1 Tɨmbi Yesulɨ Galili kwelan undanem bɨ pakap, nain nola kɨkeñ tɨkembi, Galili tuk guañ, wolok koi no Taibelias, wɨn dɨkñembi, tombon kandañ gwañgwañii gɨta wandɨñ ñañguk. 2 Tɨmbi amatam kɨmɨn wopumdɨ Yesulɨ jimba kundit ama jɨmbatsɨatta tɨ-semlɨñguk wɨn pa kayañgɨlɨñda tɨmbi, en kle-gɨmgɨm embi ñañgɨlɨñ. 3 Tɨmbi Yesulɨ tambon kandañ ña tombi, kwet jañgɨn nolok lombi, gwañgwañii gɨta pip pakuk. 4 (Nain wolonda Juda amatamdok gwɨlat wopum no, koi Kamaikamai gwɨlat, walɨ dumalañguk.)

5 Tɨmbi Yesulɨ deium ñaumbi, amatam kɨmɨn wopum endoñ bɨumbi yambɨmbi, Filipta nɨ-nandɨmbi eñguk, “Nɨndɨ nanañ denanin tuambi, amatam ñandin sɨnɨk ep towineñ?” 6 (Endɨ amatam ep towiuktok nandɨ-sambat ikan tɨñguk, gan Filiptok nanandɨ-kɨlɨktɨn ka-nanduktok wɨndɨñ eñguk.) 7 Tɨmbi Filiptɨ tambane nɨñguk, “Tɨkap nɨndɨ kena tɨmbi, sandap 200 wolok tuan pat-nɨmumda, mɨnem walɨ plaua nanañ tuanambi, amatam noñgan noñganlɨ lakatgot nanelɨñda, walɨ gama tuop nɨm tɨ-semek.” 8 Tɨmbi Yesulok gwañgwa no koi Andlu, Simon Petlolok kwayañ, endɨ Yesu ñɨndɨñ nɨñguk, 9 “Gwañgwa no ñɨn patak, endok plaua nanañ wɨn bali kwɨlanlɨ tɨndɨn kɨt tambongot gɨt mɨkbalak sinjin tɨpet palmɨlak. Gan plaua gɨt mɨkbalak wandin walɨ amatam asupgan pakañ nɨtek tuop tɨ-semek?”

10 Tɨmbi Yesulɨ gwañgwañii enbɨmbi, endɨ amatamdɨ pip patnelɨñdok enbɨmbi pipakɨlɨñ. (Kwet wolok kli asup pakuk.) Tɨmbi ama endok kwɨnakwɨnatsɨ wɨn 5,000 ba nɨtepek. 11 Tɨmbi Yesulɨ plaua nanañ wɨn epbi, Kunum Yambat weñmɨmbi, amatam wolok pipakɨlɨñ enda danɨ-semnelɨñdok gwañgwañiila emguk. Emu taleumbi, mɨkbalak tɨpetta wɨndɨñgangot tɨñguk. Tɨmbi amatamdɨ nandɨ-galksɨlok tuop epbi nañgɨlɨñ. 12 Na tokñeumbi, Yesulɨ gwañgwañiila enguk, “Nanañ nambɨmbi, dɨp pat-ta-ñalak wɨn kiulɨt! Nɨm kañbi, binam pap kolauk.” 13 Wɨndɨñda endɨ amatamdɨ nanañ na-tɨlap biñgɨlɨñ wɨn kiukɨlɨñ, wɨn plaua nanañ kɨt tambongot wolok dɨpdɨplɨ sandɨñ lɨk 12 tokñeñgɨlɨñ.

14 Amatamdɨ Yesulɨ jimba kundit wɨn tɨmbɨm kañgɨlɨñda tɨmbi manda ñɨndɨñ eu satañguk, “Biañgan sɨnɨk, Kunum Yambattɨ plofet nɨ-mulɨm kwelan indauktok een ✡ Lo 18:15,18 wɨn ama ip ñakan sɨnɨk!” 15 Endɨ wɨndɨñ eumbi, Yesulɨ yambɨ-nandɨñguk, wɨn amatamdɨ en kaikgan tɨkembi, ama wapmañjɨ wɨndɨñ mambɨ ilektok nandɨ-sambat tɨñgɨlɨñ, wala tɨmbi endɨ yambɨk bimbi, bɨndambo engan kwet jañgɨnnan loñguk.

16 Timlala tɨmbɨmbi, Yesulok gwañgwañiilɨ kwet jañgɨnnan nanin tuk guañnan pɨmbi pakɨlɨñ. 17 Pakap, kwet kɨlɨm eumbi, Yesulɨ endoñ gama nɨm bɨñgukta tɨmbi endɨ kɨkeñ plon lombi, tuk guañ dɨkñembi, ña Kapaneam kandañ ñanepi ñañgɨlɨñ. 18 Ñañɨlɨmbi, sasale wopum bɨmbi, tuk pendɨlɨmbi, tuktok gembɨndɨ wopumgan mɨlakuk. 19 Endɨ 5 ba 6 kilomita wolok tuop kɨndit ñambi kañgɨlɨñ, wɨn Yesu kesɨktɨ tuk plon yaliyali bɨmbi, kɨkeñ tɨmbɨ dumalaum kañbi mɨsɨñgɨlɨñ. 20 Gan Yesulɨ enguk, “Ñɨn natna sɨnɨk, nɨm mɨsɨnelɨñ.” Wɨndɨñ eumbi, 21 gwañgwañiilɨ kɨkeñ gɨnañ nañgɨp lonelɨñdok nandɨ-koñgom tɨñgɨlɨñ, tɨmbi wolongan kɨkeñdɨ kwet ñanepi ñañgɨlɨñ wandɨñ ña suañguk.

22 Kwet salaumbi, amatam tuk guañ tambon kandañ gamañgot pakɨlɨñ endɨ ka-nandɨ-tomgɨlɨñ, wɨn “Desa kɨkeñ noñganlɨñgot ñolok pakuk, gan Yesulɨ wolok plon nɨm loñguk. Wɨn gwañgwañii nɨsɨñgot wolok plon lombi ña-taleñgɨlɨñ.” 23 Tɨmbi kɨkeñ dɨwɨndɨ Taibelias it kwelan nanin bɨmbi, Yesulɨ Kunum Yambat weñmɨmbi, amatam nanañ ep towiñguk kwet wolok ñasɨñgan bɨ tomgɨlɨñ.

24 Tɨmbi amatamdɨ ka-nandɨ-tomgɨlɨñ, wɨn Yesu gɨt gwañgwañiilɨ kwet wolok nombo nɨm pakɨlɨñ, wala tɨmbi endɨ kɨkeñ wandɨñ bɨ tomgɨlɨñ wolok plon lombi, Yesu lonjɨnepi Kapaneam it kwelan ñañgɨlɨñ. 25 Ñambi, Yesu en tuk guañ tambon kandañ tɨmbɨ indaumbi, nɨ-nandɨmbi eñgɨlɨñ, “Endaut, dɨk dawanda ñandɨñ bɨñ?” 26 Tɨmbi Yesulɨ e-nandɨnjɨ wɨn nandɨ-kɨmnembi, ñɨndɨñ tambane enguk, “Ba sɨndɨ nak jimba kundit asup tɨmbam kañbi, kusatna nandɨ-dakleñgɨlɨñda tɨmbi nep lonjañ ba? Wɨn biañgan nɨm! Nak sanlet, wɨn sɨndɨ nandɨ-galksɨlok tuop nanañ na tokñeñgɨlɨñ, walañgot tɨmbi nep lonjañ.

27 Sɨndɨ nanañ kolalak wandin kasɨlenelɨñdok kena boñgɨt nɨm tɨnekalɨñ. Tambo sɨndɨ nanañ walɨ sep tɨmbɨ kaiktaumbi, kuñgu taletalen nɨmnat samlak wɨn kasɨlenelɨñdok gɨñgɨnembi, kena boñgɨt tɨnekalɨñ. Tɨmbi nak Ama Sɨsɨnɨktɨ nanañ wakan sametat, wɨn kusei ñɨndɨñda: Bep Yambattɨ nak wɨndɨñ tɨmbettok nanbɨ taleñguk.” 28 Wɨndɨñ eumbi, endɨ nɨ-nandɨñgɨlɨñ, “Ale, nɨndɨ Kunum Yambattok kenan tɨneñdok nɨtek sɨnɨk tɨlok?” 29 Eumbi tambane enguk, “Kunum Yambat endɨ ñɨndɨñ tɨnelɨñdok nandɨ-samlak: sɨndɨ endɨ ama nin nɨ-mulɨm pɨ indañguk, wɨn natna nandɨ-kɨlɨktɨ tɨ-nam-ta-kunekalɨñ.”

30-31 Amatamdɨ manda wɨn nandɨmbi, ñɨndɨñ nɨ-nandɨñgɨlɨñ, “Ale, dɨk jimba kundit nek sɨnɨk no tɨmbɨm kañmek, dɨk manda biañgan elañ wɨn gumañ nandɨ-kwambɨñ daneñ? Wɨn ñɨndɨñ youyoulɨn patak, ‘Endɨ nanañ kunum gɨnañ nanin emum nayañgɨlɨñ,’ ✡ Naimaia 9:15, Kap 78:24, 105:40 wala tɨmbi Mose endɨla nɨndok bep pañniila nanañ koi mana wɨn kwet sɨlaninnan emumbi nayañgɨlɨñ. Wɨndɨñda dɨtna kundit engano nek sɨnɨk daut nɨmetañ?” 32 Eumbi tambane enguk, “Endɨ nanañ wɨn nayañgɨlɨñ wɨn biañgan sɨnɨk, gan nak ñɨndɨñ sanba: nanañ kunum gɨnañ nanin emguk wɨn Mose nɨm. Tambo nokok Bepna en wakan nanañ sɨsɨnɨk wɨn kunum gɨnañ nanin pa samlak. 33 Wɨn kusei ñɨndɨñda: nek ñalɨ kunum gɨnañ nanin pɨmbi, kwelalok amatam kuñgu sɨsɨnɨk emlak, walɨ nanañ biañgan sɨsɨnɨk Kunum Yambat en pa samlak wakan.” 34 Eumbi nɨñgɨlɨñ, “Wopum, dɨk nain tuop nanañ wɨn nɨmekañ.” 35 Eumbi enguk, “Kuñgu sɨsɨnɨk wolok nanañ wɨn natna wakan. No en nokoñ bɨmbi, nep yousɨmbi, nandɨ-kɨlɨktɨ tɨ-namlakta, endok gɨnan tipmɨnlɨ nanañ tukta nombo nɨm kɨmbekak.

36 Gan nak sangut wolok tuop sɨndɨ nokok kusatna ikan nambɨ-nandañ, gañgan nɨm nandɨ-kɨlɨktɨ tañ. 37 Bepnalɨ amatam nokok kɨtnanan yapɨtak, endɨ gɨtɨktɨ nokok kandañ bɨ-talenekalɨñ. Tɨmbi nokok kandañ bañ wɨn nak endoñnan nanin no nɨm ep kleutat. Nɨm sɨnɨk. 38 Wɨn kusei ñɨndɨñda: nak natnalok mana tañgoneupi kunum gɨnañ nanin kwelan ñɨn nɨm pɨñgut. Tambo Bepnalɨ nanɨ-mukuk endok man mandan tañgoneuttok indañgut. 39 Tɨmbi endok man mandan wɨn ñɨndɨñ: amatam nokok kɨtnanan yapɨt-taleñguk, endoñnan nanin walɨ no nɨm pait-talenekalɨñ. Tambo nak endɨ gɨtɨk ep kamaimbi, nain taletalennan kɨmnan nanin epma mɨlat-talenekalɨñ. 40 Wɨn Bepnalɨ ñɨndɨñ indauptok nandɨ-galk talak: amatam nin endok Nɨñañ nokok kusatna nambɨ-daklembi, nandɨ-kɨlɨktɨ tɨ-namañ, endɨ gɨtɨk kuñgu taletalen nɨmnat wɨn kasɨlenekalɨñ, tɨmbi nain taletalennan natna mek kɨmnan nanin epma mɨlatnekalɨñ.”

41 Yesulɨ “Nanañ kunum gɨnañ nanin pɨñguk wɨn natna” wɨndɨñ eñgukta tɨmbi, Juda ama biesɨlɨ kusei kɨmɨpi, endok plon e-balep tɨmbi, 42 nɨsɨñgan e-nandɨ tɨmbi eñgɨlɨñ, “En Yesu yañ, Joseptok nɨñañ wɨn, tɨmbi nɨndɨ endok meñ beu nandɨ-semamɨñ! Nɨtekta tɨmbi ama wandin walɨ kunum gɨnañ nanin kwelan pɨñguk wɨndɨñ pa elak?” 43 Eumbi tambane enguk, “Sɨndɨ sɨnlok boñgɨpsɨnan e-balembalep nombo nɨm tɨmbɨt. 44 Bep nin nak nanɨ-mukuk en amatam nokoñ nɨm yanañgɨlɨmda, ama nolɨ nokoñ bɨmbi, nep kle kunelɨñdok tuop nɨm. Tɨmbi nain taletalennan natna mek kɨmnan nanin ep tɨmba mɨlatnekalɨñ. 45 Plofet amalɨ manda youkɨlɨñ wolok gɨnañ ñɨndɨñ youyoulɨn patak, ‘Kunum Yambattɨ amatam gɨtɨk enɨ-daut tɨ-sembi, nanandɨ emekak.’ ✡ Aisaia 54:13 Wɨndɨñda tɨmbi amatam Beptɨ nanandɨ emlak wɨn nandɨmbi nandɨ-dasiañ, endɨ gɨtɨktɨ nokoñ bɨmbi, nep kle kuañ.

46 Ama nolɨ Bep dailɨ kañguk wɨndɨñ nɨm sanlet. Wɨn nak Bep gɨt kukap kwelan pɨ indañgut, nak noñgandɨñgot en kañgut. 47 Wɨn biañgan sɨnɨk. Tɨmbi ñɨndɨñ sanlet: nin endɨ nandɨ-kɨlɨktɨ tɨ-nam-kulakta, endɨ Bep gɨt papat kwambɨñgan kulak. 48 Kuñgu sɨsɨnɨk wolok nanañ wɨn natna wakan. 49 Sɨndok bep pañjiilɨ kwet sɨlaninnan kuñɨpi, nanañ koi mana kunum gɨnañ nanin pɨñguk wɨn nayañgɨlɨñ, gañgan endɨ sembɨ-taleñgɨlɨñ. 50 Gan nanañ sɨsɨnɨk kunum gɨnañ nanin pɨñguk walɨ mana wandin nɨm. Tambo nin endɨ nanañ wakan nalak, endɨ nɨm sembekak.”

51 Yesulɨ yousɨmbi enguk, “Nanañ kunum gɨnañ nanin pɨmbi, kuñgu sɨsɨnɨk wɨn pa samlak wɨn natna wakan. No en nanañ wɨn pa nalakta, endɨ papat kwambɨñgan kuukak. Nanañ wɨn nokok pɨñgɨpna, tɨmbi kwelalok amatamdɨ papat kwambɨñgan kunelɨñdok nak tapma tɨ-semetat.”

52 Yesulɨ wɨndɨñ eñgukta tɨmbi Juda ama biesɨlɨ gɨnañjɨ komba dɨumbi, kusei kɨmɨpi, nɨsɨñgan e-tañan tɨmbi, ñɨndɨñ eñgɨlɨñ, “Ama wandin walɨ enlok pɨñgɨu nɨnda nɨmum naneñdok telak no nɨm patak!” 53 Eumbi enguk, “Manda et walɨ biañgan sɨnɨk. Tɨmbi ñɨndɨñgot sanlet: tɨkap sɨndɨ Ama Sɨsɨnɨk nokok pɨñgɨpna gɨt wekatna nɨm nanekalɨñda, kuñgu sɨsɨnɨk walɨ nɨm pat-samekak. 54 Gan nokok pɨñgɨpna gɨt wekatna na-ta-kulaktɨ kuñgu taletalen nɨmnat wɨn ip palmɨlak, tɨmbi nain taletalennan natna en kɨmnan nanin tɨmba mɨlalekak. 55 Wɨn kusei ñɨndɨñda: nokok pɨñgɨpna gɨt wekatna walɨ nanañ tuk sɨsɨnɨk. 56 Wɨndɨñda tɨmbi nin endɨ nokok pɨñgɨpna gɨt wekatna na-ta-kulak, endɨ nakɨta galɨ-kwambɨñ dambi kulak, tɨmbi nak en gɨta galɨ-kwambɨñ dambi kulet. 57 Bep kuñgu molomdɨ nanɨ-mupi, kuñgu namgukta tɨmbi kulet. Wɨndɨñgangot nin endɨ nak nep na-ta-kulakta, nak kuñgu sɨsɨnɨk wɨn ip pa mɨletta tɨmbi endɨ papat kwambɨñgan kuukak. 58 Nanañ kunum gɨnañ nanin pɨñguk wɨn natna wakan. Nanañ ñalɨ bep pañdɨ nanañ koi mana wɨn nambi, kukap sembɨñgɨlɨñ wandin nɨm. Tambo nin endɨ nanañ ñɨn pa nalakta, endɨ papat kwambɨñgan kuukak.”

59 Yesulɨ Kapaneam it kwelan papi, it kiyau gɨnañ amatam enɨ-daut tɨ-semguk, wolonda endɨ manda wɨndɨñ eñguk.

60 Amatamdɨ Yesulɨ enlok pɨñgɨu gɨt wekai nanala manda eum nandɨmbi, en kle-kuñgɨlɨñ, endoñnan nanin asuptɨ ñɨndɨñ eñgɨlɨñ, “Manda ñɨn mɨlap sɨnɨk yañ. Nindɨ sɨnɨk kɨndem nandɨ-dasiuk?” 61 Gan endɨ e-balep wɨndɨñ tɨñgɨlɨñ wɨn Yesulɨ enlok gɨnan gɨnañ ikan nandɨ-daklembi enguk, “Manda walɨ sɨndok nanandɨ-kɨlɨktɨnjɨ tɨmbɨ kolalak ba? 62 Wɨndɨñda tɨmbi tɨkap sɨndɨ nak Ama Sɨsɨnɨktɨ dama pakutnan undane lowambi nambɨnelɨñda, nɨtek nandɨ-namnelɨñ? 63 Wɨn Kunum Yambattok Woñɨn walɨ wakan kuñgu sɨsɨnɨk wɨn samlak, tɨmbi kwelan ama nolɨ wolok sep plaptauktok tuop nɨm. Wɨn natna manda sanɨ-talelet walɨ sep tɨmbɨ pañgɨtaumbi, sɨndɨ Woñ wakɨt kuñgu sɨsɨnɨk wɨn gumañ kasɨleañ. 64 Ganmek sɨndoñnan nanin dɨwɨndɨ nokok mandana nɨm nandɨ-dasiañ.” (Yesulɨ manda wɨn eñguk wɨn kusei ñɨndɨñda: endɨ kenan kusei kɨmɨkuknan ikan yambɨ-nandɨ-dakleñguk, wɨn ama nindɨ en nɨm nandɨ-kɨlɨktɨ tɨñmɨñgɨlɨñ, ba nin sɨnɨktɨ en kanjɨkñiilok kɨsɨnan kɨmɨlekak.) 65 Tɨmbi yousɨmbi enguk, “Amatam dɨwɨndɨ nokok mandana nɨm nandɨ-dasiañda tɨmbi nak ñɨndɨñ ikan sanɨt: tɨkap Beptɨ ama no nɨm nandɨ-taleñmekta, endɨ nokoñ bɨmbi, nep kle-kuuktok tuop nɨm.”

66 Yesulɨ manda wɨndɨñ eu taleumbi, en kle-kuñgɨlɨñnan nanin asuptɨ en siñgi wɨlɨm ñambi, en gɨta nombo nɨm kuñgɨlɨñ. 67 Wɨndɨñda tɨmbi Yesulɨ gwañgwañii 12 enɨ-nandɨmbi eñguk, “Ba sɨndɨ bo nak nambɨk bimbi, ñanepi nandañ ba?” 68 Eumbi, Simon Petlolɨ tambane nɨñguk, “Wopum, nɨndɨ dɨk gambineñda, nindoñ sɨnɨk ñaneñ? Neta, manda kuñgu taletalen nɨmnat wɨn tɨmbɨ inda-nɨmlak wɨn dɨk noñgandɨñgot pa nɨnɨlañ. 69 Tɨmbi nɨndɨla ikan gambɨ-nandɨ-daklembi, nandɨ-kwambɨñ damɨñ, wɨn dɨk wakan Kunum Yambattɨ gep danbi ganɨ-mukuk.”

70 Tɨmbi Yesulɨ tambane enguk, “Natnañgan gwañgwa 12 sep kasɨleñgut. Ganmek sɨndoñnan nanin nolɨ kolan molomdok gɨñgɨt kulak.” 71 Wɨndɨñ eñguk wɨn Simon Iskaliottok nɨñañ Judas enda eñguk. Wɨn kusei ñɨndɨñda: Judas endɨ gwañgwa 12 endoñnan nanin no, ganmek endɨ Yesu kanjɨkñiilok kɨsɨnan kɨmɨlepi tɨñguk.