7
Ɛtiɛ̃ɛ yã'oa gbãadeↄnɛ
Ɔ̃ sa'onkia Ɛtiɛ̃ɛ là à mɛ̀: N yã́pi ò sĩana yã̀? Ɔ̃ a wèwà à mɛ̀: Ma gbɛ̃́ↄ ń ma maeↄ, à ma! Lua gawide bↄ̀ mↄ̀ wá dezi sɛ̃́ia Ablahaũwa gↄↄ pↄ́ a ku Mɛsↄpↄtami bùsuu, zadↄ̃ i gɛ́ zↄ̃lɛi Halanao. A òɛ̀: Bↄ n bùsuu n daɛↄ guu, ní tá bùsu pↄ́ má ↄlↄnɛu.* Daa 12.1 Ɔ̃ à bↄ̀ Kaladeↄ bùsupiu, à gɛ̀ zↄ̃̀lɛ Halana. Aà mae gaa gbɛa Lua sùaànↄ bùsu pↄ́ á kú tiaɛ bee guu. Daa 11.31, 12.4 Lua i bùsupi tↄↄlɛe kpawà baa kɛ̀sɛ doo, ãma à a lɛgbɛ̃̀ɛ̀ à mɛ̀ a gↄ̃ aà pↄ́ ũ ń aà buiↄ. Daa 15.18, 17.8 Gↄↄ bee sↄ̃ Ablahaũ nɛ́ vĩo. Lua òɛ̀ à mɛ̀: N buiↄ nibↄble bùsu pãleu. We aa zↄbleu, wi ĩadamá wɛ̃̀ ↄ̀aa pla. Lua mɛ̀ á ĩada bui pↄ́ aa zↄblenɛ́ↄwa,§ Daa 15.13-14 Ablahaũ buipiↄ bↄlɛ mↄ a sísi guɛ beeu.* Bↄa 3.12 Ɔ̃ Lua tↄ̃zↄ̃yã dà Ablahaũɛ a bàakuaaànↄ seela ũ. Daa 17.10-14, 21.4 Kɛ́ à Izaaki ì, à tↄ̃zↄ̃̀ɛ̀ a gↄↄ swaaↄ̃dezĩ. Màa Izaaki kɛ̀ Yakↄbuɛ lↄ, ↄ̃ Yakↄbu kɛ̀ wá dezi káau gbɛ̃ↄn kuɛplaↄnɛ.
Ɔ̃ wá dezi káaupiↄ wɛdↄ̀ ń gbɛ̃do Yosɛfuɛ, aa aà yìa, wà tàaànↄ Egipi. Lua kuaànↄ, Daa 37.28, 39.21 10 à aà bↄ̀ aà taasi píi guu. Lua Yosɛfupi gbà ↄ̃nↄ, a tò a na ń Egipiↄ kí Falaↄ̃ↄo, ↄ̃ à aà dìlɛ Egipi bùsu dↄaana ũ ń a bɛ'uao.§ Daa 41.39-41 11 Ɔ̃ nↄana kà Egipi ń Kanaa bùsuo píi. Taasi kɛ̀ zↄ̃ↄ, wá dezipiↄ i pↄe e blèo. 12 Kɛ́ Yakↄbu mà ése kú Egipi, à wá dezipiↄ zĩ̀ we. An gɛa sɛ̃́ian we.* Daa 42.1-2 13 A gɛ̃n plaade Yosɛfu azĩa ↄ̀lↄ a vĩ̀iↄnɛ, ↄ̃ Falaↄ̃ↄ Yosɛfu daɛↄ dↄ̃̀. Daa 45.1 14 Ɔ̃ Yosɛfu gbɛ̃́ zĩ̀ a mae Yakↄbuwa aà mↄ́ ń a daɛↄ píi. Ampii aa gbɛ̃ↄn basiiↄ̃ sↄosaiɛ. 15 Ɔ̃ Yakↄbu gɛ̀ Egipi. À gà we ń wá dezipiↄ píi. Daa 46.1-7, 49.33 16 Wà sù ń ń gɛↄ Sikɛũ, ↄ̃ wa ń vĩ́ gbɛ̀'ɛ pↄ́ Ablahaũ lù Amↄↄ nɛ́ↄwa mia ũ à fĩabò ń ã́nusuo guu.§ Daa 23.3-16, 50.7-13, Yoz 24.32
17 Kɛ́ lɛ́ pↄ́ Lua gbɛ̃̀ Ablahaũɛ kɛgↄↄ ye kái, wá bui dasikũ̀ à kã̀fĩ Egipi maamaa. 18 Ɔ̃ kía dafu pↄ́ Yosɛfu dↄ̃o zↄ̃̀lɛ kpalau Egipi.* Bↄa 1.7-8 19 A pãsĩ ń wá buio, à wá deziↄ wɛtã̀ a tò aa ń nɛ́ↄ kↄ̀lɛ aa gàga. Bↄa 1.10-11, 22 20 Gↄↄ bee ↄ̃ wà Mↄizi ì, aà maa kɛ̀ zài. Wà aà gwà a mae bɛ mↄ àaↄ̃ɛ. 21 Kɛ́ wà aà vũ̀aa, ↄ̃ Falaↄ̃ↄ nɛnↄɛ aà kↄ̃mpa, à aà gwà azĩa nɛ́ ũ. Bↄa 2.2-10 22 Wà Egipiↄ ↄ̃nↄ dàda Mↄiziɛ píi, à gↄ̃̀ gbɛ̃zↄ̃ↄ ũ yã'oa ń yãkɛao guu.
23 Kɛ́ à kà wɛ̃̀ bla, a dà a sↄ̃u à gɛ́ a gbɛ̃́ Isailiↄ gwai. 24 Kɛ́ a è Egipi gbɛ̃́ lɛ́ ĩada a gbɛ̃dowa, ↄ̃ à yãsì ń a gbɛ̃́o, à tↄsìwà à aà dɛ̀. 25 Àlɛ e a gbɛ̃́ↄ dↄ̃ kɛ́ Lua ye à ń suaba a sabaiɛ, ãma aai dↄ̃o. 26 Kɛ́ a gu dↄ̀ Isaili gbɛ̃ↄn plaↄ lɛ́ sòlekɛ, ↄ̃ à mↄ̀ ń yoaa, à awakpànɛ́ à mɛ̀: Ma gbɛ̃́ↄ, bↄ́yãi álɛ ĩadakↄ̃wa kↄ̃tɛ̃ɛi? 27 Ɔ̃ gbɛ̃́ pↄ́ lɛ́ ĩada a gbɛ̃dowa ↄzↄ̃̀ Mↄizizi à mɛ̀: Démɛ n kpa kía ũ, ↄ̃ ńlɛ yãkɛkɛwɛ̃ɛi? 28 Ń ye ma dɛ lá n Egipi gbɛ̃dɛ̀ gĩawa yã̀? 29 Kɛ́ Mↄizi yã́pi mà, à bàalɛ̀ tà Madiã bùsuu.§ Bↄa 2.11-15 We à nɛgↄ̃ɛↄ ìu gbɛ̃ↄn pla.* Bↄa 18.3-4
30 Wɛ̃̀ bla gbɛa ↄ̃ malaika bↄ̀ mↄ̀wà guwaiwaiu Sinai gbɛ saɛ kàelɛ tɛ́ guu. 31 Kɛ́ Mↄizi dabu bee è, à bↄ̀ aà saɛ. Kɛ́ à sↄ̃̀i gwai, à Dii lↄↄ mà à mɛ̀: 32 Mámɛ má n deziↄ Ablahaũ ń Izaakio ń Yakↄbuo Lua ũ. Vĩa Mↄizi kũ̀, àlɛ lualua, i fↄ̃ wɛsɛ gwào. 33 Ɔ̃ Dii òɛ̀: Ǹ n kyale bↄbↄ, asa gu pↄ́ ń zɛu kua adoaɛ. 34 Ma wɛ́tɛ̃a pↄ́ wàlɛ mↄ́ ma gbɛ̃́ pↄ́ kú Egipiↄnɛ è sã́asã, ma ń aaukɛa mà, ↄ̃ ma mↄ ń boi. Má n zĩ Egipi sa. Bↄa 3.1-10 35 Mↄizi pↄ́ aa gìɛ̀ yãa aa mɛ̀, démɛ aà dìlɛ dↄaana ũ à yã́gↄ̃gↄ̃nɛ́ipi Bↄa 2.14 ↄ̃ Lua aà zĩ̀, à dↄ̀aanɛ́ à ń mìsi malaika pↄ́ bↄ̀ mↄ̀wà kàelɛ guu sabai. 36 Aàpi mɛ́ bↄ̀ńnↄ, à yãbↄnsaɛↄ ń dabudabuↄ kɛ̀ Egipi ń Ísia Tɛ̃ao ń guwaiwai guuo wɛ̃̀ bla.§ Bↄa 7.3, 14.21, Nao 14.33 37 Mↄizipi ò Isailiↄnɛ Lua a ń gbɛ̃e sɛ ãnabi ũ láawa.* Iko 18.15-18 38 Mↄizipi kú ń gbɛ̃́ pↄ́ kãaaapiↄ guwaiwaiu, a ku we ń wá deziↄ ń malaika pↄ́ yã'òɛ̀ Sinai gbɛ musuo. Lua yã́ wɛ̃nideↄ kpàwà, ↄ̃ a dàwɛ̃ɛ. Bↄa 19.18-20
39 Wá deziↄ gì aà yãmai, ↄ̃ aa gìaàzi, an làasoo tà Egipi. 40 Aa ò Aalonaɛ aa mɛ̀: Diieↄ kɛwɛ̃ɛ aa dↄaawɛ̃ɛ, asa Mↄizi pↄ́ wá bↄ́lɛ Egipi, wá dↄ̃ bↄ́ à bↄ̀lɛ a ũo. 41 Gↄↄ bee ↄ̃ aa tã́a pì lán gáaewa, ↄ̃ aa sa'òwà aa dikpɛkɛ̀ pↄ́ pↄ́ aa kɛ̀ ńzĩaɛpiɛ. Bↄa 32.1-6 42 Ɔ̃ Lua bↄ̀ ń kpɛ a tò aa kùlɛ luabɛ pↄ́ↄnɛ lá a ku ãnabiↄ lá guuwa à mɛ̀:
Isailiↄ, i kɛ mámɛ a sa'òa guwaiwaiu wɛ̃̀ blao.
43 Tã́a Mↄlↄku zwã̀akpɛ ↄ̃ á sɛa
ń saana Lamfã pↄ́ a zɛò taao.
Dii pↄ́ á pì a kúlɛnɛ́ↄ yã́i
ↄ̃ má tò wà tàánↄ Babiloni kpɛle.§ Amↄ 5.25-27
44 Wá deziↄ zwã̀akpɛ vĩ guwaiwaiu. Lua a taa ↄ̀lↄ Mↄiziɛ, ↄ̃ wa kɛ̀ lá Lua òɛ̀wa.* Bↄa 25.9, 40.17 45 Kpɛ́pi gↄ̃̀ Yozueeɛ ń wá deziↄ, ↄ̃ aa mↄ̀ buipãle pↄ́ Lua ń yánɛ́ↄ bùsu sìomá. Yoz 3.14-17 Kpɛ́pi ku we e Davidi gↄↄ. 46 Davidipi na ń Luao, ↄ̃ à wabikɛ̀wà à e aà kpɛ́ dↄ Isailiↄnɛ. 47 Salomↄↄ mɛ́ kpɛ́pi dↄ̀ɛ̀. 1Kia 6.1-38 48 Ãma Musude líↄ ku kpɛ́ pↄ́ gbɛ̃nazĩnaↄ dↄ̀ guuo, lá ãnabi òwà: 49 Dii mɛ̀:
Musuá ma kpalabaaɛ,
tↄↄlɛá ma gbadibↄɛ.
Kpɛ́ kpeletaa á dↄmɛɛi?
Gu kpele má e pilaui?
50 Mámɛ mi pↄ́pii kɛo lé?§ Isa 66.1-2
51 Luayãdansaiↄn á ũ! Á nↄ̀sɛ paaao! Á swã́ gbãaɛ! Iↄ gi Lua Nisĩnai, iↄ kɛ lá á deziↄwa.* Isa 63.10 52 Ãnabi kpele á deziↄ i aà wɛtão ni? Aa gbɛ̃́ pↄ́ dↄ̀aa Gbɛ̃ Maa mↄa yã'òↄ dɛ̀dɛ. Aàpi ↄ̃ a bↄ aà kpɛ a aà dɛ̀ sa. 53 A Lua ikoyã pↄ́ malaikaↄ ònɛ́ mà, ãma á kũao.
Ɛtiɛ̃ɛ gaa
54 Kɛ́ aa yã́pi mà, an pↄ fɛ̃̀aàzi, aa lɛ́sakã̀aàzi. 55 Ɔ̃ Lua Nisĩna dɛdɛa Ɛtiɛ̃ɛwa guu à wɛpɛ̀ luabɛwa, ↄ̃ à Lua gawi è ń Yesuo zɛa aà ↄplaai. 56 Ɔ̃ à mɛ̀: À ma! Ma luabɛ è wɛ̃a, Gbɛ̃nazĩn Nɛ́ zɛa Lua ↄplaai. 57 Ɔ̃ aa ↄtà ń swã́lɛ aa wii gbãa lɛ̀, ↄ̃ aa kùsiwà sãnusãnu. 58 Aa aà gàlɛ bↄ̀ò wɛ̃́nkpɛ, ↄ̃ aalɛ aà papa ń gbɛo wà aà dɛ. Aa ń uladaↄ bↄ kàlɛ ń ɛ̀waaso pↄ́ wì mɛ Sↄluo. 59 Kɛ́ aalɛ Ɛtiɛ̃ɛ papa ń gbɛo, à wabikɛ̀ à mɛ̀: Dii Yesu, ma nisĩna sí. 60 Ɔ̃ à kùlɛ à wii gbãa lɛ̀ à mɛ̀: Dii, ńsu ǹ ń duunaɛ bee dao. Yã́ bee oa gbɛa ↄ̃ à gà.

*7:3 Daa 12.1

7:4 Daa 11.31, 12.4

7:5 Daa 15.18, 17.8

§7:7 Daa 15.13-14

*7:7 Bↄa 3.12

7:8 Daa 17.10-14, 21.4

7:9 Daa 37.28, 39.21

§7:10 Daa 41.39-41

*7:12 Daa 42.1-2

7:13 Daa 45.1

7:15 Daa 46.1-7, 49.33

§7:16 Daa 23.3-16, 50.7-13, Yoz 24.32

*7:18 Bↄa 1.7-8

7:19 Bↄa 1.10-11, 22

7:21 Bↄa 2.2-10

§7:29 Bↄa 2.11-15

*7:29 Bↄa 18.3-4

7:34 Bↄa 3.1-10

7:35 Bↄa 2.14

§7:36 Bↄa 7.3, 14.21, Nao 14.33

*7:37 Iko 18.15-18

7:38 Bↄa 19.18-20

7:41 Bↄa 32.1-6

§7:43 Amↄ 5.25-27

*7:44 Bↄa 25.9, 40.17

7:45 Yoz 3.14-17

7:47 1Kia 6.1-38

§7:50 Isa 66.1-2

*7:51 Isa 63.10