1 Nanay, e ɗi gəzə nahwəti kwəma, njasa ghəraɗa gazlaka, yaŋ pə ghwəy taa ni na ghwəy. Ə cəꞌwəŋwəy ya, yaŋ pə ghwəy. 2  11:2 Ef 5:25-27Tərəŋwəy mənɗa hərhə tə ghwəy, njasa mananta na va kaa Hyala kwərakwə, va kwəma mbəzliy pəla kwal tsaa ngəɗəhwəŋwəy va. Nja zha ka zal vaa bərɗiti ka mə, mbaꞌa məndi ndəghwanati sa ci wəzə kala kwəma rəɗa rəɗa na tarəy, tsəgha bərɗitəŋwəy ya kaa *Kəristəw kwətiŋ kwərakwə. Paꞌ vəgha vici dza ghwəy tsəhə vəgha ɗewɗew kala kwəma rəɗa rəɗa na tar ghwəy. 3  11:3 Ghava 3:1-5, 13A ghwəy sənay njasaa niy səəkə shishiy ngəɗiti *Evə lə dzərvə ci. Zəzəti mee dzəkən kwəma vay, tərəŋw kee hazləni nəghətaa ndə dzaa ngəɗəhwəŋwəy, ka ghwəy dza na, mbərəkə ghwəy dzaa zlay nəw kwal tsa Kəristəw lə nəfə kwətiŋ. 4  11:4 Gal 1:8-9Ava ghənzə na kwəma ghəraɗa hazləni va və. Sa nzana, war vaŋ kə ndə ɓənipə shi dzərvə tsəhəy mbə ghwəy na, mbaꞌa ghwəy ɓanavə kwal ta ɓəniŋwəy shiy. Gəla kwəma ka niva mbəzliy ɓəniŋwəy dzəkən Yesəw kiy, kwətita naa nza, ghənghən lə na ɓanavəŋwəy ghəy va. Safə tsa dza ghəshiy gəzəŋwəy kwəma ci na, ghənghən lə Safə tsa ɗewɗew tsa va niy kwəmavə ghwəy. Ka gəzəŋwəy kwəma ghəshiy dzəkən Yəwən kwəma wəzə na va niy gəzaŋwəy ghəy ɓaw, ka ghwəy dza na ghwəy ki na, gwəŋəŋwəy, war ka fa kwəma shi va ya tsəgha nzə.

5  11:5 12:11; 1Kwər 15:10; Gal 2:6, 9Mbəzli ɓəti ghwəy va nja *ka kwal Yesəwəə gwəramtiy, e sənay taŋətəra ghəshi na na yaw. 6  11:6 1Kwər 2:6-16; Ef 3:4Aa nza dawee tə məcaŋa gəzə kwəma kaa mbəzli, a na sənata kwəmay, e sənata nava nanzə. Ɗaŋ səɗa səəkə ghəy citəŋwəy sənata kwəma ghəy wəzə wəzə ya dza kwa namaɓa kwəma.

7  11:7 12:13; 1Kwər 9:12, 18Ghala pətsaa gəzəŋwəy ya va Yəwən kwəma wəzə nay, niy nə ya kaa ngəŋwəy na: «Ngaram shiy ka səɗee!» pənəw, nja ntsa kama bama ti niy zhəghətee ghən tsee, ta mbee kəətitəŋwəy, a ghwəy mbəə məniŋwəy ka mbəzli Hyala, pən. Ma bərkə ghwəy na, *kwəma jikir naa məntee ti na? 8  11:8-9 Flp 4:15-18Ghalaɓay, nihwəti mbəzli Hyala niy ngara na səɗee, kala ghwəy mbə. Dza niva mbəzli tsəgha ki, mbaꞌa ghəshi pavəɗa shi ta dəvə shi, war tə kwəma ghwəy, ta mbayee kəətiŋwəy. 9 Ghala pətsaa nzee va mbə ghwəyəy, karee ghəzliɗa ta shiy tə nahwəti vici. Ya tsəgha nzəy, səəkee ɗəwhwə shiy va ghwəy ya ta vici kwətiŋəw. War mbəzliy nəw Yesəw tə hiɗi ka Masedəwan na shiy niy ɓəkəvəra shi ghəzliree ti shi. Ya namaɓa kwəma niy nza na tə yay, səəkee ni kəətiram mbə pənəw. E sənay, ya hwəmɓay, ka dzee ɗəwhwə shiy va ghwəyəw. 10  11:10 1Kwər 9:15-18Tərəŋw vəshiree sa nzana, kala səəkee ɓəhwə gəna ghwəy. Ya kwamaɓa dzee tə hiɗi ghwəy ghwəy ka Akayəy, ndə tiɓa dzaa makətəra va vəshi lə kwəma vaw. Kwəma gəzee vay, kwəma kataŋ na njasa ka Kəristəw vaa gəzə kwəma kataŋ na kwərakwə. 11  11:11 1Kwər 16:24Sa gəzee va kwəma va tsəghay, ə ɗiŋwəy ma yaw? A Hyala sənay njasa ɗiŋwəy ya.

12  11:12 11:5; 12:11Ma yənəy, war tsəgha dzee məni, njasa məntee na sənzənva, ka dzee ɓə gəna va ghwəyəw. Ta mbayee kalanay miy tsa mbəzliy ni va: «Ka kwal Yesəw nza ghəy» kə ghəshi, ka sla dzərvə. Tapə ghəshi dzəmbəshi mbə kəli ghən tsa shi. Ma kə ghəshi na: «Ghəyəy, sləni Hyalaa ghəra ghəy nja kar Pəl kwərakwə» kə ghəshi. 13  11:13 Flp 3:2; ShiZhŋ 2:2Ma gəla mbəzli vay, ka kwal Yesəw kataŋ ni na ghəshiw. Ə ngəɗi ghəshi mbəzli lə sləni ghəra ghəshi, mbaꞌa ghəshi mənti ghən tsa shi nja ka kwal Yesəw Kəristəw. 14 Əntaa ghwəy dzaa nighə nava kwəma nja maɗaŋa ma. Sa nzanay, ya *ndə jaka tsa Hyala dəꞌwə ghən tsa ciy, tə nahwəti vici na, kar naa mənti ghən tsa ci ka *ndə kwal tsa Hyala tsaa səəkə mə ghwəmə tə pətsa nza waŋ tsa Hyala tərəŋw. 15  11:15 4:10; Rm 2:6Ya ə mənti ka sləni va ghən tsa shi nja ka ghəra sləni kaa Hyala kataŋ ni kiy, ka dza nava kwəmaa mənipə maɗaŋaw. Ə na nzana, fəca kwa kərni viciy, ta mananshi ngwəvə dza Hyala geꞌi lə sləni ghərati ghəshi va.

16  11:16 12:6Ə zhinee gəzəŋwəy, əntaa ghwəy dzaa nighəra nja ndə gazlaka ma. Mbaꞌa pə ghwəy dzaa nighəra nja ndə gazlakay, ɓətim kwəmee va nja kwəma ka gazlaka, e mbəə kəli tsee ghən jəwə kwərakwə. 17 E sənay, na navay, ndara kwal Ndə sləkəpə ta kəli ghən tsee lə dikə tsa mənee njasa ɗee tsa gəzəŋwəy sənzənvaw. Mbaꞌa pən ni, e kəliti ghən tsee pənəy, nja kwəma ka ndə gazlaka vaa gəzə dza naa nza. 18 Ma yən nighə na, ɗaŋ mbəzli, ka kəkəli ghən tsa shi, lə shi məni ghəshi tikə tə hiɗi. Əy, ma ghənzə tsəghay, wəzəɓa dzee məni nja ghəshi na kwərakwə ki. 19 Ya sa nzana mbəzliy sənata kwəma ghwəy kiy, njaa mənti na zhini ghwəy fa kwəma va mbəzliy sənata ma kwəma, ka vəshi li shi kia? 20 War ə ghwəy zləɓa məndiy zhəghəŋwəy nja mevivi. Ka papa shiy va ghwəy kwa tsəhwəli kwa tsəhwəli. Ka ngaliŋwəy dzəti zamba, ka ndərə kwəma ghwəy, ka ghəghəzliŋwəy. 21 Avam kwəma ghwəy kia gwəla. A na na ghəy ghala vəghwə tsaa niy nza ghəy mbə ghwəyəy, daw niy nza bərci ghəy ta məniŋwəy gəla na tsəgha na va kwəma.

Nana kiy, avee dzaa gəzə kwəma nja ndə gazlaka, ya namaɓa kwəmaa kəli ghəshi ghən tsa shi liy, yən kwərakwə na, ta mbay dzee kəli ghən tsee lə kwəma va. 22  11:22 Flp 3:5; Rm 11:1Mbaꞌa kə ghəshi ni: «Ka *Ebərə gə ghəy» kə ghəshiy. Yən kwərakwə na, ndə Ebərə tsa va nzee. Ə kə ghəshi ni: «Jijihiy *Abəraham nza ghəy» kə ghəshiy. Yən kwərakwə na jijiy nzee. «Ka *Izərayel nza ghəy» kə ghəshiy. Yən kwərakwə na ndə ka Izərayel nzee. 23  11:23-29 4:8-12; 1Kwər 4:11-13; 12:26 11:23 ghəra sləni: 1Kwər 15:10; fərshina: SləniKY 16:23Mbaꞌa kə ghəshi ni: «Ka ghəra sləni *Kəristəw gə ghəy» kə ghəshiy. Ghala nava na, njasa vəŋəta gazlaka mbə ghənee dzee gəzə: Yən kwərakwə na sləni ci na sa ghəree. E taŋətishi mbə sləni va, am səəkəə kalayra kwa fərshina taŋ kaa ngəshi, am səəkəə dəꞌwəhwəra taŋ kaa ngəshi, ɗaŋ səɗee nzee war jəw jəw tərmbə ta məti. 24  11:24 Nəw 25:3Cifə səɗa dəꞌwəhwəra mbəzli *ka Zhəwifə dikə dikə ni lə kwərpə, mahkan mətsəkə məsliɗəti, mahkan mətsəkə məsliɗəti. 25  11:25 SləniKY 14:19; 16:22Mahkan səɗa mbəzli ka *Rəm dikə dikə ni dəꞌwəhwəra lə ghwəɗa. Tə nahwəti viciy, mbaꞌam pəꞌwətəra lə hərezli ta pəəslira. Mahkan səɗa kwambəwal dəpəhwə dəpə lə yaa dzəmbə yam. E səəkəə mənəhwə vəghwə lə vərɗi mbə yam. 26  11:26 SləniKY 9:23; 14:5Ɗaŋ səɗee sahwee ngəraꞌwə tə ghərakwəli mbə wəhi kee vaa wə. Ka sa ngəraꞌwə va ka ghəli kwa kwal, ka sa ngəraꞌwə va hwəlfə nihwəti mbəzli ghənghən ghənghən, lə va mbəzli mbə nee hwəlfə gwaꞌa. Tərəŋw sahwee ngəraꞌwə dzar mbə məlməhi, lə kwamti, lə dzəy tə kwəfa. Mbəzliy ni va ka nəw Yesəw nza ghəy, kə ghəshi, mbalaa kala nəwti ghəshiy, a ghəshi samiyra ngəraꞌwə kwərakwə. 27  11:27 6:5Tərəŋw irəhwəvaree lə sləni, ka sa ngəraꞌwə mbə. Ɗaŋ səɗa kee nza kala kwəmavə ma ya hi. Tərəŋw səəkee mbə səꞌwa ma lə ndir gwaꞌa. Ɗaŋ səɗa kee nza mbə məni səwmay. Ka hi tə tasli ɗaŋ səɗa, kala shiy tiɓa ya ta pa shiy dzəkən ghənee. 28 Ɗaŋ na nihwəti ngəraꞌwer sasahwee tiɓa na, ka zhinee mbəra niva ghwəlaw. Mbə shi va kiy, war zəzəə dzəkən mbəzli Hyala gwanashi na shiy gwəramtiy tsəꞌwəshi mbə nəfə tsee vici va vici va. 29  11:29 1Kwər 9:22; Gal 6:2Mbaꞌa kə bərci ndə daw kwa kwal Hyalay, njasa nza na yən kee nighə. Mbaꞌa kə ndə tərəy dzəmbə *kwəma jikir na diɓa na, ka zhira ghənzə tərəŋw.

30  11:30 12:5; 1Kwər 1:31Ma kwəma ɗee gəzəŋwəyəy, mbaꞌa pən ɗi kəli ghən tseyey, lə daw bərci tsee va dzee kəli ghən tsee. 31  11:31 1:23A Hyala mə ghwəmə Dəy Ndə sləkəmmə Yesəw sənay, dzərvəə sla yaw, kə. Ə kə məndiy fal slən tsa nzə ya paꞌ hwəmɓa. 32  11:32-33 SləniKY 9:23-25Ghala vəghwə tsaa niy nzee va mbə məlmə Damasə kwataŋay, Aretasə niy nza mazə tsa dikə tsa, dza ngwəmna tsa fəy na mbə məlmə Damasə, mbaꞌa fəy mbəzli kwa miy dəghaa dzəmbə məlmə va ta kəsəra. Dəzlətsəɓə məlmə va niy nza lə kələm. 33 Ma sa nay mbəzli Hyala mbə məlmə va tsəgha na, dza ghəshi mbaꞌa ghəshi faghwara kwa ghwani, ɓiyakə pəhati zəꞌwə ti. Dza ghəshi mbaꞌa ghəshi ɓəkəvəriɗaa dzəti ngwəla dzəvəri kwa mergi tsa slati məndi tə kələm. Dzəghwa mbaꞌee kwəmavə mbəlira səvəri mbə dəvə mazə tsa va tsəgha ki.