13
Ra 'Ome Sigihia Banabas Mia Sol
Mara Ha'ataarirarua
1 I heisoi na'i Antiok, ra'i rarabea mana ha'ausuri ra awa na'iei. 'Ia Banabas mia Simion nara 'unua ro'u 'inia mo'o na abeburu, mia Lusias baaniai Saerin, mia Sol mia Manaen. 'Ia Manaen 'a raha ara'a goni beia Herod Antipas na'i ruma adaau.* Herod Antipas: Herod Antipas, 'a he'ete'i baania Mwaeraha Herod. 'Ia Herod Antipas 'a heimarungi na'i Provensi Galili mana Paraea me 'iia na ngahuia ania Jon Bwareomaea. 2 Hoita, 'e ta'i 'oha na'i madoraa rau ha'arahesi marau ha'aririta'i ngau, i Hi'ona Maea 'a 'unua tanaraau dorai 'ome sigihia Banabas mea Sol 'anai hauai tau'aro na 'unurarua 'ana.
3 'Oha na ha'arahesi mana ha'ariri 'a hako, marau dau na'i bwaudaru'i a Banabas mia Sol marau ha'a-taarirarua hura'a 'anai hauai tau'aro adarua.
'Ia Banabas Mea Sol Na'i Marau i Saepras
4 Ma naasi na Hi'ona Maea 'a ha'a-taarirarua Banabas mea Sol mararu 'ari Selusia. Na'i 'isi nararugu ta'e iei 'anai maraui Saepras. 5 Na'i 'oha raru taha na'i 'omaai Salamis raru taraawa'a taroha'iniai tarohana Araha suri'i ruma ni ha'arahesi adaa'i Jiu. 'Ia Jon Mak 'a hano ro'u beirarua 'anai 'a'auhirarua.
6 Rau 'ari tari na'i 'omaa rahai Pefos na'i nata ngongoo 'iniai marau. Na'isi rau heisadoi beia ta'i ai Jiu na atana 'ia Bajisas. 'Iiasi 'e rarabea pwapwaari'i na matai haa'i ha'abu'oahu 'iniai mena anai adaro. 7 'A hagu goro beia Sejias Polas, 'iiani 'e sae aidangi na Primia 'anai marausi. Na Primia 'a raba rongoai tarohana Araha ma 'unua Banabas mia Sol. 8 Mia Bajisas, nata ata ro'u 'ia Elimas,† Elimas: Na 'ado'ado 'anai atasi “Sae na matai haa'i ha'abu'oahu 'iniai mena anai adaro.” 'a ura bwarasia Banabas mia Sol, 'a ai'a rabasia Sejias Polas do'ai hinihinia Jisas.
9 Mia Sol, 'iiasi ra 'unua ro'u 'inia Pol, i Hi'ona Maea 'a rabe beia. 'A wanasia Elimas 10 ma o'ani 'inia, “I'oe 'e gare ana Saetan! 'O pwari'iraau taraui noni 'anai ha'a-bweubweu'araau, mi'oe 'e maeronga 'ada'i mwani maho goro. 'Oha he'ua na'oigui agoheta'i hiosi'i ha'ausuringa'i odo-odo ana'ia Araha? 11 Na'i 'ohani, 'ia God 'ai ha'a-mama'ai'o! Naasi, ta madoraa 'o bwa'i wanawana. Rei'uaa marewahanai sina, ma 'o bwa'i re'ia ro'u.”
'Agu 'asu'a Elimas mana maana ra gahu'a mara kuhi ma to'o karokaro 'inia ta sae do'ai urua. 12 Na'i 'oha 'ia Sajias Polas 'a re'iai maho na to'osi 'a hinihinia'a Araha, 'inia 'a heimwaota'i di'u 'iniai ha'ausuringa'i 'inia Araha.
'Ia Pol Mea Banabas Raru 'Ari Pisidia
13 'Ia Pol miraaui nei rau hano beia, rau hano baaniai Pefos marau ta'e na'i haka 'ari Provens nara 'unua 'iniai Pamfilia marau siri na'i 'omaai Paga. Na'isi nagu aho'i eia Jon Mak baania Pol mea Banabas 'ari Jerusalem. 14 Rau hano baaniai Paga marau hatare 'anai Antiok. Antiok 'e 'omaa na'i Provensi Pisidia. Ma na'i dangi ni mamaro rau siri heinagu na'i ruma ni ha'arahesi adaaui Jiu.
15 Na'i murinai 'oha'inia ada i Ringeringe ana'ia Moses mana Usu-usu Maea adaa'i rarabea, 'iraaui na'otara 'anai ruma ni ha'arahesi rau ha'ataari ha'atee 'ari tanaa Pol mea Banabas. Rau o'ani, “Rua do'ora, 'onaa muru raba maania ta maho 'anai 'a'auhiraaui sae, ma murui mamaani'a.”
16 Mia Pol 'a hauai ha'ara 'iniai rimana do'a raba 'unua ta maho ma o'ani, “'Igaau saeni Israel mi'amou sae he'ete'i namou ha'arahesia God, moi rongobahuau. 17 I God agaaui Israel 'a 'ome sigihiraaui wauwa agaa'i ma ha'awateraau dorai tabara na'i Ijip. 'Iniai mena ana na wetewete 'a wairaau hura'a baaniai dorasi. 18 Rei'uaa narau hau'i here nara ta'a'i di'u, me 'iia 'a oosi suriraau moi na'i 'omaa mangasara suriai hai tangahurui harisi. 19 Ma here ha'ata'aiai biu burungai noni na awa na'i Kenan ma ha'a-to'oraraaui wauwa agaa'i 'iniai dorasi. 20 Taraawa'a mau na'i 'oha rau ataha i wauwa agaa'i na'i Ijip, tari na'i 'oha na gare adaa'i raugu awa goro na'i Kenan 'a 'onaai hai 'arangi mana rima tangahurui harisi.
“Na'i muri, 'a nuga'i sae hihiiri 'anai marungiraau tari mai madoraa ana Rarabea Samiuel. 21 Miraau rabasia ta mwaeraha. Mia God 'a ha'amwaerahaa Sol, garena Kis. 'Ia Sol baaniai burungana Benjamin, ma heimarungi suriai hai tangahurui harisi. 22 Mia God 'a nugaa dioa Sol ma orisia 'inia Deved. 'A o'ani, ‘'Ia Deved, garena Jesi, naasia mo'o na suriai barongagu. 'Iia nai haa'i mwani mareho nau 'irisi'i.’
23 “Ma durua do ta sae baaniai burungana Deved 'ai huta, ma'ai ruhasiraaui saeni Israel. Mana saesi naasi 'ia Jisas. 24 Na'i na'o maagu boia Jisas, 'ia Jon 'a 'unua tanaraau hakoi saeni Israel dorai rihosi baani'i ora-ora'a adaa'i marai bwareomaea. 25 'A gaarangi ha'ahakoa'ai tagora ana maagu songa'iniraau o'ani, ‘'I'amou 'adoma'inia do'inau naasi Ha'atahi? Ai'a! 'Iia 'ai boi mau na'i muri. 'Inau ai'a arari 'anai dunasi'i sandol ana'i.’ ”
26 Mia Pol 'a 'unua o'ani ro'u, “Arai do'ora, na'i 'ohani moi bahurongo goro, 'i'amou warowarona'i a Ebraham mi'amou ro'u i nei namou ai'a Jiu namou ha'arahesia God. 'Igaau hako na haua God 'i taroha tanagaau do'ai ruhasigaau baaniai ora-ora'a. 27 'Iraaui saeni Jerusalem miraaui bwauodo adaa'i rau ai'a 'ome 'iraraa do'ia Jisas naasi Ha'atahi aga. Marau ai'a aidangisi'i Usu-usu Maea adaa'i Rarabea nara 'oha'ini'i 'ado dangi ni mamaro. Ma rei'uaa na o'asi, rau hiiri ha'amaesia 'onaai bwane ha'arangasia adaaui Rarabea. 28 Ma rei'uaa rau ai'a sadoia ta maho ta'aa nai haua nai arari 'inia 'anai mae, maraugu buna ha'angonia Paelat do'ai ha'amaesia.
29 “Na'i 'oha nara ha'ato'o'i tanaa hako i mwani mareho na Usu-usu Maea na 'unua 'inia, ra rahia dioi abena baaniai dadaahoro mara aoraa na'i wabwa. 30 Mia God 'a ha'a-suruta'ea aho'i baaniai mae. 31 'A ragoi 'oha na ha'ata'i tanaraaui nei narau bwane ta'i hano ani baaniai Galili 'anai 'ari Jerusalem 'oha na tahi mau. Ma na'i 'ohani rau taroha'inia tanaraaui sae agaa'i.
32-33 “Miria Banabas miri boi 'ohani 'anai maaniai Taroha Goronisi tana'amou. Ni maho na 'ia God na bwane durua tanaraaui wauwa agaa'i 'anai haua, 'a haua na'i madoraa agaau 'oha na ha'atahia aho'i ania Jisas. 'A 'onaai 'unua ana na'i ruanai Psalm o'ani,
‘I'oe gare agua.
Dangini wai ha'ata'inia tanaraaui noni
do 'inau naasi amamu.’‡ 13:33 Psalm 2:7 Nata herehere 'anai orisia 'a o'ani, “I'oe gare agua. Taraawa'a na'i dangini, 'inau naasi amamu.”
34 'Ia God 'a ha'a-suruta'ea Jisas baaniai mae 'inia 'a ai'a rabasia do'ai mae'a ro'u ta 'oha. 'A 'onaai 'unua anai Usu-usu Maea na o'ani,
‘Wai haua tana'amoui ha'agorohi maea nau durua tanaa Deved.’§ 13:34 Aisaea 55:3
35 Ma na'i nata Psalm 'ia Deved 'a 'unua ro'u o'ani,
‘'Ia God 'a bwa'i wateai abenai noni maea ana nai ngabo.’* 13:35 Psalm 16:10
36 Na'i Psalm naasi, 'ia Deved 'a ai'a hadanga'inia haaria. 'Oha na tahi maua Deved, 'a araisuria goro i hei'irisina God. Ma na'i 'oha na mae, ra toringia na'i hera adaaui burungana mana abena 'a ngabo. 37 Ma'ata, 'ia mo'o na mae mia God 'a ha'a-suruta'ea aho'i, 'a ai'a ngabo i abena.
38-39 “Sae agu'i, 'inau rabasia domoi aidangisia do'ia Jisas 'a matai 'adoma'i nugasi'i 'inomoo'i. Rei'uaa namoi suri'i mwani Ringe ana'ia Moses, 'ia God 'a bwa'i matai 'unua domou odo-odo na'i maana. Ma'ata 'iatei nai hinihinia Jisas, 'ia God 'ai 'unua do 'a odo-odo'a na'i maana. 40 Naasi moi 'ome'ome goro, 'a gasi to'i'amou i maho rau 'unua i rarabea o'ani,
41 ‘'I'amou nei mou haikou 'inia God,
'ai bu'oi ahumoo'i mamoi mae!
'Inia na'i madoraa amoou,
'inau wai hauai maho namou bwa'i hinihinia,
rei'uaa rai maania tana'amou.’ ”† 13:41 Habakak 1:5
42 Hoita, 'ia Pol mea Banabas raru taraawa'ai hura'a baaniai ruma ni ha'arahesi miraaui sae rau ha'angonirarua 'anai aho'i mai ro'u na'i nata dangi ni mamaro 'anai maani'i tara'i maho ro'u. 43 Na'i murinai rihunga'i, rau ragoi ai Jiu mana nei ra ai'a Jiu narau boi 'anai ha'arahesi rau surisuria Pol mea Banabas. Mararu ha'atee ha'ata'u'uraau hako dorai ura baabau na'i hinihinidaau beia God 'inia 'iia 'a goro 'iniraau.
44 Na'i nata dangi ni mamaro, gaarangi 'iraau hakoi sae na'i 'omaasi rau boi 'anai rongoai tarohana Araha. 45 Na'i 'oha 'iraau bwauodo adaa'i Jiu raugu re'ia o'asi, rau taesu'a di'u 'iniai rago anai sae nara boboi beirarua. Rau hadahada ha'ata'aia Pol marau 'unu'unu'i maho na maani'isi.
46 Mia Pol mea Banabas raru ai'a mamaa'usiraau, raru o'ani, “'Ia God 'a 'irisia do miri taroha'iniai tarohana Araha tana'amoui Jiu na'i na'o. Mi'amou mou 'itaa. Naasi ha'ata'i ana do 'i'amou mou ai'a 'adoma'inia domou arari 'anai dauai tahi tarau. 'Imiria mirii 'ari'a beiraaui nei rau ai'a Jiu. 47 'Inia 'ia Araha na 'unua tana'amiria. 'A o'ani,
‘'Au nuga'o 'onaai raita na marewasiraaui nei ra ai'a Jiu,
ma'oi ha'ata'iniai tara 'anai tahi tarau tanaraau hako i sae suriai marewana hako.’ ”‡ 13:47 Aisaea 49:6
48 Na'i 'oha 'iraaui sae ra ai'a Jiu rau rongoai tarohasi, rau wa'ewa'e di'u 'inia, marau ha'atee ha'agorohiai tarohana Araha. Miraaui nei na 'ome sigihiraaua God 'anai dauai tahi tarau, rau nugaai hinihinidaau beia.
49 Ni tarohana Araha 'a 'adarara 'ari suria hakoi mwani dora na'i 'isi. 50 Miraaui bwauodo adaa'i Jiu rau 'ari beiraau tara'i saemaua mana urao mwanemaua na'i 'omaasi narau 'adoma'i ha'ahihi'aa God. Rau mamaani ha'a-taesu'araau ma do neina rai ura bwarasia Pol mea Banabas. 'Agu haa marau taraawa'ai haa'i here ta'a'i tanararua. Marau tariha'inirarua hura'a baaniai Antiok.
51 'Ia Pol mea Banabas raru tarohi'i moi kahua baani'i uwadaru'i, 'anai ha'ata'inia tanaraau doni here narau hauasi, 'a taritari'a. Ma rarugu 'ari 'anai 'omaai Aekoniam. 52 'Iraaui sae ni heisoi na'i Antiok rau wa'ewa'e di'u mana Hi'ona Maea 'a rabe beiraau.
*13:1 Herod Antipas: Herod Antipas, 'a he'ete'i baania Mwaeraha Herod. 'Ia Herod Antipas 'a heimarungi na'i Provensi Galili mana Paraea me 'iia na ngahuia ania Jon Bwareomaea.
†13:8 Elimas: Na 'ado'ado 'anai atasi “Sae na matai haa'i ha'abu'oahu 'iniai mena anai adaro.”
‡13:32-33 13:33 Psalm 2:7 Nata herehere 'anai orisia 'a o'ani, “I'oe gare agua. Taraawa'a na'i dangini, 'inau naasi amamu.”
§13:34 13:34 Aisaea 55:3
*13:35 13:35 Psalm 16:10
†13:41 13:41 Habakak 1:5
‡13:47 13:47 Aisaea 49:6