1 Fãrụ́sị̃ rĩ pi yịkí kínĩ, sẽkí ꞌbá kárákará pi ní bãtízĩmũ Yẹ́sụ̃ ã rụ́ sĩ, sẽ ꞌbá kárákará ẹ̃ꞌyị̃kí ĩri, ímụ́kí adrií ꞌbá ĩri ã pámvú ũbĩꞌbá ni pi rú, ndẽ Yũwánĩ vé rĩ pi rá, 2 Yẹ́sụ̃ ri ꞌî ngúlúpí sĩ sẽ bãtízĩmũ rĩ nĩ kuyé, ĩrivé ꞌbá ĩri ã pámvú ũbĩꞌbá rĩ pi rikí bãtízĩmũ rĩ sẽé nĩ. 3 Úpí Yẹ́sụ̃ kã tã ꞌbá rĩ pi ní rií átá kínĩ ꞌbá kárákará pi ẹ̃ꞌyị̃kí ꞌi gí ꞌdĩri yịị́, nga fũú ãngũ Yụ̃dáyã vé rĩ agásĩ,* 4:3 Yẹ́sụ̃ fũ ãngũ Yụ̃dáyã vé rĩ agásĩ: Yẹ́sụ̃ fũ ãngũ Yụ̃dáyã vé rĩ agásĩ, ãꞌdiãtãsĩyã Fãrụ́sị̃ rĩ pi ꞌbãkí ãꞌyã ẹ̃zị́ ĩri ní ngaá rĩ ã tã sĩ. ꞌde gõó mụụ́ vúlé ãngũ Gãlĩláyã vé rĩ gé ꞌdãá ũzi.

4 Yẹ́sụ̃ lẽ ẹlịị́ mụzú ãngũ Sãmãríyã vé rĩ agásĩ mụụ́ Gãlĩláyã gá. 5 Ĩri ní kúru fizú cazú kụ̃rụ́ Sãmãríyã vé ĩ ní zịị́ Sãyíkã rĩ agá, ĩnyiŋáŋá nyọ̃ọ́kụ́ Yõkóbũ† 4:5 Yõkóbũ: Yõkóbũ ri Ãbũrámã mvọ́pị Ĩsákã vé mvá, ĩri anji be mụdrị́ drị̃ ni ị̃rị̃, Múngú újá rụ́ ni zịị́ Ĩsẽrélẽ, úyú ĩrivé rĩ zịkí anji Ĩsẽrélẽ vé ni. Sâ Yẹ́sụ̃ vé rĩ gé, zịkí kộpi Yãhụ́dị̃. ꞌÍ lã Íꞌdóngárá 25-50. ní ọ́tụ́ sẽé mvọ́pị Yõsép㇠4:5 Yõsépã: Yõsépã ri Yõkóbũ vé mvá ĩri ní lẽélẽ rĩ, ẹ́drị́pị́ị sẽkí ĩri jeé tụ́gẹ̃rị̃ rú ãngũ Ẽjẽpétõ vé rĩ gé. Múngú sẽ ĩri ícá ãmbúgú, ko ívé ꞌbá rĩ pi ẽ ĩzã mụụ́ adrií ãngũ Ẽjẽpétõ vé rĩ agá nĩ. Sâ ꞌdãri gé, ẹ̃bị́rị́ ꞌde caá ílí ẹ́zị̂rị̃. ꞌÍ lã Íꞌdóngárá 30-50. ní rĩ gé. 6 Yõkóbũ vé kídí, ĩri vũrã ꞌdãri gé. Yẹ́sụ̃ ãndẽ ẹ̃cị̃ rĩ sĩ káyĩ, ca mụụ́ úrí vũgá kídí rĩ tị gé ụ̃tụ́ mgbímgbi gé ꞌdĩgé.

7 Ũkú Sãmãríyãzị́ ꞌde mụụ́ yị̃ị́ ĩbẽé kídí rĩ gé ꞌdãá. Yẹ́sụ̃ ní ꞌyozú ũkú rĩ ní kĩnĩ, “Mi ícó má ní yị̃ị́ sẽ mvụ rá?” 8 Ị́sụ́ ãkũdẽ Yẹ́sụ̃ vé ꞌbá ĩri ã pámvú ũbĩꞌbá rĩ pi ꞌdekí mụụ́ ãnyãngã jengárá gá kụ̃rụ́ Sãyíkã vé rĩ gé ꞌdãá gí.

9 Ũkú Sãmãríyãzị́ rĩ ní ꞌyozú Yẹ́sụ̃ ní kĩnĩ, “Mi Yãhụ́dị̃gú, ma Sãmãríyãzị́, mi ꞌyo mâ sẽ mí ní yị̃ị́ mvụụ́ ngóni ngóni?” Yãhụ́dị̃ rĩ pi úmúkí ĩ Sãmãríyã rĩ pi be ku.

10 Yẹ́sụ̃ ní újázú ũkú rĩ ní kĩnĩ, “Mî nị̃ dõ fẽfẽ Múngú ní lẽé sẽé mí ní rĩ rá, ãzini mî nị̃ dõ ꞌbá yị̃ị́ zịị́pi mí tị gé rĩ rá, mi té kõdô ícó ĩri zị, ĩri té mí ní yị̃ị́ ídri sẽépi mụzú ꞌdániꞌdáni rĩ sẽ rá.”

11 Ũkú rĩ ní ꞌyozú Yẹ́sụ̃ ní kĩnĩ, “Ãmbúgú mávé rĩ, kídí rĩ kụkụ, ngá mí ní yị̃ị́ rĩ ísézú ni ꞌdãáyo pírí, mi yị̃ị́ ídri ꞌdániꞌdáni sẽépi ꞌdĩri ị́sụ́ ngũgá? 12 ꞌÍ ndẽ ꞌbá ẹ́tẹ́pị Yõkóbũ ꞌbá ní kídí gaápi, íꞌdópi yị̃ị́ rĩ mvụụ́pi nĩ rĩ rá? Ĩrivé anji rĩ pi, ĩrivé ndrị̃ị́ rĩ pi be céré ri yị̃ị́ ꞌdĩri mvụ.”

13 Yẹ́sụ̃ ní újázú ũkú rĩ ní kĩnĩ, “ꞌBá céré yị̃ị́ ꞌdĩri mvụꞌbá rĩ pi, yị̃ị́ úvá ri gõ kộpi ndẽ rá, 14 ꞌbo ꞌbá má ní kộpi ní yị̃ị́ sẽé mvụụ́ rĩ pi, yị̃ị́ úvá gõ kộpi ndẽé dị̃ị́ ãluŋáni ku. Yị̃ị́ ꞌdĩri kộpi ní ídri ꞌdániꞌdáni rĩ sẽ.”

15 Ũkú rĩ ní ꞌyozú Yẹ́sụ̃ ní kĩnĩ, “Ãmbúgú mávé rĩ, ꞌí sẽ má ní yị̃ị́ mí ní ꞌyoó ꞌdĩri mvụụ́, yị̃ị́ úvá ã ndẽ rí ma dị̃ị́ ku bẽsĩnĩ, mâ gõ rí ímụ́ yị̃ị́ ĩbẽé kídí nõri gé dị̃ị́ ku.”

16 Yẹ́sụ̃ ní ꞌyozú ũkú rĩ ní kĩnĩ, “ꞌÍ mụ mí ágó ni ri zịị́, ĩmi ĩgõkí ímụ́ ĩri be má vúgá nõó.”

17 Ũkú rĩ ní ꞌyozú Yẹ́sụ̃ ní kĩnĩ, “Ma ágó ãkó.”

Yẹ́sụ̃ ní ꞌyozú ũkú rĩ ní kĩnĩ, “Tã mí ní ꞌyoó mi ágó ãkó ꞌdĩri, ĩri tã áda. 18 Mí kĩnĩ dõ mi ágó ãkó, ĩri tã áda, ꞌbo ꞌí rụ ándúrú ãgõ caá tọ̃wụ́, ágó mí ní nóni rụụ́ ꞌdĩri adri ágó mívé ẹ́gbị rĩ ꞌi kuyé.”

19 Ũkú rĩ ní ꞌyozú kĩnĩ, “Ãmbúgú mávé rĩ, á nị̃ ámá rá ꞌyozú kínĩ, mi tákũdẽ nẹ́bị̃. 20 ꞌBá ẹ́tẹ́pị́ị rikí Múngú ri ị̃njị̃ị́ írã nõri drị̃gé. ꞌBo ĩmi Yãhụ́dị̃ ꞌdĩꞌbée, ĩmi kínĩ, vũrã ꞌbá ní Múngú ri zịzú rĩ, ĩri Yẹ̃rụ́sãlémã gá.”

21 Yẹ́sụ̃ ní ꞌyozú ũkú rĩ ní kĩnĩ, “Lẽ mî ẹ̃ꞌyị̃ tã má ní ꞌyoó mí ní ꞌdĩri, lókí ãzi ri ímụ́ ꞌdĩíꞌdĩ, ꞌbá rĩ pi ícókí má Ẹ́tẹ́pị ri ị̃njị̃ị́ írã nõri drị̃gé ku, dõku Yẹ̃rụ́sãlémã gá ku. 22 Ĩmi ꞌbá Sãmãríyã vé ꞌdĩꞌbée, ĩmi nị̃kí Múngú ĩmi ní rií ị̃njị̃ị́ rĩ kuyé, ꞌbâ Yãhụ́dị̃ rú, ꞌbá nị̃kí Múngú ꞌbá ní rií ị̃njị̃ị́ rĩ rá, ãꞌdiãtãsĩyã iꞌda ꞌi ꞌbá ní rá. Pangárá ũnjĩkãnyã agásĩ rĩ íbí ꞌi íꞌdó ꞌbávé sụ́rụ́ Yãhụ́dị̃ vé rĩ agá. 23 ꞌBo lókí ãzi ri ímụ́ ꞌdĩíꞌdĩ, lókí rĩ ícá nóni gí, ꞌbá má Ẹ́tẹ́pị ri ị̃njị̃ꞌbá tã áda sĩ rĩ pi, kộpi ĩri ị̃njị̃ ĩ ẹ́sị́ agá, ãzini tã áda sĩ, ãꞌdiãtãsĩyã má Ẹ́tẹ́pị lẽ ꞌbá ꞌi ị̃njị̃ꞌbá ẹ́sị́ agá, ãzini tã áda sĩ rĩ pi. 24 Múngú ri índrí, lẽ ꞌbá ĩri ị̃njị̃ꞌbá rĩ pi, ẽ ị̃njị̃kí ĩri ẹ́sị́ be céré, ãzini ẽ ị̃njị̃kí tã áda sĩ.”

25 Ũkú rĩ ní ꞌyozú Yẹ́sụ̃ ní kĩnĩ, “Á nị̃ rá Mãsíyã ri ímụ́ ꞌdĩíꞌdĩ, ĩri Kúrísítõ ꞌi, kãdõ ímụ́, ĩri ꞌbá ní tã ãrẽvú ũlũ céré.”

26 Yẹ́sụ̃ ní újázú ũkú rĩ ní kĩnĩ, “Ma riípi átápi mí be nõri, ma ꞌbá mí ní ꞌyoó, ĩri ímụ́ ꞌdĩíꞌdĩ rĩ ꞌi.”

27 Yẹ́sụ̃ vé ꞌbá ĩri ã pámvú ũbĩꞌbá rĩ pi kâ ĩ újá ĩgõó, ị́sụ́ Yẹ́sụ̃ ri átá ũkú rĩ be, tã ꞌdĩri tĩ kộpi ẽ ẹ́sị́ agá ndrĩ. ꞌBo ꞌbá ãzi ụ̃sụ̃ ꞌyozú kínĩ, Yẹ́sụ̃ lẽ ũkú rĩ vúgá ãꞌdi yã ꞌdíni kuyé, dõku ĩri ri átá ũkú rĩ be tã ngóni sĩ yã rĩ ꞌbá ãzi ụ̃sụ̃ tró zịị́ kuyé.

28 Ũkú rĩ ku ívé ũdrí kuú yị̃ị́ tị gé ꞌdĩgé, nga ꞌdeé mụzú vúlé kụ̃rụ́ Sãyíkã vé rĩ agá ꞌdãá, mụ ꞌyoó ꞌbá rĩ pi ní, 29 kĩnĩ, “Ĩmi ímụ́kí ꞌbá ãzi ndreé nõónõ, ũlũ mávé tã ãrẽvú má ní ꞌoó rĩ pi bá bá, ꞌbá ꞌdĩri adri tãnâ Kúrísítõ ꞌi kuyé?” 30 ꞌBá rĩ pi ngakí fũú kụ̃rụ́ rĩ agásĩ, ꞌdekí mụụ́ Yẹ́sụ̃ vúgá ꞌdãá.

31 Ị́sụ́zú Yẹ́sụ̃ vé ꞌbá ĩri ã pámvú ũbĩꞌbá rĩ pi ri ĩri mã kínĩ, “Ímbápi, mî adri ꞌdíni ku, mî nya ngá.”

32 ꞌBo Yẹ́sụ̃ ní újázú kộpi ní kĩnĩ, “Ngá nyanya má vúgá nõó anigé, ĩmi nị̃kí tã drị̃ ni gé kuyé.”

33 Yẹ́sụ̃ vé ꞌbá ĩri ã pámvú ũbĩꞌbá rĩ pi ní átázú ĩ ãsámvú gé sĩ kínĩ, “Índré sụ̃ ꞌbá ãzi íjị́ Yẹ́sụ̃ ní ãnyãngã sẽé nyaá gí tị́nị.”

34 Yẹ́sụ̃ ní ꞌyozú kộpi ní kĩnĩ, “Ãnyãngã mávé rĩ, ĩri rizú ꞌbá ma ĩpẽépi rĩ vé tã ꞌdụzú ngazú, ãzini ẹ̃zị́ ĩri ní sẽé rĩ dẹzú. 35 Ĩmi kínĩ, mbãá sụ ã vụ́drị̃ gé, ĩmi íbí ãnyãngã rĩ ĩkũnã ĩrá agá ndõ ꞌdíni kuyé? Á ꞌyo ĩmi ní, ĩmi újákí drĩ ĩmi ãngũ ndreé ọ́mvụ́ agá ꞌdãá ká! Ãnyãngã rĩ ka gí, lẽ nóni ĩkũnãngárá ni. 36 ꞌBá ãnyãngã ĩkũnãꞌbá ĩrá agá rĩ pi, ĩ kộpi ũfẽ múké múké, ãnyãngã kộpi ní ĩkũnãá rĩ, ĩri ꞌbá ídri ꞌdániꞌdáni rĩ ị́sụ́ꞌbá rĩ pi. ꞌBá ngá ꞌãápi rĩ pi ãnyãngã rĩ ĩkũnãápi rĩ be, kộpi ímụ́ ãyĩkõ ị́sụ́ aga rá! 37 Ĩmi nị̃kí rá tã ĩ ní ꞌyoó ꞌdĩri tã áda, ‘ꞌBá ãlu ꞌã ãnyãngã rĩ nĩ, ꞌbá ĩkũnãápi rĩ túngú.’ 38 Á pẽ ĩmi mụụ́ ẹ̃zị́ ĩmi ní ngaá kuyé ni vé ãnyãngã ĩkũnãá. ꞌBá ụrụkọ ngakí ẹ̃zị́ ũkpó ũkpó rĩ nĩ, ĩmi ímụ́kí ĩmivé rĩ ãndẽma ni ị́sụ́ áyu.”

39 ꞌBá kárákará kụ̃rụ́ Sãmãríyã vé rĩ agá rĩ pi ẹ̃ꞌyị̃kí Yẹ́sụ̃ ri tã ũkú rĩ ní ꞌyoó, Yẹ́sụ̃ ũlũ tã ꞌí ní ꞌoó rĩ pi bá bá rĩ sĩ. 40 Kúru ꞌbá Sãmãríyã gá rĩ pi ní ímụ́zú Yẹ́sụ̃ vúgá nõó, kộpi ní ĩri mãzú kínĩ, “Mí ímụ́ adrií ꞌbá be nõgó.” Ĩri ní adrizú kộpi be ụ́ꞌdụ́ ị̃rị̃. 41 Tã Yẹ́sụ̃ ní átá kộpi ní rĩ sẽ ꞌbá kárákará ẹ̃ꞌyị̃kí ĩri rá.

42 ꞌBá rĩ pi ní ꞌyozú ũkú rĩ ní kínĩ, “ꞌBá ẹ̃ꞌyị̃kí Yẹ́sụ̃ ri ꞌyéŋá tã mí ní ũlũú ꞌbá ní rĩ sĩ kuyé, ꞌbá yịkí nóni tã ĩri ní átá rĩ ꞌbâ bị́ sĩ gí, ádarú ꞌbá nị̃kí nóni gí ꞌyozú kínĩ, ágó nõri, ĩri ꞌbá ꞌbá Paápi ũnjĩkãnyã agásĩ ni.”

43 Ụ́ꞌdụ́ ị̃rị̃ ã vụ́drị̃ gé, Yẹ́sụ̃ nga ꞌdeé mụzú ãngũ Gãlĩláyã vé rĩ gé. 44 Yẹ́sụ̃ ꞌyo ándúrú kĩnĩ, “ꞌBá rĩ dõ nẹ́bị̃, ꞌbá ĩrivé ãngũ agá ꞌdĩgé rĩ pi ị̃njị̃kí ĩri ku.” 45 Yẹ́sụ̃ kã caá ãngũ Gãlĩláyã vé rĩ gé ꞌdãá, ꞌbá Gãlĩláyã gá rĩ pi ẹ́ꞌyị́kí ĩri rá. Kộpi ndrekí tã ãyãzú ãyãyã ándúrú ĩri ní ꞌoó Yẹ̃rụ́sãlémã gá ꞌdãá Ụ̃mụ̃ Ụ́ꞌdụ́ Múngú ní Ẹlịzú Jó rĩ pi tị gé sĩ rĩ gé rĩ rá, ãꞌdiãtãsĩyã kộpi ꞌdãlé anigé.

46 Yẹ́sụ̃ ní kúru ꞌdezú mụzú Kánã gá ãngũ Gãlĩláyã vé rĩ agá, ãngũ ĩri ní yị̃ị́ újázú ícázú vị́nyọ̃ rú rĩ gé. Ũgalaku ãzi riípi ẹ̃zị́ ngaápi ꞌbãgú rĩ ní kụ̃rụ́ Kãpãrãnãụ́mã vé rĩ agá ꞌdãlé ni, drã rụ ĩrivé mvá nĩ. 47 Ágó rĩ kã yịị́ kínĩ, Yẹ́sụ̃ ímụ́ ãngũ Yụ̃dáyã vé rĩ gélésĩ, ícá kuú ãngũ Gãlĩláyã vé rĩ agá ꞌdãáꞌdã, ágó rĩ ní ꞌdezú mụzú Yẹ́sụ̃ vúgá ꞌdãá, ĩri ní Yẹ́sụ̃ ri zịzú ímụ́zú Kãpãrãnãụ́mã gá nõlé, ẽ ímụ́ rí ívé mvá drã ni rụụ́ kõdô lẽépi drãápi drãdrã rĩ ídrí.

48 Yẹ́sụ̃ ní ꞌyozú ĩri ní kĩnĩ, “Ĩmi ãsámvú gé ꞌdĩgé, ꞌbá ãzi ndre dõ tã ãyãzú ãyãyã ni ꞌî mị sĩ ũgbále kuyé, ícó ẹ̃ꞌyị̃ị́ ku.”

49 Ágó rĩ ní ꞌyozú Yẹ́sụ̃ ní kĩnĩ, “Ãmbúgú mávé rĩ, mí ímụ́ ꞌbá ꞌdekí mụụ́ mí be trụ́, mávé mváŋá rĩ ã ũkpõ dẹ gí, lẽ drãádrã!”

50 Yẹ́sụ̃ ní ꞌyozú ĩri ní kĩnĩ, “ꞌÍ mụ ĩyí, mívé mváŋá rĩ ícó drãá ku!”

Ágó rĩ ẹ̃ꞌyị̃ tã Yẹ́sụ̃ ní ꞌyoó rĩ rá, ĩri ní ꞌdezú mụzú. 51 Ágó rĩ ní rizú mvizú mụzú ꞌbẹ̃tị́ rĩ gé, ĩri ní mụzú drị̃ ị́sụ́zú ívé ãtíꞌbá rĩ pi be. Ãtíꞌbá rĩ pi ní ꞌyozú ĩri ní kínĩ, “Mívé mváŋá rĩ ídri rú.” 52 Ágó rĩ ní ãtíꞌbá rĩ pi zịzú kĩnĩ, “Mvá rĩ vé rụ́ꞌbá ícá gõó múké sâ ngõri gé?”

Kộpi ní újázú ĩri ní kínĩ, “Mváŋá rĩ vé rụ́ꞌbá ícá gõó múké ájée sâ ãlu ụ̃tụ́ŋá vé rĩ gé, drã rĩ gõ ĩri kuú rá.”

53 Mváŋá rĩ vé ẹ́tẹ́pị nị̃ ámá rá ꞌyozú kínĩ, sâ ꞌdãri, ĩri sâ Yẹ́sụ̃ ní ꞌyoó ꞌí ní, mváŋá rĩ ícó drãá ku rĩ. Ágó rĩ ꞌbá ívé ꞌbẹ̃tị́ ãsámvú gé rĩ pi be céré ẹ̃ꞌyị̃kí Yẹ́sụ̃ ri rá.

54 ꞌDĩri nóni vú ị̃rị̃ Yẹ́sụ̃ ní tã ãyãzú ãyãyã ni ꞌozú rĩ, ị́sụ́ ãkũdẽ Yẹ́sụ̃ íbí íngá ãngũ Yụ̃dáyã vé rĩ agá, ĩri ri mụ ãngũ Gãlĩláyã vé rĩ gé.