I Timothy
Hay Aat Ten Liblu
Hay Nangitudo' eten Liblu: hi Apostoles Paul (1:1).
Hay Nangitud'an Paul eten Liblu: hi Pastor Timothy (1:2).
Hay Pohdon nan Ngadan ten Liblun Ibaga: nan mange'gon ay Apo Dios.
Hay Gutud hi Nangitud'anan ten Liblu: hidin numbattanan di 61 A.D. hi engganah 63 A.D.
Hay Teman ten Liblu: hay maphod hi aton Pastor Timothy an mumpapto' hinan himba'an ad Ephesus (1:3).
Hay Outline ten Liblu:
Hay PROBLEMAN Pastor Timothy hinan himba'an ad Ephesus (1:1-11)
Hay APUN Pastor Timothy hinan himba'an ad Ephesus (1:12-17) — hi Apostoles Paul di apuna
Hay IPAPTOꞋ Pastor Timothy hinan himba'an ad Ephesus (2:1—6:21)
Hay ipapto'na ya nan aatna tuwali (1:18-20; 4:6-16; 5:23; 6:11-16, 20-21)
Hay ipapto'na ya nan munluwalu (2:1-8)
Hay ipapto'na ya nan binabai (2:9-15)
Hay ipapto'na ya nan mun'endog (3:1-7)
Hay ipapto'na ya nan baal di mun'endog (3:8-13)
Hay ipapto'na ya nan ma'ma'at ta mihamad di doctrinada (3:14—4:5)
Hay ipapto'na ya nan nun'ala'ay (5:1)
Hay ipapto'na ya nan ungungan linala'i (5:1)
Hay ipapto'na ya nan nun'a'in'inna (5:2)
Hay ipapto'na ya nan babalahang (5:2)
Hay ipapto'na ya nan umu'utun (5:3-16)
Hay ipapto'na ya nan a'ap'apu (5:17-19)
Hay ipapto'na ya nan kumapuy di pangulugda (5:20-22, 24-25)
Hay ipapto'na ya nan himbut (6:1-2)
Hay ipapto'na ya nan mangamnaw hi pihhu (6:6-10)
Hay ipapto'na ya nan adangyan (6:17-19).
1
1 Ha"in hi Paul an apostoles* Hay pohdonan ibaga ya nan nahnag. Jesu Kristu ti hiyah ne immandal Apo Dios an nan mamaliw ay ditu'u ya hi Apu tu'un hi Jesu Kristu an Hiyay hahalimidon tu'u.
2 Ya ten muntudo'a' ay he"a, Timothy,† Hay pohdonan ibaga ya nan mange'gon ay Apo Dios. an ibilang'un nahamad an imbaluy'u an dumalat nan pangulugtan duwa.
Ipadutu' da'a, ya hom'on da'a, ya impalenggop da'a ni' ay Apo Dios an hi Ama tu'u ya hi Jesu Kristun hi Apu tu'u.‡ Inusal Apostoles Paul nan tulun kalahin di apngan nen gutud. Nan nahhun an inalina an ipadutu' da'a (unu charis) ya apngan di iGreece, ya nan netob an inalina an hom'on da'a ya hiyah ne apngan di kimmulug, ya nan miyatlun inalina an impalenggop da'a (unu shalom) ya apngan di Hudyu.
Hay Nummandalan Timothy hinan Tatagu ta Adida Ituduy Nibahhaw an Tudtudu
3 Hidin nakaka' ad Ephesus hi aya' hinan Provinciad Macedonia ya inal'alu' da'a ta mihina'ah nad Ephesus ta way atom an mummandal hinan udumnan muntudtudu ta adida ituduy nibahhaw.§ Penhod Paul an mi'laban hi Timothy hinan balbalun kulton bimmuhu' eden timpud Ephesus an ma'alih Gnosticism. Hay aatna ya (1) intududay agguy immannung an hudhud (1:4; 4:7; 6:20), ya (2) inabulutday politikan hapit an mid ipatukana (6:20), ya (3) inhihi'aldan nuntudtuduh nan Uldin di Hudyu (1:7), ya (4) impawaday malhin (4:3), ya (5) pinaniawday udumnan ma'an ta adi onon (4:3), ya (6) ninomnomda an hay puntudtuduwandah Hapit Apo Dios di dumalat hi umadangyananda (6:5), ya (7) numpahiyada (1:7; 6:4). Mid mapto' ya da Hymenaeus ay Alexander di duwan a'ap'apuda (1:20). (Bahaom nan footnotes di Col. 2:4, ya II Tim. 2:18, ya Tit. 1:14, ya II Pet. 1:2, ya I Jn. 4:2, ya I Jn. 5:8, ya I Jn. 5:16, ya II Jn. 1:7 ta innilaom di udumnah aatna.) 4 Ya alyom ta idinongdan umabi'abig hinan malgom an na'na'at hidin penghana, ya idinongdan tumuntutuntun hi o'ommoddan nahlaganda ti dumalat hi punhahannuanda. Ya wan mid ibadang hana ti hay bumadang ya nan pangulug ay Jesus. 5 Ya manu ay hiyah ne imandal'u ya ta mumpopohhodan* Hiyah ne hapit an agape hinan hapit di iGreece. tu'un malpuh maphod an nomnom, ya maphod an pangat, ya nahamad an pangulug tu'un Jesu Kristu. 6 Mu waday udumna an din'ugdah ten Tugun ta un hay mid upid di ulgu'ulgudonda. 7 Ya pohdondan diday mangituduh Uldin di Hudyu, mu ta"on un dida ya adida ma'awatan di aat nen itudtududa ya wan ipilitda an alyonday nepto'da.
8 Abuluton tu'u an heten Uldin Apo Dios ya maphod ya pumhodan, mu mahapul an nomnomon tu'uy ngadan di nangitugunana 9 ti heten Uldin ya bo'on nan maphod an tataguy nangitugunan Apo Dios ti hay aat di pumbaholan di ipa'innilana. Ti hiyay mitugun hinan adi umunud hi Uldin, ya hinan adi mangngol, ya hinan adi mangunud ay Apo Dios, ya hinan nangohoy, ya hinan adi mun'ogon, ya hinan mamatoy hi ommodna, ya hinan pumatoy goh hi tatagu, 10 ya hinan mangelo' hi bo'on ahawana, ya hinan mangelo' hi paddungna an lala'ih un lala'i, unu babaih un babai, ya hinan mangilayaw hi ibbadan tagu ta pumbalinondah himbutda, ya hinan munlangkak, ya an amin nan adi mangunud hinan makulug an mitudtuduh 11 aat Apo Dios an alpuwan di amlong an hiyah ne nan nedenol ay ha"in ta itudu'.
Nan Nidugah an Homo' Apo Dios ay Paul
12 Munyamana' ay Apu tu'un hi Jesu Kristuh nangidatanah bi'ah'un mangat hinan tamuna ya nan nangibilanganan ha"in an ohan edenolna, at pento'a' an ohan puntamuona 13 an ta"on hi un nappuhi din inulgu'ulgud'uh aatna ti impaholholtap'u ya pinadngopadngola' nan kimmulug ay Hiya. Mu maphod ahan ta hemmo'a' ay Apo Dios ti eden gutud ya agguya' kimmulug ay Jesus, at agguy'u inila an adi maphod hanan ina'inat'u. 14 Mu gapu ta ma'ulay nan Ap'apu tu'u ya ongol di homo'nan ha"in at binadangana' an kimmulug ay Hiya ya namhod hi ibba' an tagu. Hatuy mabalin hi aton tu'u an gapuh pangulug tu'un Jesu Kristu.
15 Wada han nahamad an pangali tu'u an hiyah te aatna: Immalih tun lutah Jesu Kristu ta baliwana nan nabaholan an tagu. Mu inyal'allanan ha"in ti nidugah ahan di bahol'u! 16 Mu ta"on hi un nidugah di bahol'u ya hemmo'a' ay Apo Dios ta mipattig di homo' Jesu Kristuh nan nabaholan an umat ay ha"in ta panginnilaan di udum an tatagun ta"on un nidugah di bahol di ohan tagu, mu gulat ta kumulug ay Hiya ya mi'taguh mid pogpogna. 17 At hiyanan dayawon tu'uh enggana ti hi Apo Dios ya anggay di makulug an Dios an adi mattig. Hiya ya mi'id di te"ana ya pogpogna, ya Hiyay Alih enggana! Amen!† Hay pohdonan ibaga ya abuluto' hene ahan.
18 Daten intugun'un he"a, Timothy an imbaluy'u, ya miyunnudan hinan nipa'innilah atom. Unudom hana ta abakom di nappuhi. 19 Ya punnonngom di pangulugmu ya nan maphod an punnomnommu ti wadaday udum an ta"on hi unda tuwali inilay maphod an unudon, ya inlahawdan agguy nangunud, at hay numbalinana ya nami'id di pangulugdan Jesus. 20 Umat ay da Hymenaeus ay Alexander an din'ug'u didah enggana ta okod hi Satanas ay dida. Ta magilatda ta adida pihupihulon hi Apo Dios.
*1:1 Hay pohdonan ibaga ya nan nahnag.
†1:2 Hay pohdonan ibaga ya nan mange'gon ay Apo Dios.
‡1:2 Inusal Apostoles Paul nan tulun kalahin di apngan nen gutud. Nan nahhun an inalina an ipadutu' da'a (unu charis) ya apngan di iGreece, ya nan netob an inalina an hom'on da'a ya hiyah ne apngan di kimmulug, ya nan miyatlun inalina an impalenggop da'a (unu shalom) ya apngan di Hudyu.
§1:3 Penhod Paul an mi'laban hi Timothy hinan balbalun kulton bimmuhu' eden timpud Ephesus an ma'alih Gnosticism. Hay aatna ya (1) intududay agguy immannung an hudhud (1:4; 4:7; 6:20), ya (2) inabulutday politikan hapit an mid ipatukana (6:20), ya (3) inhihi'aldan nuntudtuduh nan Uldin di Hudyu (1:7), ya (4) impawaday malhin (4:3), ya (5) pinaniawday udumnan ma'an ta adi onon (4:3), ya (6) ninomnomda an hay puntudtuduwandah Hapit Apo Dios di dumalat hi umadangyananda (6:5), ya (7) numpahiyada (1:7; 6:4). Mid mapto' ya da Hymenaeus ay Alexander di duwan a'ap'apuda (1:20). (Bahaom nan footnotes di Col. 2:4, ya II Tim. 2:18, ya Tit. 1:14, ya II Pet. 1:2, ya I Jn. 4:2, ya I Jn. 5:8, ya I Jn. 5:16, ya II Jn. 1:7 ta innilaom di udumnah aatna.)
*1:5 Hiyah ne hapit an agape hinan hapit di iGreece.
†1:17 Hay pohdonan ibaga ya abuluto' hene ahan.