30
1 Emma Rahile özining Yaqupqa bala tughup bérelmiginini körgende, achisigha heset qilip Yaqupqa: — Manga bala bergin; bolmisa ölimen, — dédi.
2 Shuning bilen Yaqupning Rahilege ghezipi kélip: — Men baliyatquning méwisini sendin ayighan Xudaning ornidimu?! — dédi.
3 — Mana, dédikim Bilhah bu yerde turidu; sen uning qéshigha kirgin, u méning quchiqimgha tughsun; men u arqiliq baliliq bolay, — dédi Rahile.□ «u méning quchiqimgha tughsun» — ibraniy tilida «u méning tizlirim üstige tughsun» — démek, dédek tughqan balilar Rahilening hésablinidu. Ibraniy tilida «men u arqiliq qurulimen» yaki «uning wasitisi bilen méning öyüm qurulidu».
4 Shuning bilen u dédiki Bilhahni uninggha xotun qilip berdi; Yaqup uning qéshigha kirdi. 5 Bilhah hamilidar bolup, Yaqupqa bir oghul tughup berdi.
6 Rahile: — «Xuda men üchün adalet yürgüzüp peryadimni anglap, manga bir oghul berdi», dep uning ismini Dan qoydi.□ «Dan» — «u höküm chiqardi» yaki «u adilliq qildi!» dégen menide.
7 Rahilening dédiki Bilhah yene hamilidar bolup, Yaqupqa ikkinchi oghlini tughup berdi. 8 Rahile: — «Men acham bilen besliship qattiq tutushup, yengdim» dep uning ismini Naftali qoydi.□ «men acham bilen besliship qattiq tutushup, ...» — ibraniy tilida «Xudaning mediti bilen acham bilen chéliship,...». «Naftali» — «élishish» yaki «chélishish» dégen menide.
9 Léyah özining tughuttin toxtap qalghanini körüp, dédiki Zilpahni Yaqupqa xotun qilip berdi. 10 Léyahning dédiki Zilpah Yaqupqa bir oghul tughup berdi. 11 Léyah: — «Némidégen teleylik-he!» dep uning ismini Gad qoydi.□ «Gad» — «teleylik» yaki «ongushluq» dégen menide.
12 Léyahning dédiki Zilpah Yaqupqa ikkinchi oghlini tughup berdi. 13 Léyah: «Men bextlikturmen! Chünki xotun-qizlar méni bextlik déyishidu!» dep uning ismini Ashir qoydi.□ «Ashir» — «bextlik» dégen menide.
14 Bughday ormisi künliride Ruben chiqip étizliqqa bardi we étizdin birqanche muhebbetgülini térip, bularni anisi Léyahning qéshigha ekeldi. Emdi Rahile Léyahqa: — Ötünüp qalay, oghlungning muhebbetgülidin birnechchini manga bergin! — dédi.□ «muhebbetgül» — (yaki «mandrak») — bu ösümlük muhebbetni qozghap, hamilidar bolush imkaniyitini ashuridu, dep qarilatti.
15  Léyah uninggha jawaben: — Érimni tartiwalghining yetmemdu? Emdi oghlumning muhebbetgülinimu tartiwalmaqchimusen? — dédi. Rahile jawab bérip: — Undaq bolsa u oghlungning muhebbetgülliri üchün bügün kéche sen bilen yatsun, — dédi.
16 Yaqup kechqurun étizdin qaytip kelginide, Léyah uning aldigha chiqip: — Méning qéshimgha kirishing kérek; chünki men oghlumning muhebbetgülliri bilen séni ijarige aldim, — dédi. Shundaq déwidi, u bu kéche uning bilen yatti. 17 Xuda Léyahning duasini anglidi; u hamilidar bolup, Yaqupqa beshinchi oghlini tughup berdi. 18 Shuning bilen Léyah: «Dédikimni érimge berginimge Xuda emdi manga «ijare heqqim»ni ata qildi» dep uning ismini Issakar qoydi.□ «Issakar» — «ijare» yaki «inam» dégen menide.
19 Léyah yene hamilidar bolup, Yaqupqa altinchi oghlini tughup berdi. 20 Léyah: — «Xuda manga yaxshi toyluq ata qildi; emdi érim méning bilen bille turidighan boldi; chünki men uninggha alte oghul tughup berdim» dep uning ismini Zebulun qoydi.□ «érim méning bilen bille turidighan boldi» — yaki «érim méni hörmetleydighan boldi». «Zebulun» — «makan qilish» yaki «hörmetlesh» dégen menide.
21 Shuningdin kéyin, u bir qiz tughup, uning ismini Dinah qoydi.□ «Dinah» — « (adil) höküm» dégen menide.
22 Emma Xuda Rahileni yad qilip, duasini anglap uni tughidighan qildi,□ «uni tughidighan qildi» — ibraniy tilida «baliyatqusini échiwidi». 23 U hamilidar bolup, bir oghul tughdi. U: — «Xuda méni nomustin xalas qildi», dédi.
24 U: — «Perwerdigar manga yene bir bala berse» dep, uning ismini Yüsüp qoydi.□ «Yüsüp» — «u yene béridu» yaki «u qoshup béridu» dégen menide.
 
Yaqupning béyishi
25 Rahile Yüsüpni tughqandin kéyin Yaqup Laban’gha: — Méni öz yurtumgha, öz wetinimge ketkili qoyghin. 26 Méning sanga ishlep érishken ish heqqim bolghan ayallirim bilen balilirimni manga bergin; men kétey; chünki méning sanga ishligen japaliq xizmitim özüngge ayan, — dédi.
27 Laban uninggha jawaben: Neziringde iltipat tapqan bolsam, ötünüp qalay, yénimdin ketme. Chünki men Perwerdigarning séning sewebingdin manga beriket berginini tonup yettim, déwidi, Yaqup yene: — 28 Manga alidighan heqqingni toxtatqin; men sanga shuni bérey, dédi.
29  Yaqup uninggha jawab bérip: — Men sanga qandaq xizmet qilip kelginim, méning qolumda malliringning qandaq bolghini özüngge ayan. 30 Chünki men kelmeste méling az idi; emdi nahayiti zor bir top boldi. Méning qedimim qeyerge yetse, Perwerdigar sanga beriket ata qildi. Emdi men qachan öz ailem üchün igilik tikleymen? — dédi.
31 Shuning bilen Laban: — Men sanga néme bérey, déwidi, Yaqup: — Sen manga héchnéme bermigin; peqet méning shu ishimgha qoshulsangla, men yene padangni béqip, ulardin xewer alimen. 32 Men bügün pütkül padangni arilap, ala-chipar qoylarni, qara-qongur paxlanlarni, shundaqla öchkilerning ichidinmu ala-chiparlirini ayrip chiqimen. Bular méning ish heqqim bolsun.□ «qara-qongur paxlanlar» — Pelestinde qongur yaki qara rengliq qoylar az uchraydu. «öchkilerning ichidinmu ala-chiparliri» — Pelestinde öchkilerning köpinchisi pütünley qara yaki pütünley qongurdur. «bular» — yaki «bulardin tughulghanlar». 33 Kéyin, méning heqqimni tekshürüp kelgen waqtingda, heqqaniy bolghinim köz aldingda ispatlinidu; öchkiler arisida ala-chipar bolmighanlirining hemmisi, paxlanlar arisida qara-qongur bolmighanlirining hemmisi oghrilap kélin’gen hésablansun, — dédi.
34 u waqitta Laban: — Maqul, déginingdek bolsun, — dédi.
35 Shu küni Laban taghil we ala-chipar tékilerni, ala-chipar chishi öchkilerni, shundaqla az-paz aq chikimi bolghan barliq öchkilerni, barliq qara-qongur qozilarni ayrip, öz oghullirining qoligha tapshurup, 36 özi bilen Yaqupning otturisida üch künlük ariliqni qoydi. Yaqup bolsa Labanning padilirining qalghinini baqti.□ «özi» — yaki «ular». «üch künlük ariliqni qoydi» — démek, Laban derhal padisidin Yaqupning heqqi bolghan malni, shundaqla kelgüside shundaq neslini chiqiralaydighanlarni ayrip, Yaquptin yiraq qildi.
37 Lékin Yaqup térek, badam we chinar derexliridin yumran chiwiqlarni élip, qowziqini yolluq qilip shilip, aq siziqlarni chiqardi. 38-39 Andin mal küyligen waqitlirida su ichkili kelgende, u mushu shilghan chiwiqlarni padilar su ichidighan yerlerdiki ulaqlargha malning aldigha tiklep qoyatti. Mal bu taghil chiwiqlarning aldida jüpleshkendin kéyin ular taghil we ala-chipar qozilarni tughdi.
40 Andin Yaqup bu qozilarni Labanning padisidin ayrip chiqardi; andin u Labanning padisining yüzlirini taghil we qongur qoylirigha qaritip jüpleshtürdi; shundaq qilip, u öz mélini Labanning méligha qoshmay bölek qoyup, özi üchün ayrim badilarni qildi.□ «Labanning padisining yüzlirini taghil we qongur qoyliri» — Laban bundaq taghil we qongur qoylarni alliqachan ayrighan bolsimu, bu sözlerge qarighanda u yenila bundaqlardin bezilirini Yaqupqa tapshurghan oxshaydu. Eger Labanning oghulliri padilarni béqiqa ishenchlik bolmisa, Laban shu «taghil we qongur qoylar»din chong qoylarni Yaqupqa qaytidin tapshurushi mumkin. Bashqa bir imkaniyet barki, Yaqupning bezi taghil yaki qongur qoziliri chong bolghanda u ularni Labanning aq rengliq qoyliri arisigha qoshqan.
Yaqupning Laban bilen bolghan waqtidiki tarix toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng. 41 Saghlam küchlük mal jüpleshkinide, Yaqup chiwiqlarni padining köz aldigha ulaqlarda qoyatti; mallar shu chiwiqlarning yénida jüplishetti. 42 Lékin jüplishiwatqan mal ajiz bolsa, u chiwiqlarni qoymaytti. Bu teriqide ajizliri Laban’gha, küchlükliri Yaqupqa tewe boldi. 43 Shundaq qilip, bu kishi nahayiti bay bolup, malliri, dédekliri, qulliri, tögiliri we éshekliri xéli köp boldi.
 
 

□30:3 «u méning quchiqimgha tughsun» — ibraniy tilida «u méning tizlirim üstige tughsun» — démek, dédek tughqan balilar Rahilening hésablinidu. Ibraniy tilida «men u arqiliq qurulimen» yaki «uning wasitisi bilen méning öyüm qurulidu».

□30:6 «Dan» — «u höküm chiqardi» yaki «u adilliq qildi!» dégen menide.

□30:8 «men acham bilen besliship qattiq tutushup, ...» — ibraniy tilida «Xudaning mediti bilen acham bilen chéliship,...». «Naftali» — «élishish» yaki «chélishish» dégen menide.

□30:11 «Gad» — «teleylik» yaki «ongushluq» dégen menide.

□30:13 «Ashir» — «bextlik» dégen menide.

□30:14 «muhebbetgül» — (yaki «mandrak») — bu ösümlük muhebbetni qozghap, hamilidar bolush imkaniyitini ashuridu, dep qarilatti.

□30:18 «Issakar» — «ijare» yaki «inam» dégen menide.

□30:20 «érim méning bilen bille turidighan boldi» — yaki «érim méni hörmetleydighan boldi». «Zebulun» — «makan qilish» yaki «hörmetlesh» dégen menide.

□30:21 «Dinah» — « (adil) höküm» dégen menide.

□30:22 «uni tughidighan qildi» — ibraniy tilida «baliyatqusini échiwidi».

□30:24 «Yüsüp» — «u yene béridu» yaki «u qoshup béridu» dégen menide.

□30:32 «qara-qongur paxlanlar» — Pelestinde qongur yaki qara rengliq qoylar az uchraydu. «öchkilerning ichidinmu ala-chiparliri» — Pelestinde öchkilerning köpinchisi pütünley qara yaki pütünley qongurdur. «bular» — yaki «bulardin tughulghanlar».

□30:36 «özi» — yaki «ular». «üch künlük ariliqni qoydi» — démek, Laban derhal padisidin Yaqupning heqqi bolghan malni, shundaqla kelgüside shundaq neslini chiqiralaydighanlarni ayrip, Yaquptin yiraq qildi.

□30:40 «Labanning padisining yüzlirini taghil we qongur qoyliri» — Laban bundaq taghil we qongur qoylarni alliqachan ayrighan bolsimu, bu sözlerge qarighanda u yenila bundaqlardin bezilirini Yaqupqa tapshurghan oxshaydu. Eger Labanning oghulliri padilarni béqiqa ishenchlik bolmisa, Laban shu «taghil we qongur qoylar»din chong qoylarni Yaqupqa qaytidin tapshurushi mumkin. Bashqa bir imkaniyet barki, Yaqupning bezi taghil yaki qongur qoziliri chong bolghanda u ularni Labanning aq rengliq qoyliri arisigha qoshqan. Yaqupning Laban bilen bolghan waqtidiki tarix toghruluq «qoshumche söz»imizni körüng.

© 2010 Mukeddes Kalam - Uyghur Bible Translation Committee