Filippiliqlargha
1
Rosul Pawlus Filippi shehiridiki jamaetke yazghan mektup
Eysa Mesihning qulliri bolghan Pawlus we Timotiydin, Filippida turuwatqan, Mesih Eysada bolghan barliq muqeddes bendilerge, yétekchiler we xizmetchilerge salam! «Eysa Mesihning qulliri bolghan Pawlus we Timotiydin, Filippida turuwatqan, Mesih Eysada bolghan barliq muqeddes bendilerge, yétekchiler we xizmetchilerge salam!» — «yétekchiler» hem «xizmetchiler» toghruluq «qoshumche söz»imizge qarang. Silerge Xuda’Atimiz we Reb Eysa Mesihtin méhir-shepqet we xatirjemlik ata qilin’ghay! Rim. 1:7; 1Pét. 1:2.
Herqétim silerni esliginimde men Xudayimgha teshekkür éytimen, «Herqétim silerni esliginimde men Xudayimgha teshekkür éytimen,...» — bashqa birxil terjimisi: «Silerning méni herqétimliq esligininglar üchün rehmet éytimen...».   Ef. 1:15; Kol. 1:3; 1Tés. 1:2; 2Tés. 1:3. 4-5 herqétim dua qilghinimda, silerning birinchi künidin tartip bügün’ge qeder xush xewer xizmitige bolghan hemkarliqinglar tüpeylidin toxtimay shad-xuramliq bilen silerge dua-tilawet qiliwatimen; «...silerning birinchi künidin tartip bügün’ge qeder xush xewer xizmitige bolghan hemkarliqinglar tüpeylidin toxtimay shad-xuramliq bilen silerge dua-tilawet qiliwatimen» — «silerning birinchi künidin tartip» — démek, Filippiliqlarning Pawlustin xush xewerni qobul qilghan künidin tartip.
Xet yézilghan chaghda Pawlusning ular bilen bolghan «hemkarlishishi» on yildin köp bolghan.
chünki méning del shuninggha ishenchim kamilki, silerde yaxshi ishni Bashlighuchi bu ishni taki Eysa Mesihning künigiche kamaletke yetküzüp tamamlaydu; «Silerde yaxshi ishni Bashlighuchi bu ishni taki Eysa Mesihning künigiche kamaletke yetküzüp tamamlaydu» — «Eysa Mesihning küni» bolsa Mesih dunyagha qaytip kélidighan, jamaetni özige qobul qilidighan künidur. «Qoshumche söz»imizni körüng.   Yuh. 6:29; 1Tés. 1:3. méning hemminglar toghruluq shundaq oylishim toghridur; chünki men qelbinglardidurmen; men zindanda zenjirlen’ginimdimu we xush xewerni aqlighinimdimu, delilliginimdimu Xuda manga yetküzgen méhir-shepqettin silermu ortaq behrimen bolisiler. «chünki men qelbinglardidurmen» — bashqa xil terjimisi: «chünki siler méning qelbimdidursiler». Lékin bizningche bizning terjimimimiz toghridur; shundaq bolghanda ayetning omumiy menisi: — Ularning «Pawlusqa qelbidin orun bergini» we shuningdek türmide bolghan hajitidin chiqqanliqi, her jehettin ularning xizmette Pawlusqa shérik bolghuchilarning barliqini, Pawlusqa nisbeten ularning heqiqiy étiqadchilar ikenlikini ispatlaydu. «men zindanda zenjirlen’ginimdimu we xush xewerni aqlighinimdimu, delilliginimdimu Xuda manga yetküzgen méhir-shepqettin silermu ortaq behrimen bolisiler» — buning menisi belkim: (1) Filippidiki qérindashlarning türmide yatqan Pawlusqa yardem bérip uni righbetlendürüshi we xush xewerning yolida uning bilen ortaq japa tartishqa teyyar bolushi Xuda méhir-shepqitini ularda mol yürgüzüshi, yaki (2) ularning shundaq qilishi Xudaning Öz méhir-shepqitini ulargha téximu mol yaghdurushining sewebi bolghan. Ikkilisining mumkinchiliki bar bolghini bilen bizningche ikkinchisi éhtimalgha yéqindur.   Ef. 3:1; 4:1; Kol. 4:3,18; 2Tim. 1:8. Méning Mesih Eysaning ich-baghrida bolup silerni shunchilik telpünüp séghin’ghanliqimgha Xuda Özi guwahchidur. Rim. 1:9; 9:1; 2Kor. 1:23; 11:31; Gal. 1:20; 1Tés. 2:5; 1Tim. 5:21; 2Tim. 4:1.
Méning dua-tilawitim bolsa, silerning muhebbitinglarning hertereplime bilim we etrapliq sawat bilen yorutulup téximu éship tashqayki, 10 siler néme ishlarning ewzel ikenlikini perq ételeydighan bolup, Mesihning künide pak-diyanetlik, eyibsiz bolisiler «... shundaqla silerning néme ishlarning ewzel ikenlikini perq ételeydighan bolup, Mesihning künide pak-diyanetlik, eyibsiz bolushunglar...» — «Mesihning küni» toghruluq 6-ayettiki izahatni körüng. «Qoshumche söz»imiznimu körüng. 11 hemde Eysa Mesih arqiliq bolghan, Xudaning shan-sheripi hem medhiyisini élip kélidighan heqqaniyliqning méwisi bilen toldurulisiler.
12 Biraq silerge shuni xewerlendürmekchimenki, i qérindashlar, méning bu ehwalim emeliyette xush xewerning téximu keng tarqilishi üchün türtke boldi; 13 Chünki méning qamilishim Mesih üchün ikenliki impérator ordisidiki qarawulxanidikilerge we bashqa hemmeylen’ge ayan boldi. «méning qamilishim» — grék tilida «méning bagh-zenjirlirim». «impérator ordisidiki qarawulxana» — grék tilida «praytorium» dégen söz Qeyserning ordisidiki melum bir qisimni körsitidu. «Praytorium»gha impératorni mudapie qilghuchilar bolghan Rim impériyesining eng xil leshkerliri jaylashqan; shu yer yene Rim impériyesining herqaysi ölkisidiki waliylarning bash shtabi idi. Shunga Pawlusning bu yerde «bashqa hemmeylen» dégini belkim leshkerlerni hem Rimda turuwatqan barliq waliylarnimu körsitidu.
14 Shuning bilen qérindashlarning köpinchisi méning qamilishim tüpeylidin Rebge tayinip Xudaning söz-kalamini qorqmay sözleshke téximu jür’etlik boldi; «Shuning bilen qérindashlarning köpinchisi méning qamilishim tüpeylidin Rebge tayinip Xudaning söz-kalamini qorqmay sözleshke téximu jür’etlik boldi...» — démek, köp qérindashlar: «Pawlus hetta Qeyserning ordisida turupmu Xudaning sözini qorqmay sözlewatqan yerde, men sirtta erkin turup uni jakarlashta némidin qorqqantim?» dep jür’etlinidu.   Ef. 3:13; 1Tés. 3:3. 15 derweqe, beziliri heset qilip yaki riqabetliship, beziliri aq köngüllük bilen Mesihni jakarlaydu; 16 kéyinkiliri bolsa berheq muhebbettin, méning xush xewerni aqlap ispatlishim üchün mushu yerge qoyulghanliqimni bilgenlikidin shundaq qilmaqta; «mushu yerge qoyulghanliqim» — «qoyulghanliqim» — Hemmige Qadir teripidin, elwette. 17 Aldinqiliri bolsa chin könglidin emes, belki shexsiyetchilikidin, méning zenjirlen’gen derdimge derd qoshmaqchi bolup shundaq qilmaqta. «aldinqiliri bolsa chin könglidin emes, belki shexsiyetchilikidin, méning zenjirlen’gen derdimge derd qoshmaqchi bolup shundaq qilmaqta» — shundaq qérindashlar belkim: «ulugh rosul Pawlus türmide qamaqliq, bizge purset keldi» dep, jamaetler arisida öz dangqini chiqarmaqchi, özliri «rosullarning paaliyetliri» boluwalmaqchi bolghanlardur.
18 Emdi bulargha néme dégülük? Qandaqla bolmisun, toghra niyettin bolsun saxtiliqtin bolsun, oxshashla Mesih jakarlinidu; men shuninggha shadlinimen; berheq, dawamliq shadliniwérimen. 19 Chünki dualiringlar we Mesih Eysaning Rohining quwwetlishi arqiliq bu ishlar nijat-qutquzulushumgha medet bolidu dep bilimen, «Chünki dualiringlar we Mesih Eysaning Rohining quwwetlishi arqiliq bu ishlar nijat-qutquzulushumgha medet bolidu dep bilimen...» — «méning nijat-qutquzulushum» — bezi alimlar bu sözlerni «türmidin qutquzulush» yaki bolmisa «méni ölüm arqiliq jennetke yetküzüsh» dep chüshinidu; bizningche bu sözler choqum töwendiki 20-ayet bilen baghliqtur. 20-ayette «nijat-qutquzulush»ning emeliyette néme ikenliki körisitilidu. «Qoshumche söz»imizni körüng.   2Kor. 1:11. 20 — démek, teqezzaliqim we ümid-istikim boyiche héch ishta xijaletchilikte qalmastin, tirik yaki ölük bolay, herdaim bolghinidek hazirmu toluq jasaret bilen Mesih ténimde ulughlansun! «teqezzaliqim we ümid-istikim boyiche héch ishta xijaletchilikte qalmastin... » — «héch ishta xijaletchilikte qalmastin...» belkim Mesihning wekil süpitide Uninggha héchqandaq dagh keltürmeslikini körsitidu.   Rim. 5:5. 21 Chünki manga nisbeten hayatimning özi Mesihdur, ölüsh bolsa téximu paydiliqtur.
22 Jénim ténimde qalsa, emdi nésiwem yene méwilik xizmet bolidu; lékin qaysisini ewzel bilip talliwélishimni bilmeywatimen; 23 men hayat bilen mamat otturisida qisilip qaldim; chünki bu dunyadin ayrilip, Mesih bilen bille bolushqa intizarmen — bu ish ziyade ewzeldur; 24 emma siler üchün jénimning ténimde qélishi téximu zörürghu deymen. «emma siler üchün jénimning ténimde qélishi téximu zörürghu deymen» — 21-25-ayetler toghruluq «kirish söz»imizni körüng.
25 Emdi buninggha ishenchim kamil bolup, silerning étiqadta algha ilgirilishinglar hem shad-xuram bolushunglar üchün men siler bilen bille qélip dawamliq turimen dep bilimen; «Emdi buninggha ishenchim kamil bolup, silerning étiqadta algha ilgirilishinglar hem shad-xuram bolushunglar üchün men siler bilen bille qélip dawamliq turimen dep bilimen» — Pawlusning türmidin qayta chiqqanliqi toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng. 26 shuning bilen méning silerge yene hemrah bolghinim wejidin men arqiliq Mesih Eysada pexirlinip tentene qilishinglar téximu ziyadilishidu!
27 Peqet özünglarni Mesihning xush xewirige layiq tutunglarki, men yéninglargha bérip siler bilen didarlashqandimu, silerdin ayrilghandimu, ishliringlardin anglaydighinim silerning bir roh bir janda bolup ching dessep turup, xush xewerdiki étiqadning yolida küreshke intiliwatqininglar, «özünglarni Mesihning xewirige layiq halda tutunglar» — grék tilida «özünglar Mesihning xewirige layiq halda puqra bolunglar» dégen söz bilen ipadilinidu. Filippidikiler bolsa «rimliq puqralar» dep hésablinip, alahide imtiyazliq idi. Pawlusning puritip éytmaqchi bolghini «Özünglarni ershtiki puqralargha layiq halda tutunglar» dégenliktur.   Yar. 17:1; 1Kor. 7:20; Ef. 4:1; Kol. 1:10; 1Tés. 2:12; 4:1. 28 shundaqla qarshi chiqquchilarning héchqandaq wehimiliridin patiparaq bolup ketmigininglar bolsun; silerdiki bu gheyret, ulargha halaketning belgisi, silerge bolsa qutquzulushunglarning alamiti, shuningdek alayiten Xudadin kelgen bir alamettur; «silerdiki bu gheyret...» — grék tilida «bu ish...». Bashqa mumkinchiliki barki, «bu ish» qarshi chiqquchilarning qarshiliqining özini körsitidu. «...ulargha halaketning belgisi, silerge bolsa qutquzulushunglarning alamiti, shuningdek alayiten Xudadin kelgen bir alamettur» — bashqa birxil terjimisi: «...ulargha halaketning belgisi, silerge bolsa qutquzulushunglarning alamiti, (shuningdek) qutquzulushunglarning Xudadin bolghanliqigha bir alamettur». 29 Chünki Mesihning yolida silerge peqet Uninggha ishinishnila emes, yene Uning üchün xorluqqa uchrashmu nésiwe qilin’ghandur. 30 Chünki siler ilgiri mende körgininglardek we shuningdek hazir anglighininglardek men yoluqqan küreshke silermu yoluqmaqtisiler. «.. siler ilgiri mende körgininglardek we shuningdek hazir anglighininglardek men yoluqqan küreshke silermu yoluqmaqtisiler» — démek, (1) étiqad üchün ziyankeshlikke yoluqush; (2) shübhisizki, herxil jin-sheytanlar teripidin kelgen hujumgha uchrash («rohiy küresh — «Ef.» 6:10-18ni körüng).
 
 

1:1 «Eysa Mesihning qulliri bolghan Pawlus we Timotiydin, Filippida turuwatqan, Mesih Eysada bolghan barliq muqeddes bendilerge, yétekchiler we xizmetchilerge salam!» — «yétekchiler» hem «xizmetchiler» toghruluq «qoshumche söz»imizge qarang.

1:2 Rim. 1:7; 1Pét. 1:2.

1:3 «Herqétim silerni esliginimde men Xudayimgha teshekkür éytimen,...» — bashqa birxil terjimisi: «Silerning méni herqétimliq esligininglar üchün rehmet éytimen...».

1:3 Ef. 1:15; Kol. 1:3; 1Tés. 1:2; 2Tés. 1:3.

1:4-5 «...silerning birinchi künidin tartip bügün’ge qeder xush xewer xizmitige bolghan hemkarliqinglar tüpeylidin toxtimay shad-xuramliq bilen silerge dua-tilawet qiliwatimen» — «silerning birinchi künidin tartip» — démek, Filippiliqlarning Pawlustin xush xewerni qobul qilghan künidin tartip. Xet yézilghan chaghda Pawlusning ular bilen bolghan «hemkarlishishi» on yildin köp bolghan.

1:6 «Silerde yaxshi ishni Bashlighuchi bu ishni taki Eysa Mesihning künigiche kamaletke yetküzüp tamamlaydu» — «Eysa Mesihning küni» bolsa Mesih dunyagha qaytip kélidighan, jamaetni özige qobul qilidighan künidur. «Qoshumche söz»imizni körüng.

1:6 Yuh. 6:29; 1Tés. 1:3.

1:7 «chünki men qelbinglardidurmen» — bashqa xil terjimisi: «chünki siler méning qelbimdidursiler». Lékin bizningche bizning terjimimimiz toghridur; shundaq bolghanda ayetning omumiy menisi: — Ularning «Pawlusqa qelbidin orun bergini» we shuningdek türmide bolghan hajitidin chiqqanliqi, her jehettin ularning xizmette Pawlusqa shérik bolghuchilarning barliqini, Pawlusqa nisbeten ularning heqiqiy étiqadchilar ikenlikini ispatlaydu. «men zindanda zenjirlen’ginimdimu we xush xewerni aqlighinimdimu, delilliginimdimu Xuda manga yetküzgen méhir-shepqettin silermu ortaq behrimen bolisiler» — buning menisi belkim: (1) Filippidiki qérindashlarning türmide yatqan Pawlusqa yardem bérip uni righbetlendürüshi we xush xewerning yolida uning bilen ortaq japa tartishqa teyyar bolushi Xuda méhir-shepqitini ularda mol yürgüzüshi, yaki (2) ularning shundaq qilishi Xudaning Öz méhir-shepqitini ulargha téximu mol yaghdurushining sewebi bolghan. Ikkilisining mumkinchiliki bar bolghini bilen bizningche ikkinchisi éhtimalgha yéqindur.

1:7 Ef. 3:1; 4:1; Kol. 4:3,18; 2Tim. 1:8.

1:8 Rim. 1:9; 9:1; 2Kor. 1:23; 11:31; Gal. 1:20; 1Tés. 2:5; 1Tim. 5:21; 2Tim. 4:1.

1:10 «... shundaqla silerning néme ishlarning ewzel ikenlikini perq ételeydighan bolup, Mesihning künide pak-diyanetlik, eyibsiz bolushunglar...» — «Mesihning küni» toghruluq 6-ayettiki izahatni körüng. «Qoshumche söz»imiznimu körüng.

1:13 «méning qamilishim» — grék tilida «méning bagh-zenjirlirim». «impérator ordisidiki qarawulxana» — grék tilida «praytorium» dégen söz Qeyserning ordisidiki melum bir qisimni körsitidu. «Praytorium»gha impératorni mudapie qilghuchilar bolghan Rim impériyesining eng xil leshkerliri jaylashqan; shu yer yene Rim impériyesining herqaysi ölkisidiki waliylarning bash shtabi idi. Shunga Pawlusning bu yerde «bashqa hemmeylen» dégini belkim leshkerlerni hem Rimda turuwatqan barliq waliylarnimu körsitidu.

1:14 «Shuning bilen qérindashlarning köpinchisi méning qamilishim tüpeylidin Rebge tayinip Xudaning söz-kalamini qorqmay sözleshke téximu jür’etlik boldi...» — démek, köp qérindashlar: «Pawlus hetta Qeyserning ordisida turupmu Xudaning sözini qorqmay sözlewatqan yerde, men sirtta erkin turup uni jakarlashta némidin qorqqantim?» dep jür’etlinidu.

1:14 Ef. 3:13; 1Tés. 3:3.

1:16 «mushu yerge qoyulghanliqim» — «qoyulghanliqim» — Hemmige Qadir teripidin, elwette.

1:17 «aldinqiliri bolsa chin könglidin emes, belki shexsiyetchilikidin, méning zenjirlen’gen derdimge derd qoshmaqchi bolup shundaq qilmaqta» — shundaq qérindashlar belkim: «ulugh rosul Pawlus türmide qamaqliq, bizge purset keldi» dep, jamaetler arisida öz dangqini chiqarmaqchi, özliri «rosullarning paaliyetliri» boluwalmaqchi bolghanlardur.

1:19 «Chünki dualiringlar we Mesih Eysaning Rohining quwwetlishi arqiliq bu ishlar nijat-qutquzulushumgha medet bolidu dep bilimen...» — «méning nijat-qutquzulushum» — bezi alimlar bu sözlerni «türmidin qutquzulush» yaki bolmisa «méni ölüm arqiliq jennetke yetküzüsh» dep chüshinidu; bizningche bu sözler choqum töwendiki 20-ayet bilen baghliqtur. 20-ayette «nijat-qutquzulush»ning emeliyette néme ikenliki körisitilidu. «Qoshumche söz»imizni körüng.

1:19 2Kor. 1:11.

1:20 «teqezzaliqim we ümid-istikim boyiche héch ishta xijaletchilikte qalmastin... » — «héch ishta xijaletchilikte qalmastin...» belkim Mesihning wekil süpitide Uninggha héchqandaq dagh keltürmeslikini körsitidu.

1:20 Rim. 5:5.

1:24 «emma siler üchün jénimning ténimde qélishi téximu zörürghu deymen» — 21-25-ayetler toghruluq «kirish söz»imizni körüng.

1:25 «Emdi buninggha ishenchim kamil bolup, silerning étiqadta algha ilgirilishinglar hem shad-xuram bolushunglar üchün men siler bilen bille qélip dawamliq turimen dep bilimen» — Pawlusning türmidin qayta chiqqanliqi toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.

1:27 «özünglarni Mesihning xewirige layiq halda tutunglar» — grék tilida «özünglar Mesihning xewirige layiq halda puqra bolunglar» dégen söz bilen ipadilinidu. Filippidikiler bolsa «rimliq puqralar» dep hésablinip, alahide imtiyazliq idi. Pawlusning puritip éytmaqchi bolghini «Özünglarni ershtiki puqralargha layiq halda tutunglar» dégenliktur.

1:27 Yar. 17:1; 1Kor. 7:20; Ef. 4:1; Kol. 1:10; 1Tés. 2:12; 4:1.

1:28 «silerdiki bu gheyret...» — grék tilida «bu ish...». Bashqa mumkinchiliki barki, «bu ish» qarshi chiqquchilarning qarshiliqining özini körsitidu. «...ulargha halaketning belgisi, silerge bolsa qutquzulushunglarning alamiti, shuningdek alayiten Xudadin kelgen bir alamettur» — bashqa birxil terjimisi: «...ulargha halaketning belgisi, silerge bolsa qutquzulushunglarning alamiti, (shuningdek) qutquzulushunglarning Xudadin bolghanliqigha bir alamettur».

1:30 «.. siler ilgiri mende körgininglardek we shuningdek hazir anglighininglardek men yoluqqan küreshke silermu yoluqmaqtisiler» — démek, (1) étiqad üchün ziyankeshlikke yoluqush; (2) shübhisizki, herxil jin-sheytanlar teripidin kelgen hujumgha uchrash («rohiy küresh — «Ef.» 6:10-18ni körüng).