BALUWA YA PAOLO KWA
WAGALATIYA
Ulongozi
Chitabu cha Wagalatiya chawandikagwa ni msigilwa Paolo (1:1). Ni baluwa Paolo awandike kwe bunga dya wamzumile Kulisito uko Galatiya mgati mwe chipindi cha 48-57AD. Wagalatiya mafani nendile ni wantu wakwikala Loma mkowa wa Galatiya. Wasomile hawamanyize aho Paolo neli umo awandikaga ibaluwa, mna yadahika mo mzi wa Efeso na Kolinto.
Paolo awandikaga kuwalanga Wakulisito, woseni Wayahudi na sawo Wayahudi, mwa mabunga dya wamzumile Kulisito uko Galatiya. Kawandika kuhiga mahinyo ya udanti yakugamba wakulisito waungwa watimile sigilizi za Wayahudi mwe Dilagano dya kale, vitendese kujelwa ngasu. Nahana fyo dya wantu mwa Wakulisito wakwitangwa Wayuda nawakaunga Wakulisito sawo Wayahudi wajelwe ngasu. Naho naweketangwa wauzi wa udahi wa wasigilwa wa Paolo. Paolo nakadima usigilwa wakwe kwa kulonga hadodo lugano lwakwe (1:11-2:14) na kudima Mbuli Yedi kwa kutambalisa kugamba wambulwa wadaha kuhokelwa du kwa uzumizi mwa Yesu Kulisito (2:16). Ni malailo ya wedi wa Chohile mna siyo mwe viya wantu wakudamanya.
Vimndani
Paolo akonga ibaluwa yakwe kwa kudilamsa bunga dya wamzumile Kulisito uko Galatiya (1:1-5).
Ukajika Paolo atambalisa hadodo mbuli zakwe zijinkile akadima uwagilwa mwe kuhinya na kulagisa kugamba kajeza kutimila sigilizi mna vyose havidahike (1:6-2:21).
Vikaheza atambalisa naho mwe ndima ya sigilizi na mbazi mwe ukombolwa (3-4).
Vikajika alavya malagizo madodo ya uhamwenga kwa wikazi wedi wa Chikulisito (5-6:10).
Paolo abindiliza ibaluwa yakwe kwa ndamsa na malombezi kwa Chohile kukumbuka kugamba kuhitulwa ni Chohile kutenda mntu mhya vyawagilisa kujinka sigilizi za kuse, saviya kujelwa ngasu (6:11-18).
1
1 Miye Paolo msigilwa sisigilwe ni mntu hegu udahi wa chimntu mna sisigilwa ni Yesu Kulisito na Tate Chohile amuyuse! 2 Na walukolo wose wehamwenga na miye chayalamsa mabunga ya wazumile ya Galatiya.
3 Chawaungilani wedi na utondowazi kulaila kwa Chohile Tati yetu na Zumbe dyetu Yesu Kulisito.
4 Kulisito elavyaga mwenye kwa chausa cha masa yetu kuligana na viya Chohile Tati yetu aungile, chani achambule mwe isi ino ihiye yahaluse, 5 Ukulu utende kwa Chohile mazuwa yose! Taile.
Hahana Mbuli Yedi ntuhu
6 Nehelwa kugamba msunguzisa kumwasa uyo awetangeni mwe wedi wa Kulisito, naho mwatongela ulosi wivituhu ukugambigwa ni Mbuli Yedi. 7 Chindedi hahana mbuli yedi ntuhu, mna kuna wantu wakuwazaganyani nakunga kuihitula Mbuli Yedi ya Kulisito. 8 Mna, suwe wenye hegu mndima ywa kwembingu, anawagambilani ulosi wesimile na Mbuli Yedi idya chiwagambileni, uyo naligitwe ni Chohile! 9 Saviya chalongaga, haluse nalonga naho, uneva mntu yoyose anawagambilani ulosi ukugambigwa ni mbuli yedi wesimile na Mbuli Yedi idya mhokele kale, uyo naligitwe ni Chohile! 10 Haluse naunga ni waluvye wantu hegu Chohile? Hegu togola, naunga ni wawagile wantu? Uneva nendile nichei nawawagila wantu, satendile mndima ywa Kulisito.
Ivyo Paolo atendile Msigilwa
11 Walukolo, naunga mmanye kugamba idya Mbuli Yedi nilongile suwo ulosi wa chimntu. 12 Naho miye siihokele kwa mntu, naho sihinyigwe ni mntu, mna Yesu Kulisito nuyo anigubwile. 13 Mwiva ivyo nahekala aho nkongo, chipindi hatimila sila ya Chiyahudi ya kumtimila Chohile. Mmanya ivyo niwasulumizise wantu wamzumile Chohile na kuhikiliza kuwabalanga. 14 Miye, nasiwahuda wantu walozize we dikabila dyangu wa kamo dyangu, mo kutozesa kutimila sila ye Chiyahudi ya kumtimila Chohile. Hahikilizisa kutoza mazwela ya wababa zetu.
15 Mna Chohile, kwa uwagilwa wakwe, anisagulaga umo sinati kwelekwa, na kunitanga kwa wedi wakwe, 16 nakawagilwa anibunkwile mwanawe, chani niwagambile wantu sawo Wayahudi. Mbuli Yedi ya Kulisito, aho sungile ulangilizi kwa mntu yoyose, 17 naho sitile Yelusalemu kwa wadya wanilongwele kutenda wasigilwa, mna naitaga komzi wa Alabiya, vikaheza niyo nauya Damesiki. 18 Ize ijinke mihilimo mitatu, niyo naita Yelusalemu chani nilosane na Kefa nuyo Petulo, nekalaga kwakwe mazuwa mlongo na mashano. 19 Mna sidugane na wasigilwa watuhu ukaleka Yakobo, mvunawe dya Zumbe Yesu.
20 Yano huwawandikilani ni chindedi Chohile kamanya sikulonga udanti. 21 Hajika aho niyo naita mwe izisi za Siliya na Silisiya. 22 Mwa mazuwa ayo, miye mwenye samanyike mwa mabunga ya wamzumile Kulisito weyuko Yudeya. 23 Icho wamanyize ni chiya du wevile, “Mntu yudya endaga akachisulumiza aho nkongo, haluse awagambila Mbuli Yedi ya Kulisito yo uzumizi udya endaga akajeza kuukoma.” 24 Elo, wamtogola Chohile kwa chausa changu.