Iesu A Tau Hae Anani Yai
Dewa
Buki Taina Wayahina
Buki taina a tau ginuma vivane Luke. Ka tauna yana buki vꞌ‑inuana taina nihenina dewaia ivinꞌ‑omo Iesu ya mini‑havine munia wayahi ginumi. Iesu ivane wahuma, ka Nuana Ahihinata iopu, e tauna Iesu a tau vi‑muni‑waiwai vo‑vi‑bagibagi, e taui inaunau‑wahe kadu dewa‑bagibagi Iesu a wavea idedewei.
Tupwai me Isiraeli yai tapanono ai tau eta‑naonao tau ekalesia inau‑havihaviei, ka Iesu a tau hae anani ibagibagi, e yoko ananina Iesu Vaneana Ahiahina inaunau‑wahei, ivitumahanei, ivi‑bapitaisoei.
Ka munia, ai havia ananina aitam, tauna ana wava Saulo, nua‑vinana, ka vi‑tau hae anani Iesu wayahina, ka vi‑wahani Paulo. Ka tauna tutu‑vivina papani habuhabui wayahia, e Iesu vaneana naunau‑waheyei. Wayahina, tuta tuta me Isiraeli yai tau eta‑naonao Paulo ineiei vitana matana wayahina, iyohoyohoni, ivunuvunui, ka tupwai tuta nuanuai ina‑nau‑vi‑anigi. Ka kadu tuta tuta taui eha me Iudea Paulo idedeweyei aitamoata deina.
Aitam tuta meagai Ierusalem nihenina, me Rom Paulo iaito‑yavuhi me Iudea wayahia, ka itaini meagai Rom wayahina, ka kadu aitam vitana matana wayahina me Rom ai tau veimea ananina, SisaV, na‑nau‑yanahi. Kate Paulo nau‑wawani manua yohona nihenina potapota bana mamanaina vitana matanana wayahina. Ka tutana manua yohona nihenina mamaei, tauna tau ekalesia yai leta ginumi, vivane me Epesusi yai leta, ka me Pilipi yai leta, ka me Kolose yai leta, ka kadu Pilemoni yana leta, ka kadu Timoti yana leta vꞌ‑inuana.
1
Iesu Ya Vona‑dabadaba Nuana Ahihinata Wayahina
1-2 Bada Teopilusi, nonova buki naona aginumi, ka buki‑nana nihenina Iesu yana dewa habuhabuna kadu ya viwavenena habuhabuna amataedam. Ka buki‑nana nihenina avi‑putu Iesu ya paisewa naona wayahina, e anau‑viviwavem a itoava tauna ivane wahuma wayahina. Tutana Iesu tanopia mamaei, tauna a tau hae vi‑nua‑dadane‑neiei, ka Yaubada Nuana ivaitei tauna a tau hae ai veimea venei.✡ Luk 1:3. ✡ Mar 16:19; Luk 24:49-51. 3 Naona tauna ana inahe vaniahei, ka munia mini‑havine anigea. Ka auyewa ai yau 40 nihenia tauna a tau hae viwavenei vivane tauna yawayawaina. Ka kadu vinꞌ‑omo‑nananena wayahia, e ai pai ainana habuhabui vevewanei idudueyei. Wayahina, taui ya mini‑havine iawa‑vidovidohei, ka eha ai pata iva‑hamwahamwana wayahina. Kadu tauna Yaubada ya pai veimea vo‑vi‑mahetei, inua‑haui.✡ Luk 24:36-49; Dew 10:41.
4 Ka aitam tuta, avaha mini‑havine, tauna taui nui imamaei kadu iamam, ka ai veimea venei, ivona, “Eha Ierusalem uni‑tawane, kate nau‑wawanimi Amaka ya vona‑dabadaba upotepotei. Nonova vona‑dabadaba‑nana amataedami.✡ Luk 24:49; Ioni 14:16-17; Dew 2:33. 5 Ka unuani. Nonova Ioni Tau Bapitaiso tomotau daudaua vi‑bapitaiso‑neiei. Ka avonemi, auyewa eha habuhabuna ina‑iakwa wayahina, Yaubada vi‑bapitaisoemi Nuana Ahihinata wayahina.”✡ Mat 3:11.
Iesu Ivane Wahuma
6 Wayahina munia, avaha inau‑hohona, taui ya vonana inononi ivi‑putu ivi‑tanatanaiei, ivona, “Kauvea, medeina? Memeanina tuta ataina wamke itoka me Isiraeli eta‑naoeka, e matatauka evi‑kiniV, tuta nonova yaka kiniV deina?”✡ Luk 24:21.
7 Ka Iesu ivona, “Amau ana heta dewaia vi‑nua‑dadani, ka kadu tauna ai tuta ka ai ponimana veimeyei. Ka eha nau‑wawanimi tuta‑naia o kadi ponimanaia unꞌ‑anamane.✡ Mar 13:32. 8 Ka apaina Nuana Ahihinata na‑omo wayahimia, ka tauna vo‑vi‑bagibagimi, e uvi‑tau hae wayahiu meagai Ierusalem nihenina, ka papani Iudea nihenina, ka papani Samaria nihenina, ka kadu meagai habuhabui nihenia, ka kadue tanopi habuhabuna nihenina.”✡ Mat 28:19; Luk 24:48.
9 Ka Iesu, avaha ya vonana nau‑yehai, ivane wahuma, ka tau hae‑naia mataia Iesu idudueyei, e you nihenina maiova.
10 Iesu avaha ni‑tawanei, ka apaina taui idunedune wahuma. Ka onoto ainua ai kwama kavukavui nepeia imini, 11 e ivona, “Me Galili, aviani wayahina umimini udunedune wahuma? Yaubada avaha Iesu taini ivane wahuma, ka apaina tauna na‑mavi‑havine. Ka kadu apaina ya opu‑mena ana dune ataina yana vane avaha udueyei aitamoata deina.”✡ Mat 26:64; Luk 21:27.
Iudasa A Tau Nau‑seana
12 Wayahina, Oya Olive ini‑tawanei, imavina iomoi Ierusalem. Ka tanoi eha bana, me Iudea ai veimea awaehei ini‑awana auyewa tapanono wayahina, kadi kilomitaV aitamoata deina.✡ Luk 24:50-53. 13 Ka avaha Ierusalem ivaniahei, taui aitam manua inui, taui yai dewa deina, e ivane aitam bubuna‑honota manua hetana mamaei wayahina. Taui vivane Pita, ka Ioni, ka Ioni vaneina Iamesa, ka Aniduru, ka Pilipi, ka Tomasi, ka Baritolomeu, ka Mateu, kadu mani Iamesa (tauna Alipaeusi natuna), ka Simoni (tauna manimaninina, ka me Rom yai veimea vihahaiei), ka Iudasa (tauna mani Iamesa natuna).✡ Mat 10:2-4. 14 Ka taui habuhabui iawaehei tuta tuta nui iviama Yaubada wayahina. Ka vaivine tupwai nui, ka kadu Iesu ayona Mari nui, ka kadue Iesu vavaneina nui iviama.
15 Ka Iesu avaha ivane wahuma, ka auyewa tupwai iakwa, a tau vi‑muni‑waiwai inau‑hohona, ka yokoia ai yau kadi 120 deina. Ka Pita niwania mini, e vonei, ivona,
16-17 “Vavaneiu kadu novunovu, nonova Davida yana vona vinꞌ‑omo Nuana Ahihinata wayahina, e tauna apa‑taputapu Iudasa me Kariota wayahina. Ka apa‑taputapu‑nana Iginuma nihenina mamaei kaiaiavi. Nonova Iudasa‑nana nui avi‑tau hae ananiai Iesu wayahina, kate tauna yaka Kauvea vi‑nua‑hauhauei, e am‑veneneyei a havia nimaia.✡ Sam 41:9. 18 (Ka dewa goyo‑nana wayahina Iudasa patana vaniahei, ka kinana wayahina aitam tanopi vi‑maiei, e tanoi ipeu, e madina tupa‑yehia, ka amoamona habuhabuna vinꞌ‑omo, inusi.✡ Mat 27:3-8. 19 Ka ipuipupuna me Ierusalem habuhabui inononi. Ka movia tano‑nana ivi‑wahani AkelidamaV, ka anꞌ anamana ‘Tanopi Dayaha.’) 20 Ka Buki Sam nihenina ipupu kavaniahei Iudasa wayahina, ka ipupuna ivona,
‘Ya meagai iakwa,
ka eha aitam koiaka ta‑mamae nihenina akanai.’
Ka kadu aitam ivona,
‘Kadu aitam tomotau nau‑wawani
tauna ya paisewa nꞌ‑epei.’✡ Sam 69:25; 109:8.
21-22 Yaiau, Yaubada movina apa‑taputapu deina, ka Iudasa yanꞌ aniga avaha vinꞌ‑omo. Wayahina, ataina itoka nau‑wawanika Iudasa‑nana a tau nau‑seana kavi‑nua‑dadanei. Ka a tau nau‑seana nau‑wawani itoai tau hae nui anaunau‑wahe Iesu yana tuta tanopia wayahina. Naona, tutana Ioni Tau Bapitaiso Iesu vi‑bapitaisoei, itoai avi‑putu Iesu nui ani‑keyekeyeai. Ka avi‑muni‑waiwaiei deina a itoava auyewa pai nau‑yehata tauna ni‑tawaneai wayahina. Ka Iudasa a tau nau‑seana nau‑wawani aitam tau vi‑muni‑waiwai wayahikaia tuta naona a itoava tuta pai nau‑yehata wayahina deina.”✡ Mar 1:9; 16:19; Ioni 15:27.
23 Wayahina, Iesu a tau hae ai yau 11 onoto ainua ai wava isi‑nai. Aitam Iosepa tauna ivi‑wahani Barisabasi, tauna kadu ivi‑wahani Iusitusi, ka vꞌ‑inuana onoto ana wava Matiasi. 24 E iviama Yaubada wayahina, ivona, “Kauvea, wamke avaha tomotau habuhabuai yama nuanua eanamane‑yehai. Wayahina, yam vi‑nua‑dadana onoto ainua tainake wayahia eviwaveneai anꞌ‑anamanei. 25 E munia onoto‑nana Iudasa na‑nau‑seani, ka kadu tauna vi‑tau hae, ka paipaisewa Iesu wayahina. Iuna Iudasa paisewana venau‑tawanei, ka inei papanina, ka patana ya goyona wayahina vaniahei.” 26 Ka avaha iviama deina, e onoto ainuai ai wava iginumi hanu kikitui ainua wayahia, e hanu‑naia waga nihenina iboui, e ito‑iwaha. Ka Matiasi ana wava eta‑naoi. Wayahina, tauna inu Iesu a tau hae ai yau 11 nihenina, e tauna kadu yai paisewa epei.
✡1:1-2: Mar 16:19; Luk 24:49-51.
✡1:3: Luk 24:36-49; Dew 10:41.
✡1:4: Luk 24:49; Ioni 14:16-17; Dew 2:33.
✡1:16-17: Sam 41:9.
✡1:20: Sam 69:25; 109:8.
✡1:21-22: Mar 1:9; 16:19; Ioni 15:27.