22
Yérusalém toghruluq bir bésharet
Alamet körünüsh bérilgen jilgha toghrisida yüklen’gen wehiy: —
Siler hemminglar ögzilerning üstige chiqiwalghininglar zadi néme qilghininglar? «Alamet körünüsh bérilgen jilgha» — intayin sirliq bir ibare. Shübhisizki, u Yérusalémgha qaritilidu (10-ayetni we töwendikilernimu körüng). Yérusalém Zion téghining üstide bolsimu, taghlar bilen oralghan bolup, jilghigha jaylashqan dep hésablighili bolidu. Biraq bu ibare némini bildüridu? Yeshaya we bashqa peyghemberler elwette Yérusalémda nurghun «ghayibane alametler» yaki «alamet körünüshler»ni körgen. Shunga mezkur ibare nurghun «ghayibane alametler» we bésharetlerning témisi bolghan, Xuda söygen Yérusalém»ni körsitidu; yene kélip, «jilgha» töwen bolup, «xar bolush» yaki «kichik péillik»ni bildüridu; Xuda bésharetler wehiy qilsa, ularni peqet kichik péillarghila yetküzidu. Biraq -2-14-ayetler boyiche, Yérusalémdikiler Xudaning agahlirigha kichik péil bolmay, eksiche éren qilmay tekebburliship ketken.
Siler xushalliq debdebisini kötüridighan,
Warang-churunggha tolghan yurt,
Shadlinidighan sheher;
Silerdin öltürülgenler qilich bilen chépilghan emes,
Yaki jenglerde ölgen emes;
Emirliringlarning hemmisi biraqla qéchishti;
Ular oqyasiz esir boldi;
Yiraqqa qachqan bolsimu,
Silerdin tépiwélin’ghanlarning hemmisi birlikte esir boldi.
Shunga men: —
«Neziringlarni méningdin élinglar;
Méni qattiq yighlashqa qoyunglar;
Xelqimning bulinip kétishi toghruluq manga teselli bérishke aldirap özünglarni upratmanglar» — dédim. «Xelqimning bulinip...» — ibraniy tilida «xelqimning qizining bulinip...». «Xelqimning bulinip kétishi toghruluq manga teselli bérishke aldirap özünglarni upratmanglar» — bu sözler belkim peyghemberning öziningkidur; biraq, shübhisizki, Xuda ular arqiliq Özining könglini bildürüwatidu.   Yer. 8:23
Chünki samawi qoshunlarning Serdari bolghan Reb Perwerdigardin «Alamet körünüsh bérilgen jilgha»ning béshigha bir kün chüshidu,
U bolsa awarichilik bolidighan,
Ayagh asti qilinip pétiqdilidighan,
Ademler qaymuqturulidighan,
Sépil soqulup chéqilidighan,
Taghlargha qarap yalwurup chirqiraydighan bir küni bolidu.
Élam jeng harwiliri we ademliri bilen, atliq eskerliri bilen oqdanni kötürüp kélidu,
Kir bolsa qalqanni échip teyyar qilidu. «Élam» — Babilning qoshnisi, bésharettiki waqitlarda ular bilen ittipaqdash bolghan («Kir»ning nede ikenlikini bilmeymiz). Bu bésharet belkim Yeshayagha kelgüside Babil ittipaqdashliri bilen Yérusalémgha qattiq hujum qilidighanliqini uqturidu.
We shundaq boliduki,
Eng güzel jilghiliring jeng harwiliri bilen tolup kétidu,
Atliq eskerler derwazang aldida sep tartip turidu.
Ular Yehudaning üstidiki qalqanni élip tashlaydu;
Biraq sen Zion shu künide «Orman sarayi»diki qorallargha ümid baghlighansen; «Orman sarayi» — «Orman sarayi»ni Sulayman padishah qurghan, shu yerde köp sawut-qorallar saqlan’ghanidi («1Pad.» 7-babni we 10:14-17-ayetni körüng).
Siler Dawutning shehirining bösülgen jaylirining köp ikenlikini körüp,
Pestiki kölchek sulirini bir yerge yighip su ambiri qildinglar;
10 Yérusalémdiki öylerni sanap, ulardin bezilirini buzup sépilni mustehkemlesh üchün ishlettinglar,
11 Shundaqla kona kölchektiki sularni ikki sépil otturisigha yighip ambar qildinglar;
Biraq mushularni Yaratquchigha héch qarimidinglar,
Burundin burun bularni Shekillendürüp Békitküchige héch ümid baghlimidinglar! «...sularni ikki sépil otturisigha yighip ambar qildinglar; biraq ... burundin burun bularni Shekillendürüp Békitküchige héch ümid baghlimidinglar» — 8-12-ayetlerge qarighanda, Yérusalémdikiler düshmen qoshunining muhasirisige taqabil turush tedbirliri (mesilen, sawutlarni, qalqanlarni teyyarlash, sépilni mustehkemlesh, yéngi su ambirini qurush qatarliqlar)ni qollan’ghanliqini tebrikleshmekte idi, belkim buning üchün mexsus bir künni ayrighan bolushi mumkin (12-ayetni körüng — «shu küni...»). Yeshaya peyghember ularni «tedbirler»ge tayanmay, «mushularni Yaratquchi» Xudaghila tayinish kérek dep dewet qilsimu, ular qet’iy anglimaydu.
12 Shu küni samawi qoshunlarning Serdari bolghan Reb Perwerdigar silerni yighlap matem tutushqa,
Chachni chüshürüp paynekbash bolushqa,
Böz kiyim kiyishke murajiet qildi. «yighlap matem tutush..., chachni chüshürüp paynekbash bolush..., böz kiyim kiyish...» — bularning hemmisi towa qilishning ipadiliri idi.
13 Biraq bularning ornida, mana xushalliq we shadliq,
Kalilarni soyush, qoylarni boghuzlash,
Göshlerni yéyish, sharablarni ichish,
«yeyli, icheyli, chünki ete dunyadin kétimiz» — déyishler boldi! Yesh. 56:12; 1Kor. 15:32
14 Samawi qoshunlarning Serdari bolghan Reb Perwerdigar teripidin quliqimgha ayan qilindiki,
«Berheq, mushu gunah siler ölmigüche kechürülmeydu» — deydu samawi qoshunlarning Serdari bolghan Reb Perwerdigar. «mushu gunah siler ölmigüche kechürülmeydu» — ibraniy tilida «siler ölmigüche mushu gunah üchün kafaret qilinmaydu».
 
Ordidiki ghojidar Shebnagha bergen agahlandurush
15 Samawi qoshunlarning Serdari bolghan Reb Perwerdigar mana shundaq deydu: —
«Barghin, mushu ghojidar,
Ordini bashquridighan mushu Shebnaning yénigha kirgin, uninggha: — «... mushu ghojidar, ordini bashquridighan mushu Shebnaning yénigha kirgin...» — mushu ayettiki «ghojidar» (yaki «xezinichi») «ayalche rod» bilen kelgen bolup, belkim Shebnaning xéli bir xushametchi, kötürmichi ikenlikini körsitishi mumkin.
16 Sanga mushu yerde néme bar?
Yaki mushu yerde kiming bar?
Birsi égizlikke özi üchün bir gör qazghandek,
Özi qoram tashtin bir qonalghuni yonughandek,
Özüng üchün bir gör kolidingmu?
17 Mana hey palwan, Perwerdigar séni öz changgiligha élip, ching siqimdap,
18 Andin pomdaqtek séni bipayan, yiraq bir zémin’gha tashliwétidu.
Sen ashu yerde ölisen,
Hem ashu yerde heywetlik jeng harwiliringmu qalidu,
I ghojangning jemetige shermendilik keltürgüchi! «ghojang» — Israil padishahi Hezekiyani körsitidu. «2Pad.» 18-babni körüng.
19 Men séni mensipingdin éliwétimen,
Shuning bilen séni ornungdin chüshüriwétimen.
 
Bésharetning dawami — Éliakim, ishenchlik adem
20 Shu künimu shundaq boliduki,
Men Hilqiyaning oghli Öz qulum bolghan Éliakimni chaqirimen; 2Pad. 18:18,26,37
21 Séning tonungni kiydürimen,
Séning potang bilen uning bélini ching qilimen;
Hökümranliqingni uning qoligha tapshurimen;
Shuning bilen u Yérusalémdikilerge we Yehuda jemetige ata bolidu.
22 Dawut jemetining achquchini men uning müriside qoyimen;
U achsa, héchkim ételmeydu,
Etse, héchkim achalmaydu. Weh. 3:7
23 Men uni muqim bir jaygha qozuq qilip békitimen;
U bolsa atisining jemeti üchün shereplik hoquq-text bolidu;
24 Xelq uning üstige atisining jemetining barliq shöhretlirini yükleydu;
Yeni barliq uruq-nesillirini,
Barliq kichik qacha-quchilarni,
Piyale-jamlardin tartip barliq küp-idishlarghiche asidu.
25 Shu künide — deydu samawi qoshunlarning Serdari bolghan Perwerdigar: — muqim jaygha békitilgen qozuq bolsa, égilip kétidu we késip tashlinidu;
Uning üstige ésilghan yükler üzüp tashlinidu»,
— Chünki Perwerdigar shundaq dégenidi. «Muqim jaygha békitilgen qozuq bolsa,...» — bezi sherhchiler mushu sözler Éliakimni körsitidu, dep qaraydu — démek, «u ishenchlik adem bolghini bilen, beribir yiqilip kétidu; peqet Xudaghila tayan’ghili bolidu».
Biraq mushu ish oxshashla «shu künide» bolidu, déyilidu. Pikrimizche Yeshaya yene Shebnanimu körsitidu; u eslide «muqim jaygha békitilgen» bir qozuq, yeni ordidiki ishlarni bashqurghuchi idi. U bir kün ichide hoquqidin qaldurulup, Éliakim, yeni Xuda éytqan «Méning qulum», uning ornini basidu.
 
 

22:1 «Alamet körünüsh bérilgen jilgha» — intayin sirliq bir ibare. Shübhisizki, u Yérusalémgha qaritilidu (10-ayetni we töwendikilernimu körüng). Yérusalém Zion téghining üstide bolsimu, taghlar bilen oralghan bolup, jilghigha jaylashqan dep hésablighili bolidu. Biraq bu ibare némini bildüridu? Yeshaya we bashqa peyghemberler elwette Yérusalémda nurghun «ghayibane alametler» yaki «alamet körünüshler»ni körgen. Shunga mezkur ibare nurghun «ghayibane alametler» we bésharetlerning témisi bolghan, Xuda söygen Yérusalém»ni körsitidu; yene kélip, «jilgha» töwen bolup, «xar bolush» yaki «kichik péillik»ni bildüridu; Xuda bésharetler wehiy qilsa, ularni peqet kichik péillarghila yetküzidu. Biraq -2-14-ayetler boyiche, Yérusalémdikiler Xudaning agahlirigha kichik péil bolmay, eksiche éren qilmay tekebburliship ketken.

22:4 «Xelqimning bulinip...» — ibraniy tilida «xelqimning qizining bulinip...». «Xelqimning bulinip kétishi toghruluq manga teselli bérishke aldirap özünglarni upratmanglar» — bu sözler belkim peyghemberning öziningkidur; biraq, shübhisizki, Xuda ular arqiliq Özining könglini bildürüwatidu.

22:4 Yer. 8:23

22:6 «Élam» — Babilning qoshnisi, bésharettiki waqitlarda ular bilen ittipaqdash bolghan («Kir»ning nede ikenlikini bilmeymiz). Bu bésharet belkim Yeshayagha kelgüside Babil ittipaqdashliri bilen Yérusalémgha qattiq hujum qilidighanliqini uqturidu.

22:8 «Orman sarayi» — «Orman sarayi»ni Sulayman padishah qurghan, shu yerde köp sawut-qorallar saqlan’ghanidi («1Pad.» 7-babni we 10:14-17-ayetni körüng).

22:11 «...sularni ikki sépil otturisigha yighip ambar qildinglar; biraq ... burundin burun bularni Shekillendürüp Békitküchige héch ümid baghlimidinglar» — 8-12-ayetlerge qarighanda, Yérusalémdikiler düshmen qoshunining muhasirisige taqabil turush tedbirliri (mesilen, sawutlarni, qalqanlarni teyyarlash, sépilni mustehkemlesh, yéngi su ambirini qurush qatarliqlar)ni qollan’ghanliqini tebrikleshmekte idi, belkim buning üchün mexsus bir künni ayrighan bolushi mumkin (12-ayetni körüng — «shu küni...»). Yeshaya peyghember ularni «tedbirler»ge tayanmay, «mushularni Yaratquchi» Xudaghila tayinish kérek dep dewet qilsimu, ular qet’iy anglimaydu.

22:12 «yighlap matem tutush..., chachni chüshürüp paynekbash bolush..., böz kiyim kiyish...» — bularning hemmisi towa qilishning ipadiliri idi.

22:13 Yesh. 56:12; 1Kor. 15:32

22:14 «mushu gunah siler ölmigüche kechürülmeydu» — ibraniy tilida «siler ölmigüche mushu gunah üchün kafaret qilinmaydu».

22:15 «... mushu ghojidar, ordini bashquridighan mushu Shebnaning yénigha kirgin...» — mushu ayettiki «ghojidar» (yaki «xezinichi») «ayalche rod» bilen kelgen bolup, belkim Shebnaning xéli bir xushametchi, kötürmichi ikenlikini körsitishi mumkin.

22:18 «ghojang» — Israil padishahi Hezekiyani körsitidu. «2Pad.» 18-babni körüng.

22:20 2Pad. 18:18,26,37

22:22 Weh. 3:7

22:25 «Muqim jaygha békitilgen qozuq bolsa,...» — bezi sherhchiler mushu sözler Éliakimni körsitidu, dep qaraydu — démek, «u ishenchlik adem bolghini bilen, beribir yiqilip kétidu; peqet Xudaghila tayan’ghili bolidu». Biraq mushu ish oxshashla «shu künide» bolidu, déyilidu. Pikrimizche Yeshaya yene Shebnanimu körsitidu; u eslide «muqim jaygha békitilgen» bir qozuq, yeni ordidiki ishlarni bashqurghuchi idi. U bir kün ichide hoquqidin qaldurulup, Éliakim, yeni Xuda éytqan «Méning qulum», uning ornini basidu.