13
Umugani gwoꞌmubibi
(Mariko 4.1-9; Luka 8.4-8)
1 Ku lwolwo lusiku, Yesu anahuluka mwiꞌyo nyumba, anagendi bwatala ku butambi bweꞌnyaaja. 2 Abandu bingi bweneene, banamúshololokera. Kyanatuma agashonera mu bwato, anabubwatala mwo. Yabo bandu, banasigala bayimaaziri kwiꞌbuga.
3 Yesu anabayigiriza amagambo mingi mu kubatwa imigani kwokuno: «Yuvwagwi! Hâli riiri umuhiizi muguma, úkagendi biba imbuto zaage. 4 Ulya muhiizi, iri akaba akola mu zibiba, imbuto nguma zanakizi twa mu njira. Utunyuni, twanayiji zirya.
5-6 «Izindi mbuto, zanatwa mu lushegebwe, áhazira luvu lwingi, zanayami mera duba. Haliko, bwoꞌluvu lwâli riiri luniini, imizi yazo itâli yisiri. Neꞌkyanya izuuba likadaruura, zanayami bogama.
7 «Izindi mbuto, zanatwa mu migenge. Neꞌkyanya ikakula, yanazishweshweteza.
8 «Izindi mbuto, zanatwa mu luvu lwija. Neꞌkyanya zikayera, nguma zanakizi yimbulwa kweꞌndete igana-igana. Neꞌzindi, kwa makumi galindatu-galindatu. Neꞌzindi, kwa makumi gashatu-gashatu. 9 Ngiisi úhiiti amatwiri, ayuvwe!»
Íbikatuma Yesu agakizi twa imigani
(Mariko 4.10-12; Luka 8.9-10)
10 Abigirizibwa ba Yesu, banayiji múbuuza: «Ikyanya uli mu yigiriza bandu, kituma kiki ugweti ugabatwa imigani?»
11 Yesu, anabashuvya: «Ngiisi íbyâli bishamiri mu bwami bwa mwiꞌgulu, mwehe keera mukabimenyeesibwa. Haliko abandi, boohe, batakalonga ukubimenya. 12 Iri umundu angaba akoli hiiti ikindu, ye gayushuulirwa kweꞌbindi, halinde biluguuke. Haliko, iri angaba ndaakyo ahiiti, kiri na hyo atákoli hiiti, agahinyugutulwa!
13 «Kyo kitumiri ngweti ngabatwa imigani. Kundu bagweti bagaalola, haliko batabwini. Na kundu bagweti bagayuvwiriza, haliko batayuvwiti, batanali mu sobanukirwa. 14 Imwabo, lirya igambo lyoꞌmuleevi Hisaaya keera likakoleka, nga kwo akalitanga kwokuno:
“Ukuyuvwa, mugakizi yuvwa. Haliko, mutâye sobanukirwe!
Ukulola, mugakizi lola. Haliko mutâye bone!
15 Yaba bandu, keera bakayumuusa imitima yabo.
Banakoli ba babitwitwi, banakoli ba bandabona.
Nga bitangabiiri kwokwo, amasu gaabo gangabwini.
Naꞌmatwiri gaabo, gangayuvwiti.
Neꞌmitima yabo, yangasobanukiirwi, halinde bangangalukiiri, na mbakize.* 13.14-15 Hisaaya 6.9-10. ”
16 «Halikago mwehe, mwe mukoli hiriirwi! Mukuba, amasu giinyu, gabwini. Naꞌmatwiri giinyu, gayuvwiti. 17 Namùbwira ukuli, kwo yibyo mukoli bwini, abaleevi bingi, na ábakwaniini imbere lya Rurema, bâli kizi yifwija ukubibona, batanabibona. Kiri na byo mukola mu yuvwa, bâli kizi yifwija ukubiyuvwa, bitanaziga.
Yesu alimbuula umugani gwoꞌmubibi
(Mariko 4.13-20; Luka 8.11-15)
18 «Gulya mugani gwoꞌmubibi, umugeeza gwagwo, gwo gwogu: 19 Imbuto nguma, ikyanya zikatwa ku butambi bweꞌnjira, biyerekiini umugani gwoꞌmundu úli mu yuvwa Igambo lyoꞌbwami bwa Rurema. Halikago, atanasobanukirwe nalyo. Ulya mubi Shetaani anayiji lijobola mu mutima gwage.
20 «Zirya zindi ízikatwa mu lushegebwe, biyerekiini umugani gwoꞌmundu úli mu yuvwa Igambo lya Rurema, analiyakiire ku bushambaale. 21 Haliko, ali mu ba nga mbuto ízitayisiizi imizi, kinatume yiryo igambo litali mu múyama mwo. Ikyanya ali mu longa amakuba, kandi iri kulibuzibwa hiꞌgulu lyalyo, anayami lijanda.
22 «Zirya zindi ízikatwa mu migenge, biyerekiini umugani gwoꞌmundu úli mu yuvwa Igambo lya Rurema. Haliko, ikyanya ali mu hahalira amagoorwa gaage, anabe atebwa noꞌbugale, kinatume lirya igambo ligamúshweshwetera mwo, litanabe neꞌbitumbwe.
23 «Zirya zindi, ízikatwa mu luvu lwija, biyerekiini umugani gwoꞌmundu úli mu yuvwa Igambo lya Rurema, anasobanukirwe nalyo, halinde linatongeke mu kati kaage. Na íbiri mu yimbulwa, binabe ubugira igana-igana, kandi iri makumi galindatu-galindatu, kandi iri makumi gashatu-gashatu.»
Umugani gweꞌkishuka
24 Yesu, anatwa ugundi mugani kwokuno: «Ubwami bwa mwiꞌgulu, twangabuyerekana ku mugani gwoꞌmundu úkabyala imbuto nyiija mu ndalo yage. 25 Halikago, ikyanya abandu booshi bakaba bakoli huniiri, umugoma anayiji byala ikishuka mu ngano, anayigendera.
26 «Iyo ngano, ikyanya ikamera, yanatondeera ukuheeka. Haliko, ikishuka nakyo kyanakula. 27 Abakozi ba mwene indalo, banayiji múbuuza: “E nahamwitu! Ka itali imbuto nyiija yo ukabyala mu ndalo yawe? Aaho! Kirya kishuka nakyo, kyalyokaga hayi?”
28 «Anabashuvya: “Umugoma, ye wagira kwokwo!” Nabo, ti: “Aaho! Ka uloziizi tuyami gendi kirandura?”
29 «Naye, ti: “Nanga! Iri mwangakirandura, hali ikyanya mwangakengeera mwakirandulira mweꞌngano. 30 Mulekage byoshi bikulire kuguma, halinde ukuhisa ku kyanya kyoꞌkuyimbula. Haaho, lyo ngabwira abimbuzi, ti: Mutee kuumania ikishuka, munakishweke biiro-biiro, gira kigendi lashwa mu muliro. Haliko ingano, zoohe, muzikumanize mu kihinda kyani.”»
Umugani gweꞌhibuto hyeꞌharadaali, na gweꞌsaama
(Mariko 4.30-34; Luka 13.18-21)
31 Yesu anabatwa ugundi mugani kwokuno: «Ubwami bwa mwiꞌgulu, bulyagagi nga hibuto hyeꞌharadaali, hyoꞌmundu akayabiira, anagendi hibyala mu ndalo yage. 32 Yihyo hibuto, hyo hiri hiniini ukuhima izindi zooshi íziri mu byalwa. Kundu kwokwo, ikyanya hiri mu ba keera hyabyalwa, hinakule, hiri mu yiji ba mbuto mbamu ukuhima izindi zooshi za mu ndalo. Kinayiji ba kiti, halinde utunyuni tunakizi yiji yubaka ingisha mu matavi gaakyo.»
33 Yesu anashubi twa ugundi mugani, ti: «Ubwami bwa mwiꞌgulu, bushushiini neꞌsaama yoꞌmukazi akayabiira, anagendi gifusha mu bitiri bishatu byoꞌmushyano. Irya saama yanaguhemeesa gwoshi.»
34 Yabo bandu, bâli riiri bingi bweneene. Neꞌkyanya Yesu akababwira yibyo byoshi, âli kizi koleesa imigani. Ndaanalyo igambo lyo akababwira, buzira kugikoleesa.
35 Kwokwo, kwo lirya igambo likakoleka, lyoꞌmuleevi âli mali gwanwa adeta kwokuno:
«Mu kudeta, ngakizi koleesa imigani.
Ee! Na mbabwire íbyâli bishamiri ukulyokera heꞌkihugo kikabumbirwa.† 13.35 Zaburi 78.2.»
Yesu alimbuula umugani gweꞌkishuka
36 Ha nyuma, Yesu anasiga balya booshi, anayingira mu nyumba. Abigirizibwa baage, banayiji múbwira: «E Mwigiriza, gulya mugani gweꞌkishuka íkyâli riiri mu ndalo, utulimbuulire gwo.»
37 Yesu, anabashuvya: «Ulya úkabyala imbuto nyiija, ali Mwana woꞌMundu. 38 Neꞌrya ndalo, kiri kihugo. Na zirya mbuto nyiija, bali bandu ba mu bwami bwa Rurema. Na kirya kishuka, bali bandu boꞌlya Mubi Shetaani. 39 Noꞌlya mugoma úkayiji kibyala, ali Shetaani yenyene. Na kulya kuyimbula, yeꞌmberuuka yeꞌkihugo. Na balya bimbuzi, bali baganda ba Rurema. 40 Aaho! Nga kweꞌkishuka kiri mu randurwa, kinalashwe mu muliro, kwokwo kwo bigaaba na ku mberuuka yeꞌkihugo.
41 «Mukuba, Umwana woꞌMundu agatuma abaganda baage, banashaaze mu bwami bwage ngiisi ábagweti bagahubiisania, na banangora-mabi booshi. 42 Yabo baganda, banabalashe mu kiberekaana kyoꞌmuliro! Munali mwo bagakizi bululukira, iri banashya amiino. 43 Haliko, ngiisi ábakwaniini imbere lya Daata, boohe, bagakizi langashana mu bwami bwage ngiꞌzuuba. Ngiisi úhiiti amatwiri, ayuvwe!
Imigani yeꞌbindu byeꞌkishingo kihamu
44 «Ubwami bwa mwiꞌgulu, buli nga kindu kyeꞌkishingo kihamu bweneene, íkyâli bishamiri mu ndalo. Neꞌkyanya umundu akakihulukira kwo, ti yee! Anashambaala bweneene! Lyeryo, anashubi kibisha mwomwo mwiꞌyo ndalo, anatee gendi guliisa byoshi byo âli gweti, anayiji gigula.
45 «Na kwakundi, ubwami bwa mwiꞌgulu, twangabuyerekana ku mugani gwoꞌmudandaza muguma, úwâli kizi genda agalooza imbembe zeꞌkishingo. 46 Neꞌkyanya akabona uluhembe lweꞌkishingo kihamu bweneene, ti yee! Anagendi guliisa byoshi byo âli gweti, anayiji lugula.
Umugani hiꞌgulu lyoꞌkulondoola ifwi
47 «Na kwakundi, ubwami bwa mwiꞌgulu, buli ngoꞌlushenga lwo bakakabula mu nyaaja, lwanakuumania ngiisi mulala gweꞌfwi. 48 Neꞌkyanya lukaba keera lwayijula, banalubwegera kwiꞌbuga. Haaho, banabwatala, banakumaniza ifwi nyiija mu bisamba. Halikago, ifwi mbi, zoohe, banazikabulira.
49 «Kwokwo, kwo bigaaba na ku mberuuka yeꞌkihugo. Abaganda, bagayiji londoola abandu babi mu bakwaniini imbere lya Rurema. 50 Balya babi, banabalashe mu kiberekaana kyoꞌmuliro! Munali mwo bagakizi bululukira, iri banashya amiino.»
Amigirizo mahyahya, naꞌga keera
51 Yesu anabuuza abigirizibwa baage kwokuno: «Yaga gooshi, ka mukoli gasobanukiirwi?» Nabo, ti: «Ee! Tusobanukiirwi!»
52 Naye, ti: «Kwo na kwokwo, ngiisi mwigiriza weꞌmaaja úkoli ba mwigirizibwa wa mu bwami bwa mwiꞌgulu, ali nga mwene inyumba. Mu bihinda byage, ali mu hulusa ibindu bihyahya, kiri neꞌbya keera.»
Yesu agayirizibwa imwabo
(Mariko 6.1-6; Luka 4.16-30)
53 Iyo migani yoshi, iri Yesu akayusa ukugitwa, analyoka yaho, 54 anataahira imwabo, anatondeera ukuyigiriza abandu mu nyumba yabo yeꞌmihumaanano.
Balya bandu, iri bakamúyuvwa, banasoomerwa ngana, banabuuzania: «Uyu mundu, hayagi ho akalyosa yubu bwitegeereze? Na kuti kwo agweti agaagira yibi bitangaaza? 55 Ka atali ye mwana woꞌlya mubaaji weꞌbiti? Na nyina, ka atali ye Maryamu? Na beene wabo, ka atali Yakobo, na Yusefu, na Simooni, na Yuda? 56 Na baali baage booshi, ka tutatuliinwi hano? Aaho! Uyu mundu, hayagi akashaaza yibi byoshi?» 57 Kwokwo, banamúbona buligo.
Kundu kwokwo, Yesu anababwira: «Umuleevi, atali mu bula ulushaagwa, mútali mu kaaya kaabo, na mu mwage!»
58 Bwo yabo bandu batakamúbiika kwoꞌbwemeere, kyanatuma atagaki gira yeꞌbitangaaza bingi-bingi.