boliwérimiz» dégen pozitsiyini bildüridu.
□3:10 «Palta alliqachan derexlerning yiltizigha tenglep qoyuldi» — Yehya peyghemberning bu ulugh sözi we 12-ayettiki kéyinki béshariti toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng. Uning shu bayani «Xudaning ghezipi emdi silerge yétip kélish aldida» dégen asasiy menini bildüridu.
■3:11 Mar. 1:7; Luqa 3:16; Yuh. 1:15,26; Ros. 1:5; 11:16; 19:4.
□3:16 «Eysa chömüldürülüp bolupla, sudin chiqti...» — némishqa Eysa Yehyaning chömüldürüshini qobul qildi? «Qoshumche söz»imizde bu toghruluq azraq toxtilimiz. «Xudaning Rohi kepter qiyapitide ershtin chüshüp..» — yaki «... paxtek qiyapitide chüshüp...». Grék tilida bu qush «péristéra» dep atilidu. «Péristéra» grék tilida hem kepterni hem paxteknimu körsitidu.
■3:16 Yesh. 11:2; 42:1; Yuh. 1:32.
■3:17 Yesh. 42:1; Mat. 12:18; 17:5; Mar. 1:11; Luqa 9:35; Kol. 1:13; 2Pét. 1:17.