Baluwa yanga
Yakobo
Ulongoledi wa baluwa yanga Yakobo
Baluwa yanga Yakobo ílembwije na munu uvanchema Yakobo. Ìnahululika kuva Yakobo ayuno njo anavele nnung'une Yesu wa litumbo limo, na njo anavele nkúlodya wa likuwa litandi lya vanu vankulupîla Yesu. Yakobo ávele yumo wa vakúlodya va lukumbi lutandi lwa vanu vankulupîla Yesu, lukumbi lunatendeke ku Yelusalemu (Matendo sula ya 15:13). Uchocho, m'baluwa ya Vagalatiya sula ya 2:9 Ntume Paolo ànchemile Yakobo kuva, “nkúlodya nkulu” wa likuwa lya vanu vankulupîla Yesu. Vatalamu va Bibiliya vànakulupila kuva, baluwa ya Yakobo ílembwije kabla ukànambihwika mwaka wa 50 kutandikila mmwaka wavelekwejije Yesu Kilisto. Kwa kuva Yakobo ávele nkúlodya wa likuwa lya vakúkulupila va ku Yelusalemu, bahi ìnahululika kuva ailembile baluwa aino pachiikala muimanga aneyo.
Sula ya 1:1, yònekana kuva Yakobo áilembile baluwa aino wavalonda “vanu va matawa kumi na mbili, vamwadilikêne pachilambo chammalele,” na aneyo yavele namuna inji ya kuvalonjelela Vayahudi. Bahi vatalamu va Bibiliya vàtenda kuva baluwa aino Yakobo ávalembidile Vakilisto va Chiyahudi vanamwadilikêne nchilambo chammalele. Kwa kuva baluwa aino íkudungiwije ilahwikile makuwa lohe la vakúkulupila la pachilambo chammalele, bahi ìsugulikidile mambo lohe la tafauti-tafauti. Yakobo àlanguja ulòòngo upwawije kati ya ing'ulupa na matendo. Ing'ulupa ihiu ìmbekwonekana mmatendo (sula ya 2:17). Uchocho, Yakobo àduma kwamba habali ya kuvabagula vanu vanji (sula ya 2:1-4), na kutuhaulila kuva tudichunge dikanya dyetu (sula ya 3:1-12).
Uinjipihi wa baluwa ya Yakobo
1. Sula ya 1:1, Yakobo àvasalimila vakúsoma vake.
2. Sula ya 1:2-27, Yakobo àvakamya mitima Vakilisto vapililile pavabanihwa.
3. Sula ya 2:1-26, Yakobo àelesa kuva nni lasima kuilanguja ing'ulupa kwa indila ya matendo.
4. Sula ya 3:1-12, Yakobo àelesa namuna malove chilava na dimongo.
5. Sula ya 3:13-4:10, Yakobo àelesa namuna lúnda lwanga Nnungu chiluva tafauti na lúnda lwa pachilambo.
6. Sula ya 4:11-5:6, Yakobo àvaduma vakúkulupila vanalyone.
7. Sula ya 5:7-20, Yakobo àmalilila baluwa yake kwa kuhumya malaijo tafauti-tafauti.
1
Ntandiliko wa baluwa yanga Yakobo
1 Baluwa aino ìhaloka kwang'une Yakobo, ntumishi wa Nnungu na wa Nang'olo Yesu Kilisto. Nìnnembilangila mwenu na kunsalimilanga, mwenu mmanu mma matawa kumi na mbili la chiyahudi munkulupîla Yesu, mmwadilikêne pachilambo chammalele.
Kulingwa kwa namuna dyohe
2 Mmakukulupila avangu, pamulingwa kwa namuna dyohe, mwenu valanga kuva nni chinu cha kuhangalaja, 3 kwa kuva, mùnimala kuva ing'ulupa yenu pailingwa ìntenda mùùve na ipililidi. 4 Lekanga ipililidi itende chinu mmitima yenu mpaka kuntululilo, uchinga muhwinge na mutimilike, bila kusikikila chinu chohecho. 5 Ikàva munu woheyo mmwenu àpungukiwije na lúnda, annyuwe Nnungu, nanang'e achiamwing'e. Kwa kuva, Nnungu ànaveng'a namene vanu vammalele kwa ntima helele na wala akávakalipila avala vannyûwa. 6 Henga munu woheyo payuwa, àlembelewa ayuwe kwa ing'ulupa bila kuva na lipamba. Kwa kuva, munu avêle na lipamba àvele muchi mawimbi la bahali, lagong'olwa na kuuluswa na lipungo. 7 Munu malinga aneyo, analolele kupwechela chinu chohecho kuhaloka kwanga Nang'olo. 8 Kwa kuva, nni munu avêle na makudungilo mavili, na nni munu apindikuka-pindikuka mmambo lake lammalele lalatenda.
9 Nkúkulupila mmahuvani àvele na chinu cha kulinowela kwa kuva, Nnungu ànintumbyanga. 10 Na nkúkulupila nkúpata àlembelewa alinowele ing'anya ya kulisulupuha kwake. Kwa kuva, akúpata vàmbewalawala muchi mauwa la mahukutu lakápililila chitukuta cha liduva. 11 Liduva lìnahimbuka na chitukuta chake chìyumya mahukutu, na mauwa lake lànayanguka na ikatapadi yake yammalele ìnawalawala. Uvila njo chivambewalawala akúpata chalumo na utajili wavo.
12 Wasa munu ayula apililîla palingwa, kwa kuva, akàshinda palingwa, achiapwechele inudyo ya umi ukee na ntululilo, inudyo aila yavaahidite Nnungu avala vantâmwa nang'e.
13 Munu pautangwa kutenda masambi anahaule kuva, “Ngùutangwa na Nnungu.” Kwa kuva, Nnungu akáutangwa na lahakalenge, na wala akámmutanga munu woheyo kutenda masambi. 14 Henga kila munu ànautangwa na kuutiwa kutenda sambi kwa tama dyake mwene. 15 Anepo aneyo tama ikàtandeka, ìveleka sambi, na aneyo sambi ikàtandeka ìveleka kuhwa.
16 Mmakukulupila avangu unintamwanga, munakumbike! 17 Kila inujo yambone na kila inujo itimilîke ìhaloka muha kwanga Nnungu Atata, aumbîle ming'anji yammalele ivêle kumahunde. Nnungu akábadilika na wala akápindikuka-pindikuka. 18 Nnungu kwa kutamwa kwake mwene àtupele hwetu maisha lahambi kwa kupitila ujumbe wa lilove lyake lya uhiu uchinga tupate kuva munafasi inandi ching'ati viumbe vyake.
Kupilikana na kutenda
19 Mmakukulupila avangu unintamwanga namene, nangu ngùlembela mumale chinu achino kuva, kila munu àlembelewa apeyepeye kupilikana, henga anapeyepeye kutangola na kutunuuka. 20 Kwa kuva, itunuuki ya munu ikáhulula kuntenda munu ààve muchi chalembela Nnungu. 21 Bahi ing'anya ya anelyo, yahilangila kulehu uhakwa wammalele pamo na vitendo vyammalele vya kuhakalanga. Lipwechelange lilove lya Nnungu kwa kulisulupuha, lilove alila lipandwîje mmitima yenu, lihulûla kumpohanga.
22 Mwenu mmanu, munalilambile mwenu mmene kwa kupilikanila chihi lilove lyanga Nnungu bila kutenda chililembela lilove anelyo, henga tènda chililembela. 23 Kwa kuva, munu apilikanîla chihi lilove bila kutenda chililembela lilove anelyo, àlandana na munu aliloleha nchilolo, 24 pamalila kulilolela nkuuka, upala nkulivalila chavele. 25 Henga munu alolêha saana sheliya itimidîle, iîda na uhulu, na kuhweneha kukamulana nayo bila kulivalila chapilikene ila àtenda malinga chilihaula anelyo lilove, munu aneyo àmbebalikiwa na Nnungu mmadengo lake.
26 Ikàva munu àlyona kuva nang'e nni munu wa dini, henga akáhulula kuitawala kanya yake, munu aneyo àlilambila chihi mwene na dini yake ikemana. 27 Dini yambone na ikávele na likosa pameho pa Nnungu nni aino, kuvayangata vanavachiva na anannidi vabanîhwa, pamo na kulichunga wako umwene uchinga chilambo chinakupake lilemba.