14
Hay Nunhahapitandah Atondan Mamatoy ay Jesus
(Mat. 26:1-5; Lk. 22:1-2)
1 Un duway algaw at madatngan heden gotad hi Punnomnoman di Hudyuh nan Namaliwan di Anghel Apo Dios hinan Tatagu ya nan gotad hi Panganandah Tinapay an Mi'id di Bino'bo'na. Ya nunhahapit din a'ap'apun di papadi ya din muntudtuduh nan Uldin hi atondan mampap ay Jesus ta mid ah ohah manginnila ta way atondan mamatoy ay Hiya. 2 Mu inaliday, “Adi tu'u epto' hinan gotad di pampapan tu'un Hiya ti ini ya innilaon di tatagu, ya mabungotda, at gumuluda!”
Hay Nangihiitan nan Babaih Nanginan Bangbangluh Ulun Jesus
(Mat. 26:6-13; Jn. 12:2-11)
3 Wah di da Jesus ad Bethany hi abung Simon an din napalla' hidin hopapna. Ya heden nangananda ya himmigup han babai, ya inodnana han batun tibung an ma'alih alabaster an napnuh na'angnginan bangbanglun danum an hay ngadana ya nard. Ya penhalnay alubna, ya inhiitnah ulun Jesus. 4 Ya ma'abohhol ay hiya din udumnan tatagun wah di, ya way ohan didaan inaliday, “Hay hulbin nen inatnan unna inam'amhan henen nanginan bangbanglu? 5 Gulat hi un mingina at do'ol an pihhu ta way midat hinan nun'awotwot!” At inamuyuandah den babai.
6 Mu inalin Jesus ay diday, “Anaad ta amuyuanyu? Okod hiyah pohdona ti ma"aphod henen inatnan Ha"in! 7 Ti nan nun'awotwot ya mabalin an malgom hi algaw di pangidatanyuh badangyun dida ti wagwadadan da'yu. Mu Ha"in ya hi awniat mi'ida' ay da'yu. 8 At heten babai ya inatnay abalinana, ti manu ay inhiitnay bangbanglu ya ta idadaanay odol'u ta maphod di hunghung'uh ilubu'a'. 9 Ya umannung heten alyo' ti wa ay ta ma'ulgud nan Tugun'uh tun alutaluta ya ma'ulgud goh heten inat te han babaih panginomnoman ay hiya.”
Hay Na'at hidin Atlunah din Hopap di Simana Santa* Na'at hidin Nisan/Abib 13, 30 A.D. hinan Gutud di Nipaligligatan Jesus.
(Mat. 26:14-16; Lk. 22:3-6)
10 Immuy di ohah din himpulu ta duwan intudtuduwan Jesus an hi Judas Iscariot hinan a'ap'apun di papadi ta ni'hapit hi aat di pampapandan Jesus. 11 Ya hidin dengngoldah nen inalina ya nun'am'amlongda, ya intulagdan idatday lagbunah pihhu. At nete"an de ya hahalepatanay pangipadpapanan Jesus.
Hay Gotad hi Ne"anan Jesus hinan Intudtuduwana
(Mat. 26:17-30; Lk. 22:7-20; Jn. 13:21-35; I Cor. 11:23-25)
12 Heden hopap di algaw nan Behtan di Agguy Nabino'bo'an an Tinapay ya hiyah ne algaw hi pange'nongandah nan kalniluh Panginomnomandah din Namaliwan nan Anghel Apo Dios hinan i'Israel. Ya immuy din intudtuduwan‡ Hay ngadanda ya da Peter ay John (Lk. 22:8). Jesus ay Hiya, ya inaliday, “Hay pohdom hi pangidadaananmih umuy tu'u anganan ad ugwan an behta?”
13 Ya inalin Jesus hidin duwah nan intudtuduwanay, “Umuy ayud Jerusalem, ya wada han lala'in mi'dammun da'yun ino'odnanay pannuman, ya inunudyu hiya.§ Gagangaynah nan Hudyuh un hay babaiy humagub an bo'on nan lala'i. 14 Ya wa ay ta humgop hinan abung ya ne'ehgop ayu goh. Ya alyonyuh nan ad abung di, Impaad Apu tu'un hi Jesus an inalinay, Hay wadan di kuwaltuh pangananmih nan intudtuduwa' hi ad ugwan an behta? 15 At itudunan da'yuy ongol an kuwaltun wah nan miyadwan galadun nidadaan hi panganan, ya hiyay pangidadaananyuh onon tu'u.” 16 At immuydah nan babluy, ya immannung an amin din inalin Jesus ay dida. At denenanday onondan den behta.
17 Ya unat goh napuyaw ya nidatong da Jesus ya din himpulu ta duwan intudtuduwanan den abung. 18 Ya heden nangananda ya inalin Jesus di, “Umannung heten alyo' an waday ohan da'yuh mangitudun Ha"in ta dapopona', ya wah tun me"an ay ditu'ud ugwan.”
19 Ya ma'allungdayada din intudtuduwana, ya way ohaan inalinay, “Bo'on ahan ha"in Apu!”
20 Ya inalin Jesus di, “Hiya ya ohan da'yun himpulu ta duwan intudtuduwa' an mi'hiwhiw ay Ha"in hi tinapay eten duyu. 21 Ha"in an Imbaluy di Tagu ya umannung an patayona' ti hiyah ne inalin din impitudo' Apo Dios hidin penghana,* Psa. 22:1-24; Isa. 53:5-12. mu mahmo' henen tagun mangitudun Ha"in ta dapopona' ti odolnah un agguy nitungaw!”
22 Heden nangananda ya innal Jesus di tinapay, ya nunluwalu ta endenolnan Apo Dios, ya inupe'upengna, ya impiyapongnah din intudtuduwana. Ya inalinan diday, “Alanyuh te, ya inanyu ti hiyah te ay odol'u.”
23 Ya innalna goh din howo' an nittuwan di bayah, ya nunluwalu ta endenolna goh ay Apo Dios, ya indatnah din intudtuduwana ta inib'ibbanhandan ininum. 24 Ya inalin Jesus ay diday, “Hiyah te ay dala' an tumidtid ta way ipa'annungan nan balun ni'tulagan Apo Dios hi ipaphodan di tagu.” Ya inalina goh ay diday, 25 “Ummannung heten alyo' ay da'yu an adi' ipidpidwan uminum hi bayah ta nangamung hidin algaw an iddumanyun Ha"in hitun Pumpapto'an Ama di hiyay pi'yinuma'.”
26 Ya unat goh nalpah hana ya ingkantaday pangedenolandan Apo Dios.† Bahaom nan footnote di Mat. 26:30 ta innilaom din ingkantada. Ya pimmitawda ta immuydah nan Duntug an Olibo.
Hay Nangalyan Jesus hi Pangihautan Peter ay Hiya
(Mat. 26:31-35; Lk. 22:31-34; Jn. 13:36-38)
27 Inalin Jesus hidin intudtuduwanay, “Inganuya' ti lumayaw ayun amin. Ti hay inalin din impitudo' Apo Dios hidin penghanan nipa"el ya:
Patayo' nan mumpahtul,
at mid poto' di lumayawan nan kalniluna.‡ Zech. 13:7.
28 Mu hidin amahua' ya mahhuna' an umuy ad Galilee ta hidiy panoda' hi umalianyu.”
29 Ya inalin Peter di, “Ta"on hi un da'a inganuy hinan udumnan intudtuduwam mu adi' He"a ahan inganuy!”
30 Ya inalin Jesus ay hiyay, “Umannung heten alyo' ti ad ugwan an mahdom ya mumpitluy pangihautam an alyom di, Agguya' inilan He"a! ya un ipidwan nan awitan an tumalanu.”
31 Mu gun impilit Peter an nangalih, “Ta"on unna' mi'yatoy ay He"a mu adi' damdama He"a ihautan, at adi' alyon hi un da'a agguy inila!” Ya an amindan intudtuduwana ya umat goh hinay nangalida.
Hay Nunluwaluan Jesus hinan Galden an Gethsemane
(Mat. 26:36-46; Lk. 22:39-46)
32 Immuy da Jesus ya din intudtuduwanah nan galden an ngadanay Gethsemane.§ Bahaom nan footnote di Mat. 26:36 ta innilaom di pohdon ten hapit an ibaga. Ya inalinah din intudtuduwanay, “Umbun ayuh tu ta bumataana' an munluwalun Apo Dios.” 33 Ya initnudna da Peter ay Jacob,* Bahaom nan footnote di Mat. 4:21 ta innilaom di aat ten ngadan. ya hi John. Hiya ya nidugah di punlungdayaana, ya munha'it di punnomnomana, 34 at inalinan diday, “Ma'allungdayaa' ahan an ten paddungnay iyatoy'u! At mihina ayuh tu ta mi'tu'al ayun Ha"in.”
35 Ya immuy hinan pangngelna, ya inluppulupnah nan lutan nunluwalu ta adi ma'at nan punholholtapana. 36 Ya intuluynan nunluwalun Apo Dios an inalinay, “Ama, He"a ya nidugah di abalinam ti abalinam an aton an amin. At adim ni' iyabulut nan na'uy an ipaligligata'! Mu adim ay pohdon ya okod'a, ti bo'on hay pohdo' di aptan, mu nan pohdom.”
37 Unat goh numbangngad hidin intudtuduwana ya nonollo'da. Ya inalinan Peter di, “Simon, undan nolo' ayu? Dan adi ayu pa"edpol an mi'tu'al ay Ha"in hi na'amtang?” 38 Ya inalina goh ay diday, “Ihihi'alyu ya munluwalu ayu ta adi ayu mitudul! Inila' an pohdonyun tumu'al, mu ma'ameh ayu.”
39 Ya numbangngad goh hi Jesus an nunluwalu, ya din inluwalunah din hopapnay impidwana. 40 Ya numbangngad goh hi wadan din tulun intudtuduwana, ya wah din nonollo'da goh ti nidugah di enlo'da. Ya mid iniladah pambaldah anaad ta nolo'da goh.
41 Ya numbangngad goh an nunluwalun Apo Dios. Ya unat goh numbangngad hi pitlunah nan intudtuduwana ya inalinay, “Un ayu dan hay momollo'? Ammunana ti te an nadatngan di pamatayan nan nun'abaholan an tatagun Ha"in an Imbaluy di Tagu. 42 At ma ayu ta umuy tu'u ti den na'uy nan mangitudun Ha"in ta dapopona'.”
Hay Nampapandan Jesus
(Mat. 26:47-56; Lk. 22:47-53; Jn. 18:1-11)
43 Otog di punhaphapitan Jesus ya nidatong da Judas an ohah din himpulu ta duwan intudtuduwana. Ya nitnuddan hiya din do'ol an tatagun numpunhanggap ya numpumpang'ul ti diday hennag din a'ap'apun di papadi, ya din muntudtuduh nan Uldin, ya din udumna goh an a'ap'apun di Hudyu. 44 Mu hinunnan Judas an hinapit di atonan mangitudun Jesus ta dapoponda ya unda mahkay umuy hinan galden ti inalinan diday, “Nan ungnguo' ya Hiyah neh Jesus. At Hiyay dapoponyu, ya ihamadyun mangiyadug hinan umayanyu.”
45 Ya nundapuh hi Judas an immuy ay Jesus, ya inalinay, “Immali ami, Apu!” Ya inungnguna. 46 Ya immuy din ni'yibban Judas ta dempapda, ya inhamaddan nangipa'ud. 47 Ya din ohah nan ni'yibban Jesus† Hay ngadana ya hi Peter (Jn. 18:10). ya hinu'nutnay hanggapna, ya pinalangna din himbut‡ Hay ngadana ya hi Malchus (Jn. 18:10). di Nabagtun Padi an hay inganay napalang.
48 Ya inalin goh Jesus hidin do'ol an tataguy, “Mid mapto' ya alyonyuan unna' adi mangngol, at hiyaat unyu pun'ognan di hanggap ya pang'ul an umalin mampap ay Ha"in! 49 Mu abigabigat ya niddunidduma' ay da'yu an muntudtuduh dih nan Timplud Jerusalem, ya agguya' dempap. Mu ma'at hana ta mipa'annung din impitudo' Apo Dios hidin penghana.”§ Isa. 53:1-12. 50 Ya tinaynan din intudtuduwana Hiya, ya limmayawda.
51 Ya wada han ungan lala'in* Hay ngadana nin ya hi Mark an nuntudo' eten liblu tuwali, ya agguyna intudo' di ngadana ti ababain nan na'at ay hiya. nitnud an mid ah lubungnan anggay han uloh hi inhe'langna. At ne'edpapda hiya, 52 mu yinagyagna din uloh an enhe'langna, at limmayaw an nangiw'iwadya.
Hay Nanumalyaan nan A'ap'apun di Hudyun Jesus
(Mat. 26:57-68; Lk. 22:52-54; Jn. 18:19-24)
53 Unat goh nadpap hi Jesus ya inyuydah abung din Nabagtun Padi ti na'amung hidi an amin din a'ap'apun nan papadi, ya din muntudtuduh nan Uldin, ya din udumna goh an a'ap'apun di Hudyu. 54 Ya nibabataan hi Peter an mangun'unud ay dida ta nangamung immatam hinan gettaw di abung nan Nabagtun Padi. Ya immuy ni'yibun hidin mumpun'adug ta mi'yanidu. 55 Ya din a'ap'apun di papadi ya an amin din a'ap'apun di Hudyu† Dida ya membron di Konsehal, ya 71 di membroda an niddum nan Nabagtun Padi an hiyay mumpapto' hinan mitingda. ya gunda minahmahan hinan tataguy ipabaholdan Jesus ta pangidalatandan mamatoy ay Hiya, mu mi'id. 56 Ya do'olday nun'ihtiguh layah hi aat di inat Jesus, mu agguy nun'u'unnud di nangalida.
57 Ya la'tot ya waday udumnah linala'in nunlayah an timma'dog, ya inaliday, 58 “Dengngolmiy inalin Jesus an inalinay, Pa"io' nan Timplu, mu un tuluy algaw ya inyamma' di oha an bo'on hay taguy nangiyamma.”‡ Mid ustuh inalin Jesus ene, mu waday inalinah aat nan odolnah nan Jn. 2:19. 59 Mu ta"on un dida ya agguy nun'u'unnud di nangalida.
60 Ya timma'dog din Nabagtun Padih§ Hay ngadana ya hi Caiaphas. nan gagwan di tatagu, ya inalinan Jesus di, “Undan adim tobolon hanan nangalin nan nun'ihtigu?” 61 Mu immu'ugong hi Jesus an agguyna temtembal. Ya inalin goh din Nabagtun Padiy, “Undan He"ah Kristu an Imbaluy Apo Dios?”
62 Ya inalin Jesus di, “Immannung nan inalim, ya an amin ayu ya awniat tigona'
an Imbaluy di Tagu an umbun hi appit di agwan Apo Dios an nidugah di abalinana.
Ya tigona' goh hinan bunut hidin pumbangngada'.”* Dan. 7:13.
63 Ya henekhek din Nabagtun Padiy lubungnah bungotna, at inalinah din tataguy, “Adi mahapul an waday udum an mun'ihtigu ti dengngol tu'uy inalina! 64 Dengngolyuy nangalinan na"appuhin adina e'gonan hi Apo Dios! At hay pohdonyu mah?”
Ya inalidan amin di, “Mapatoy ti nabaholan!”
65 Ya nuntukpaan din udumnay angahna, ya lini'dupanday matanah lo'ob, ya hinuntukda, ya inaliday, “Ngadan nan nanuntuk ay He"a!” Ya inyuy nan mun'adug, ya nunhaplatda Hiya.
Hay Nangihautan Peter ay Jesus
(Mat. 26:69-75; Lk. 22:54-62; Jn. 18:12-18, 25-27)
66 Wadah Peter hi ampan nan gettaw. Ya naluh han babain tagalan nan Nabagtun Padih wadana, 67 ya unat goh tinnigna hiyan mun'anidu ya inhahammadna hiya, ya inalinay, “Tinnig'un he"a goh di ohan niddum ay Jesus an iNazareth!”
68 Mu inhaut Peter an inalinay, “Mid ahan inila' enen inalim!” At nakak hi Peter an bimmahhel hinan allup, ya timmalanu din awitan.
69 Ya hin'alina ya tinnig goh din tagalan babaih† Bahaom nan footnote di Mat. 26:71 ta innilaom nan ngadan di ustuh nangibagan Peter. Peter, at inalinah din tataguy, “Heten tagu ya hiyay ohah niddum ay Jesus!” 70 Ya inhaut goh Peter.
Ya unat goh na'amtang ya inalin nan tatagun ni'ta'dog ay hiyay, “Adim ahan ihaut ti he"ay ohah niddum ay dida ti ma'immatunan an iGalilee'a goh!”
71 At inalin Peter di, “Ta"on ahan unna' moltaon ay Apo Dios hi un layah heten alyo' ti umannung an agguy'u ahan inilah nen tagun alyonyu!”
72 Nalpah an inalinah ne ya impidwan din awitan an muntalanu. Ya ninomnom Peter din hinapit Jesus an inalinay, “Ihauta' hi mumpitlun he"a ya un ipidwan nan awitan an tumalanu.” Ya limmugwalugwah Peter.
*14:9 Na'at hidin Nisan/Abib 13, 30 A.D. hinan Gutud di Nipaligligatan Jesus.
†14:11 Na'at hidin Nisan/Abib 14, 30 A.D. hinan Gutud di Nipaligligatan Jesus. Nan Panginomnomandah din Namaliwan nan Anghel Apo Dios hinan Hudyuh din Penghana ya gun ma'at hi Nisan/Abib 14 (Ex. 12:6), ya nan Behtan di Agguy Nabino'bo'an an Tinapay ya gun ma'at hi Nisan/Abib 15-21, mu hin'umu'uddum ya alyon nan tatagu an nan Panginomnomandah din Namaliwan nan Anghel Apo Dios hinan Hudyuy hopap di algaw nan Behtan di Agguy Nabino'bo'an an Tinapay an ta"on un hay 15 di ustuh algawna.
‡14:12 Hay ngadanda ya da Peter ay John (Lk. 22:8).
§14:13 Gagangaynah nan Hudyuh un hay babaiy humagub an bo'on nan lala'i.
*14:21 Psa. 22:1-24; Isa. 53:5-12.
†14:26 Bahaom nan footnote di Mat. 26:30 ta innilaom din ingkantada.
‡14:27 Zech. 13:7.
§14:32 Bahaom nan footnote di Mat. 26:36 ta innilaom di pohdon ten hapit an ibaga.
*14:33 Bahaom nan footnote di Mat. 4:21 ta innilaom di aat ten ngadan.
†14:47 Hay ngadana ya hi Peter (Jn. 18:10).
‡14:47 Hay ngadana ya hi Malchus (Jn. 18:10).
§14:49 Isa. 53:1-12.
*14:51 Hay ngadana nin ya hi Mark an nuntudo' eten liblu tuwali, ya agguyna intudo' di ngadana ti ababain nan na'at ay hiya.
†14:55 Dida ya membron di Konsehal, ya 71 di membroda an niddum nan Nabagtun Padi an hiyay mumpapto' hinan mitingda.
‡14:58 Mid ustuh inalin Jesus ene, mu waday inalinah aat nan odolnah nan Jn. 2:19.
§14:60 Hay ngadana ya hi Caiaphas.
*14:62 Dan. 7:13.
†14:69 Bahaom nan footnote di Mat. 26:71 ta innilaom nan ngadan di ustuh nangibagan Peter.