17
Nang kuta Tèsalonika
1 Rasul Paulus lan Silas terus liwat kuta Amfipolis lan kuta Apolonia tekan kuta Tèsalonika. Nang kono ènèng sinaguk. 2 Kaya sak lumrahé rasul Paulus terus mlebu mbrono mèlu kumpulan. Sampèk telung sabat terus-terusan rasul Paulus tukar pikiran karo wargané sinaguk kono bab ayat-ayaté Kitab Sutyi. 3 Rasul Paulus ndunung-ndunungké ayat-ayat mau lan mbuktèkké nèk Kristus kudu nandang sangsara lan ditangèkké sangka pati. Dèkné ngomong ngéné: “Gusti Yésus iki sing tak kabarké marang kowé, Dèkné sing dadi Kristus.” 4 Enèng wong siji-loro sing pretyaya, terus pada mèlu karo rasul Paulus lan Silas; semono uga okèh wong Grik sing mauné mèlu agama Ju, malah okèh wong wédok, wong gedé-gedé, sing uga pada pretyaya.
5 Weruh wong okèh dadi wong Kristen wong-wong Ju terus pada panas atiné. Terus nglumpukké wong-wong nakal kongkon nggawé gègèran, marakké sak kuta kabèh ramé gègèran. Wong-wong terus mlebu omahé Jason nggolèki rasul Paulus lan Silas, arep digawa nang ngarepé kumpulané warga kuta. 6-7 Kadung rasul Paulus lan Silas ora ketemu, wong-wong terus nyèrèt Jason lan wong pretyaya siji-loro, digawa nang ngarepé penggedéné kuta kono karo ngomong: “Wong-wong kuwi nang endi waé nggawé rétyok lan saiki nang kéné ditampa karo Jason. Wong-wong kuwi nerak wèt-wèté ratuné Rum, awit ngomong nèk ènèng ratu liyané sing jenengé Yésus.” 8 Tembung kuwi nggawé gègèré wong okèh lan uga para penggedéné kuta. 9 Para penggedé mau terus njaluk bayaran duwit marang Jason lan kantya-kantyané. Sakwisé dibayar, Jason lan liyané terus dietyulké.
Nang kuta Béréa
10 Ing mbenginé kuwi sedulur-sedulur pada ngongkon rasul Paulus lan Silas lunga nang kuta Béréa. Sak tekané nang Béréa rasul Paulus lan Silas terus nggolèki sinaguk. 11 Wong-wong Ju nang kuta kono luwih gemati tenimbang wong Tèsalonika. Wong-wong Ju nang kuta Béréa kono pada seneng ngrungokké piwulang sing digelarké karo rasul Paulus lan Silas. Saben dina wong-wong iki pada matya Kitab Sutyi, kepéngin ngerti piwulangé rasul Paulus kuwi bener apa ora. 12 Ing sak tengahé wong-wong kono okèh sing pada pretyaya lan okèh wong gedé sangka bangsa Grik, lanang lan wédok, dadi wong Kristen. 13 Nanging wong Ju nang kuta Tèsalonika pada krungu nèk rasul Paulus lan Silas nggelarké pituturé Gusti Allah nang kuta Béréa, terus pada mbrono, ngojok-ojoki lan ngobong-obongi atiné wong okèh sing ngumpul nang kono. 14 Mulané sedulur-sedulur terus gelis-gelis ngongkon rasul Paulus nang pinggir laut, arep digawa nang kuta Aténe, nanging Timotius lan Silas ditinggal nang Béréa. 15 Kadung wis tekan kuta Aténe, sedulur-sedulur sing ngeterké rasul Paulus terus balik menèh nang Béréa. Rasul Paulus nyuwun sedulur-sedulur iki kongkon ngomongi Silas lan Timotius, supaya ndang nusul dèkné.
Nang kuta Aténe
16 Rasul Paulus saiki ngentèni tekané Silas lan Timotius. Nang kuta Aténe kono dèkné sedi tenan weruh retya-retya brahala pirang-pirang, sasaté ngebeki panggonan kono. 17 Nang sinaguk rasul Paulus omong-omongan karo wong Ju lan wong-wong sing dudu Ju, nanging mèlu agama Ju. Saben dina dèkné ya ngono kuwi nang lataré pasar, karo sapa waé sing liwat kono. 18 Enèng filosof sangka golongan Epikuri lan Stoiki sing pada bantah-bantahan karo rasul Paulus. Enèng sing ngomong: “Apa ta sing diomongké karo tukang ngobrol kuwi?”
Enèng menèh sing ngomong: “Wong kuwi mesti mulangké bab déwa-déwa sing anyar!” Wong-wong ngomong ngono kuwi, jalaran rasul Paulus nggelarké bab Gusti Yésus lan tanginé sangka pati. 19 Rasul Paulus terus diejèk nang panggonan kumpulané para filosof, panggonan sing jenengé Eropakus. Wong-wong ngomong ngéné: “Awaké déwé kepéngin ngerti bab piwulang sing anyar sing mbok wulangké iki. 20 Awit ènèng prekara-prekara sing anyar kanggo awaké déwé, mulané awaké déwé kepéngin ngerti.” 21 Wong Aténe lan bangsa liyané sing manggon nang kuta kono kuwi dina-dinané namung seneng ngrungokké lan ngrembuk bab prekara-prekara sing anyar.
22 Rasul Paulus terus ngadek nang ngarepé Eropakus kono terus ngomong: “Para sedulur nang Aténe! Aku nitèni sangka werna-werna prekara nèk kowé kuwi wong agama. 23 Awit dongé aku mlaku-mlaku nang kuta, aku weruh nang sak tengahé panggonan sembayang ènèng altar sing tulisané ngéné: ‘Kanggo gusti allah sing awaké déwé ora kenal’. Ya bab Gusti Allah sing mbok sembahi tanpa kowé kenal iki aku ngabarké marang kowé. 24 Ya Gusti Allah iki sing nggawé jagat sak isiné. Lan ya Gusti Allah iki Gusti Allahé langit lan bumi. Gusti Allah iki ora manggon nang omah gawéané manungsa. 25 Gusti Allah iki ya ora mbutuhké sesajèn apa waé sangka manungsa, kaya Dèkné kekurangan apa-apa waé. Malah Dèkné sing ngekèki ambekan lan urip; Dèkné sing ngekèki sembarang marang manungsa. 26 Sangka wong siji Gusti Allah wis ndadèkké bangsa-bangsa, supaya pada manggon nang sak jembaré bumi kéné. Ya Gusti Allah iki sing wis kawit wiwitané ngarani waktuné lan watesé panggonan-panggonan kanggo manungsa. 27 Gusti Allah enggoné nindakké kuwi kabèh, supaya manungsa pada nggolèki Dèkné lan beja tenan nèk bisa ketemu karo Dèkné. Awit sakjané Gusti Allah kuwi ora adoh karo awaké déwé. 28 Enèng sing tau ngomong:
‘Jalaran sangka pangwasané Gusti Allah
awaké déwé urip
lan awaké déwé manggon
ing donya iki.’
Kaya sing wis diomongké karo para tukang tulis sangka tengahmu:
‘Awaké déwé uga
turunan sangka Gusti Allah.’
29 Lan jalaran awaké déwé iki anaké Gusti Allah, mulané ya ora bener nèk awaké déwé nganggep nèk Gusti Allah kuwi kétoké kaya retya gawéan emas, selaka apa watu, manut pikirané lan kapinterané manungsa. 30 Gusti Allah ora mikirké jamané mauné, dongé manungsa ora kenal marang Dèkné, ora, nanging saiki Gusti Allah ngabarké nèk kabèh manungsa kudu ninggal klakuan sing ala lan nurut Dèkné. 31 Awit Gusti Allah wis netepké dina enggoné Dèkné arep ngrutu jagat; Dèkné wis miji wong siji sing bakal nindakké kuwi. Mulané, kanggo mbuktèkké iki Gusti Allah wis nangèké wong iki sangka pati.”
32 Sakwisé wong-wong mau krungu rasul Paulus ngomongké bab tanginé wong mati, terus ènèng sing pada ngguyu tembungé rasul Paulus mau, ènèng sing ngomong ngéné: “Suk-suk waé aku arep ngrungokké menèh.” 33 Rasul Paulus terus lunga sangka Eropakus kono. 34 Nanging ènèng wong siji-loro sing pretyaya lan mèlu rasul Paulus, kayadéné Dionisius, tukang pikir nang Eropakus kono, uga ènèng wong wédok sing jenengé Damaris lan liya-liyané menèh.