8
Nan Paddungnay Enenap Daniel hi Aat nan Duwan Animal* Heten Dan. 8:1 ya mapidwa goh an nitudo' hinan hapit di Hudyu.
Hidin miyatlun tawon Unu hidin 551 B.C. hi numpapto'an nan Alin hi Belshazzar ya ha"in an hi Daniel ya nun'enapa' goh. Ya enenap'u an wadaa' hinan na'alad an babluy hi ad Susa hidih nan Provinciad Elam Unu ad Iran. an timmata'doga' hinan pingit di ala' an Ulai. Ya unat goh inta'wad'u, ya tinnig'u han buta'al an kalnilun wah nan hinagang'un timmata'dog hinan pingit di ala' an duway ha'gudnan adudu"oy, mu du'du"oy din oha, mu naladaw hi na'amtang an bimmuhu'. Ya tinnig'u din buta'al an kalnilun pun'ihawagina din ha'gudnah appit hi alimuhan di algaw, ya hi appit hi iggid hi un hagangon di buhu'an di algaw, ya hi appit hi agwan hi un hagangon di buhu'an di algaw. Ya mi'id ah ohah din animal hi way abalinanan mangipadinong ay hiya, ya mi'id goh di way abalinanan mamaliw hinan ha'gudona. Ya hiya ya nidugah di abalinana, at atonan amin di pohpohdona.
Ya heden punnomnomnoma' eden tinnig'u ya hin'alina ya bimmuhu' hi appit hi alimuhan di algaw han buta'al an gandeng an hay ha'gudna ya wah nan numbattanan di matana. Ya mungwilit an manguy an ay adi megpa' hinan lutay hu'ina. Ya tinnig'un ma'abbungot din gandeng, ya immuy hidin kalnilun duway ha'gudna an din tinnig'un timmata'dog hinan pingit di ala'. Ya unat goh immatam din bimmubungot an gandeng hinan kalnilu ya hina'gudna ta nun'a'ipung din duwan ha'gud din kalnilu. Ya mi'id di olognan mi'pattoy, at tinu"in din gandeng, ya nun'igatigatina. Ya mi'id di way olognan immuy an namaliw hinan kalnilu.
At na'ud'udman di abalinan din gandeng, ya hidin a'ud'udman di abalinan nan gandeng ya nun'aputulan din ha'gudna. Ya din naputulana ya timmubu goh di opat an ha'gud an numbino'ob'on di tinududa. Ya nan ohan daden opat an ha'gud ya waday timmubun it'ittang an ha'gud, mu gun umongo'ongol, ya immatam di abalinanah appit hi agwan hi un hagangon di buhu'an di algaw ya hi appit di buhu'an di algaw ta engganah nan babluy di tatagun Apo Dios. 10 Ya immatam nan nidugah an abalinanad abuniyan ta ginubatna nan wah di. At nun'ogahnay udumnan didah tun luta, ya nun'igatigatina dida. 11 Ya numpahiyah nan Ap'apud abuniyan. Ya impadinongna goh nan me'nong an e'nongdah abigabigat hinan Timplun Apo Dios, ya pinuhina din Timplu. 12 At dumalat nan na'at ya mi'id mahkay di mun'onong hidin tatagu, ya din'ugdah Apo Dios. Ya heden ma'alih ha'gud ya abalinanan amin di pohdona.
13 Ya dengngol'u han duwan anghel an munhaphapit, ya inalin nan oha di, “Anuud nin di duminngan nan ma'ma'at an tinnig Daniel? Ya anuud nin di dumingan nan nappuhin ma'ma'at an mihukat hinan onong hi abigabigat? Ya anuud goh di duminngan nan pumuhian nan Timplu ya nan alpahan di pangubatan nan buhul hinan tatagun Apo Dios?”
14 Ya dengngol'un tembal nan ohan inalinay, “Mabayag an engganay un magtud di hinlibu ta han hinggahut ya han nalemay algaw§ Hay nitudo' hinan Biblia ya 2,300 an mahdom ya mapatal (unu 2,300 di onongdah mahdom ya mapatal), at un 1,150 an algaw ti duway onongdah nan hinohhan algaw. ya un mahkay mipabangngad an midawat goh nan Timplu ya un ma'at din gun ma'at hi hopapnah nan Timplu.”* Inyuldin Antiochus IV Epiphanes ta ipadinongda nan Hudyun mun'onong ay Apo Dios hinan Timplud Jerusalem ti hiya tuwali anuh Dios, ya impihinanay pun'onngan di bulul hidih din bulan an Kislev 25, 168 B.C. (unu December 25, 168 B.C.). Mu ginubat nan Hudyu hiya ya nan tindaluna, at palpaliwan ya inabak da Judas Maccabeus an Hudyu dida. Ya hidin December, 165 B.C. (unu Kislev 25, 165 B.C.) ya indawatday Timplun Apo Dios ta maleneh mahkay. Hay nun'abhiwan daten duwan algaw ya 1,150.
Hay Pohdonah Ibaag nan Paddungnay Enap
15 Ya heden punnomnomnoma' hinan aat nan enenap'u ya nan pohdonan ipa'innila ya hin'alina ya waday tinnig'un umat hi lala'in timma'dog hinan hinagang'u. 16 Ya waday dengngol'un mumbugaw an wah nan dammang di ala' an Ulai an inalinay, “Gabriel, Hay pohdonan ibaga ya nan mangunud ay Apo Dios. ibaagmun nen lala'i nan pohdonan ipa'innila din enenapna.”
17 At immalin nedelloh ay ha"in, ya nidugah di ta'ot'u, at nunluunga', ya inalinan ha"in di, “Ta"on un'a tagu ya mabalin an innilaom di ipa'innilan nan enenapmu an hay ma'at hi apogpogan tun luta.”
18 Ya heden pi'haphapitanan ha"in ya ninayun an nolo'a', ya nunlu'buba', mu binangona', ya impata'doga'. 19 At inalinan ha"in mahkay di, “Ibaag'un he"ay ma'at hi udum di algaw hi bumungtan Apo Dios ya nan ma'at hi gutud di apogpogan tun luta. 20 Ti nan tinnigmun buta'al an kalnilun duway ha'gudna ya dida nan a'alid Media ya ad Persia. 21 Ya nan buta'al an gandeng ya hiyah ne nan alid Greece, ya nan ongol an ha'gud an wah nan numbattanan di matana ya hiyah ne nan nahhun an alid Greece. Unu nan Alin hi Alexander an Nidugah (unu Alexander the Great, 356-323 B.C.). 22 Ya din ongol an ha'gud an naputulan ya waday timmubuh opat an ha'gud ya hay pohdonan ipa'innila ya mun'opat di pumpapto'an hinan babluy, mu agguy nipaddung di abalinandah nan nahhun an pumpapto'an.§ Hidin natayan Alexander an Nidugah ya nagodwagodway pumpapto'ana ta numbalin hi opat an pumpapto'an: (1) impapto' da Antipater (398-319 B.C.) ay Cassander (356?-315? B.C.) nan abablubabluy ad Macedon ya ad Greece, ya (2) impapto' Lysimachus (361-281 B.C.) nan abablubabluy ad Thrace ya ad Asia Minor, ya (3) impapto' Seleucus I (358-281 B.C.) nan babluy ad Syria, ya (4) impapto' Ptolemy I (367-280 B.C.) nan abablubabluy ad Palestine ya ad Egypt. 23 Ya heden umangunuh hi pumpapto'anda ya nidugah ahan an hay pumbaholan ato'atonda, ya waday mun'ali an atata'ot, ya nala'eng an bumalbali.* Hay ngadana ya hi Antiochus IV Epiphanes (175-164 B.C. di timpun di nun'aliana). Ya hay ipa"elna ya hi AntiKristu (unu nan Mi'bohhol ay Jesu Kristu) ti numpaddung di atona goh ad Jerusalem. 24 Ya nidugah di abalinana an bo'on hiyay nalpuwana. Ya do'ol di pumpa"ina an atonan amin di pohdona an ta"on un hinan nidugah di abalinanan tatagu ya abakona, ya umat goh hinan tatagun Apo Dios. 25 Ya dumalat nan abalinanan bumalbali ya hay inilana ya hiyay nabagbagtu ya un nan udumna. Ya dumalat nan maphod an ipattigna ya hiyay atayan nan tatagu, ya ta"on un nan na'abbagbagtun Ali ya hanggaona, mu ma'abak an bo'on hay abalinan di taguy dumalat.” Natoy hi Antiochus IV Epiphanes ad Tabae hi ad Persia hidin 164 B.C., mu mid ah namatoy ay hiya ti un nundogoh, unu bo'on ay ya un way na'at. At paddungnay hi Apo Dios di nangipapatoy ay hiya.
26 Ya inalin goh nan anghel ay ha"in an hi Daniel di, “Din enenapmuh aat nan hinlibu ta han hinggahut ta han nabonglen algaw ya makulug ahan hana. Mu adim ibabbaag ad ugwan ti mabayag di ipa'annungana.”
27 Ya ha"in an hi Daniel ya nundogoha', at unna' nonollo' hi atnay algaw. Ya unat goh bimmangona' ya immuya' nuntamuh nan impatamun nan alin ha"in, mu numanomnoma' hinan aat di enenap'u ti adi' ma'awatan.

*^ Heten Dan. 8:1 ya mapidwa goh an nitudo' hinan hapit di Hudyu.

8:1 Unu hidin 551 B.C.

8:2 Unu ad Iran.

§8:14 Hay nitudo' hinan Biblia ya 2,300 an mahdom ya mapatal (unu 2,300 di onongdah mahdom ya mapatal), at un 1,150 an algaw ti duway onongdah nan hinohhan algaw.

*8:14 Inyuldin Antiochus IV Epiphanes ta ipadinongda nan Hudyun mun'onong ay Apo Dios hinan Timplud Jerusalem ti hiya tuwali anuh Dios, ya impihinanay pun'onngan di bulul hidih din bulan an Kislev 25, 168 B.C. (unu December 25, 168 B.C.). Mu ginubat nan Hudyu hiya ya nan tindaluna, at palpaliwan ya inabak da Judas Maccabeus an Hudyu dida. Ya hidin December, 165 B.C. (unu Kislev 25, 165 B.C.) ya indawatday Timplun Apo Dios ta maleneh mahkay. Hay nun'abhiwan daten duwan algaw ya 1,150.

8:16 Hay pohdonan ibaga ya nan mangunud ay Apo Dios.

8:21 Unu nan Alin hi Alexander an Nidugah (unu Alexander the Great, 356-323 B.C.).

§8:22 Hidin natayan Alexander an Nidugah ya nagodwagodway pumpapto'ana ta numbalin hi opat an pumpapto'an: (1) impapto' da Antipater (398-319 B.C.) ay Cassander (356?-315? B.C.) nan abablubabluy ad Macedon ya ad Greece, ya (2) impapto' Lysimachus (361-281 B.C.) nan abablubabluy ad Thrace ya ad Asia Minor, ya (3) impapto' Seleucus I (358-281 B.C.) nan babluy ad Syria, ya (4) impapto' Ptolemy I (367-280 B.C.) nan abablubabluy ad Palestine ya ad Egypt.

*8:23 Hay ngadana ya hi Antiochus IV Epiphanes (175-164 B.C. di timpun di nun'aliana). Ya hay ipa"elna ya hi AntiKristu (unu nan Mi'bohhol ay Jesu Kristu) ti numpaddung di atona goh ad Jerusalem.

8:25 Natoy hi Antiochus IV Epiphanes ad Tabae hi ad Persia hidin 164 B.C., mu mid ah namatoy ay hiya ti un nundogoh, unu bo'on ay ya un way na'at. At paddungnay hi Apo Dios di nangipapatoy ay hiya.