Esther
Hay A'at Tuwen Liblu An Esther
Hituwen liblu ya ipa'innilanay inat Esther an nangihwang hinadan ibbana an Judyu ta aggeda nipapate. Te da Esther i Mordekay ya nadan dakol an Judyu an tinanud Israel ya niyedah ad Babilon ot ahi abakon nadan i Persia nadan i Babilon hidin limay gahut ta tulumpulut hiyam di tawon ot ahi miyayyam hi Jesu Kristu (539 B.C.).
Ya hay patul hi ad Persia hidin awadan Esther hidi ya hi Serses. Ya hay ahawan ni' nan patul ya hi Basti mu imbolhena ot iyahawanah Esther an Judyu. Mu i diye ya aggeda ni' na'innilaan an hi Esther ya oha an Judyu.
Ya hidin numpatulan Serses ya wada han nabaktuy sa'adna an hi Haman an tinanudan Amalek. Ya nunnaud di hihiwonah nadan Judyu ta ninonomnomna an ipapate didan namin. Ta ni'happitan hinan patul an hi Serses ta iyuldina ta mabalin an patayonda nadan Judyu. Ya inabulut nan patul.
Mu indani ya dingngol Mordekay hidiyen uldin ot ume i Esther ot iba"agna i hiya nan uldin nan patul. Ot umeh Esther hinan patul an e ni'hapit an ta'on on hidiyey gumalat hi atayana. Ot iyuldin nan patul an mabalin an mi'patteda nadan Judyu ta ihwangday adolda hinadan binuhulda. Ta athidiy inat nadan Judyu ta nihwangda hinan edaot atayan ta hi Haman di nipapate.
Ta gapuh am'amlong nadan Judyu hi nangabakanda ya inhipunda nan pungngilinandah nan punnomnomnomandah nan ma'alih Purim.
Hay Nitudo' Ituwen Liblu
1. Hay numbalinan Esther hi ahawan nan patul an hi Serses (Esther 1–2)
2. Hay nunnomnoman Haman an manadag hinadan Judyu (Esther 3)
3. Hay nunnomnoman Esther an mangihwang hinadan ibbana an Judyu (Esther 4–7)
4. Hay nangihwangan Apu Dios hinadan Judyu hi edaot atayan ya hay nangihipunandan mungngilin hinan punnomnomnomandah nan Purim (Esther 8–10)
1
Hay Agge Nangunudan Basti Hinan Patul An Hi Serses
1 Wada han patul an hi Serses an nun'ap'apu hi hinggahut ta baintit pituy (127) probinsya hi ad India ta ingganah ad Etiopia. 2 Ya hay nunhituwana ya hinan palasyu hi ad Susa. 3 Ya hidin mi'atluh tawon hi numpatulana ya ninomnomna an mumpahamul.* 1:3 Hay pangalin di udum hinan numpahamul ya nunhida. Ta inayaganan namin nadan ap'apun munhilbin hiyah nan palasyu. Ya ta'on on nadan opisyal di tindaluna hinan duwan boble an pumpatulana an hi ad Persia ya hi ad Media ya nadan gobelnador ya nadan ap'apun munhilbin didah nadan probinsya. 4 Ya hidiyen numpahamulana ya immeh onom di bulan ta pangipatigonah kinadangyana ya hay nundongolana ya nan ongal an abalinana an mun'ap'apu.
5 Ya hidin nagibbuh diye ot mumpahamul boh hindumingguwan hinan nahiduman hinan way lita"angan di palasyuna ot i'ayagnah nadan tataguhdi hi ad Susa an kadangyan onu nawotwot. 6 Hidiyen lita"angan ya nipniphod an nakultinaan hi linen† 1:6 Nan linen ya hay mangiyusal ya nan kadangyan ya nan padi ya mabalin bo an ma'usal hinan Templo. an asul ya pulaw an hay ga'odda ya linen damdama an bayulet ya pulaw. Ya niga'oddah nadan nun'atuligonggong an silber an nun'ihableh nadan tu"ud an batu an marbol. Ya hay indotaldah nan lita"angana ya marbol ya perlas ya nadan udum an nun'abalol an batu. Ya nadan ubunanda ya balitu' ya silber.
7 Ya balitu' an basu an nat'onat'on di alkusnay pangi'inumandah nan dakol an bayah an inukat nan patul. 8 Ya hay imbagan nan patul hinadan baalna ya adi mahapul an unudonda nan pangiye"eda an imminum'e nan patul on ahida mohpe uminum nadan tatagu ta nadan baalna ya ipa'inumda nadan bayah nan namhod an uminum.
9 Ya hi Basti an ahawan nan patul ya numpahamul bo damdamah nadan binabai hidih nan palasyu. 10 Ya hidin mi'apituh algon di numpahamulanda an mangmanginnumda ya nabutbutong nan patul. Ot baalona nadan pitun yunok‡ 1:10 Nan yunok ya hidiye nan eunuch hinan English an hay ibalinana ya nakapun an linala'i ta iyohhaday punhilbiyandah nan palasyu. an da Mehuman ya hi Bista ya hi Harbona ya hi Bigta ya hi Abagta ya hi Setar ya hi Karkas 11 ta eda awiton nan ahawana an hi Basti ta iyedah awadana an nungkoronah nan koronan di ahawan di patul. Te pinhodna an ipatigoh nadan ap'apu ya nadan tatagu an apgohan hi ahawana. 12 Mu hidin e imbagan dadiyen baal i Basti nan imbagan nan patul ya adina pohdon an ume. Ta nangimbubbungot nan patul 13 ot mahmahanah nadan ap'apu an nanginnilah a'at di uldin hi'on nganney atona. Te hidiyey uggana aton hi'on waday inomnomana. 14 Ya nadan uggana pummahmahan ya da Karsena ya hi Setar ya hi Admata ya hi Tarsis ya hi Meres ya hi Marsena ya hi Memukan te dida nadan pitun nangatuy sa'adda an pundinolanahdi hi ad Persia ya hi ad Media. 15 Ya hay inalinan dida ya alyonay, Nganney alyon di uldin ta'u hi ma'at i Basti hinan aggena nangunudan hinan imbaga' an e imbagan nadan yunok?
16 Ya hi Memukan di himmapit ot alyonah nan patul ya nadan udum an ap'apu di, Nan ahawam an hi Basti ya numbahul ya bokon he''a ya abuh di numbahulana te ta'on on nadan ap'apu ya nadan tatagu hi an namin an probinsya an pun'ap'apuwam. 17 Te onha donglon di an namin an binabaih tuwe an inat Basti ya ngohayonda moy ahawadan alyonday, On hi Basti ni'mo ot agge immeh din impa'ayag nan ahawana an patul. 18 Ot donglon'en nadan ahawami an a'ap'apuh tun ad Persia ya hi ad Media nan inat Basti ot umannung an pi'bagondan iyunnud i hiya ot adi dita'u mo lispituon an ahawada. Ya undan adi gumalat hi bumungotan ta'un linala'i hinadan ahawa ta'u. 19 Ot ha'ey atom ya iyuldinmu ta adi mo mumpatpatigoh Basti i he"a. Ta middum hinaen uldin hinan uldin hituh ad Persia ya hi ad Media an adi mabalin an mahukkatan. Ya inaanmuh Basti hinan sa'adna ta hukkatam i ha babain maphod di pangatna. 20 Ta wa'et nipa'innilah naen uldinmu hi abobboble ituwen pun'ap'apuwam ya lispituwon di binabaiy ahawada an kakaddangyanan onu na'awwotwot.
21 Ta hidiyen imbagan Memukan ya pinhod nan patul ya ta'on on nadan ap'apun munhilbin hiya. Ot hiya moy aton nan patul. 22 Ta nuntudo' mo nan patul hinadan probinsya an pun'ap'apuwana an imbalinda nan tudo'na hinadan nat'onat'on an hapit ya panudo' nadan tatagu an hay intudo'na ya an namin di linala'i ya diday ma'unud hinan numpunhituwanda.
*1:3 1:3 Hay pangalin di udum hinan numpahamul ya nunhida.
†1:6 1:6 Nan linen ya hay mangiyusal ya nan kadangyan ya nan padi ya mabalin bo an ma'usal hinan Templo.
‡1:10 1:10 Nan yunok ya hidiye nan eunuch hinan English an hay ibalinana ya nakapun an linala'i ta iyohhaday punhilbiyandah nan palasyu.