7
Butperes el-milletlerni zémindin yoqitish
Perwerdigar Xudaying séni hazir igileshke kétiwatqan zémin’gha bashlap kirgüzgendin kéyin, aldingdin köp yat el-milletlerni, yeni Hittiylar, Girgashiylar, Amoriylar, Qanaaniylar, Perizziylar, Hiwiylar, Yebusiylarni — sendin küchlük el-milletlerni heydiwétidu. Qan. 31:3 Emdi Perwerdigar Xudaying aldingda ularni qolunggha tapshurushi bilen sen ulargha hujum qilghiningda, sen ularni teltöküs yoqitishing kérek; ular bilen héch ehde tüzishingge we ulargha héch rehim qilishinggha bolmaydu. «...ulargha héch rehim qilishinggha bolmaydu» — bu emr (we uninggha oxshap kétidighan bashqa barliq emrler) toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.   Mis. 23:32; 34:15; Chöl. 33:52; Ye. 11:11 Séning ular bilen nikahlishishinggha bolmaydu; sen qizingni ularning oghullirigha bérishinggimu we ularning qizini oghlunggha élip bérishinggimu bolmaydu; Mis. 34:16; 1Pad. 11:2 chünki ular oghlungni Manga egishishtin éziqturidu we shuning bilen oghulliring bashqa ilahlargha choqunidu; u chaghda Perwerdigarning ghezipi silerge qozghilip, silerni tézla yoqitidu.
Sen ulargha shundaq muamile qilghinki, ularning qurban’gahlirini buzuwétinglar, but tüwrüklirini chéqiwétinglar, asherah butlirini késiwétinglar we oyma butlirini ot bilen köydürüwétinglar; «asherah» — «ayal butlar», belkim butpereslikke béghishlan’ghan derexliklerdur. Derexler belkim but sheklide oyulghan yaki neqishlen’gen bolushi mumkin.   Mis. 23:24; 34:13; Qan. 12:2, 3 chünki siler Perwerdigar Xudayinglargha pak-muqeddes bir xelqtursiler; Perwerdigar Xudayinglar silerni yer yüzidiki barliq bashqa xelqlerdin üstün qilip, Özige xas bir xelq bolushqa talliwalghan. Mis. 19:5; Qan. 4:20; 14:21; 26:18; 28:9; 1Pét. 2:9 Perwerdigarning silerge méhir chüshüp silerni talliwalghini silerning bashqa xelqlerdin köp bolghanliqinglar üchün emes, emeliyette siler barliq xelqler arisida eng az idinglar, Perwerdigarning silerni söygini sewebidin we ata-bowiliringlar aldida bergen qesimige sadiq bolghanliqi üchün Perwerdigar silerni küchlük qol bilen qutquzup, hörlük bedili tölep «qulluq makani»din, yeni Misir padishahi Pirewnning qolidin chiqarghan. «hörlük bedili tölep ...chiqarghan» — mushu sirliq sözler toghruluq «qoshumche söz»imizde azraq toxtilimiz.   Qan. 10:15 Shunga siler Perwerdigar Xudayinglarning berheq Xuda, wediside turghuchi Tengri ikenlikini bilishinglar kérek; U Özini söyüp, emrlirini tutqanlargha ming dewrgiche özgermes méhir körsitip ehdiside turghuchidur; Mis. 20:5; Qan. 5:9 10 lékin Özige öchmenlerning ishlirini öz béshigha ochuq-ashkare chüshürüp, ularni yoqitidu; Özige öchmenlerning herbirige özi qilghan ishlirini ularning béshigha ochuq-ashkare qayturushqa hayal qilmaydu. Nah. 1:2 11 Siler Men bügün silerge tapilighan emr, belgilimiler hem hökümlerge emel qilish üchün ularni ching tutunglar.
 
Ehdini tutushning bext-beriketliri
12 Choqum shundaq boliduki, bu belgilimilerge qulaq sélip, köngül qoyup emel qilisanglar, Perwerdigar Xudayinglar ata-bowiliringlargha qesem bilen wede qilghan ehde we méhirni silerge körsitip turidu; Law. 26:3; Qan. 28:1 13 Séni söyüp beriketlep, ata-bowiliringgha qesem bilen sanga bérishke wede qilghan zéminda turghuzup köpeytidu; shu yerde perzentliringni, yer-tupriqingdiki mehsulatlarni, bughdiyingni, yéngi sharabingni, zeytun méyingni, kaliliringning neslini we qoyliringning qozilirini beriketlep köpeytidu. «perzentliring» — mushu yerde ibraniy tilida «baliyatquning méwisi» bilen ipadilinidu. 14 Sen barliq ellerdin ziyade bext-beriket körisen; arangda, er-ayal yaki mal-charwang arisida héch tughmasliq bolmaydu; «sen barliq ellerdin ziyade bext-beriket körisen...» — mushu yerde «sen» dégen söz Xuda pütkül Israilni bir ademdek körüp, ulargha bir gewde süpitide sözleydu. «arangda, er-ayal yaki mal-charwang arisida...» — ibraniy tilida «arangda, meyli erkekler meyli ayallarda yaki mal-charwang arisida....».   Mis. 23:26 15 Perwerdigar sendin barliq késellerni néri qilidu we sen özüng körgen Misirdiki dehshetlik wabalardin héchqaysisini üstüngge salmaydu, belki sanga öch bolghanlargha salidu.
 
Aranglardiki barliq butpereslik iz-qalduqlirini yoqitish kérek
16 Sen Perwerdigar sanga tapshurghan barliq xelqlerni yoqitishing kérek; sen ularni körgende, ulargha héch rehim qilmasliqing kérek, sen ularning ilahlirining qulluqigha kirmesliking kérek; eger shundaq qilsang, bu ish sanga qiltaq bolidu. «...ularni körgende, kulargha héch rehim qilmasliqing kérek...» — ibraniy tilida «séning közüng ularni héch ayimisun...». 17 Eger sen könglüngde: «Bu eller mendin küchlük; men qandaq qilip ularni zéminidin qoghliwételeymen?» — déseng, 18 ulardin qorqma; Perwerdigar Xudayingning Pirewn hem barliq Misirliqlarni qandaq qilghanliqini esligin, 19 — yeni Perwerdigar Xudaying séni shu yerdin chiqirish üchün wasite qilghan, öz közüng bilen körgen dehshetlik höküm-sinaqlar, möjizilik alametler we karametler, küchlük qol we sozulghan bilekni mehkem ésingde tut; Perwerdigar sen qorquwatqan barliq xelqnimu shundaq qilidu. Qan. 4:34; 29:3 20 Uning üstige Perwerdigar Xudaying taki ularning sendin yoshurun’ghan qalduqliri yoqitilghuche ularning arisigha sériq herilerni ewetidu; «sériq here» — adettiki heridin téximu chong we chaqqaq birxil herini körsitishi mumkin.   Mis. 23:28; Ye. 24:12 21 Sen ulardin qorqmasliqing kérek; chünki Perwerdigar Xudaying arangdidur; U ulugh we dehshetlik bir Ilahdur. 22 Perwerdigar Xudaying shu ellerni aldingdin peydinpey heydeydu; sen ularni biraqla yoqitiwételmeysen; biraqla yoqitiwetken teqdirdimu, daladiki haywanlar köpiyip, üstüngge basturup kélishi mumkin.
23 Lékin aldinggha ilgirilep mangghiningda Perwerdigar Xudaying ularni qolunggha tapshuridu we ularni parakende qilip, yoqitilghuche dekke-dükkige salidu. 24 U ularning padishahlirini qolunggha tapshuridu, sen ularning namlirinimu asman astidin yoq qilisen; ularni yoqatquche héchbir adem aldingda turalmaydu. 25 Siler ularning oyma butini ot bilen köydürüwétinglar; köz qiringlarni shularning üstidiki altun-kümüshke salmanglar, ularni almanglar; bolmisa u silerge qiltaq bolidu; chünki u Perwerdigar Xudaying aldida yirginchlik bir nersidur. 26 Sen héchqandaq yirginchlik nersini öyüngge élip kelme; bolmisa sen uninggha oxshash lenetlik nerse bolup qalisen; sen uningdin qattiq yirgen, uninggha mutleq nepretlen; chünki u lenetlik bir nersidur.
 
 

7:1 Qan. 31:3

7:2 «...ulargha héch rehim qilishinggha bolmaydu» — bu emr (we uninggha oxshap kétidighan bashqa barliq emrler) toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.

7:2 Mis. 23:32; 34:15; Chöl. 33:52; Ye. 11:11

7:3 Mis. 34:16; 1Pad. 11:2

7:5 «asherah» — «ayal butlar», belkim butpereslikke béghishlan’ghan derexliklerdur. Derexler belkim but sheklide oyulghan yaki neqishlen’gen bolushi mumkin.

7:5 Mis. 23:24; 34:13; Qan. 12:2, 3

7:6 Mis. 19:5; Qan. 4:20; 14:21; 26:18; 28:9; 1Pét. 2:9

7:8 «hörlük bedili tölep ...chiqarghan» — mushu sirliq sözler toghruluq «qoshumche söz»imizde azraq toxtilimiz.

7:8 Qan. 10:15

7:9 Mis. 20:5; Qan. 5:9

7:10 Nah. 1:2

7:12 Law. 26:3; Qan. 28:1

7:13 «perzentliring» — mushu yerde ibraniy tilida «baliyatquning méwisi» bilen ipadilinidu.

7:14 «sen barliq ellerdin ziyade bext-beriket körisen...» — mushu yerde «sen» dégen söz Xuda pütkül Israilni bir ademdek körüp, ulargha bir gewde süpitide sözleydu. «arangda, er-ayal yaki mal-charwang arisida...» — ibraniy tilida «arangda, meyli erkekler meyli ayallarda yaki mal-charwang arisida....».

7:14 Mis. 23:26

7:16 «...ularni körgende, kulargha héch rehim qilmasliqing kérek...» — ibraniy tilida «séning közüng ularni héch ayimisun...».

7:19 Qan. 4:34; 29:3

7:20 «sériq here» — adettiki heridin téximu chong we chaqqaq birxil herini körsitishi mumkin.

7:20 Mis. 23:28; Ye. 24:12