Si Mabistan Patanda' nan Dios Sigon kona ni
LUCAS
Say Maipa'ka' konan Sitin Libro
Si nanurat konan sitin libro ket si Lucas. Saya yan Griego tan duktor ya nin mammemper kona ni Jesu-Cristo sin saytaw. Sya tamo' a ambo' nin Judio a nanurat nin libro sa Ba'yon Tistaminto. Amigo tan nakala-kalamo' naya intaw ni Pablo. Syan lamang a nanurat konan libron Say Ginwa-ginwa' ran Apostoles a katuloy nayan siti.
Nisurat nayayti ni Lucas sin angan-anganen a 60 A.D. para konan sayay wanra nin impurtantin tawo sa Roma a say ngaran na ket Teofilo, tan para anan lamang konran ambo' nin Judio tan tutawo sa adtiman nin lugar. Say gagara na ket isurat na nin naunong a bubagay a maipa'ka' sa byay na ni Jesus sin iti ya sa luta' nangibwat sin tarana', nangibwat sa nipangipadles nin pakaiyanak na ni Juan a Mammawtismo angga sin niyuli' ya si Jesus sa langit.
Nipa'kit na ni Lucas a si Jesus ket nag'in yan sayay peteg nin tawo tan sya a Mangingisalba. Nipatandaan na nin si Jesus a nipangako' nan Dios nin mangisalba konran Judio tan taman konran sarban tawon mamper kona. Nisurat na nin tinudo' naya nin Dios si Jesus nin mangipatanda' nin Mabistan Patanda' konran pubri (4:18), kanya' nin abaw a mabasadti nin maipa'ka' sa inganga'do na ni Jesus konran main nin masakit, nasrepan nin ispiriton duka' tan saraytaw saray muda-mudawen ran raruma. Ma'kit et iti a imnon pangrarayon mamin ririket tan mambyan saran ata'gay nin pangingikit a bubbayi. Mi'nu-mi'no na nin nibarita' iti konan sitin libro a maipa'ka' sa rilasyon na ni Jesus konran tutawo, maipa'ka' sa dasal, konan Ispirito nan Dios, sa mumilagro, uanghil, pakapirdunan kukasalanan tan pangngisadya' konran mammemper sa isusubli' na ni Jesu-Cristo.
Say Linaman nan Sitin Libro
Say gagara a nisurat ya (1:1-4)
Say pangngisadya' ta pigaw nin matukid a gagara nan Dios nin maisalba a tutawo (1:5–4:15)
Say ikaiyanak nan si mangisadya' nin dalan para konan si Nipangako' nan Dios (1:5-80)
Say ikaiyanak tan itutubo' nan si Nipangako' nan Dios (2:1-52)
Say nangibakian nan Dios kona ni Juan a Mammawtismo (3:1-22)
Say pammatutuo nin say maipa'ka' konan si Mangingisalba (3:23–4:15)
Naibantog a maipa'ka' konan Mangingisalba itaw sa Galilea (4:16–9:50)
Say nipangitarana' nan nangwa' nin say nakaibakian nan Mangingisalba (4:16-44)
Say nipamili' nan saray tumutumbok nan Mangingisalba (5:1–6:16)
Say pangngipasal konran tumutumbok nan Mangingisalba (6:17–7:50)
Say pangarigan sa nipamaki' nan Mangingisalba konran tumutumbok na (8:1–9:6)
Say pipa'kaan nin mantumbuken yay Mangingisalba (9:7-50)
Nipasaya nayna a nakem nan Mangingisalba nin ila'pos na a nakabakian na (9:51–19:27)
Say pakasubok ran tumutumbok nan Mangingisalba (9:51–11:13)
Say mangidwa'dwa' sa pammili' nan sayay tumutumbok (11:14–19:27)
Si susuyot nin linggo tan say patiti nan Mangingisalba (19:28–24:1)
Say kai nin pangangalilbi' nin pakauray nan Mangingisalba (19:28–21:38)
Say pangmamati konan Karniro para sa pakaisalba ran tutawo (22:1–24:1)
Say pamamin pammatutuo sa pakayadi' nan Dios (24:2-53)
1
1 Mapagalang a Teofilo* Say katarusan nan sitin ngaran ket si mangngado' konan Dios.:
Abaw sarayna a inasirta ran nisurat a bubagay nin tinukid nan ginwa' nin Dios iti komin mammemper kona ni Jesus. 2 Say nisurat ra ket saytaw say nibarita' ra komi nin saray mismon naka'kit sa ginwa-ginwa' nan Dios nangibwat sin katarana', ket nipata-patanda' ra anamaet a minsahi nin nangibwat konan Dios. 3 Ket bana' anaod ta inusisa' kon maong a sarban saytin nangyadi' nangibwat sin tarana', edet naisip kon mabista anamaet nin isurat ko nin naunong para komoyo 4 ta pigaw nin matandaan moyon peteg a say niyakay komoyo ket tutuo.* Katuloy nin say iti a itaw sa Say Ginwa-ginwa' ran Apostoles (Ginwa-ginwa' 1:1-5).
Nipatanda' a Pakaiyanak na ni Juan a Mammawtismo
5 Itarana' kodti: Sin saytaw sin si Herodes a adi' sa prubinsyan Judea, main nin sayay padi' a say ngaran na ket Zacarias. Saya yan iti sa grupon pupadi' a nipangaran kona ni Abias. Si asawa na ni Zacarias nin say ngaran na ket Elisabet, puri naya ni Aaron a saya yan lamang anamaet nin padi' sin saytaw. 6 Saraytin mitraasawa ket matunong sara sa pangingikit nan Dios nin mantumbuken ra a sarban gan-gan tan ipatumbok nan Dios. 7 Bale' kasan anak ra bana' ta baog ya si Elisabet. Saya et, sin sain ket masiken tan akulaw sarayna.
8 Ni'sa, turno nan grupo na ni Zacarias a magsirbin padi' sa Timplo nan Dios* Mabasa et a maipa'ka' konan Timplo nan Dios sa Glusaryo.. 9 Sawanin, ugali' ran pupadi' a mibunutan ta pigaw nin matandaan no si'no a lumuob itaw sa Timplo nan Dios nin mamuor nin insinso* Pulbos a bakas nin sayti nin mabanglo no puuran. Inusar rayti nin saray pupadi' no dumasal sara para konran tutawo. Sa ka'bawan ran pupadi' magwa' a mi'sa ya tamo' nin makapamuor nin sayti a sayay padi' sa leleg nin mabyay ya., ket si ngaran na ni Zacarias a nabunot. 10 Leg'an nan mampamuor, sarba radtaw nin mampangrayo ket mandumasal sara sa liwa'. 11 Ket kapingmatan main anan sayay anghil nan Dios a naka'deng sa pawanan nan altar nin pammuuran nin insinso a pina'kit kona ni Zacarias, 12 ket nabigra' tan nali'mwan ya. 13 Wana bale' nin anghil kona, “Andi' ka nin mali'mo, Zacarias, ta rinnge' nan Dios a dasal mo. Ket si Elisabet a asawa mo, manganak ya li' nin lalaki! Pangaranan man Juan.
14 Say ikaiyanak na
ket mamaririket tan mamariga li'
komoyo tan konran abaw a tutawo;
15 bana' ta alaki tan impurtanti ya li' nin tawo sa pangingikit nan Dios.
Matkap a kai yaynaod nin minom nin arak o animan nin makapabok.
Mag'uray yay Ispirito nan Dios kona
mataman itaw ya et sa tyan nan ina na.
16 Pasublien nasara li' a abaw nin Israelita
konan Dios a Uunuren ra.
17 Say pinanakem tan pakayadi' na ket bilang sa nibi nan Ispirito nan Dios
kona ni Elias a prupita nan Dios sin nu'nan panaon.
Pasublien na li' a mabistan pisisimbatan nin mangatua tan ua'nak.* Malakias 4:5-6.
Saray subag konan Dios ket,
gaw'en nan kipada anay pangingisip ra konran matunong.
Ket mu'na yayna ta pigaw nin isadya' nasaray tutawo sa pag'uuray nan Uunuren.”
18 Ket, tinepetan naya ni Zacarias a anghil, “Pa'no ko wadi' nin mapihon mangyadi' in ta si'kami nin mitraasawa ket pariho kamin matuntawo ana?” 19 Inumbat yay anghil kona a wana, “Si'ko si Gabriel a mampagsirbi lawas konan Dios. Si Dios nibaki' nakodti komo ta pigaw nin ika' koya iparate' ti nin mabistan patanda' komo. 20 Edet, maumel ka leg'an a siin nin nibarita' ko komo ket kai ya et nangyadi' bana' ta kai ka nin mamper. Sitin naipatanda' komo ket siguradon mangyadi' li' no rumate' a panaon nin nitanda' nan Dios.”
21 Sin sain, saray tutawo anamaet, itaw sara sa rikor nin Timplo a mantaga'nan raya si Zacarias. Maka'ngap sarayna ta na'teng yaynadtaw sa luob. 22 Sin linmiwa' ya ket kai yayna nin makapag'irgo no kai sinya-sinyas tanay pitarusan ra ta umel yaynaod ana; kanya' nin nipa'ka' ra a main nin makapaka'ngap a nipa'kit nan Dios konadtaw sa luob. 23 Sin nayadi' anay turno nan grupo na ni Zacarias, sinmubli' yayna sa bali ra.
24 Ambo' nin na'teng, mabuktot yayna si Elisabet a asawa na, ket pinaipukok yan limay bulan sa bali ra. Wana sa nakem na, 25 “Ay, narate' a lamang! Kina'dwan nakon lamang nin Dios. Ginlat naya a pakabalawan kon kai manganak!”
Nipatanda' a Ikaiyanak na ni Jesus
26 Sin a'nem a bulan naynan mabuktot ni Elisabet, nibaki' naya anamaet nin Dios si anghil a Gabriel sa Nazaret, sayay babali sa prubinsyan Galilea. 27 Pinako naya konan sayay balasang itaw a say ngaran na ket Maria. Naitanda' yaynan pakasal konan sayay lalaki a say ngaran na ket Jose, a nangibwat ya sa puri na ni adi' a David. 28 Ket nako ya anaod a anghil kona ni Maria tan nangigalang ya kona a wana, “Rumiriket ka, Maria! Si Dios, kinawa-kawa'nan naka ket adani ya komo.* Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket nailamo' a wanti:Peteg a sangkakarmaan ka sa sarban bubbayi.” 29 Nabigra' ya si Maria sa nibarita' nan anghil ket inisip-isip na no ani kadi' a pipa'kaan nin inirgo na. 30 Ket wanan anghil kona, “Andi' ka nin masalak, Maria, ta napaririketan yan tuloy a Dios komo. 31 Gumuktot ka tan lalaki yay iyanak mo, ket pangaranan ma li' nin Jesus* Say katarusan nan ngaran a Jesus ket Si Dios syay Mangingisalba..
32 Pinasyan kata'gayan li' nin nikatawo na, tan tawagen ya li' nin
Anak nan Sangkata'gayan nin Dios.
Si Uunuren a Dios gaw'en na a siin nin iyanak mo
ket mag'adi' ya sa lugar nan puon na a si adi' a David.
33 Mag'uray ya li' konran puri na ni Israel* Israel a nipangaran nan Dios kona ni Jacob, nin saray puri na ket saray Israelita. anggan-angga
tan say pag'uuray na ket kasan anggawan.”
34 Ket tinepetan naya ni Maria a anghil, “Pa'no in ket birhin ako et?” 35 Ni'bat nan anghil kona,
“Si Ispirito nan Dios mako ya komo,
ket sa pakayadi' nan Sangkata'gayan nin Dios
gumuktot ka;
kanya' nin si masanton iyanak mo li', nibaki' nayan Dios ket
tawagen yan Anak nan Dios.
36 Wanin yan lamang si kanayon mon si Elisabet a say tanda' ket baog ya. Ginmuktot ya mataman no akulaw yaynan tuloy. Ika'nem a bulan nayna sawanin, a si iyanak na ket lalaki ya. 37 Anaod, kasan impusibli konan Dios.”
38 Ket wana ni Maria konan anghil, “Si'ko, aripen nako nin Dios ket sain nin karabayan nan mangyadi' kongko, akuen ko.”
Mi'sa, nibwat yaynay anghil.
Binisita naya ni Maria si Elisabet
39 Sin sain, nisukbot ya si Maria, tan nangapura yan nako sa sayay babalin itaw sa tutalugtog nin prubinsyan Judea, 40 ta bisitawen nasara si Zacarias tan Elisabet. Sin rinmate' yadtaw konra, nangigalang ya kona ni Elisabet. 41 Sin narnge' naya ni Elisabet si Maria, sinmikwal yay buktot na ni Elisabet tan nag'uray yay Ispirito nan Dios kona, 42 ket wanan maksaw, “Peteg a sangkakarmaan ka sa sarban bubbayi tan marayo ya li' anamaet a iyanak mo. 43 Aninaytin kagalangan a nibi nan Dios kongko ta si'kan si ina nan Uunuren ko ket mambisitawen nako! 44 Anaod, eteng tuloy tamo' nin narnge' taka ket sinmikwal yay buktot ko sa ririket na. 45 Makarma' ka, Maria, ta namper kan mangyadi' a nipatanda' nan Dios komo!”
Raywen naya ni Maria a Dios
46 Ket wana ni Maria,
“Manraywen koyan tuloy a Catawan a Dios,
47 tan maririket akon tuloy bana' konan Dios a syay Mangingisalba ko,
48 ta pinili' nako mataman no
ayupa' a kapapa'sar ko.
Kanya' nin, mangibwat sawanin, say sarban tutawo
sabtan rakon makarma'
49 bana' sa makapaka'ngap a ginwa' nan Makapangyayadi' a Dios kongko.
Naiduma yan peteg!
50 Mapainganga'do ya konran sarba ran mangunor kona,
mangibwat ana konran saray nu'nan tutawo anggan sawanin.
51 Man'ipa'kit na sa gawa'-gawa' na a alakin kapangyadian na.
Pitayak-tayaken nasaray mampipata'gay,
52 main nin galten nay pakayadi' ran saray iti sa uray,
ket itandudo' nasaray maayupa'.
53 Mampabsuyen nasara sa matkap ray mampagkurang,
bale' konran mumayaman paibwaten nasaran kal-la gamet.
54-55 Tinulungan natamon si'tamon mampagsirbi kona nin puri na ni Israel.
Anaod, tinukid na a pangako' na nin
pangingipa'kit na kontamo nin inganga'do nan magnayon anggan-angga
a sigon sa nipangako' na kona ni puon tamon si Abraham pati konran puri na.”
Sain a wana ni Maria.
56 Ket itaw yan magtulon bulan si Maria konra ni Elisabet, mi'sa sinmubli' yayna sa bali ra.
Niyanak ya si Juan a Mammawtismo
57 Sawanin ket, narate' anay pangangabing na ni Elisabet. Ket lalaki yaynaod a niyanak na. 58 Sin natandaan ran kabaraybay tan kukanayon ra a maipa'ka' sa nipangabing na ni Elisabet, nikiririket sara kona bana' sa alakin inganga'do nan Dios kona. 59 Ket sin ikawalon awro naynan abing, abaw saray tutawon nakodtaw konra ta turien ya sigon sa kaugalian ran Judio. Pangaranan raya kumon a abing nin Zacarias a bilang sa ngaran na ni tatay na, 60 bale' wanan ina na, “Kai! Juan a ipangaran kona.”
61 Ket wanra anamaet nin saray tutawodtaw, “Ambale' ey? Kasa anamaet nin kanayon moyon wanin a ngaran!”
62 Kanya' nin nisinya-sinyas ran tinepet kona ni Zacarias no ani a rabay nan ipangaran konan anak na. 63 Nimustra na ni Zacarias a byan rayan panuratan, ket nisurat na a, “Si ngaran na ket Juan.” Ket sarba ra, naka'ngap.
64 Tampor nin makapag'irgo yayna si Zacarias ket rinayo nayay Dios. 65 Sarba ran tutawodtaw a nakatanda' sa sain, naka'ngap sara. Naibantog ti nin nangyadi' sa intiron babalin itaw sa tutalugtog nin prubinsyan Judea. 66 Ket sarba ran nakarnge' konan sitin nangyadi', inisip-isip ra no ani li' kadi' a liwa' na no umalaki yaytin anak. Wanin a iti sa nakem ra bana' ta mapala-palaway anaod a say pakayadi' nan Dios ket iti kona.
Say Nipangipadles na ni Zacarias
67 Sin sain, si Zacarias nin tatay na ni Juan ket nag'urayan nayan Ispirito nan Dios ket wanti a nibarita' nan minsahin ibat konan Dios:
68 “Marayo yay Uunuren a Dios tamon puri na ni Israel,
ta rinmate' ya ta pigaw nin isalba natamon tutawo na.
69 Nibaki' naya kontamoy makapangyayadi' nin Mangingisalba
a ibat sa puri na ni adi' David a nagsirbi konan Dios.
70 Siin anamaet a nipangako' na nin Dios yupa' konran prupita nin naitalaga kona sin nu'nan panaon ta wana a
71 isalba natamo konran kalaban tamo
tan konran sarba ran mangura' kontamo.
72 Ket ininganga'do nasaran Dios a pupuon tamo
ta tukiden nayna a masagradon nipangako' na a
73 sinmamba ya kona ni Abraham nin puon tamo.
74 Isalba natamo konran kalaban tamo
ta pigaw nin makapagsirbi atamo konan Dios nin kasan ikali'mo tamo,
75 ta maparinggas tan mapapteg atamoyna sa pangingikit na leleg tamon mabyay.
76 Ket si'ka, anak ko, Prupita nan Sangkata'gayan nin Dios a tawag li' komo;
ta si'kay mangisadya' konran tutawo sa irarate' nan Catawan.
77 Ipatandaan mo konra a maisalba sara
yupa' sa pammirduna nan kukasalanan ra.
78 Sayti ket magwa' mangibwat sa alakin panginga'do nan Dios kontamo.
Say mangyadi' ket bara'mon manginamar yaynay awro
79 nin sumira' ya kontamon iti sa kadedleman tan naiketeg nin mati,
ta iyakay na kontamoy pakikituno konan Dios.”
80 Ket, si anak a si Juan, inmalaki ya tan nag'in yan manakem. Itaw ya nin niikap nin pinaipurok sa lugar a ambo' nin matawo angga sin awron pinaipadar ya nin nitarana' nayna a nangyakay konran Israelita.
*1:1 Say katarusan nan sitin ngaran ket si mangngado' konan Dios.
*1:4 Katuloy nin say iti a itaw sa Say Ginwa-ginwa' ran Apostoles (Ginwa-ginwa' 1:1-5).
*1:8 Mabasa et a maipa'ka' konan Timplo nan Dios sa Glusaryo.
*1:9 Pulbos a bakas nin sayti nin mabanglo no puuran. Inusar rayti nin saray pupadi' no dumasal sara para konran tutawo. Sa ka'bawan ran pupadi' magwa' a mi'sa ya tamo' nin makapamuor nin sayti a sayay padi' sa leleg nin mabyay ya.
*1:17 Malakias 4:5-6.
*1:28 Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket nailamo' a wanti:Peteg a sangkakarmaan ka sa sarban bubbayi.
*1:31 Say katarusan nan ngaran a Jesus ket Si Dios syay Mangingisalba.
*1:33 Israel a nipangaran nan Dios kona ni Jacob, nin saray puri na ket saray Israelita.