Muⱪeddes Kalam (yǝngi yeziⱪ) Yǝxaya 52

1 — Oyƣan, oyƣan, i Zion, küqüngni kiyiwal,

I Yerusalem, muⱪǝddǝs xǝⱨǝr, güzǝl kiyim-keqǝkliringni kiyiwal;

Qünki bundin baxlap sünnǝt ⱪilinmiƣanlar yaki napaklar iqinggǝ ikkinqi kirmǝydu.□

2 Topa-qangdin qiⱪip ɵzüngni silkiwǝt;

Ornungdin tur, olturuwal, i Yerusalem;

Ɵzüngni boynungdiki zǝnjirlǝrdin boxitiwǝtkin, i tutⱪun bolƣan Zion ⱪizi!□

3 Qünki Pǝrwǝrdigar mundaⱪ dǝydu: —

«Silǝr ɵzünglarni pulsiz setiwǝtkǝnsilǝr;

Pulsiz ⱪayturup setiwelinisilǝr».□

4 Qünki mundaⱪ dǝydu Rǝb Pǝrwǝrdigar: —

Hǝlⱪim dǝslǝptǝ Misirƣa musapir süpitidǝ qüxkǝnikǝn,

Xundaⱪla yeⱪinda Asuriyǝ ularni ǝzgǝn yǝrdǝ,□ ■

5 (Əmdi ⱨazir hǝlⱪim pulsiz elip kelinginidǝ, — dǝydu Pǝrwǝrdigar)

Mening karim bolmamdikǝn?

Ular üstidin ⱨɵkümranliⱪ ⱪilƣuqilar ularni zar ⱪaⱪxatⱪan, — dǝydu Pǝrwǝrdigar, —

Xundaⱪla namim bolsa kün boyi tohtawsiz ⱨaⱪarǝtlǝngǝn tursa,

Mening karim bolmamdikǝn?!»□ ■

6 Xunga Ɵz hǝlⱪim Mening namimni bilidu;

Xunga xu küni ular Mening «U» ikǝnlikimni, xundaⱪla ularƣa: «Kɵr, Meni!» dǝydiƣanliⱪimni bilidu.

Pǝrwǝrdigar Zionƣa kelidu!

7 Taƣlar üstidǝ hux hǝwǝr elip kǝlgüqining ayaƣliri nemidegǝn güzǝl-ⱨǝ!

U aram-hatirjǝmlikni jakarlaydu,

Bǝhtlik hux hǝwǝrni elip kelidu,

Nijat-ⱪutuluxni elan ⱪilidu,

U Zionƣa: «Hudaying ⱨǝmmigǝ ⱨɵküm süridu!»■

8 Kɵzǝtqiliringning awazini angla!

Ular awazini kɵtüridu,

Nahxilarni yangritip towlaydu;

Qünki Pǝrwǝrdigar Zionni elip ⱪaytⱪanda, ular ɵz kɵzi bilǝn kɵridu!□

9 I Yerusalemning harabiliri, nahxilarni yangritip tǝntǝnǝ ⱪilinglar!

Qünki Pǝrwǝrdigar Ɵz hǝlⱪigǝ tǝsǝlli bǝrgǝn,

U Yerusalemni ⱨǝmjǝmǝtlik ⱪilip ⱪutⱪuzƣan!

10 Pǝrwǝrdigar ǝllǝrning ⱨǝmmisining aldida Ɵz muⱪǝddǝs Bilikini eqip ayan ⱪilƣan;

Xuning bilǝn yǝr-zeminning barliⱪ qǝt-yaⱪiliri Hudayimizning nijat-ⱪutuluxini kɵridu.□ ■

11 Qiⱪip ketinglar, qiⱪip ketinglar;

Ⱨeq napak nǝrsigǝ tǝgmǝy xu yǝrdin qiⱪip ketinglar;

Uning otturisidin qiⱪip ketinglar;

Pǝrwǝrdigarning muⱪǝddǝs ⱪaqa-ⱪuqilirini kɵtürgüqilǝr, ɵzünglarni pak tutunglar;□ ■

12 Qünki silǝr aldiriƣan peti ǝmǝs,

Patiparaⱪ ⱪaqⱪan peti ǝmǝs qiⱪip ketisilǝr;

Qünki Pǝrwǝrdigar aldinglarda mangidu,

Israilning Hudasi arⱪa muⱨapizǝtqinglar bolidu.

Pǝrwǝrdigarning ⱪulining ⱪurbanliⱪi — ɵlümi, dǝpnǝ ⱪilinixi ⱨǝm tirildürülüxi

13 « — Kɵrünglarki, Mening ⱪulum danaliⱪ bilǝn ix kɵridu,

U alǝm aldida kɵtürülidu, yuⱪiri orunƣa qiⱪirilidu, naⱨayiti aliy orunƣa erixtürülidu.□ ■

14 Lekin nurƣun kixilǝr seni kɵrüp, intayin ⱨǝyran ⱪelixidu,

— Qünki uning qirayi baxⱪa ⱨǝrⱪandiⱪiningkidin kɵp zǝhimlǝngǝn,

Ⱪulning ⱪiyapiti xu dǝrijidǝ buzuwetilgǝnki, uningda ⱨǝtta adǝm siyaⱪimu ⱪalmiƣan!□ ■

15 U xu yol bilǝn nurƣun ǝllǝrning üstigǝ ⱪan qaqidu.

Ⱨǝtta xaⱨ-padixaⱨlarmu uning karamitidin aƣzini tutupla ⱪalidu;

Qünki ɵzlirigǝ ǝzǝldin eytilmiƣanni ular kɵrǝlǝydu,

Ular ǝzǝldin anglap baⱪmiƣanni qüxinǝlǝydu.□ ■

□52:1 «— Oyƣan, oyƣan, i Zion, küqüngni kiyiwal, i Yerusalem, muⱪǝddǝs xǝⱨǝr, güzǝl kiyim-keqǝkliringni kiyiwal» — bu ayǝtkǝ ⱪariƣanda Hudaning ƣǝzipi Ziondin ɵtti, meⱨir-xǝpⱪǝtlik küni kǝldi. Biraⱪ ⱪandaⱪ sǝwǝbtin mundaⱪ bolƣanliⱪini Huda pǝyƣǝmbǝrgǝ tehi ayan ⱪilmiƣan; tɵwǝndǝ, 52:13-53:12dǝ sǝwǝbi ayan ⱪilinidu. «güzǝl kiyim» — ibraniy tilida ibadǝthanida ixlǝydiƣan «ⱪurbanliⱪ ⱪilƣuqi» kaⱨinlarning mǝhsus kiyim-keqǝklirini kɵrsitidu. Demǝk, Ziondikilǝrning ⱨǝmmisi kaⱨinlar bolup, ularning Hudaƣa yeⱪinlixip, mǝhsus ibadǝt ⱪilix ⱨoⱪuⱪi bar bolidu.

□52:2 «Topa-qangdin qiⱪip ɵzüngni silkiwǝt; ornungdin tur, olturuwal, i Yerusalem» — muxu ayǝtni 47-bab, 1-ayǝt bilǝn selixtursaⱪ, Yerusalemning ǝⱨwali Babilningkining ǝksiqǝ bolidu. Xu yǝrdǝ «I Babilning pak ⱪizi, kelip topa-qangƣa oltur; i kaldiylǝrning ⱪizi, tǝhting yoⱪ yǝrgǝ oltur!» deyilidu. Xu ayǝtkǝ ⱪariƣanda Yerusalemning olturƣan orni bir tǝht bolidiƣanliⱪi eⱨtimalƣa yeⱪin.

□52:3 «pulsiz ⱪayturup setiwelinisilǝr» — «pulsiz» yaki «pul bilǝn ǝmǝs» — demǝk, muxu ⱨɵrlükning bir baⱨasi bar. Ⱪandaⱪ baⱨa tehi ayan ⱪilinmiƣan; 52:13-53:12-ayǝtlǝrgǝ kǝlgǝndila zor ⱪimmǝtlik baⱨa ayan ⱪilinidu.

□52:4 «Hǝlⱪim dǝslǝptǝ Misirƣa musapir süpitidǝ qüxkǝnikǝn, xundaⱪla yeⱪinda Asuriyǝ ularni ǝzgǝn yǝrdǝ,...» — mumkinqiliki barki, Misirdiki Israillarƣa zalim bolƣan Pirǝwn ǝslidǝ Asuriyǝlik idi (u «Ⱨiskos»lardin qiⱪⱪan). Əmma bizningqǝ «Asuriyǝlik» muxu yǝrdǝ Sǝnnaherib ⱪatarliⱪ Asuriyǝ padixaⱨlirini kɵrsitidu.

■52:4 Yar. 46:6

□52:5 «... (ǝmdi ⱨazir hǝlⱪim pulsiz elip kelinginidǝ, — dǝydu Pǝrwǝrdigar) Mening karim bolmamdikǝn? Ular üstidin ⱨɵkümranliⱪ ⱪilƣuqilar ularni zar ⱪaⱪxatⱪan, — dǝydu Pǝrwǝrdigar, — xundaⱪla namim bolsa kün boyi tohtawsiz ⱨaⱪarǝtlǝngǝn tursa, Mening karim bolmamdikǝn?!» — 4- wǝ 5-ayǝtning mǝnisini birlǝxtürüp oylax kerǝk. Yaⱪupning jǝmǝti Israil ǝslidǝ Misir padixaⱨining tǝklipi bilǝn xu yǝrgǝ barƣan; keyinki dǝwrdiki Pirǝwn Israilƣa asiyliⱪ ⱪilip ularni ezixkǝ baxliƣan. Huda ularni karamǝt mɵjizilǝr bilǝn ⱪutⱪuzƣan. «Yeⱪinda» (4-ayǝt) Asuriyǝ Israilƣa ⱨujum ⱪilƣan (bu ix Hudaning tǝrbiyǝ jazasini ⱪismǝn kɵrsitixi üqün bolƣan), biraⱪ Huda yǝnila ularni karamǝt yol bilǝn ⱪutⱪuzƣan. «Əmdi ⱨazir...» Israillar (Hudaning jazasi ularning üstidǝ ada ⱪilinƣandin keyin) intayin biadil muamiligǝ muptila bolsa, Huda qoⱪum tehimu karamǝt ixlarni kɵrsitip ularni ⱪutⱪuzidu, demǝkqi.

■52:5 Əz. 36:20,23; Rim. 2:24

■52:7 Naⱨ. 2:1; Rim. 10:15

□52:8 «... Pǝrwǝrdigar Zionni elip ⱪaytⱪanda...» — demǝk, Pǝrwǝrdigar Zionni (Ɵz hǝlⱪini) ǝslidiki jayiƣa ⱪayturidu. Baxⱪa ikki hil tǝrjimisi: «Pǝrwǝrdigar Zionni ǝsligǝ kǝltürginidǝ...», «Pǝrwǝrdigar Zionƣa ⱪaytⱪanda...». Əmǝliyǝttǝ bular bir gǝp — «Zǝk.» 1:16ni kɵrüng.

□52:10 «Pǝrwǝrdigar ǝllǝrning ⱨǝmmisining aldida Ɵz muⱪǝddǝs Bilikini eqip ayan ⱪilƣan» — demǝk, Huda karamǝt ix ⱪilixⱪa tǝyyar turux üqün «yǝngni türgǝn»! «Yǝr-zeminning barliⱪ qǝt-yaⱪiliri Hudayimizning nijat-ⱪutuluxini kɵridu» — muxu yǝrdǝ «kɵrüx» bǝlkim kɵzi bilǝn kɵrüxni ⱨǝm ɵz bexidin ɵtküzüxnimu bildüridu.

■52:10 Zǝb. 98:1-2; Luⱪa 3:6

□52:11 «muⱪǝddǝs ⱪaqa-ⱪuqilar» — Hudaning ibadǝthanisida ixlitilidu. Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ berilgǝn ⱪanunƣa asasǝn bu ⱪaqa-ⱪuqilarni pǝⱪǝt kaⱨinlar wǝ ularning ⱨǝmjǝmǝttikiliri (pak ⱨalǝttǝ bolsa) kɵtürsǝ bolidu; biraⱪ 1-ayǝtkǝ ⱪariƣanda, Hudaning barliⱪ hǝlⱪining muxu imtiyazi bar.

■52:11 2Kor. 6:17; Wǝⱨ. 18:4

□52:13 «— Kɵrünglarki, Mening ⱪulum danaliⱪ bilǝn ix kɵridu,..» — «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli» toƣruluⱪ «ⱪul küylǝngǝn nahxa» degǝn ataⱪliⱪ tɵt xeir bar. Bu «nahxilar» 42:1-9-ayǝt, 49:1-13-ayǝt, 50:4-11-ayǝt ⱨǝm 52:13-53:12-ayǝtkiqǝ dawam ⱪilidu. «Kɵrünglarki... Mening ⱪulum...» degǝn sɵzlǝr ǝng ahirⱪi «ⱪul küylǝngǝn nahxa»ning baxlinixidur. Muxu ǝng ahirⱪi «nahxa» ilgiriki nahxilarning sirlirini yexip beridu.

■52:13 Yǝx. 11:2, 3; Əf. 1:20, 21: Fil. 2:9-11

□52:14 «Lekin nurƣun kixilǝr seni kɵrüp, intayin ⱨǝyran ⱪelixidu» — «seni» xubⱨisizki «Pǝrwǝrdigarning ⱪuli»ni kɵrsitidu.

■52:14 Yǝx. 53:3

□52:15 «U xu yol bilǝn nurƣun ǝllǝrning üstigǝ ⱪan qaqidu» — Tǝwratta, Musa pǝyƣǝmbǝr arⱪiliⱪ qüxürülgǝn ⱪanun boyiqǝ, ⱪurbanliⱪ ⱪilinƣan ⱨaywanning ⱪeni arⱪiliⱪ, kixilǝrning gunaⱨliri «yepilatti» yaki «yuyilatti». Gaⱨida, buni ipadilǝx üqün, kaⱨinlar (ibadǝthanida ⱨaywanlarni ⱪurbanliⱪ ⱪilƣuqi mǝhsus hadimlar) ⱪurbanliⱪning ⱪenini kixilǝrning üstigǝ qaqatti wǝ bu arⱪiliⱪ kixilǝrning gunaⱨliri yuyilatti. Biz tǝrjimidǝ qüxinixlik bolsun üqün «ⱪan» degǝn sɵzni ⱪoxtuⱪ. Bular ibraniy tilida bir sɵz bilǝn, yǝni «qaqidu» bilǝn ipadilinidu. Əmdi muxu yǝrdǝ zadi ⱪandaⱪ ⱪurbanliⱪning ⱪenini «qaqidu»? Jawab keyinki ayǝtlǝrdǝ tepilidu.

■52:15 Mis. 24:6, 8; Rim. 15:21