27
Batɛmɛ́ nɛnu bárɔ́k Rom nɛ Pɔ̌l
Barɛm bɛ sɛnsɔt * “Sɛnsɔt”, “Sɛndɔk”: Bɛyɔŋ ɛbhɛn bɛ́tɔ̀ŋ bɛ Lukas apɛt achi nɛ Pɔ̌l. áchwí sɛndɔk Itali. Básɔt yɛ Pɔ̌l nɛ mbɔk bǒkɛnɔŋ báchyɛ́ ntá Juliɔs mǔnti ɛká batɛmɛ́ nɛnu ɛnɛ babhɨŋɨ bɛ ɛká batɛmɛ́ nɛnu Mfɔ Rom. Sɛ́rɔ́k sɛ́chwé áchwí anɛ áfú Adramatium. Abhɔ́ŋ nyaka bɛ́tɛ́mɛ ndǔ yɛ̌ntɨkɨ nɛchyɛ̌nyɛ́n atú Esia. Sɛ́fá sɛ́ré rɔ́ŋ. Arístakɔs mmu Masidónia wu áfú Tɛsalónika abhak nɛ bhɛsɛ́. Nɛ́yí nɔ́kɔ́, sɛ́tɛ́mɛ ndǔ nɛchyɛ Sídɔn. Júliɔs atɔ́ŋ Pɔ̌l bɛrɨ̌ntɨ. Arɔ Pɔ̌l ánkó ɛtɔk, ángɔ́ mamʉɛrɛ bhi bɛ mánkwák yí nɛ mɛnyɨŋ ɛbhɛ́n bɛkway bɛ́kwák yi. Ɛtarɛ nɔkɔ sɛ́pɛ́t sɛ́chwé áchwí sɛ́ré rɔ́ŋ. Mbʉ́ɛ́p ataŋataŋ ábhó bɛ́fú bhɛsɛ́ ambɨ. Ɛ́kʉ́, sɛ́gháká nɔ́kɔ́ kɛ́kwɔ́t Sáyprɔs, ɛtɔk ɛnɛ́ ɛ́chí nɛ́ntɨ́ nnyɛ́n, sɛ́rɔ́bhɛ nók sɛ́mfʉɛt nɔkɔ chí ɛbhě ɛnɛ́ ɛ́chí tɨɨɨ. Sɛ́nók sɛ́pé manyu ndǔ ɛbhe ɛnɛ ɛ́yɨ̀ŋɨ atú Silísha nɛ Pamfília sɛ́tɛ́mɛ ɛtɔk Míra ndǔ atú Lúcia. Arɛ́ ndǔ nɛchyɛ Míra, mǔnti batɛmɛ́ nɛnu aghɔ́ áchwí anɛ áfú Aleksándriya, ɛtɔk Íjip, árɔ̀ŋ Itali. Afɛrɛ bhɛsɛ́ ndǔ ayɛsɛ́ áchwí afyɛ́ amɛm awu. Sɛ́ré nók sɛ́ndɔkɔ nɔkɔ pɛtii ndǔ mpǎy manywɔp. Sɛ́bhɔ́ŋ bɛyǎ ɛsɔŋɔri kɛ sɛ́chwɔp kɛ́kwɔ́t nɛ Kɨnídɔs. Mbʉ́ɛ́p ataŋataŋ kɛka sɛ́ndɔ́k ámbɨ. Sɛ́mɔ́kɔ́ri sɛ́rɔ́bhɛ́ nók sɛ́mfʉɛrɛ nɔkɔ chi ɛbhě Krɛt ɛnɛ́ nnyɛ́n nɛ́chí tɨ̌í, kɛ́kwɔ́t nɛ njiɛ Salmɔ́nɛ. Babhʉɛ́p áchyɛ́ bhɛsɛ bɛyǎ ɛsɔŋɔri, sɛ́ré rɔ́ŋ pɛti pɛti, sɛ́mfʉɛrɛ nɔkɔ ɛbhě Krɛt ɛyɔ kpát sɛ́chwɔ́p ndǔ nɛbhʉɛt anɛ bábhɨ̀ŋɨ bɛ́ Ɛrɨ́tɨ́ Nɛchyɛ̌nyɛ́n, kɛ́kwɔ́t nɛ ɛtɔk Lásea.
Sɛ́naŋ sɛ́chɔ́ŋti nyaka bɛyǎ mpok nɛ bɛkɔ ndu achwǐnyɛ́n ɛrɔp chi ndak anɛ́ nɛpɛ́m nɛ nɛwú mbɔnyunɛ Ɛpǎ Nɛfoŋorǐ Bɛbʉ́ ɛnaŋ ɛfʉɛt nyaka nɛ mpok babhʉɛ́p ataŋataŋ akwáy. Ɛ̌ti yɔ, Pɔ̌l achyɛ bhɔ maniɛ bɛ, 10 “Bɔta, ngɔ bɛ́ mbák sɛ́ndɔ́k ambɨ nɛ nɛkɔ ɛnɛn chɔŋ ɛsɔŋɔri ɛ́mfú, bɛyǎ mɛ́nɛ́mɛ́ mɛ́mbak, puyɛ́ ndiɛrɛ nɛ áchwí nɛ batu, kɛ nɛ bapɛ́m ayɛsɛ nkwɔ.” 11 Kɛ mǔnti batɛmɛ́ nɛnu afyɛ́ ntí ndǔ ɛnyɨŋ ɛnɛ mǔngo bakʉ̌ bɛtɨk amɛm áchwí nɛ mmǔ anɛ ábhɔ́ŋ áchwí bárɛ̀m ɛcha ɛnɛ́ Pɔ̌l árɛ̀m. 12 Nɛchyɛ̌ nyɛ́n ɛnɛ́n bábhɨ̀ŋɨ bɛ́ Ɛrɨtí Nɛchyɛ̌nyɛ́n nɛ́chí nyaka raŋáraŋa kɛbhák sayri bɛ́ sɛ́nchɔ́kɔ́ arɛ́ sɛ́nóŋ mpok anɛ mbʉ́ɛ́p ataŋataŋ anɛ anu mpok mbaŋ ákwɛ̀n ámáy. Ɛ́kʉ́ bɛyǎ bo abhɛn bákʉ̀ bɛtɨk amɛm áchwí báré yáŋ mbi bɛ́rɔ́ŋ Foiniks. Foiniks abhak nɛchyɛ̌nyɛn Krɛt ɛnɛn áchwí ate arɛ́ bɛcháy ti, yɛ chí ndǔ mpok yɔ.
Mbʉ́ɛ́p ataŋataŋ átɛ́mɛ́ri bhɔ anyɛ́n
13 Ɛ́bhɨ́kɨ́ tat, mandú mbʉ́ɛ́p abho bɛ́fók bɛ́fú ɛbhe manyu nɛ bo bakaysi bɛ chɔŋ mɛnyɨŋ mɛ́mbak sayri. Báya yɛ ndo báfɛ́rɛ anyɛ́n, babho mɛnok bɛrɔŋ ambɨ mámfʉɛrɛ nɔkɔ nɛkʉ nnyɛ́n. 14 Kɛ ɛ́bhɨ́kɨ́ tat, mbʉ́ɛ́p ataŋataŋ anɛ átwɔ̀ nɛ bɛyǎ mpɛ́rɛ́nyɛn abho mɛnu, bɛ́fú atú ɛtɔk anɛ mmok, áfù arɛ. Bábhɨŋɨ nyaka mbʉ́ɛ́p wu bɛ Mbʉ́ɛ́p Nɔt-Is bɛkoŋo atú anɛ wu áfù. Nɔ chi, mbʉ́ɛ́p anɛ́ bábhɨŋɨ ndǔ ɛyɔŋɔ́ndɨk bɛ́: North-easter. 15 Nɛ mpok mbʉ́ɛ́p ǎdɛp áchwí, sɛ́kɛpɛrɛ kway mɛ́nok bɛrɔŋ tɛbhɛ tɛbhɛ nɛ mbʉ́ɛ́p. Sɛ́kpɨ́k sɛ́rɔ́ bɛ wu ámpɔ́kɔ́ áchwí. 16 Sɛ́rɔ́k sɛ́ré fʉɛt chi ansɛm mɔ́kpɔkɔ́ mmɨk anɛ ate nnyɛ́n. Aka nnyɛ́n bɛ Kaúda. Mmɨkɨ yɔ achɛ́t mbʉ́ɛ́p mandú. Ɛyɔ ɛ́kwák bhɛsɛ, sɛ́nú sɛya áchwí nɨŋɨnɨŋɨ anɛ achi anɛt áchwí bɛ ákɛ́ rakati ansɛm áchwí. 17 Sɛ́sɔ́t manɨk sɛ́gwɔ́t áchwí wu amfay anɛ sɛchi amɛm ndɔŋ nɛ ndɔŋ ɛnyu ɛnɛ́ ápú kwáy bɛ́dákáti áyák. Bakʉ̌-bɛtɨk amɛm áchwi báré cháy bɛ chɔŋ áchwí ándɔk ampaŋ ndǔ ɛ̌siɛ́p ɛnɛ ɛ́chí ndǔ ɛbhɔ́k manyu ɛnɛ ɛtɔk Sitis. Ɛ́kʉ́ báfɛ́rɛ ndo mámɛ́sɛ anyɛ́n, bɛ́, ndǔ áchwí áyà wu, mbʉ́ɛ́p ákɛ́pɛrɛ pɔkɔ́ wu tontó. Bákʉ́ nɔ́kɔ́ nɔ́, bárɔ́ mbʉ́ɛ́p árɔ́bhɛ wu pɔkɔ́ áchwí. 18 Ndu mbʉ́ɛ́p ataŋataŋ ádɛ̀p áchwí ywɛsɛ, are jaŋari mbɔ bɛ ǎyaŋ bɛbɛt. Nɛ́yí nɔ́kɔ́, bábhó mɛ́mɛ́sɛ batu ányɛn. 19 Ɛ́gháká nɔ́kɔ́ manywɔp árát, bǒ bɛtɨk babho bɛ́fɛ́rɛ mbɔk mɛnyɨŋ áchwí mbɔ manɨk nɛ bɛchak mánto nɔkɔ anyɛ́n. 20 Mbʉ́ɛ́p ataŋataŋ ándɔkɔ nɔkɔ chí ambɨ ndǔ bɛyǎ manywɔp. Nɛ ngósí mmok kɛtyɛ́, nɛ bɛti bɔ́ kɛghɔ́ mambe. Ɛnyuyɔ̌ ɛnyuyɔ, kpátɛ sɛ́fɛ́rɛ ntɨ sɛ́rɛ́m bɛ́ ndak ywɛsɛ ámay. 21 Bo mánaŋ bátat nyaka kɛnyiɛ́ nɛnyíɛ́, ɛ́kʉ́ Pɔ̌l afate ate nɛ́ntɨ́ ɛnap arɛm bɛ, “Bɔta, mbɔ bǎghók ɛyɔŋ ɛya mbʉ́ sɛ́bhɨ́kɨ́ fá Krɛt sɛmbɔŋ nchɔŋtí nɛ mbʉ́ mɛ́nɛ́mɛ́ ɛbhɛn bɛ́pú. 22 Kɛ nɛ́nɛ, nchí ghati bhe bɛ, yɛ̌ntɨkɨ mmǔ ywɛka ámbɔ́ŋ nɛtaŋántɨ́! Chɔŋ áchwí ánɛm kɛ yɛ̌ mmu apu gu. 23 Ndɨ́ŋɨ́ nɔ mbɔnyunɛ ndǔ nkubhɛ bɛti ɛbhɛn Mandɛm anɛ ábhɔ́ŋɔ́ mɛ́, Mandɛm anɛ mɛ̌chyɛ kɛnókó, ató ángɛl aywi átwɔ́ áté mɛ nɛpak mmʉɛt, 24 árɛ́m bɛ, ‘Pɔ̌l, kɛbhɔ́ŋ bɛcháy. Ɔ́bhɔŋ bɛ́té bɛsí Mfɔ Rom. Nɛ ɛ̌ti bɛrɨ̌ndu Mandɛm nɛ wɔ, ǎpɛ́mɛ́ yɛ̌ntɨkɨ mmu anɛ ɔ́kɔ̀ nɛ yi.’ 25 Bɔtá, yɛ̌ntɨkɨ mmu ywɛka ámbɔ́ŋ yɛ́ nɛtaŋántɨ. Mbɔ̌ŋ nɛka nɛ Mandɛm, nɛ ndɨ́ŋɨ́ bɛ́ chɔŋ ɛ́mbak mbɔnyǔ yí árɛ́mɛ́. 26 Kɛ mbʉ́ɛ́p ábhɔŋ bɛ́pɔ́kɔ chɔŋ bhɛsɛ kpát áchwí andɔk ántu mmʉɛt ndǔ ɛtɔkɔfú ɛnɛ́ nnyɛ́n nɛ́kábhɛ́.”
27 Ɛ́gháka nɔ́kɔ́ nɛ́ntɨ́ bɛ̌ti, ndǔ nywɔp ɛnɛn nɛ́kú manywɔp byó nɛ ánwi, ndǔ mbʉ́ɛ́p ápɔ̀kɔ bhɛsɛ́ bɛkɨŋɨ manyu Adriya bɛti bhɔ, bǒ abhɛn bákʉ̀ bɛtɨk amɛm áchwí bákáysi bɛ nɛ́kú nnyɛ́n nɛ́náŋ nɛ́chí kɛ́kwɔ́t. 28 Ɛ́kʉ́ básɔ́t nnɨk anɛ básɛrɛ ndo arɛ́, mámɛ́sɛ ndo anyɛ́n bɛ mándɨŋɨ ɛnyǔ nnyɛ́n nɛchwe amɨk. Bághɔ́ bɛ mmɨkɨ nyɛ́n arɔp mbɔ mɛta bɛsa bɛpay. Bɛ́rɔŋ ambɨ mandú, bápɛt bákʉ nɔ, bághɔ́ bɛ mmɨkɨ nyɛ́n arɔp bɔ mɛta ɛsǎ nsɛm byo. 29 Báré cháy bɛ chɔŋ mbʉ́ɛ́p ámpɔkɔ áchwí wu ándɔk ántɛm ndǔ sɛtárɛ́bhɛ́, nɛ́kú nnyɛ́n. Báfɛ́rɛ yɛ baro ánwi ansɛm áchwí mámɛ́sɛ anyɛ́n bɛ́ andɔ́p téé, báré nɨkmʉɛt bɛ́ nywɔp nɛ́njí nɛ́nkwɛ́sɛ́ bhɔ. 30 Bakʉ̌-bɛtɨk amɛm áchwí báré yáŋ mbi bɛpɛmɛ mmʉɛt ɛyap. Básɔt áchwí nɨŋɨnɨŋɨ anɛ́ básɛ́rɛ́ amfay básɛ́bhɛ anyɛ́n bɛ manok manko abhɨ kɛ bákɔt ngɛpti mbɔ bɛ bárɔ̀ŋ bɛfɛrɛ chi baro áchák ambɨ áchwí mánsɛbhɛ anyɛ́n. 31 Kɛ Pɔ̌l ághɔ́ nɔ́kɔ́ nɔ, aghati mǔnti batɛmɛ́ nɛnu nɛ bǒbhi bɛ, “Mbák bakʉ̌ bɛtɨk abhɛn áchwí mámfú, yɛ̌ mmú ywɛka apú pɛ́m.” 32 Ɛ́kʉ́ batɛmɛ́ nɛnu bákpɔ́ti manɨk anɛ ákɛ̀m áchwí bárɔ́ bɛ nnyɛ́n nɛ́ndɔbhɛ wu pɔkɔ́ wú.
33 Ndǔ mbaŋ ábhó bɛ́kaŋari, Pɔ̌l anɨk bɔ́ mankɛm mmʉɛt bɛ mányiɛ nɛnyíɛ́. Arɛm bɛ, “Ɛchɔŋ chí manywɔp byó nɛ anwi ɛnɛ́ bǎbhɨkɨ tɔk awɔ anyu ndǔ bǎbhɔŋɔ bɛcháy antɨ. 34 Nchí ghati yɛ bhe bɛ manyíɛ́ nɛnyíɛ́ bɛ nɛnchyɛ bhe bɛtaŋ. Yɛ̌ ɛkak ɛmɛnɛ́nti mmǔ yɛka ɛpu nɛm.” 35 Pɔ̌l árɛ́m nɔ́kɔ́ nɔ́, asɔt brɛt anɨkmʉɛt achyɛ bakak ntá Mandɛm bɛsí bhap mankɛm, abɔ́k abho mɛ́nyiɛ́. 36 Ɛyɔ ɛ́fyɛ́ yɛ́ bɔ́ ntɨ, básɔ́t nɛnyíɛ́ mányíɛ́. 37 Bɛsɛ́ mankɛm abhɛn sɛ́chí nyaka amɛm áchwí sɛ́bhák bo bɛsa byó nɛ bɛ́rát nsɛm nɛkú nɛ amɔt.(276) 38 Yɛ̌ntɨkɨ mmu anyíɛ́ nɛnyíɛ́ ajwi, báfɛ́rɛ yɛ batǔ amɛm nchwi ankɛm mamɛsɛ anyɛ́n bɛ áchwí amfʉɛp.
Achwi yɛsɛ ádákáti anyɛ́n
39 Mbaŋ ákáŋári nɔ́kɔ́, bághɔ́ ngɔkɔnyɛ́n kɛ bakʉ̌ bɛtɨk kɛrɨŋɨ mmɨk ɛyɔ. Kɛ bághɔ́ ɛ̌fabhɛ́ nyɛ́n nɛ ɛ̌siɛ́p arɛ, bákáysi bɛ ngufú bákwày bɛ́tɛ́mɛ arɛ́ mámfu mǎnkó ɛbhɨ. 40 Bákpɔ́ti manɨk anɛ́ baro bárɔ́ yɔ ankɛm anyɛ́n. Bákáŋari manɨk anɛ bagwɔ́rɛ mɛnyǔ nsɔm nɛ yɔ, básɛ́bhɛ nsɔm anyɛ́n bɛ mánók áchwí. Bátɛ́n ndɛn ɛnɛ ɛ́kɛ̀m mbʉ́ɛ́p amfay bɛ ampɔkɔ áchwí ankɔ, babho bɛrɔŋ angɔkɔnyɛ́n. 41 Áchwi arɔk achwe ndu ntó ɛ̌siɛ́p ɛnɛ babhɨkɨ re ghaka angɔkɔnyɛ́n. Ntí áchwí ápaŋ arɛ. Bɛtaŋ ɛbhɛn mbʉ́ɛ́p bɛ́kʉ mpɛ́rɛ́nyɛn ɛ́rákáti nnɛt áchwí. 42 Batɛmɛ́ nɛnu bábhɔ́ŋ nkaysi bɛway bǒkɛnɔŋ mankɛm bɛ yɛ̌ amɔt ákɛ́ bhɔ́ŋ mbi bɛghɔk nnyɛ́n ámbwɛ́. 43 Kɛ mǔnti batɛmɛ́ nɛnu ǎyáŋ nyaka bɛ́pɛ́mɛ Pɔ̌l. Ɛ́kʉ́ akɛ chyɛ batɛmɛ́ nɛnu mbi bɛ́wáy bǒkɛnɔŋ. Achyɛ ɛyɔŋ chí bɛ yɛ̌ agha anɛ árɨ́ŋɨ́ bɛghɔk nnyɛ́n ánjámbɨ ángɔ́k ánkó ɛbhɨ. 44 Yí bɛ́ bǒ abhɛn bábhɨ́kɨ́ rɨŋɨ bɛghɔk nnyɛ́n mánkɛ́m bɛbhɔ́k ɛnɔk nɛ bɛbhɔ́k áchwí anɛ ádákáti mánkwák mmʉɛt mǎnkó ɛbhɨ. Ɛnyu ɛyɔ kɛ ɛ́fákárí kɛ bhɛsɛ́ mankɛm sɛ́kó ɛbhɨ nyɔ́rɛ́ɛ́.

*27:1 “Sɛnsɔt”, “Sɛndɔk”: Bɛyɔŋ ɛbhɛn bɛ́tɔ̀ŋ bɛ Lukas apɛt achi nɛ Pɔ̌l.

27:14 Nɔ chi, mbʉ́ɛ́p anɛ́ bábhɨŋɨ ndǔ ɛyɔŋɔ́ndɨk bɛ́: North-easter.