Ikitaabo kya
Ruuti
Indangiriro
Yiki kitaabo, kiyerekiini ngiisi kwo Ruuti âli tuuziri mwemeera. Akatee lagaania navyala Nahomi kwo bagatuulanwa halinde ukufwa. Ha nyuma, uyo Ruuti âli kizi gira umukolwa gwage ku mwete. Na kwakundi, âli kizi yemeera ukuhanuulwa, halinde lyo analonga ukuyangwa na Bowazi. Noꞌyo Bowazi, mwiꞌkondo lyage, mwo mukalyoka mwami mukulu Dahudi, kiri na Masiya Yesu yenyene.
Imiziizi miguma yiꞌsikamiro, iri mu Ruuti 1.16-17: «Ruuti anashuvya kwokuno: “E maawe, nanga maashi! Utanyinginge kwo nzige nakujanda, kandi iri mbu ngaluke. Ngiisi ho ugakizi genda, ho na naani ngakizi genda. Na ngiisi ho ugatuula, ho na naani nganatuula. Abandu baawe, bo bagaaba bandu baani. Kiri na Rurema wawe, ye gaaba Rurema wani. Ngiisi ho ugafwira, ho na naani nganafwira, ho nganaziikwa. Emwe! Iri nangakuyihandula kwo, Nahano yenyene anambaniirize. Niehe, ndangakuyihandula kwo, kútali ku njira yoꞌlufu naaho.”»
Íbiri mwo ku bwofi
a) Nahomi na Ruuti bayijibana (1)
b) Ruuti akizi kola ku mwete mu ndalo ya Bowazi (2)
c) Ruuti asimbaha navyala (3)
d) Bowazi ayanga Ruuti (4)
1
1-2 Yaho keera, ikyanya abatwi beꞌmaaja bâli twaziri* 1.1-2 Ku yikyo kyanya, ndaabo baami ábâli zaazi ba ho mu kihugo kyeꞌHisiraheeri. Haliko abatwi beꞌmaaja bo bâli kizi kola umukolwa gweꞌkyami. Batwi beꞌmaaja 2.16; 17.6. mu kihugo kyeꞌHisiraheeri, umwena mukayu gwanakiteera mwo. Ku yikyo kyanya, hâli riiri umundu muguma wa mu kaaya keꞌBetereheemu yeꞌBuyuda, iziina lyage ye Herimereeki. Na mukaage, ye Nahomi. Uyo Herimereeki âli hiiti bagala baage babiri, muguma ye Malooni, noꞌwabo ye Kiryoni. Iyo mbaga yâli riiri ya mu mulala gwaꞌBahefurata.
Yugwo mwena gwanatuma ulya Herimereeki neꞌmbaga yage bagalyoka i Betereheemu, banabungira mu kihugo kyeꞌMohabu.
3 Ikyanya bakaba bakoli tuuziri iyo munda, uyo Herimereeki anashereera. Nahomi anasigala namufwiri waꞌbaana babiri. 4 Yabo bagala baage, banayanga abanyere beꞌyo munda i Mohabu, muguma ye Horipa, noꞌwabo ye Ruuti.
Iri bakaba bakoli rambiri yaho nga myaka ikumi, 5 Malooni na Kiryoni, nabo banashereera. Uyo Nahomi, anasigala kiguli-guuli.
Ruuti ahaasa ukugenda na navyala
6 Ikyanya uyo Nahomi âli ki tuuziri i Mohabu, anayuvwa kwo Nahano keera atabaala abandu baage, mu kushubi baheereza ibyokulya. Kwokwo, anashungika kwo agalukire i Betereheemu, mu kihugo kyeꞌnvuukira yage, kuguma na bali-kazi baage.
7 Yabo bashatu banalyoka yaho bâli tuuziri, banashokola injira yoꞌkugenda i Buyuda. Haliko, ku kyanya bâli ki riiri mu njira, 8 balya bali-kazi baage bombi, Nahomi anabayinginga kwokuno: «E bamaawe ngiisi muguma winyu angakoli galukira imwabo. Nahano akizi mùgirira amiija, nga kwokulya niinyu mukagagirira abahisi bagala baani. Kiri na naani, mukagangirira. 9 Kwokwo, Nahano akizi mùgashaanira. Neꞌkyanya mugagendi yangwa, ngiisi muguma winyu akalonge ukukizi holeera mu nyumba yage.»
Uyo Nahomi, ikyanya akabaseezeraga, anabanyunyuguta. Haliko boohe, banayami tulikira mu malira. 10 Banamúbwira: «Nanga, maashi! Tugagendanwa naaho, halinde tuhike mu bandu beꞌmbaga yawe.»
11 Nahomi, anabashuvya: «E maashi bamaawe, mugalukirage imwinyu. Kituma kiki mwahaasa kwo mungulikire? Ka muki toniri kwo ngaki buta abandi baana boꞌbutabana, halinde bayiji mùhyana? 12 Aahabi! Mwe bakongwa mwe! Mugalukirage imwinyu. Si ngola mugiikulu! Ka ngiri wa kushubi yangwa?
«Na kundu nangabiiri ndi noꞌmulangaaliro gwoꞌkushubi buta, na ndonge umushosi mu bwobuno bushigi, na mbute abaana boꞌbutabana. 13 Aaho! Ka mwangaki yigenderera, halinde bakule? Bitangaziga kwo mwangatuula buzira kuyangwa. E bamaawe, nanga maashi! Niehe, keera Nahano anyogogoza ngana. Ee! Nie waboneerera bweneene ukumùhima.»
14 Balya bali-kazi baage, iri bakayuvwa kwokwo, banashubi tulikira mu kimombo. Iri hakatama, uyo Horipa anahoobera navyala, mu kumúseezera, anagalukira imwabo.
Si Ruuti yehe, anayami yibiika ku navyala. 15 Nahomi anamúbwira: «Lola mukiibalo uliira, keera agalukira imwabo, neꞌmweꞌmizimu yabo. E maashi, naawe kwakundi, ugalukage, umúkulikire.»
16 Ruuti anashuvya kwokuno:
«E maawe, nanga maashi! Utanyinginge kwo nzige nakujanda, kandi iri mbu ngaluke.
Ngiisi ho ugakizi genda, ho na naani ngakizi genda.
Na ngiisi ho ugatuula, ho na naani nganatuula.
Abandu baawe, bo bagaaba bandu baani.
Kiri Rurema wawe, ye gaaba Rurema wani.
17 Ngiisi ho ugafwira, ho na naani nganafwira, ho nganaziikwa.
Emwe! Iri nangakuyihandula kwo, Nahano yenyene anambaniirize.
Niehe, ndangakuyihandula kwo, kútali ku njira yoꞌlufu naaho.»
18 Ulya Nahomi, iri akabona kwo Ruuti ayami zeera kwo bagendanwe, anamúyagira. 19 Kwokwo, banagendanwa, banahika mu kaaya keꞌBetereheemu.
Yabo bombi, iri bakaba keera bayingira mu kaaya, abandu booshi banatondeera ukukanguka. Abakazi banakizi buuzania: «E balya, ka Nahomi uyu?»
20 Nahomi anabashuvya: «E maashi, balya! Mutaki shubi mbuuza Nahomi, (kuli kudeta: muhiirwa). Si mukizi mbuuza Mara, (kuli kudeta: bululu). Mukuba, uburambe bwani, Rurema woꞌbushobozi bwoshi, keera akabuhindula bukizi ba bululu bweneene. 21 Ikyanya nꞌgalyoka hano, twâli kwiziri. Si buno leero, keera Nahano angalula maboko mamaata. Aahago! Rurema woꞌbushobozi bwoshi keera amba ingoto, anambiika mu malibu mwene yaga. Mutakizi ki mbuuza kandi Nahomi.»
22 Kwokwo, kwo Nahomi akayija atindibukira i Mohabu, anagalukira i Betereheemu, ali kuguma na mwali-kazi wage wa Ruuti. Ku yikyo kyanya, lyo bâli ki tondiiri ukugesha ubulo.
*1:1-2 1.1-2 Ku yikyo kyanya, ndaabo baami ábâli zaazi ba ho mu kihugo kyeꞌHisiraheeri. Haliko abatwi beꞌmaaja bo bâli kizi kola umukolwa gweꞌkyami. Batwi beꞌmaaja 2.16; 17.6.