15
Musaning Hudaƣa mǝdⱨiyǝ oⱪuxi
Xu qaƣda Musa bilǝn Israillar Pǝrwǝrdigarƣa mǝdⱨiyǝ oⱪup munu küyni eytti: —
«Mǝn Pǝrwǝrdigarni mǝdⱨiyilǝp küy eytay,
Qünki U karamǝt uluƣluⱪini kɵrsǝtti;
U at wǝ mingüqini dengizƣa taxliwǝtti. «U karamǝt uluƣluⱪini kɵrsǝtti» — yaki «U xanliⱪ ƣǝlibǝ ⱪuqti».   Zǝb. 106:12
Mening küqüm ⱨǝm mening küyüm Yaⱨ Ɵzidur;
U manga nijat boldi;
U mening Tǝngrimdur, mǝn Uni uluƣlaymǝn;
U mening atamning Hudasidur, mǝn Uni aliy dǝp mǝdⱨiyilǝymǝn. «Yaⱨ» —Muxu tǝrjimidǝ biz Hudaning «Yaⱨwǝⱨ» yaki «Yǝⱨowaⱨ» degǝn namini «Pǝrwǝrdigar» dǝp tǝrjimǝ ⱪilduⱪ. «Yaⱨ» bolsa «Yaⱨwǝⱨ» degǝn bu ismining ⱪisⱪartilƣan xǝklidur.   Zǝb. 18:2; Zǝb. 118:14; Yǝx. 12:2
Pǝrwǝrdigar jǝngqidur,
Yaⱨwǝⱨ Uning namidur. «Yaⱨwǝⱨ» —Muxu tǝrjimidǝ biz Hudaning «Yaⱨwǝⱨ» yaki «jǝⱨowaⱨ» degǝn namini adǝttǝ «Pǝrwǝrdigar» dǝp tǝrjimǝ ⱪilduⱪ. Mǝnisi «Əzǝldin Bolƣuqi». 3:13-14 wǝ izaⱨatni kɵrüng.
Pirǝwnning jǝng ⱨarwilirini ⱨǝm ⱪoxunlirini dengizƣa taxliwǝtti;
Uning aliy lǝxkǝr baxliⱪliri Ⱪizil Dengizda ƣǝrⱪ ⱪilindi.
Qongⱪur sular ularni kɵmüwǝtti,
Ular huddi taxtǝk dengiz tegigǝ qɵküp kǝtti. Nǝⱨ. 9:11
Sening ong ⱪolung, ǝy Pǝrwǝrdigar,
Ⱪudriti bilǝn xan-xǝrǝp tapti;
Sening ong ⱪolung, ǝy Pǝrwǝrdigar,
Düxmǝnni kukum-talⱪan ⱪiliwǝtti. Zǝb. 118:15,16
Ɵz uluƣluⱪungning ⱨǝywisi bilǝn ɵzünggǝ ⱪarxi qiⱪⱪanlarni nabut ⱪilding,
Sǝn otluⱪ ƣǝzipingni ǝwǝtting,
U samanni kɵydürgǝn ottǝk ularni yutuwǝtti.
Dimiƣingning nǝpisi bilǝn sular dɵng bolup ɵrlidi,
Juxⱪunliƣan dolⱪunlar dɵng kǝbi tik turdi,
Dengizning otturisidiki qongⱪur sular ⱪaturup ⱪoyuldi. «Dimiƣingning nǝpisi bilǝn» — yaki «ⱪǝⱨringning roⱨi bilǝn».   Yǝx. 63:12,13; Ⱨab. 3:10
Düxmǝn dedi: «Mǝn ularni ⱪoƣlaymǝn, yetiximǝn, olja elip ülǝxtürimǝn,
Ulardin dǝrdimni qiⱪirimǝn,
Ⱪiliqimni suƣurup, ɵz ⱪolum bilǝn ularni nabut ⱪilimǝn».
10 Lekin Sǝn nǝpising bilǝn püwliding,
Dengiz ularni kɵmüwǝtti;
Ular juxⱪunluⱪ sularda ⱪoƣuxundǝk qɵküp kǝtti. Zǝb. 74:13; 106:11
11 Ilaⱨlarning arisida, ǝy Pǝrwǝrdigar,
Kim Sening tǝngdixing bolsun?
Pak-muⱪǝddǝslik iqidǝ Ɵz ⱨǝywitingni kɵrsitidiƣan,
Ⱨǝmd-mǝdⱨiyilǝr arisida dǝⱨxǝtlik turidiƣan,
Mɵjizǝ-karamǝt yaritidiƣan,
Sǝndǝk kim bolsun?
12 Sǝn ong ⱪolungni uzitixing bilǝn,
Yǝr-zemin ularni yutuwǝtti.
13 Lekin Ɵzünggǝ ⱨǝmjǝmǝt ⱪilip ⱪutⱪuzƣan ⱪowmni rǝⱨimdilliⱪing bilǝn baxlap qiⱪting;
Sǝn ularni Ɵz muⱪǝddǝs makaningƣa ⱪudriting bilǝn ⱨidayǝt ⱪilip yetǝkliding. «ⱨǝmjǝmǝt ⱪilip ⱪutⱪuzƣan» — muxu ibarǝ ibraniy tilida «daal» degǝn bir peil bilǝnla ipadilinidu. Bu peil toƣruluⱪ «Tǝbirlǝr» wǝ «Ayup» 19:25 wǝ izaⱨatinimu kɵrüng. «Ɵz muⱪǝddǝs makaningƣa» — ibraniy tilida «Ɵz muⱪǝddǝslikingning makaniƣa».
14 Yat hǝlⱪlǝr buni anglap, titrixip kǝtti;
Filistiyǝdǝ turuwatⱪanlarni tolƣaⱪtǝk azab tutti.
15 Andin Edomning ǝmirliri dǝkkǝ-dükkigǝ qüxti;
Moabning palwanlirini bolsa, rasa titrǝk basti;
Ⱪanaan zeminidikilǝrning yüriki su bolup aⱪti; Ⱪan. 2:4
16 Ⱪorⱪunq wǝ dǝⱨxǝt ularni basti;
Bilikingning ⱨǝywiti bilǝn ular huddi taxtǝk midirliyalmay ⱪaldi;
Hǝlⱪing ɵtüp kǝtküqǝ, i Pǝrwǝrdigar,
Ɵzüng rǝnǝ tɵlǝp ⱨɵr ⱪilƣan hǝlⱪing ɵtüp bolƣuqǝ. «Ɵzüng rǝnǝ tɵlǝp ⱨɵr ⱪilƣan hǝlⱪing» — bu uⱪum yuⱪiriⱪi 13-ayǝttiki «Sǝn ⱨǝmjǝmǝt ⱪilip ⱪutⱪuzƣan... hǝlⱪing» degǝn uⱪumƣa yeⱪindur. «... Ɵzüng rǝnǝ tɵlǝp ⱨɵr ⱪilƣan hǝlⱪing ɵtüp bolƣuqǝ» — bu ayǝt bexarǝt bolup: (1) Ⱪanaandiki hǝlⱪ wǝ Moabtiki aⱨalilǝr Hudaning hǝlⱪining Misirdin qiⱪⱪinini anglap ulardin intayin ⱪorⱪidu («Yǝ.» 2:8-11ni kɵrüng); (2) keyinki künlǝrdǝ Israil Ⱪanaan zeminini igilǝxkǝ Iordan dǝryasidin «ɵtidu». Bu ix bolƣuqǝ ⱨeqⱪandaⱪ baxⱪa ǝl-millǝt ularning yolini tosuwalalmaydu (17-ayǝtni kɵrüng).   Ⱪan. 2:25; 11:25; Yǝ. 2:9
17 Ularni baxlap kirip,
Ɵz mirasing bolƣan taƣda kɵqǝttǝk tikisǝn,
Ɵz makaning ⱪilƣan jayƣa, i Pǝrwǝrdigar,
Ɵz ⱪolliring tǝyyarliƣan muⱪǝddǝs jayƣa, i Rǝb, ularni elip barisǝn.
18 Pǝrwǝrdigar ǝbǝdil’ǝbǝdgiqǝ padixaⱨ bolup ⱨɵküm süridu!
19 Qünki Pirǝwnning atliri,
Jǝng ⱨarwiliri atliⱪliri bilǝn billǝ dengizƣa kirip boldi;
Pǝrwǝrdigar dengizning sulirini ularning üstigǝ yandurdi,
Lekin Israillar bolsa dengizning otturisidin ⱪuruⱪ yǝrdin mengip ɵtüp kǝtti». «...ⱪuruⱪ yǝrdin mengip ɵtüp kǝtti» — bǝzi tǝrjimilǝrdǝ Musaning bu xeiri 18-ayǝt bilǝn tohtaydu.
20 Andin Ⱨarunning ⱨǝdisi pǝyƣǝmbǝr Mǝryǝm ⱪoliƣa dapni aldi, barliⱪ ⱪiz-ayallarmu ⱪoliƣa dap elip, ussul oynixip uningƣa ǝgǝxti. 1Sam. 18:6
21 Mǝryǝm ularƣa jawabǝn mundaⱪ küyni oⱪudi: —
«Pǝrwǝrdigarni mǝdⱨiyilǝp küy eytinglar,
Qünki U zor uluƣluⱪini kɵrsǝtti;
U at wǝ mingüqini dengizƣa taxliwǝtti!». «U zor uluƣluⱪini kɵrsǝtti» — yaki «U xanliⱪ ƣǝlibǝ ⱪuqti».
 
Huda hǝlⱪni sinaydu — Maraⱨtiki aqqiⱪ su
22 Andin Musa Israillarni Ⱪizil Dengizdin baxlap, Xur qɵligǝ elip bardi. Ular uda üq kün qɵldǝ yürüp, su tapalmidi. 23 Andin ular Maraⱨⱪa yetip kǝldi; lekin u yǝrning süyi aqqiⱪ bolup, süyini iqkili bolmaytti; xunga u jayning nami «Maraⱨ» dǝp ⱪoyulƣan. «Maraⱨ» — «aqqiⱪ» degǝn mǝnidǝ.   Qɵl. 33:8 24 U waⱪitta halayiⱪ: — Biz nemǝ iqimiz? — dǝp Musadin aƣrinip ƣotuldaxⱪili turdi.
25 U Pǝrwǝrdigarƣa pǝryad kɵtürdi; Pǝrwǝrdigar uningƣa bir dǝrǝhni kɵrsǝtti; u dǝrǝh yaƣiqini elip, suƣa taxliwidi, su tatliⱪ suƣa aylandi. U yǝrdǝ Pǝrwǝrdigar ularƣa ⱨɵküm-bǝlgilimǝ bekitip, ularni sinap, mundaⱪ dedi: — 26 «Əgǝr silǝr kɵngül ⱪoyup Hudayinglar Pǝrwǝrdigarning sɵzini anglap, Uning nǝziridǝ durus bolƣanni ⱪilip, ǝmrlirigǝ ⱪulaⱪ selip, barliⱪ ⱨɵkümlirini tutsanglar, undaⱪta, Mǝn misirliⱪlarning üstigǝ salƣan kesǝllǝrdin ⱨeqbirini üstünggǝ salmaymǝn; qünki Mǝnki silǝrgǝ xipaliⱪ bǝrgüqi Pǝrwǝrdigardurmǝn». «Pǝrwǝrdigarning sɵzini» — ibraniy tilida «Pǝrwǝrdigarning awazini».
27 Andin ular Elimƣa yetip kǝldi. Xu yǝrdǝ on ikki bulaⱪ bilǝn yǝtmix horma dǝrihi bar idi; ular xu yǝrdǝ sularning boyida qedir tikti.


«Misirdin qiⱪix»tiki sǝpǝr
 
 

15:1 «U karamǝt uluƣluⱪini kɵrsǝtti» — yaki «U xanliⱪ ƣǝlibǝ ⱪuqti».

15:1 Zǝb. 106:12

15:2 «Yaⱨ» —Muxu tǝrjimidǝ biz Hudaning «Yaⱨwǝⱨ» yaki «Yǝⱨowaⱨ» degǝn namini «Pǝrwǝrdigar» dǝp tǝrjimǝ ⱪilduⱪ. «Yaⱨ» bolsa «Yaⱨwǝⱨ» degǝn bu ismining ⱪisⱪartilƣan xǝklidur.

15:2 Zǝb. 18:2; Zǝb. 118:14; Yǝx. 12:2

15:3 «Yaⱨwǝⱨ» —Muxu tǝrjimidǝ biz Hudaning «Yaⱨwǝⱨ» yaki «jǝⱨowaⱨ» degǝn namini adǝttǝ «Pǝrwǝrdigar» dǝp tǝrjimǝ ⱪilduⱪ. Mǝnisi «Əzǝldin Bolƣuqi». 3:13-14 wǝ izaⱨatni kɵrüng.

15:5 Nǝⱨ. 9:11

15:6 Zǝb. 118:15,16

15:8 «Dimiƣingning nǝpisi bilǝn» — yaki «ⱪǝⱨringning roⱨi bilǝn».

15:8 Yǝx. 63:12,13; Ⱨab. 3:10

15:10 Zǝb. 74:13; 106:11

15:13 «ⱨǝmjǝmǝt ⱪilip ⱪutⱪuzƣan» — muxu ibarǝ ibraniy tilida «daal» degǝn bir peil bilǝnla ipadilinidu. Bu peil toƣruluⱪ «Tǝbirlǝr» wǝ «Ayup» 19:25 wǝ izaⱨatinimu kɵrüng. «Ɵz muⱪǝddǝs makaningƣa» — ibraniy tilida «Ɵz muⱪǝddǝslikingning makaniƣa».

15:15 Ⱪan. 2:4

15:16 «Ɵzüng rǝnǝ tɵlǝp ⱨɵr ⱪilƣan hǝlⱪing» — bu uⱪum yuⱪiriⱪi 13-ayǝttiki «Sǝn ⱨǝmjǝmǝt ⱪilip ⱪutⱪuzƣan... hǝlⱪing» degǝn uⱪumƣa yeⱪindur. «... Ɵzüng rǝnǝ tɵlǝp ⱨɵr ⱪilƣan hǝlⱪing ɵtüp bolƣuqǝ» — bu ayǝt bexarǝt bolup: (1) Ⱪanaandiki hǝlⱪ wǝ Moabtiki aⱨalilǝr Hudaning hǝlⱪining Misirdin qiⱪⱪinini anglap ulardin intayin ⱪorⱪidu («Yǝ.» 2:8-11ni kɵrüng); (2) keyinki künlǝrdǝ Israil Ⱪanaan zeminini igilǝxkǝ Iordan dǝryasidin «ɵtidu». Bu ix bolƣuqǝ ⱨeqⱪandaⱪ baxⱪa ǝl-millǝt ularning yolini tosuwalalmaydu (17-ayǝtni kɵrüng).

15:16 Ⱪan. 2:25; 11:25; Yǝ. 2:9

15:19 «...ⱪuruⱪ yǝrdin mengip ɵtüp kǝtti» — bǝzi tǝrjimilǝrdǝ Musaning bu xeiri 18-ayǝt bilǝn tohtaydu.

15:20 1Sam. 18:6

15:21 «U zor uluƣluⱪini kɵrsǝtti» — yaki «U xanliⱪ ƣǝlibǝ ⱪuqti».

15:23 «Maraⱨ» — «aqqiⱪ» degǝn mǝnidǝ.

15:23 Qɵl. 33:8

15:26 «Pǝrwǝrdigarning sɵzini» — ibraniy tilida «Pǝrwǝrdigarning awazini».