SAN LUCAS
1
à daác jwíihat
1 Wã dée Teófilo, weém Lucas meemdíh bainí wã naóh daácbipna caá. Jwĩ cãtíh Jesús ã chãjatjidih dawá cã́acwã ĩt daác jwíihip tajĩ. 2 Jesús ã cã́ac jʉmni yeó jáapdih pʉ́ʉ́ ã péani yeó jáapna ãjeéh jʉmnitji, ded pah ã chãjatdih ennitji, ã naáwátdihbʉt joinítji, jwiítdih ĩ bohénap jĩ. 3 Páant ĩ bohéátdih joiníji weembʉ́t bʉʉ wã jéihyep bʉca. Pánih jéihnit, “Nin pah Teófilodih wã daác wʉ̃hʉchah, ã tʉ́ibipna caá”, wã niíj jenah joyóp be.* Hch 1.1 4 Páant niíj jenah joinít, meemdíh wã daác wahna caá, ma joiníji doonádih tʉ́i yoobópdih ma jéihyat pínah niijná.
Juan Daabáni ã cã́ac jʉmat pínahdih ángel ã naáwát
5 Jesucristo ã cã́ac jʉmat pínah jã́tih, Herodes Judea baácdih moón ĩ maáh jʉm láa, Zacarías wʉ̃t jʉmni sacerdote ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Caán Abías wʉ̃t jʉmni sacerdotewã poómpdih bóo wʉt jĩ. Yad Elisabetbʉt Aarón jʉima mit jʉmʉp wʉt jĩ.* 2Cr 24.10 6 Queét chénewã Dios ã enechah, nihat ã wʉtatjidih tʉ́i jepahnit ĩt jʉmʉp wʉt jĩ. 7 Obohjeéhtih, Elisabet weh wihcannih wʉt jĩ. Pánihna, queét chénat pah behnitjeh jʉmna, weh wihcannitjeh máahna ĩt chãjap wʉt jĩ.
8 Biíc semana Zacarías jʉmni sacerdotewã poómp Dioíh mʉʉdíh ñahwat en daonít pínah ĩt tʉ́ʉt nʉʉmʉ́p wʉt jĩ. 9 Biíc yeó jáapdih sacerdotewã ĩpĩ́ chãjat pah, Zacaríasdih ĩt ñíwip wʉt jĩ, Dioíh mʉʉdíh waadnít, chej jʉmnidih ã cáwat pínah niijná. 10 Chej jʉmnidih ĩ cáwat horadih waad béjnit, ã cáwachah, tã́ahmant bóo tólihdih dawá cã́acwã Diosdih ʉʉ́bh pã́ina ĩt chãjap wʉt jĩ. 11 Zacarías chej jʉmnidih ã cáwachahjeh, Dios ã wahni ángel ãt jígohop wʉt jĩ. Chej jʉmni cáwat dah jéihyepmant bóo bʉwámant ãt ñʉhʉp wʉt jĩ. 12 Pánihna, Zacarías caandíh en wʉ́hi bejnit, bʉ́dí ãt ʉ́ʉmʉp wʉt jĩ.
13 Páant ã ʉ́ʉmʉchah ennit, ángel caandíh nin pah ãt niíj naáwáp wʉt jĩ:
—Zacarías, ma ʉ́ʉmca bojoó. Ma ʉʉ́bátdih Diosboó ãt joiná wʉt be. Yeebdíh ã tʉ́i chãjachah, majeéh bóli, Elisabet, newé weépdih mi weh jʉmbipna caá. Caandíh Juan ma wʉ̃t bʉ́ʉdhdʉ́p. 14 Ñi wʉ̃ʉ́h ã cã́ac jʉmʉchah enna, bʉ́dí ñi wẽibipna caá. Dawá cã́acwãbʉt biíc yoobó ĩ wẽibipna caá. 15 Dios ã enechah, caán oboh jʉmni nihcan niít. Ã ñíoni jʉmna, jiwá iguíh mac, pooni, poocannidihbʉt ã babhcan niít. Beh wiliíh wʉdah diítmah jʉm jwʉhna, Tʉ́ini Espíritu ã wẽpatdih ã bíbohbipna caá.* Nm 6.3 16 Ma wʉ̃ʉ́h behna, dawá quíib bʉʉdnít judíowãdih Diosdih ã jwʉ́ʉb jepahat tʉ́ʉtbipna caá. 17 Dios ã wahni ã jʉ̃ʉ́wát pínahdih naóh waóhni pínah ã jʉmbipna caá. Dios ã wẽpat bʉ́dí bíbohna, Elíasji ã wẽp naáwátji pah mʉntih ma wʉ̃ʉ́hbʉt biíc yoobó wẽp naóhni ã jʉmbipna caá. Páant ã naáwáchah joinít, behnitboó tʉ́ʉt nʉʉmnít, ĩ wehdih ĩ tʉ́i oibipna caá. Tʉ́inidih yap yohnitbʉt tʉ́ʉt nʉʉmnít, tʉ́i chãjnit ĩ jenah joyát pah mʉntih ĩ jwʉ́ʉb jenah joibípna caá. Pánihna, Cristo ã jʉ̃ʉ́wát pínah jã́tih, cã́acwã tʉ́ʉt nʉʉ́m pã́init ĩ jʉmbipna caá, caandíh ĩ tʉ́i jepahat pínah niijná, ángel Zacaríasdih ãt niijíp wʉt jĩ.* Mal 4.5-6
18 Páant ã niijíchah joinít, Zacarías ángeldih nin pah ãt niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ:
—¿Ded pah tigaá ma naáwátdih wã jéihbi? Weém behe caá. Wãjeéh bólibʉt beh wili caá, ãt niijíp wʉt jĩ.
19 —Weém Gabriel, Diosdih teo wʉ̃hni caá. Weém ãjeéh jʉmnidih ã wahap be, nin tʉ́ini doonádih meemdíh wã naáwát pínah niijná.* Dn 8.16; 9.21 20 Wã naáwátdih ‘Yoobópdih nihcan caá’, ma niíj jenah joyát jíib, meém jéih wéhecanni ma jʉm jwʉhbipna caá. Wã niiját pah ã yapachahjeh, ma jwʉ́ʉb wéhebipna caá, páant mʉntih, ángel caandíh ãt niijíp wʉt jĩ.
21 Zacarías maatápdih ã jígohcah, tã́ahmant bóo tólihdih ʉʉ́bh pã́initboó ĩt náhni dahwanap wʉt jĩ. 22 Pánihna, jwʉ́ʉb bac jʉ̃óhnit, jéih naóhcanjeh, queétdih ã́ih téihyajĩh ãt jenah jʉ́ʉt naáwáp wʉt jĩ. Ã jéih wéhecah ennit, “Oo jʉ́mat déedih ãt en tagaá”, ĩt niíj jéihyep wʉt jĩ.
23 Tʉ́ttimah, Zacaríaswã ĩ teo péanachah, ã́ih mʉʉ́boó ãt jwʉ́ʉb bejep wʉt jĩ.
24 Páant ã jwʉ́ʉb bejat tʉ́ttimah, ãjeéh bóli Elisabet mit wʉdʉ jʉmʉp wʉt jĩ. Wʉdʉ jʉmnit, biícjĩh bóo téihya widh mit míic jʉ́ʉtcap wʉt jĩ.
25 Pánih wʉdʉ jʉm wẽina, nin pah mit míic niijíp wʉt jĩ, “Weém weh wihcannihji tíic náah jʉmnihdih jĩ́gah ennit, Dios weemdíh ãt teo wáacap taga. Weemdíh newé weép ãt wʉ̃hʉp taga, cã́acwã weemdíh yeejép dooná ĩ jwʉ́ʉb naóhcat pínah niijná”, mit niijíp wʉt jĩ.
Dioíh ángel Maríadih ã naáwát
26 Elisabet seis widh mi wʉdʉ jʉmʉchah, Maríadih naáwát náahna, Dios ã́ih ángel Gabrieldih ãt jwʉ́ʉb wahap wʉt jĩ. Pánihna, Gabriel Galilea baácboó Nazaret tʉ́tchidih jʉibínit, María pebhna ãt jʉibínap wʉt jĩ. 27 María neonájeéh jʉm jwʉhcannih José áa pínah wʉt jĩ. José Davidji jʉima wʉt jĩ. Caán David judíowã ĩ chah maáh ãt jʉmʉp wʉt jĩ.* Mt 1.18
28 Gabriel Maríadih naáwádih jʉibínit, nin pah caántdih ãt niijíp wʉt jĩ:
—¿Ma jʉm, Dios chah oinih? Dios majeéh ã jʉmna caá, ãt niijíp wʉt jĩ.
29 Obohjeéhtih, páant ã niijíchah joinít, María bʉ́dí mit joí wʉ́hi bejep wʉt jĩ. Pánih joí wʉ́hinit, caántjeh nin pah mit míic niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ: “¿Ded pah ã nihat pínahdih niij tígaá ã chãj, páant niijná?” mit niijíp wʉt jĩ.
30 Páant mi niíj jenah joyóchah, ángel caántdih nin pah ãt niíj naáwáp wʉt jĩ:
—¡Ma ʉ́ʉmca bojoó, María! Dios meemdíh bʉ́dí ã wẽi enna caá. 31 Ded pah meemdíh yapat pínahdih naáwádih wã jʉ̃óhna caá. Meém wʉdʉ pínah caá. Newé weépdih ma weh jʉmbipna caá. Caán ã cã́ac jʉmʉchah, Jesús ma wʉ̃t bʉ́ʉdhdʉ́p.* Mt 1.21 32 ‘Dios chah wẽpni wʉ̃ʉ́h caá’, caandíh ĩ niijbípna caá. David jʉima jʉmna, David maáh ã jʉmatji pah Dios caandíh maáh ã waadábipna caá. 33 Pánihna, ma wʉ̃ʉ́h nihat judíowãdih maáh ã jʉmbipna caá. Nihat bitadihbʉt maáh ã jʉmʉchah, jwʉ́ʉb tʉ́ʉt nʉʉmní pínah ã wihcan niít, ãt niijíp wʉt jĩ.* 2S 7.12,13,16; Is 9.7
34 Páant ã niijíchah joinít, María ángeldih nin pah mit niíj ʉʉ́bh joyóp wʉt jĩ:
—¿Dedé, weém neonájeéh jʉmcannih, ded pah tigaá wã wʉdʉ jʉmbi? mit niijíp wʉt jĩ.
35 —Tʉ́ini Espíritu meemdíh ã waadáchah, Dios ã wẽpatjĩh ma wʉdʉ jʉmbipna caá. Pánihna, ma wʉ̃ʉ́h tʉ́ini, yéejat wihcanni ã jʉmbipna caá. ‘Dios wʉ̃ʉ́h caá’, caandíh ĩ niijbípna caá. 36 Ma dée wili, Elisabetbʉt beh wili yʉhna, wʉdʉ caá. Caántbʉt newé weépdih mi weh jʉmbipna caá. Bʉʉ biíc peihcanni widhjeh jʉdhna caá, caánt mi weh jʉmat pínah. Jáap wili jʉmna, weh wihcannihji bʉʉ wʉdʉ caá bʉca. 37 Dios nihat jéihni dedé ã bʉwacan caá, ángel Maríadih ãt niijíp wʉt jĩ.* Gn 18.14; Jer 32.16,27
38 Páant ã niijíchah joinít, María caandíh nin pah mit niíj jepahap wʉt jĩ:
—Weém Dioíh wili caá. Ma niijátji pah weemdíh ã yapa naáh, mit niijíp wʉt jĩ.
Páant mi niijíchah joinít, Dios pebhboó ángel ãt jwʉ́ʉb bejep wʉt jĩ.
María Elisabetdih enedih mi bejat
39 Ángel páant ã niiját tʉ́ttimah, María waícanjeh mi dée wilidih enedih mit bejep wʉt jĩ. Caánt mijeéh bóo Zacaríasjĩh Judea baác jeé cãtíh bóo tʉ́tchidih ĩt jʉmʉp wʉt jĩ. 40 Pánihna, ĩ́ih mʉʉná waád jʉibínit, Elisabetdih mit ʉʉ́bʉ́p wʉt jĩ. 41 Caántdih mi ʉʉ́bʉ́chah joinítjeh, Tʉ́ini Espíritu mi weépdih ã weñanachah, tʉbit ãt wʉ̃línap wʉt jĩ. Mi weépdih weñanit, beh wilidihbʉt Tʉ́ini Espíritu bʉ́dí ãt weñanap wʉt jĩ. 42 María mi wʉ̃ʉ́h pínahdih ã jéihyanachah, bʉ́dí wẽinit, nin pah Elisabet mit niíj wẽp naáwáp wʉt jĩ:
—María, nihat yaádhdih en beedánit, meemdíh wẽi ennit, Dios ãt tʉ́i chãjap taga. Ma wʉ̃ʉ́hdihbʉt ã tʉ́i chãjbipna caá. 43 Oboh jʉmnih wã jʉmʉchah yʉhna, wã Maáh íin pínah weemdíh enedih ma jʉyʉ́chah, bainí wã wẽican caá. 44 Ma wíhenachahjeh, wã weép wẽina, ãí wẽp wʉ̃línap be. 45 Pánihna, Dioíh ángel ã naáwátji pahjeh ã yapat pínahdih jenah joiná, meemdíh ã tʉ́i chãjachah, bainí ma wẽican niít, mit niijíp wʉt jĩ.
46 Páant mi niijíchah joinít, Maríabʉt nin pah mit wẽi niíj naáwáp wʉt jĩ:
“Jwĩ Maáh Diosdih bʉ́dí wã wẽina caá.
47 Caán weemdíh tʉ́i ʉbnidih bainí wã wẽican caá.* Is 61.10
48-49 Caandíh oboh teo wʉ̃hnih wã jʉmʉchah yʉhna, jĩ́gah ennit, weemdíh ãt teo wáacap taga. Dios wẽpni, tʉ́ini yoobát jʉmna, weemdíh chah tʉ́ini ãt chãjap taga. Páant ã chãjachah jéihnit, nihat cã́acwã, bʉʉ jʉmnit, tʉ́ttimah jʉmnitbʉt ‘Caántboó Dios ã chah tʉ́i chãjnih wʉt jĩ’, weemdíh ĩ niijbípna caá.
50 Det caandíh jepahnitdih jĩ́gah ennit, ãpĩ́ teo wáacna caá. Jon jã́tih jʉmnit, bʉʉ jʉmnitdihbʉt teo wáacnit, pʉ́ʉ́ tʉ́ttimah jʉmnitdihbʉt ã teo wáacbipna caá.
51 Ded pah náahna, ã wẽpatjĩh ãpĩ́ chãjap wʉt jĩ. Pánih chãjnit, ‘Weém tʉ́i jéihni caá’, niíj jenah joinítdih teo wáaccan, bʉ́dí ã wẽpatjĩh ãt wah peetép wʉt jĩ.
52 Yeejépwã ĩ maáh wẽpatdih ãt dʉ́ʉc wáyap wʉt jĩ. Obohjeéhtih, ‘Weém oboh jʉmni caá’, niíj jenah joinítdih teo wáacnit, maáta dée ãt waadánap wʉt jĩ.
53 Moh yéejnitdih tʉ́inidih ãt wʉ̃hʉp wʉt jĩ. Obohjeéhtih, dawá bií dée bíbohnitboodíh wʉ̃hcanjeh, biáboó ãt wahap wʉt jĩ.
54 Jwiít caandíh teo wʉ̃hnit judíowãdih jĩ́gah ennit, ãt teo wáacap wʉt jĩ.
55 Biíc yoobó mʉntih jwĩ nʉo Abraham ã jʉimenádih jĩ́gah ennit, ãt teo wáacap wʉt jĩ. Pánih jĩ́gah ennit, ã teo wáacat pínahdih jwĩ nʉowãjidih ãt naáwáp wʉt jĩ”,* Gn 17.7 María mit niíj wẽi naáwáp wʉt jĩ.* 1S 2.1-10; Sal 113.5-9
56 Pánih jʉibínihji Elisabetjeéh biíc peihcanni widh mit jʉm jwʉhʉp wʉt jĩ. Tʉ́ttimah, miíh tʉ́tchina mit jwʉ́ʉb bejep wʉt jĩ.
Juan Daabáni ã cã́ac jʉmat
57 María mi jwʉ́ʉb bejat tʉ́ttimahbit, Elisabet mit weh jʉmʉp wʉt jĩ. Newé weépdih mit tʉ́ʉhʉp wʉt jĩ. 58 Miíh mʉʉ pébh jʉmnit mi déewãbʉt Dios caántdih jĩ́gah ennit ã teo wáacat doonádih joinít, mijeéh bʉ́dí ĩt weñep wʉt jĩ. 59 Ocho yeó jáap tʉ́ttimah, sacerdotewãdih caandíh quehli nah yapat chóodih ĩt bóodat tʉ́ʉtʉp wʉt jĩ. Páant judíowã ĩpĩ́ chãjap wʉt jĩ. Caandíh beheíh wʉ̃tjeh ĩt bʉ́ʉdhdíhip wʉt yʉh jĩ.* Lv 12.3 60 Obohjeéhtih, páant ĩ niijíchah joinít, ã íinboó nin pah mit niijíp wʉt jĩ:
—Zacarías nihcan caá. Juan caá ã wʉ̃t pínah, mit niijíp wʉt jĩ.
61 —Obohjeéhtih, ñi déewã poómpdih Juan wʉ̃t jʉmni ã wihcan caá, cã́acwã caántdih ĩt niijíp wʉt jĩ.
62 Páant niíj péanit, queét Zacaríasdih téihyajĩh ĩt jʉ́ʉtʉp wʉt jĩ, “¿Dedé tigaá wʉ̃t ma bʉ́ʉdhbi?” niijná. 63 Páant ĩ jʉ́ʉtʉchah ennit, Zacarías ã́ih téihyajĩh daacát naadíh jʉ́ʉt ʉʉ́bhnit, “Juan caá ã wʉ̃t”, ãt niíj daacáp wʉt jĩ. Páant ã daacáchah en wʉ́hi bejnit, queét nihat ĩt joí yai ñʉ́h bejep wʉt jĩ. 64 Pánih daácnajeh, wéhecanniji ãt jwʉ́ʉb wéhenap wʉt jĩ, páant mʉntih. Pánih wéhenit, Diosdih bʉ́dí ãt wẽi naáwáp wʉt jĩ. 65 Pánihna, nihat ĩ pebh jʉmnit bʉ́dí ĩt wʉ́hi bejep wʉt jĩ. Páant ã yapat doonádih joinít, nihat cã́acwã, Judea baácboó jʉmni jeé cãtíh jʉmni tʉ́tchinadih moón ĩt míic wéhenap wʉt jĩ. 66 Pánih míic wéhenit, Dios caandíh ã tʉ́i chãjachah jéihnit, “¿Caán wébít ded pah chãjni pínahna tigaá?” bʉ́dí ĩt niíj jenah joyóp wʉt jĩ.
Zacarías Diosdih ã wẽi naáwát
67 Tʉ́ini Espíritu Zacaríasdih ã weñanachah, ã wẽpatjĩh nin pah Diosdih ãt niíj wẽi naáwáp wʉt jĩ:
68 “¡Jwiít judíowã jwĩpĩ́ wẽini Diosdih bʉ́dí wã wẽina caá! Jwiít ã́ih cã́acwãdih teo wáacadih jʉ̃óhnit, chéonit panihnit jwĩ jʉmcat pínah niijná, nemépwã ĩ maáh ã wẽpatdih ã dʉ́ʉcbipna caá.
69-70 Jon jã́tih Dios naáwátdih naóh yapanitji nin pah ĩt niíj daacáp tajĩ: ‘Diosdih teo wʉ̃hni David jʉima chah wẽpni jʉmna, jwiít ã́ihwãdih teo wáacnit, iiguípna jwĩ bejat déedih tʉ́i ʉbni pínahdih Dios ã wahbipna caá,
71 jwiítdih eníhcannit ĩ wẽpatdih ã dʉ́ʉcʉchah, jwĩ tʉ́i jʉmat pínah niijná.
72-73 Pánihna, jwĩ nʉowãdih ã naáwátji pahjeh mʉntih, jĩ́gah ennit, jwiítdih ã teo wáacbipna caá. Nin pah jwĩ nʉo Abrahamjidih ãt niijíp wʉt jĩ:
74 “Ma jʉimenádih eníhcannit ĩ wẽpatdih wã dʉ́ʉcbipna caá, ʉ́ʉmcanjeh, weemdíh ĩ weñat pínah niijná.
75 Pánihna, nin baácboó jʉm jwʉhnit, wã enechah, tʉ́initjeh wĩ́ihwã ĩ jʉmbipna caá”, Abrahamdih ãt niijíp wʉt jĩ’, Dios naáwátdih naóh yapanit ĩt niíj daacáp tajĩ”, Zacarías Diosdih ãt niíj wẽi naáwáp wʉt jĩ.
76 Diosdih páant niíj péanit, ã wʉ̃ʉ́hdih jwʉh nin pah ãt jwʉ́ʉb niíj naáwáp wʉt jĩ:
“Wʉ̃ʉhʉ́, jwĩ Maáh jwiítdih tʉ́i ʉbni pínah ã jʉ̃ʉ́wátdih naóh waóhni ma jʉmbipna caá. ‘Dios naáwátdih naóh yapani caá’, meemdíh ĩ niijbípna caá.* Mal 3.1
77 Jwiít ã́ihwãdih jwĩ yéejatdih yohnit, iiguípna jwĩ bejat déedih ã tʉ́i ʉbat pínahdih ma naóhbipna caá.
78 Jĩ́gah en teo wáacnit, jwiítdih tʉ́i ʉbni pínahdih Dios jeámant ã wahbipna caá, baabát panihipboó jwĩ jʉmat pínah niijná.
79 Wʉnatdih ʉ́ʉmna, dʉpʉ́át panihipboó jʉmnitdih jiiát déedih ã wʉ̃hbipna caá, tʉ́ini namádih ĩ jií en bejat pínah niijná”,* Is 9.2 Zacarías ãt niíj wẽi naáwáp wʉt jĩ.
80 Pánihna, Zacarías wʉ̃ʉ́h ãt behep wʉt jĩ. Dios ã tʉ́i teo wáacachah, caolih jʉ́ʉtíhni, caandíh tʉ́i jepahni ãt behep wʉt jĩ. Pánih behnit, judíowãdih ã bohéát pínah jã́tih mʉʉ́ wihcapboó ãt jʉmʉp wʉt jĩ.