BALUWA KWA
WAEBULANIYA
ULONGOZI
Chitabu cha Waebulaniya ni baluwa ya kujela moyo ikulagisa ivyo Yesu ajesize uwoni ulozize wa Lagano dya Kale. Dyawandikagwa saviya lavyo. Kwendaga kuna vintu seivyo 60 (milongo mtandatu) mwe Lagano dya Kale mwe Chiyahudi chiya chikulagisa pwilili ivyo Yesu ajesize uwoni ndima za Walavyantambiko Wakulu wa Chiyahudi. Kwa chausa chino chitabu na chilanga kuwajela moyo Wakulisito wa Wayahudi. Waebulaniya chalagisa ivyo Yesu akomeleze Isigilizi chani walavyantambiko wase kulavya ntambiko vituhu. Yesu endaga ntambiko ya masa yose, nkongo na kwa chipindi chose. Mwe chipindi chino wakulisito wadaha kujelwa moyo ni baluwa kwa Waebulaniya kuwaika wamtimile Yesu Kulisito saviya yumwenga akutenda vidahike kwa suwe chi mzumile Chohile. Naho kujendeleza kumzumila uyo (12:2).
Hahana amanyize uyo awandike chitabu cha Waebulaniya, mna wasomi watenda wevane saviya Msigilwa Paolo Luka, hegu Banaba. Dizuwa chiwandikilwe seivyo hadimanyike mna wazumile walozize wagamba chawandikagwa nyumani mwa mihilimo ya 70 (milongo mfungate) AD. Yelusalemu wabalangagwa mihilimo ya 70 AD. Mna mtakuwandika we baluwa ino atamwila mwe Yelusalemu saviya kugamba nendile haunati kubalangwa. Waebulaniya cha wandikagwa uko Lumi (13:24) na mafani chalavyagwa mgati mwe mabunga ya kumzumla Kulisito yalozize.
Vimndani
Mta kuwandika alagisa kugamba Yesu komboka udahi wa uwoni kwa Chohile na wandima wa kwembingu (1:1-4:13).
Akaheza ajendeleza kulagisa kugamba Yesu ni mkulu kwa walavyantambiko wadya wakusankanila mwe nyumba nkulu ya Chohile uko Yelusalemu (4:14-7:28).
Naho Yesu usankani wakwe ni mkulu kujinka ndagano ya kale idya chohile aikiye na wantu wakwe kujinkila Sigilizi idya amwinkile Musa (8:1-10:31).
Eze atamwile kugamba Yesu ni mkulu mwa chila sila, mwandika alavya malagiso ya lozize ya ntendwa (10:32-13:17).
Mo kukomeleza mwandika abindiliza ibaluwa hamwenga na ujela moyo na ndamsa (13:18-25).
1
Mbuli ya Chohile kujinkila kwa mwanawe
1 Aho kale, Chohile alongaga na tati zetu nkanana zilozize kwa namna zilozize kujinkila wawoni wakwe, 2 mna mazuwa yano yakukomelekela, alonga na suwe kwa sila ya Mwanawe. Kwa sila ya uyo Chohile aumbaga isi, kwa uyo kamtenda vintu vyose vitende vyakwe. 3 Uyo ni ung'azi wa ukulu wa Chohile, na mliganyo uhezize wa ivyo eli Chohile mwenye, chila chintu chajendeleza kutenda aho mwe isi kulawana no ulosi wakwe une nguvu. Akaheza awatende wantu walenguswe masa yawo, kekala uko kwembingu mkono wa ntendele ya kulume ya ntunyo ya Chohile Mkulu.
Mwana ywa Chohile ni mkulu kujinka wandima wa kwembingu
4 Mwana katendwa mkulu kujinka wandima wa kwembingu, saviya idizina enkigwe ni Chohile ni kulu kujinka dyawo. 5 Kwaviya Chohile hamgambile ng'o hata yumwenga ywa wandima wa kwembingu wakwe kugamba,
“Weye wi mwanangu, miye nagamba
dyelo sitenda Tati yako.”
Naho halongile mwe mndima ywa kwembingu yoyose,
“Miye nanitende Tati yako,
natende Mwanangu.”
6 Mna Chohile hadya amwigale Mwanawe, mwelekwa ywakwe ywa nkongo mwe isi, kagamba,
“Wandima wa kwembingu wose wa Chohile wamvikile.”
7 Mna kwa wandima wa kwembingu, Chohile kagamba,
“Chohile awadamanya wandima wa kwembingu kutenda mpeho,
naho wandima wakwe myali ya moto.”
8 Mna kwa mbuli ya Mwana, Chohile kagamba,
“Chigoda chako cho uzumbe weye Chohile, chekala mazuwa yose! Na useuta wako
walongoza wantu wako viligane.
9 Weye waunga yadya yakumuwagila Chohile, na kwihiwa wavu.
Nivyo vikuleka Chohile, Chohile ywako kakusagula
na kukujidila mavuta kwa chinyemi chikulu na ntunyo nkulu
kujinka weyawo.”
10 Naho kagamba,
“Weye, Zumbe aho nkongo waumbaga nkongelo ye isi,
na imbingu ni ndima ya mikono yako.
11 Izo naziusike, mna weye nousigale mazuwa yose,
zose nazisakale saviya suche.
12 Na uzizinge enga suche
nazihambulwe enga suche.
Mna weye nuyudya mazuwa yose,
wikazi wako hausile.”
13 Chohile hamgambile ng'o hata yumwenga ywa wandima wa kwembingu wakwe,
“Ikala mwe ntendele yangu ya kulume
kubula aho naniwaike wankondo wako,
watende hasi he viga vyako.”
14 Togolani! Wandima wa kwembingu ni mbwani? Ni myuye ikumsankanila Chohile na wadya wegalwe kuwambiza wadya nawahokele wambulwa.