11
Sembahyang tupiino menaa
Mat 6:9-13, 7:7-11
1 Yesus maga ena kaa kaama sembahyang semaata toomuu taa siyaa naaki Wa me topenaa see bagee ena me asiino, "Tuhan, sembahyang taano mee Yohanes me wa me topetaa see bagee yuwa tupimi see see inii miya kisee daamaa mée tupii" see asigi. 2 Yesus me okoo asiino, "Ikii me sembahyang taano kuwa ko kisee:
Iniitaagi, A ekaa da A too ebo kaekee.
A too ebo mée eetoowoo taatage begaa kuwa mani mée yamiyaai.
3 Egapii gakata naano agiyoo sikii-sikii mée manii.
4 Inii pedeo mée kiyaata bagee yuwa uduma inii me epa ekeasiyaa see see
A me miya inii me pedeo yuwa epa mée yaekeasii.
Bedaa inii mée gaadee see yoo mée se peeyaai, see kuwa" see asigi.* "Inii mée gaadee see yoo mée se peeyaai" see menaa mee mena nekeeniino yaato ko mena kegaa wiya agoo. Mena kegaa ena mee ko inii mée gaadee naadi ae-wae siyaa yoo mée se peeyaai, see menaa mee. Bedaa mena kegaa ena mee ko inii mée gaadee naadi pedeo agiyoo ukuwayaa yoo mée se peeyaai, see menaa mee.
5 Kiyoo kaama Yesus me okoo ebea-ebea menaa ena asiino, "Ikii waa ena daatooyiba yupigapi peedoota gebo kaa ee kaa kenee to kaa kaama mee ee epoo mée paagoo mena ogaano, 'Mée yogaa to wae, anii roti kemo wedo waa naa kaidimaano see naadi mega. 6 Ni me epa see bagee ena beesekaa kaama meemaata naaumigi kiya eenaano agiyoo ko ena ma, ena ma taa keekee' see asiyaa naaki 7 ee yiba kaama wa me asiino, 'Mée yogaa to, anii se namaaneai. Kene muntaata ni me yogaa yuwa ma enaataa koogo toomoo ometaake yoka anii anoogeeta kaniino be' see asiyaa. 8 Mee ee epoo mée me kisee asiyaa kiya mikee, waa kiipaa ki anoogeeta kuwa idimpi agiyoo maniyaa. Wa me maniino kuwa ko ekea epa aagaa see bagee wiya kuwa kaa se kiya wa me uu ma idimpi mee me waa anoogeeta wa me gaano pedeo agiyoo yuwa uduma mase-maneeyaa, see kuwa mikee kisega. Luk 18:1-8
9 Kisee kemaata Ani me kisiino ko: Idimiweei, ikii masiipea nao. Abaweei, ikii deemagaapea nao. Kenee to kaa tugu-tugu siweei, kene kikabaapi nao. 10 Kuwa ko idimiyaa bagee yuwa uduma masiyaa, abayaa bagee yuwa deemaayaa, kenee to kaa tugu-tugu siyaa bagee yuwa kene yakabataayaa. 11 Ikii nagaanii yuwa ikii me yogaa me doge kiidimiyu ko doge se kiya otoogiyoo maniyaa ye? 12 Bedo misi kiidimiyu ko kidimisi maniyaa ye? 13 Kisee taa. Ikii dimi pedeo see bagee kiya ikii me yogaa yuwa daamaa agiyoo manegee siyaa. Ikii me yogaa kisee daamaa agiyoo maniino ipi maa diya epoo to wodoo kaama Ikiitaagi me kineewoo siyaa agiyoo kuwa mee asii esee daamaa, Waa idimiyaa bagee yuwa Roh Kudus mee daamaa maniyaa" see asigi. Yoh 7:37-39
"Yesus mee paa tawata kaama too paa yaabagaapeasiyaa" see yawegata menaa
Mat 12:22-30, Mrk 3:22-27
14 Kaawaa ena mée ena, paa me peneata kaama mena wegaano naka see mée agoo. Yesus me paa yaabagaapeasigi naaki mena wegaano keago. Kiyoo bagee yuwa dimi nagimegea 15 kiya mée noonaa me wegaano, "Waa paa me eboo Beelzebul mee tawata kaama too paa yuwa yaabagaapeasiyaa" see menaa yawegagea. 16 Bedaa mée noonaa miya Yesus mee kaasee mée to gaadee taano see naadi kaama Wa paagoo asiino, "Aa mikee kisee Mée ii see kanekeensi naadi agiyoo ena, epoo to wodoo kaama dimi nagii-nagii agiyoo ena mée deeyaai" see asegea. 17 Kiya okoo me gaayaa dimii kuwa Yesus me ipi kemaata kaama ebea-ebea menaa kaa asiino, "Maga ena kaa bagee okoo aawisi-maawisi siyu ko mée ukubaanta kaama asii se pesee kiyaa, okoo pedeo kiyaa. Bedaa ee ena kaa bagee miya okoo aawisi-maawisi siyu ko aapataga naadi kaama se pesee kiyaa. 18 Mee mokoo miya paa tabaa da aawisi-maawisi siyu ko mee asii se pesee kiyaa. Ikii me Anii 'Paa me eboo Beelzebul mee tawata kaama paa yaabagaapii siyaa' see menaa nawegageekea yoka Anii kiapaadee see menaa ena agoo, mee ko Iblis me wa kaa tabogetaa see paa yuwa abagaapeasiyu ko kuwa paa yuwa kaasee pesee kiyaa? Iyo, ebo se tuyaa. Paa yuwa uduma ukubaanta kaama dabaa kedaa siyaa.† Kuwa menaa kuwa ko Yesus me paa tawata kaama paa yaabagaapeasiyaa se. Waa paa yaato bagee naaki Wa me paa yuwa si yaabagaapeasiyaa, see kuwa nekeensi naadi menaa yuwa. 19 Ikii me Anii 'Beelzebul mee tawata kaama too paa yaabagaapii siyaa' see menaa naweganaakea kiya ikii yaato bagee yuwa me mapeagiyoo pesee kaa paa yaabagaapii siyaa ya? Ikii yaato bagee okoo me miya Anii see see Ogatamee me pesee kaa paa yuwa yaabagaapii siyaa, se maa? Mikee yoka ikii me nakobanaakea menaa kuwa makapaa menaa too see kuwa ikii yaato bagee me too kisiyaa. 20 Eto ko Anii paa yuwa yaabagaapii siyaa mee ko Ogatamee me kepo tamo me, Wa me pesee kaa kemaata kaama eto kiipaa Ogatamee Wa too ebo mée eetoono kuwa ikii paagoo ukuwaandaa taaka ii see kuwa daamaa nekeenii" see asigi.
21 Bedaa Yesus me asiino, "Pesee see bagee ena me ni me agiyoo-pagiyoo yuwa mée me namasiipea naadi okaa, mowai kisee agiyoo eebaa masegeeta kaama wa me ee kaa diitoo siyu ko wa me agiyoo yuwa se masemaayaa, daamaa tuyaa. 22 Kiya esee pesee see mée ena meemaata kaama mee mée to daba, peedi ekeasiyu ko kuwa okaa, mowai kisee agiyoo yuwa ma, wa me ee kaa agiyoo-pagiyoo yuwa miya uduma yamasegeeta kaama wodeepi-wadaapi siyaa.‡ "Esee pesee see mée ena me daba, peedi kiyaano" see mee mena nekeeniino yaato ko Yesus me Iblis ma, wa me paa tabaa da ma kuwa uduma omaago ma abagaapeata daba, peedi kiyaayaa see ebea-ebea menaa mee. 23 Anii ma epo enaataa eeukuwaano be see bagee kuwa ko Anii nawisintaa see bagee yuwa too, bedaa Anii ma epo enaataa niikutumeeii taano be see bagee kuwa miya mée peeda-paada nasiyaayaa bagee yuwa too" see asigi.§ "Anii ma epo niikutumeeii taano be see bagee kuwa" see mee mena nekeeniino yaato ko Yesus ma epo enaataa mée yuwa niikutumeeii taano be see bagee yuwa, mée yuwa Yesus sekaataa se peesi naadi peeda-paada yasiyaayaa bagee yuwa mokoo see see ebea-ebea.
Paa yaabagaapeata kaama bedaa mée yiba metaki miyaa naadi aseta menaa
Mat 12:43-45
24 Bedaa Yesus me wegaano, "Paa kuwa mée yiba kaama yaabagaapeata kaama uwo taa see maga ugii da taa ometaa, totaa see yoo abanaa siyaa kiya se deemaayaa. Deemagaano taa naadi kaama 'Bedaa ni me toogee sepa yoo metaki poonaka' see gaayaa. 25 Peedoota mee ee kaa peemaaga naaki mée taa, daamaa gekedeepeata kaama kuwa ee kaa agiyoo daamaa wiginemaata topa see deeyaa.* "Mee ee yiba mée taa" see menaa mee ko paa mée yiba kaama yaabagaapeata kaama mée to daamaa kiyaa kiya Yesus me menaa si yayeeyu ko Roh mee mee mée to yiba se tuyaa, waa bedaa pedeo kiyaa naadi ebea-ebea menaa mee. 26 Daamao, imi taa naadi kaama peedoota apanaa esee pedeo see paa petoo waa naa badaa maageeta kaama mee mée to yiba kiyoo toogee siyaa. Kiyoo toogee naadi kaama mee mée to pedeo kiyaayaa. Petamanii paa yaabagaapeasiino taa kaboo wa me umiino, toono pedeo too kiya eto mee kaama asii wa me umiino, toono kuwa mee asii esee pedeo kedaa siyaa" see menaa eewegagi.
27 Yesus me kuwa menaa mée yuwa eewegataaki too ko kiyoo apii ena me ebo menaa kaa asiino, "Aa kakabata apii mee, Aa ama kaneeseka apii mee daamaa, ede nao" see asega. 28 Kiya Yesus me asiino, "A me kisee wegage kiya Ogatamee me menaa yayeeta kaama daamaa pee-yaukuwataa see bagee kuwa ki mee asii esee daamaa, ede nao see yaapaagee taano daamaa" see asigi. Luk 8:20-21
Yunus ma, Yesus ma ekea kaa menaa
Mat 12:38-42
29 Mée eebaa Yesus bobetaata kaama toomuu taakea kaboo Wa me eewegaano, "Yaai, etokaa tuyaa bagee kuwa esee pedeo dimii, pedeo menaa kaa too umiwoo, toowoo see bagee yuwa. Ikii me Ni paagoo 'Aa mikee kisee Mée ii see kanekeensi naadi dimi nagii-nagii agiyoo ena mée deeyaai' see nasegeekea kiya se kiukuwaapa. Ikii me Aa mikee kisee Mée ii see nanekeensea naadi Anii idukaa nabi Yunus wa me ukuwata peeta menaa mee too kiiwegaanaka. 30 Mee ko Yunus mee Ogatamee me wa kaa daamaa yaukuwata agiyoo kuwa kaa Niniwe bagee yuwa dimi nagii-nagii seta. Mee see see mokoo miya Mée Yogaa mee Ogatamee me kisee agiyoo Wa kaa yaukuwaapi naagoo eto kiipaa tuyaa bagee yuwa dimi nagii-nagii taatagea.† Ogatamee me Yunus wa kaa daamaa yaukuwata agiyoo mee ko Yunus mee unu wedo doge damaa to yiba omegee naadi kaama mee doge damaa to yibaa taa kaama Ogatamee me daamaa odeewaata mee. Yun 3:4-5
31 Bedaa idukaa api ena, yamuyaato maga ena kaa ebo tookee apii beesekaa magaa kiya Salomo wa me dimi ipi kaa menaa kuwa si yeega ou naadi pakata. 1Raj 10:1-10 Si yeega ou dimii gaata kemaata iminookaa Ogatamee me mée wigintagaatagi naagoo mee apii to ma, ikii etokaa bagee yuwa ma aya andoo peedaa seta kaama wa me ikii kaa kiwegaata menaa mee ko kisee: 'Kuwa bagee kuwa ko A me menaa se kayeetaa see bagee yuwa' see menaa kiwegaata. Salomo wa me ipi see dimii mee mikee ebo kiya eto kiipaa Salomo mee asii eboo Mée ena nakaayoo tupi. 32 Bedaa iminookaa Ogatamee me mée wigintagaatagi naagoo Niniwe bagee yuwa ma, ikii etokaa bagee yuwa ma aya andoo peedaa seta kaama okoo me ikii kaa kiwegaatagea menaa mee ko kisee: 'Kuwa bagee kuwa ko pedeo dimii, pedeo menaa ekeasiino taa, Ogatamee ma dimii menaa kaa too se toowoo see bagee yuwa too' see menaa kuwa ikii kaa kiwegaatagea. Idukaa kuwa Niniwe bagee me Yunus me weganaa seta menaa kuwa mikee nao naadi kaama okoo me pedeo dimii, pedeo menaa ekeata Ogatamee ma dimii menaa kaa too toowoo seta. Okoo me kisee ukuwata kiya ikii ko taa yoka kuwa menaa kiwegaatagea. Yunus mee ebo kiya eto kiipaa Yunus mee asii eboo Mée ena nakaayoo tupi.‡ Niniwe bagee kuwa okoo apanaa tomaa kaa bagee kiya Yunus me pe-eewegata menaa kuwa mikee gaata. Yesus me Anii ko Yunus mee asii eboo kiya Ni me etokaa eewegata menaa kuwa kaasee kaa Israel bagee yuwa mikee nagaano taa ya naadi aseta menaa.
33 Pelita biyaa iyaata kaama ee miyoo taa se ekeasiyaa, otaawee me apumaakee miya se kiya mee ee yiba seemiyaa bagee uduma daamaa awee da kaa deesi naadi biyaa maagee yoo pakaa-ekeasiyaa. Mat 5:15, Luk 8:16-17 34 Emaa masii to mee ko peto agoo da mokoo. A me emaa miya daamaa kiyu ko a me maa da yiba miya daamaa awee da kaa kiyaa. Emaa miya pedeo kiyu ko maa da yiba miya digiyoo kiyaa. 35 Dimi menaa da mee miya kisee yoka gaai. Aa dimi menaa da digiyoo kiyaa naadi dimi menaa da awee da kaa too umiwoo, toowoo taai. 36 Kisee kemaata a yiba awee too, ponee ena ma digiyoo see taa kiyu ko a yiba uduma awee da kaa too kedaa siyaa. Peto agoo da kawogaamaata aa uduma awee da kaa too kawogaamaayaa see see aa miya kisee daamaa awee da kaa too kedaa siyaa" see asigi.
Parisi kaa bagee ma, Musa me menaa mée topetaa see bagee yuwa ma kuwa gaai naadi aseta menaa
Mat 23:1-36, Mrk 12:38-40, Luk 20:45-47
37 Yesus me kuwa menaa wegamaata kaama toomuu taaki too ko Parisi kaa bagee ena meemaata kaama asiino, "Ni me ee kaa naano ke meei" see asigi. Yesus mee ee yiba seemeta kaama naano agiyoo noogee yoo animaayu. 38 Waa naano agiyoo naano taa kaboo yagaa keta uwo wetogeano taa kemaata Parisi kaa mée to me kuwa daa yaai naadi dimi nagimigi. Mat 15:17-20 39 Kiya Tuhan me asiino, "Ikii Parisi kaa bagee yuwa me otaawee ma, piring ma kuwa tapaato yaato dimi-dimi uwo wetogetaa see. Ikii mee see see miya ikii kado yaato dimi-dimi deegee see bagee yuwa kiya ikii semoo yiba yaato daa see agiyoo maamaa agoo. Ikii kepe ou, agiyoo ou see dimii mee ebo, apanaa pedeo dimii, pedeo menaa kuwa miya maamaa pudii. Luk 12:1, 16:15 40 Ikii dimi ewo see bagee yuwa yaai. Tapaato yaato ogaataata Mée me semoo yiba yaato miya enaataa daamaa ogaataata, se maa? 41 Ikii semoo yiba yaato yaku taa, daba bagee daamaa aii manii. Kisee manegee siyu ko ikii yiba pedeo kikiyaayaa dimii yuwa uduma taa kiyaa. Yes 58:7-11
42 Ikii Parisi kaa bagee yuwa pedeo kaatagea nao. Ikii me agoo kiyaa agiyoo yuwa uduma gaaseagoo to mee Ogatamee paagoo manegee siyaa kiya Musa me menaa yiba yawegawoo, yaukuwawoo taano esee gaano pedeo menaa kuwa ikii otoopa eke-bake segee siyaa. Kuwa ko ikii ogei me poo, wedakamu, kisee peedi-paadi agiyoo yuwa miya gaaseagoo to mee dimi-dimi Ogatamee paagoo manegeekea kiya Musa me menaa yiba ebo menaa yuwa kuwa wisintagaa segeekea, kuwa ko mée yupii da taa mena mée yadaakomee siyaa yuwa topoo see menaa kaa too mée yadaakumiino kuwa miya ikii se ukuwageekea, bedaa Ogatamee epa dimii mee miya ikii ko taa see bagee yuwa. Kuwa gaaseagoo to mee Ogatamee manegee taano kuwa daamaa manegee taai kiya kuwa ebo menaa yuwa, kuwa daamaa yayeewoo, yaukuwawoo taano esee gaano pedeo see menaa apanaa yuwa kuwa se gaabuu taai. Mik 6:8
43 Ikii Parisi kaa bagee yuwa pedeo kaatagea nao. Ikii ko mée me ebo naekeasiino too ede see gaayaa bagee yuwa. Sembahyang segee see ee yiba mée me nadeesi naadi woopasi ebo bagee me animaayu taa see yoo kiyoo too ikii animagaano ede. Bedaa ikii mée kutuu taa see yoo peenaa siyaa kaboo 'Epao, inii me eboo' see naapaagee taano kuwa miya ede see bagee yuwa yaai.
44 Ikii Parisi kaa bagee yuwa pedeo kaatagea nao. Ikii mée ogoo da mokoo. Kuwa ko boota bagee ogo maataagea kiya semoo yiba boota bagee agoo see kuwa nekeensi naadi agiyoo magaano taa kemaata mée yuwa ewo kaa kitaa peegee naadi pedeo kiyaa" see asigi. Mat 23:27-28§ Musa menaa ena mee ko kisee: Mée ogopa yaadee siyu ko tuunuu siyaa. Kisee tuunuu sepea bagee yuwa unu petoo Ogatamee me ee kaa toono daa. Unu petoo omemaata kaama bedaa daba tuyaayaa, see menaa ebeamaata. Mee mokoo miya mée me Parisi kaa bagee yuwa semoo yiba yaato kuwa nekeeniino taa kaa okoo sekaataa peeyu ko okoo miya pedeo kiyaa, kisee Parisi kaa bagee yuwa nekeensi naadi ebea-ebea menaa kuwa.
45 Kisee asigi naadi Musa me menaa mée topetaa see bagee ena me Yesus asiino, "Ei, Guru. A me kuwa Parisi kaa bagee yuwa pedeo menaa asege kuwa A me inii miya pedeo menaa mée asiyaa mokoo yoka" see asigi. 46 Yesus me asiino, "Ikii Musa me menaa mée topetaa see bagee yuwa ikii miya pedeo kaatagea nao. Ikii me mée paagoo 'Kisee-kisee ukuwaano gaano pedeo' see menaa-panaa kuwa ukuwaano kana. Ikii me kuwa menaa-panaa kuwa mée kaa yadootaata kaama mée yuwa ma epo enaataa eeukuwaano be kegeekea.
47 Yaai, ikii Musa me menaa mée topetaa see bagee yuwa pedeo kaatagea nao. Ikii idukaa nabi bagee me menaa kuwa daamaa poga-poga naadi okoo me ogo maagee yoo daamaa ipiipii segee siyaa. Kuwa nabi bagee kuwa idukaa ikii me bagee yuwa me be kaa wogeepeata yoka 48 ikii me idukaa bagee ma ikii paaya ena dimii, ena menaa see bagee yuwa too. Ikii me bagee yuwa me nabi bagee wogeepii seta, bedaa nabi bagee ogo magagee yoo ikii me ipiipii seta, ikii kisee ukuwawookea yoka ikii miya 'Kuwa nabi bagee wogeepii seta kuwa daamaa yoka' see dimii agoo see bagee yuwa. 49 Kisee kemaata idukaa Ogatamee me ipi kaa wegata menaa mee ko kisee: 'Anii nabi bagee yuwa ma, Ni me menaa nadoonaa siyaa bagee yuwa ma kuwa Israel bagee paagoo yapeeyaapa. Yapeeyaata kaama noonaa okoo me wogeepii taatagea, noonaa wegee-wegee taatagea' see wegata. 50 Ikii me kisee ukuwaatagea yoka idukaa kaama kuwa pedeo taa see bagee wogeepii siwoo seta menaa kuwa uduma petamanii kaama eto too ikii kaa too kaapa, ikii kaa pedeo dogaapea. 51 Petamanii wugimaata mée mee ko Habel mee. Wodopasi wugimaata mée mee ko Zakaria mee. Kej 4:8, 2Taw 24:20-25 Waa Ogatamee me ee to yupii, Ogatamee paagoo agiyoo kupi-manee taa see yoo yaayupii da kaa kiyoo wogeta. Habel ma, Zakaria ma kuwa yaayupi bagee uduma wogeepii siwoo seta menaa kuwa uduma ikii kaa too kaata. Ani me kisiino ko: Kuwa wogeepii seta menaa kuwa uduma ikii etokaa tuyaa bagee yuwa kaa too kaata yoka daamaa nekeenii.
52 Ikii Musa me menaa mée topetaa see bagee yuwa pedeo kaatagea nao. Ogatamee ipi kisi naadi menaa kuwa ikii me mée tupiino taa. Mikee, kunci mee ikii paagoo ekeata kiya ikii kenee to kaa taamege-taamege taa see bagee yuwa too. Ikii miya keneawee se pakaaneekea, bedaa pakaaniinaka ou see gaayaa bagee yuwa miya ikii me taamege-taamege yasegeekea" see asigi.* Kunci mee ko Ogatamee ipi kisi naadi topeta menaa ebea-ebea. Kenee to mee ko Ogatamee daamaa ipi kaano ebea-ebea.
53 Kuwa menaa asemaata kaama apanaa magaa kaa peeta kaama wodoo kuwa Musa me menaa mée topetaa see bagee yuwa ma, Parisi kaa bagee yuwa ma okoo me Yesus maamaa wisiniwookea. Okoo me Yesus paagoo mena maamaa eebaa omaago ma apaadee segeekea. 54 Mee ko okoo me "Yesus me kisee pedeo menaa mée eewegagi yaai" see menaa kuwa yaweganaa taano see naadi mena maamaa apaadee segeekea.
*11:4 "Inii mée gaadee see yoo mée se peeyaai" see menaa mee mena nekeeniino yaato ko mena kegaa wiya agoo. Mena kegaa ena mee ko inii mée gaadee naadi ae-wae siyaa yoo mée se peeyaai, see menaa mee. Bedaa mena kegaa ena mee ko inii mée gaadee naadi pedeo agiyoo ukuwayaa yoo mée se peeyaai, see menaa mee.
11:8 Luk 18:1-8
11:13 Yoh 7:37-39
†11:18 Kuwa menaa kuwa ko Yesus me paa tawata kaama paa yaabagaapeasiyaa se. Waa paa yaato bagee naaki Wa me paa yuwa si yaabagaapeasiyaa, see kuwa nekeensi naadi menaa yuwa.
‡11:22 "Esee pesee see mée ena me daba, peedi kiyaano" see mee mena nekeeniino yaato ko Yesus me Iblis ma, wa me paa tabaa da ma kuwa uduma omaago ma abagaapeata daba, peedi kiyaayaa see ebea-ebea menaa mee.
§11:23 "Anii ma epo niikutumeeii taano be see bagee kuwa" see mee mena nekeeniino yaato ko Yesus ma epo enaataa mée yuwa niikutumeeii taano be see bagee yuwa, mée yuwa Yesus sekaataa se peesi naadi peeda-paada yasiyaayaa bagee yuwa mokoo see see ebea-ebea.
*11:25 "Mee ee yiba mée taa" see menaa mee ko paa mée yiba kaama yaabagaapeata kaama mée to daamaa kiyaa kiya Yesus me menaa si yayeeyu ko Roh mee mee mée to yiba se tuyaa, waa bedaa pedeo kiyaa naadi ebea-ebea menaa mee.
11:28 Luk 8:20-21
†11:30 Ogatamee me Yunus wa kaa daamaa yaukuwata agiyoo mee ko Yunus mee unu wedo doge damaa to yiba omegee naadi kaama mee doge damaa to yibaa taa kaama Ogatamee me daamaa odeewaata mee.
11:30 Yun 3:4-5
11:31 1Raj 10:1-10
‡11:32 Niniwe bagee kuwa okoo apanaa tomaa kaa bagee kiya Yunus me pe-eewegata menaa kuwa mikee gaata. Yesus me Anii ko Yunus mee asii eboo kiya Ni me etokaa eewegata menaa kuwa kaasee kaa Israel bagee yuwa mikee nagaano taa ya naadi aseta menaa.
11:33 Mat 5:15, Luk 8:16-17
11:38 Mat 15:17-20
11:39 Luk 12:1, 16:15
11:41 Yes 58:7-11
11:42 Mik 6:8
11:44 Mat 23:27-28
§11:44 Musa menaa ena mee ko kisee: Mée ogopa yaadee siyu ko tuunuu siyaa. Kisee tuunuu sepea bagee yuwa unu petoo Ogatamee me ee kaa toono daa. Unu petoo omemaata kaama bedaa daba tuyaayaa, see menaa ebeamaata. Mee mokoo miya mée me Parisi kaa bagee yuwa semoo yiba yaato kuwa nekeeniino taa kaa okoo sekaataa peeyu ko okoo miya pedeo kiyaa, kisee Parisi kaa bagee yuwa nekeensi naadi ebea-ebea menaa kuwa.
11:51 Kej 4:8, 2Taw 24:20-25
*11:52 Kunci mee ko Ogatamee ipi kisi naadi topeta menaa ebea-ebea. Kenee to mee ko Ogatamee daamaa ipi kaano ebea-ebea.