37
1 Ma yi Jacow cho'n tzun cyaje'n cyentz le ama'l cwent Canaán, kale najewe't yi taj chi awer nak tu' bantz. 2 Ma jalu' katxume' yi mbi banake' yi e' najal Jacow.
Ẍep scyuch' yi e' stzicy
Itzun bantz yi at tzaj Ẍep tul juklaj yob, nintzun octz tan pstore'n cne'r chi quitane'n e' stzicy. Cho'n tzun xome'n quen i'-tz tan pstori'n scye'j yi e' tal Bilha tu Zilpa, yi e' ca'p txkel Jacow tane'n. Ilenin tzun na xochon Ẍep tetz yi taj te yi e'chk takle'n cachi' yi na chiban yi e' stzicy.
3 Inti wutzile'n Israel mas tcunin pe'k i' te'j Ẍep ẍchiwutz yi e' mas cy'ajl, na sken bi'ẍin i' yi titz'e'n. Cha'stzun te bnixe'n jun chum balaj be'ch tetz Ẍep ta'n. 4 Ma yi tele'n chitxum yi e' stzicy tetz, yi mas tcunin na pe'k chitaj te'j Ẍep wi'nin tzun ẍchi'che'n chic'u'l bantz. Nin qui't na chitziwuntz tetz.
5 Itzun bantz nin oc ẍchajol tib jun wutzicy' swutz Ẍep, nin octz tan xtxole'n scyetz yi e' stzicy. Ma yi quibital, mas tcunin ẍchi'che'n chic'u'l bantz te'j. 6 Na je tal i'e'j:
—E'u' wutzicy, quibit tzaju'. Intxole' jun inwutzicy' scyeru' yi mmo'c ẍchajol tib tzinwutz ma's. 7 Yi inwutzicy' i'tz: Cho'n ato' scyuch'u' wi cojbil tan c'alche'n xe c'u'l triw. Jalt cuntunin nje' txiclok yi wetz intriw yi nsken c'alxij xe c'u'l wa'n. Ma yi cyeru' yi nsken c'alxij xe c'u'l cyanu' nin nchibaj opon chitxolil quib solte'j yi wetz. Ej nin nchibaj cu'n ch'uylok tan tak'le'ntz k'ej yi wetz,* Gn 44:14; Fil 2:10. stzun Ẍep scyetz.
8 Saje'n tzun chitza'wel yi e' stzicy. Itzun cyaltz:
—I bin yi awajbil i'tz tan awoque'n tetz kareyil nin tan acawune'n skibaj, che'ch yi e' stzicy.
Mas tcunin tzun ẍchi'che'n chic'u'l bantz te'j tan paj yi wutzicy' nin tan paj yi puntil yi ban i' tan xtxole'n scyetz.
9 Yi xone'n tiemp nintzun oc ẍchajol tib junt wutzicy' swutz Ẍep nintzun xtxoltz scyetz yi e' stzicy. Itzun taltz:
—Quibit tzaju' at junt inwutzicy' mban. Ja ẍchaj tib yi k'ej tu yi xaw scyuch' junlaj tkan tx'uml tzinwutz. Ej nin ja chibaj octz tan tak'le'n ink'ej, stzun Ẍep bantz scyetz.
10 Itzun yi wi't xtxolil Ẍep yi junt wutzicy'a'tz nintzun oc yi taj tan yajle'n nin tan makle'n stzi'.
—¿Mbi tzun na elepone't yi jun ara wutzicy'a'tz? ¿I pe' awajbil yil meje' cu'n atxu' scyuch' e' awutzicy nin yi in wetz tzawutz? stzun taj Ẍep bantz.
11 Wi'nin tzun chixcy'akline'n yi e' stzicytz te'j.† Hch 7:9. Ma yi taj, wi'nin txumu'n at cu'ntz tan yi e'chk wutzicy' Ẍep.
Yi bene'n c'ayi'n Ẍep
12 Itzun bantz, at jun tir yi cho'n ate' opon yi e' stzicy Ẍep jalen Siquem tan chic'a'che'n yi e' tawun chitaj. 13 Bene'n tzun tlol Israel tetz Ẍep:
—Bit tzaj yaj, yi e' awutzicy cho'n ate' jalen Siquem tan chipstore'n kawun. Ma jalu' yi wajbil i'tz yil cẍben tan quilwe'n.
—Cu ta', list in tan imbene'n, chij Ẍep tetz taj.
14 —Ma jalu' bin je amantare'j: Quilo'k tan tilwe'n yi ko ba'n ate't awutzicy scyuch' yi e' kawun. Ntin che' ben axmaye' tzaj ko ba'n ate't. Ej nin cẍpakxij lajke'l tan talche'n stziblal swetz, stzun Israel bantz.
Cho'n tzun ticy'pone'n Ẍeptz tan Israel le joco'j cwent Hebrón tan topone'n jalen Siquem.
15 Itzun te yi topone'ntz Siquem nintzun octz tan chijoyle'n yi e' stzicy. Inin tzun na el yabtz tan chijoyle'n yi noje'n cyen jun yaj te'j nintzun ben jakol yi yaja'tz tetz:
—¿Mbi na ajoy tzone'j?
16 —Na chintzan tan chijoyle'n yi e' wutzicy. ¿Qui pe' na til teru' na ate't tan chipstore'n yi e' kawun? stzun Ẍep bantz.
17 —Cho'n bin ate' tzone'j, poro ja wi't chicy't. Nwit nin tu' scye'j yi cho'n nchibent jalen Dotán, stzun yi yaja'tz bantz tetz Ẍep.
Bene'n nintzun ban Ẍeptz tan chijoyle'n yi e' stzicy. Cho'n tzun e' jale'ntz ta'n jalen Dotán. 18 Yi quilolnin yi e' stzicy Ẍep yi txant tan tule'n scye'j cyoque'n tzuntz tan xtxumle'n yi ẍe'n chiban tan biyle'n cu'n.‡ Mt 21:38. 19 Chijilone'n tzuntz squibil quib. Itzun cyaltz:
—Ilwoknin, je nocx aj wutzicy'inl tz'ul. 20 Or kabiye' cu'nx, nin kayok'e' cu'nx tul jun jul. Ej nin skale' yi i'tz jun smaron txuc yi mbajsan. Skile' tzun ko tz'elpon k'ab yi wutzicy'x te'j quib yi talnakx sketz, che'ch bantz.
21 Itzun yi bene'n tbital Rubén yi chitxumu'n nin octz tan joyle'n puntil tan colche'n chik'ab. Itzun taltz:
—Quil tzibiy cu'n. 22 Ma na cun c'oxwok tul yi jun jul yi at tzi'ne'j kale qui'cle't wunak. Poro quil cxo'cwok tan biyle'n, stzun Rubén bantz.
Ja tal Rubén yi xtxolbile'j na yi tajbil i' i'tz tan claxe'n klo' Ẍep chik'ab nin tan topone'nt te yi taj.
23 Poro itzun yi topone'n Ẍep kale ate't yi e' stzicy nintzun e' baj bentz tan stz'amle'n nin el chik'olpil yi tal be'ch tetz.§ Mt 27:28. 24 Ej nin e' bentz tan c'oxle'n tul yi jun jula'tz yi nsken skej a' tul. 25 Kalena's tzun e' baj cwe'n c'olchok tan wa'a'n.
I nintzun na chitx'ujtijtz tan wa'a'n yi bene'n quilol jun chin txol aj pyaj yi cho'n chisaje'n Galaad. E' cu'n xonl Ismael. Cy'a'n len chicamey cya'n. Ej nin te'jak chicamey cy'a'n e'chk k'olil tze' cya'n yi chin c'o'c nin. Cho'n at chibembil yi e' aj pyaja'tz tan c'aye'n jalen Egipto. 26 Bene'n tzun tlol Judá scyetz:
—¿Mbil katx'ac te'j kol kabiy cu'n yi kitz'un nin lko'c tan joyle'n puntil tan tewe'n cu'n yi ẍe'n nquim ka'n? 27 Ba'n tcu'n kac'aye' nin scyetz yi e' xonl Ismael yi chu'l tzi'ne'j, swutz yi nink lkabiy cu'n. Na yi mero bintzi kitz'un kutzicy kib tuch', stzun i' bantz scyetz.
Ba'n tzun ban yi xtxumu'n Judá ẍchiwutz. 28 Itzun yi quicy'e'n cu'n yi e' aj pyaja'tz yi e' aj Madián* Mt 27:9. ẍchinaka'jil, nintzun e' bentz tan je'se'n tzaj Ẍep tjul nin ben chic'ayiltz scyetz tan junak piẍ sakal.† Hch 7:9. Ya'stzun bantz yi bene'n quicy'al Ẍep jalen Egipto.
29 Itzun yi topone'n Rubén tan xmaye'n yi jul, nin yi tilol yi qui'ct Ẍep at, nintzun octz tan katzle'n yi be'ch tetz tan ẍchajle'n yi na bisun. 30 Lajke'l nintzun saje'ntz kale ate't yi e' titz'un nintzun taltz scyetz:
—¡Qui'ct Ẍep at tjul! ¿Ma jalu' ẍe'n tzimban?
31 Chibene'n tzuntz tan ticy'le'n tzaj tal be'ch tetz Ẍep, nin oc chisuk'ul yi ẍch'el jun tal ne'ẍ chiw te'j yi nsken wi't quim cya'n. 32 Nintzun e' saj chichakol cobox ẍchixo'l tan ẍchajle'n tetz yi chitaj. Nin saj cyalol scyetz: “Je tzitale'j: Til tzaju' yi je'j. Tilcunu'. ¿Nk'era'tz polo' yi be'ch tetz yi cy'ajlu'?”
33 Itzun yi cwe'n techal wutzile'n Jacow wutz yi be'ch tetz yi cy'ajl, nintzun taltz: “I'tz. Ya'stzun be'ch tetz yi tal incy'ajl. Alonin bin scyetz smaron txuquila'tz mbajsan tal incy'ajl,” stzun wutzile'n Jacow bantz. 34 Toque'n tzun i'-tz tan katzle'n yi be'ch tetz, nin oc tk'ol yi be'ch tetz te'j yi na xcon yi na quim jun wunak. Wi'nin tzun tiemp ok' Jacowtz tan paj yi quime'n yi cy'ajl. 35 E' joy puntil yi e' cy'ajl scyuch' yi e' me'l tan mayse'n i'. Poro quinin na cujijtz yi na cho'c tan mayse'n c'u'l. Ma na mas tcunin na ok'tz tan yi cy'ajl. Itzun na taltz: “Quil tz'el yi incy'ajl te'j inc'u'l, jalen cu'n yil chinquim nin wilt wutz i' ẍchixo'l alma'.”
36 Ma tetz Ẍep cho'n bene'n c'ayi'n cyak'un yi e' aj Madián jalen le tnum Egipto. Cho'n bene'n c'ayi'n tetz jun yaj yi na bi'aj Potifar. Yi jun yaja'tz i' jun ajcaw xlaj faraón‡ “yi faraón” na elepont “rey” le chiyol yi e' aj Egipto. yi rey tetz Egipto nin i' jun capitán ẍchiwutz jun c'oloj sanlar, yi q'uicy'lom tetz rey.