Muqeddes Kalam (latin yéziq) Rosullarning paaliyetliri 16

Timotiyning Pawlus we Silasqa qoshulushi

1 Andin u Derbe we Listra sheherlirigimu bardi. Mana, shu yerde étiqadchi Yehudiy bir ayalning oghli, Timotiy isimlik bir muxlis bar idi. Uning atisi bolsa grék idi.□ 2 Listra we Konya sheherliridiki qérindashlarning hemmisi uning toghruluq yaxshi guwahliq béretti. 3 Pawlus uni özi bilen bille élip mangmaqchi boldi. Biraq bu yerdiki Yehudiylarning hemmisi Timotiyning atisining grék ikenlikini bilgechke, Pawlus uni élip xetne qildurdi.□ ■ 4 Ular sheher-yézilardin ötkech, Yérusalémdiki rosullar bilen aqsaqallar yat ellerge békitken belgilimilerni ularning riaye qilishi üchün tapshurdi.■ 5 Shundaq qilip, jamaetler étiqadta kücheytilip, sanlirimu kündin-kün’ge köpeydi.

Makédoniyelikning chaqiriqi

6 Muqeddes Roh ularning Asiya ölkiside söz-kalamni jakarlishigha yol qoymighan bolup, Pawluslar emdi Frigiye we Galatiya rayonliridin ötüp,□ 7 Misiye rayonigha kelgendin kéyin, Bitiniye ölkisige kirmekchi boldi. Biraq Eysaning Rohi ulargha bundaq qilishiqimu yol qoymidi.□ 8 Shuning bilen ular Misiyedin ötüp, déngiz boyidiki Troas shehirige chüshti.■ 9 Shu küni kechte, Pawlusqa bir ghayibane körünüsh körünüp, Makédoniyelik bir kishi uning aldida öre turup:

— Déngizdin ötüp, Makédoniyege kélip, bizge yardem bergeysen! — dep ötündi.□

10 U bu körünüshni körgendin kéyin, Reb bizni jezmen u kishilerning qéshigha bérip, ulargha xush xewer jakarlashqa chaqirghan, dégen xulasige kélip, derhal Makédoniyege bérishqa teyyarlanduq.□

Lidyaning étiqad qilishi

11 Biz kémige chiqip, Troastin yolgha chiqip, Samodrak ariligha qarap yol alduq we etisi Makédoniyediki Néapolis shehirige yétip barduq. 12 U yerdin Makédoniyening shu rayonidiki Filippi dégen muhim shehirige öttuq. Bumu Rimdiki bir mustemlike sheher idi. Biz bu yerde birnechche kün turduq. □ 13 Shabat küni, sheher derwazisidin chiqip derya sahilige barduq; chünki biz u yerde dua-tilawet qilidighan bir jay bar dep oyliduq; derweqe shundaq boldi. Biz olturup, u yerge yighilghan ayallargha sözleshke bashliduq. □ 14 Ularning ichide sösün rext sodisi qilidighan, Tiyatira shehirilik, Xudadin qorqidighan Lidya isimlik bir ayal bar idi. Reb uning qelbini Pawlusning éytqanlirini qobul qilishqa achti. □ 15 U ailisidikiler bilen chömüldürülgen bolup bizdin ötünüp:

— Eger siler méni heqiqeten Rebge étiqad qilghuchi dep bilsengler, méning öyümge bérip turunglar! — dep ching turup bizni maqullatti.■

Pawlus bilen Silasning zindan’gha tashlinishi

16 Bir küni biz shu dua qilidighan jaygha kétip barghinimizda, bir dédek bizge yoluqti; bu qizgha pal salghuchi bir jin chaplishiwalghanidi; dédek xojayinlirigha pal sélish yoli bilen nurghun payda tépip bergenidi. □ ■ 17 U yol boyi Pawlus we bizge egiship:

— Bu kishiler Hemmidin aliy Xudaning qulliri, ular silerge nijatliq bir yolini jakarlaydu! — dep warqirap mangdi.□

18 U uda köp künler shundaq warqiridi. Bu ish Pawlusning qelbini azablap, u qizgha burulup, jin’gha:

— Eysa Mesihning nami bilen buyruymenki, uningdin chiq! — déyishigila, jin shuan chiqip ketti.□ ■

19 Dédekning xojayinliri uninggha baghlighan pul tépish ümidining yoqqa chiqqanliqini körüp, Pawlus bilen Silasqa qol sélip, ularni bazar meydanigha sörep, hökümdarlarning aldigha élip bardi. ■ 20 Ular ikkiylenni soraqchi emeldarlarning aldigha chiqirip:

— Bu ademler Yehudiylar bolup, shehirimizni qalaymiqanlashturuwetmekte. ■ 21 Biz bolsaq rimliqlarmiz, ular qanunimizgha xilap bolghan we qobul qilishqa yaki yürgüzüshke bolmaydighan qaide-yosunlarni terghib qiliwatidu! — dep shikayet qildi.

22 Toplan’ghan xalayiqmu ulargha hujum qilishqa qozghaldi; soraqchi emeldarlar ularning kiyimlirini yirtip yalingachlap, kaltek bilen dumbilashqa emr chüshürdi. ■ 23 Ikkiylenni kaltek bilen köp dumbilighandin kéyin, ularni zindan’gha tashlidi we shundaqla gundipayni qattiq közitishke buyrudi. 24 U buyruqni tapshuruwélish bilen ularni zindanning ichkiridiki kamérgha solap, putlirigha ishkel saldi.

25 Tün yérimda, Pawlus bilen Silas dua qilip, Xudagha medhiye küylirini éytiwatatti. Bashqa mehbuslar bolsa qulaq sélip anglawatatti. ■ 26 Tuyuqsiz qattiq yer tewresh yüz berdi; zindanning ullirimu tewrinip ketti we zindanning hemme ishikliri shuan échilip, herbir mehbusning kishenlirimu chüshüp ketti. ■ 27 Gundipay uyqudin oyghinip, zindanning ishiklirining ochuq turghanliqini körüp, mehbuslar qéchip kétiptu dep oylap, qilichini sughurup élip, özini öltürüwalmaqchi boldi.□

28 Lékin Pawlus qattiq awazda:

— Özüngge zerer yetküzme, hemmimiz bar! — dep warqiridi.

29 Gundipay: Chiraghlarni keltürünglar dep towlap ichkirige étilip kirip, titrigen halda Pawlus bilen Silasning ayighigha yiqildi. 30 Andin ularni tashqirigha élip chiqip:

— Qutquzulushum üchün néme qilishim kérek? — dep soridi.■

31 Reb Eysagha étiqad qilghin, we shundaq qilsang, özüng hem ailengdikilermu qutquzulidu! — dédi ular.□ ■

32 Shuning bilen, ikkiylen uninggha we uning barliq ailisidikilerge Rebning söz-kalamini yetküzdi. 33 Kéche shu saetning özidila gundipay ularni bashlap chiqip, yarilirini yuyup tazilidi; andin u derhal ailisidikiler bilen chömüldürüshni qobul qildi; 34 ikkiylenni öz öyige bashlap kélip, ularning aldigha dastixan saldi. U pütkül ailisidikiler bilen Xudagha étiqad qilghanliqtin zor shadlandi.■

35 Etisi etigende, soraqchi emeldarlar yasawullarni zindan’gha ewetip:

— U ikkiylenni qoyuwétinglar! — dep buyrudi.

36 Gundipay Pawlusqa bu sözni yetküzüp:

— Soraqchi emeldarlar ikkinglarni qoyuwétish yarliqini chüshürdi. Siler emdi zindandin chiqip, tinch-aman yolunglargha chiqinglar, — dédi.

37 Biraq Pawlus yasawullargha:

— Biz Rim puqraliri bolsaqmu, emeldarlar bizni soraq qilmayla xalayiqning aldida kaltek bilen dumbalap, zindan’gha tashlidi. Emdi ular hazir bizni yoshurunche qoghlimaqchimu? Yaq, bundaq qilsa bolmaydu! Emeldarlar özliri kélip bizni chiqarsun! — dédi.□

38 Yasawullar bu sözlerni soraqchi emeldarlargha yetküzdi. Ular ikkiylenning Rim puqrasi ikenlikini anglap qorqup ketti; 39 ularning könglini élishqa zindan’gha bérip, ularni zindandin élip chiqqandin kéyin, sheherdin chiqip kétishni qayta-qayta ötündi.■

40 Ikkiylen zindandin chiqishi bilen Lidyaning öyige bardi; andin u yerde qérindashliri bilen körüshüp, ularni righbetlendürgendin kéyin, yolgha chiqip ketti.

□16:1 «Mana, shu yerde étiqadchi Yehudiy bir ayalning oghli, Timotiy isimlik bir muxlis bar idi» — kéyinki ayetlerge qarighanda, «shu yer» Listra idi.

□16:3 «bu yerdiki Yehudiylarning hemmisi Timotiyning atisining grék ikenlikini bilgechke, Pawlus uni élip xetne qildurdi» — Pawlusning Timotiyni xetne qilishi étiqadini bildürüsh üchün emes, belki u uning bilen Xudaning xizmitide bolghanda Yehudiylarning uni qobul qilmasliqining aldini élish üchün idi.

■16:3 1Kor. 9:20; Gal. 2:3.

■16:4 Ros. 15:20.

□16:6 «Muqeddes Roh ularning Asiya ölkiside söz-kalamni jakarlishigha yol qoymighan bolup, Pawluslar emdi Frigiye we Galatiya rayonliridin ötüp...» — Frigiye we Galatiya rayonliri Asiyaning bir qismi idi — Pawlus shu yerdin ötkini bilen Xudaning sözini jakarlash üchün u yerde toxtimidi.

□16:7 «Misiye rayonigha kelgendin kéyin, Bitiniye ölkisige kirmekchi boldi. Biraq Eysaning Rohi ulargha bundaq qilishiqimu yol qoymidi» — qiziq bir yéri shuki, kéyinrek rosul Pétrus del mushu rayonlarning bezi yerlik kishiliri bilen yéqin munasiwette boldi (2Pét.» 1:1ni körüng). Shunga mumkinchikliki barki, Pawluslar mushu yerlerdin ötüp ketken waqitlarda, Pétrus shu yerde idi yaki pat arida shu yerlerge kelmekchi idi. Pawlusmu kéyin Galatiya dégen rayon’gha bérip, xush xewerni tarqitip, bir jamaet berpa qilindi (18:23 we «Gal.» 4:13ni körüng).

■16:8 2Kor. 2:12.

□16:9 «Déngizdin ötüp, Makédoniyege kélip, bizge yardem bergeysen!» — Makédoniye Rim impériyesidiki Grétsiyege jaylashqan «Makédoniye ölkisi» idi.

□16:10 «U bu körünüshni körgendin kéyin, Reb bizni jezmen u kishilerning qéshigha bérip, ulargha xush xewer jakarlashqa chaqirghan, dégen xulasige kélip, derhal Makédoniyege bérishqa teyyarlanduq» — mushu ayettin bashlap «biz» dep bayan qilishning sewebi — mushu kitabning muellipi Luqa mushu yerde Pawluslargha qoshulghanliqini körsitidu.

□16:12 «U yerdin Makédoniyening shu rayonidiki Filippi dégen muhim shehirige öttuq. Bumu Rimdiki bir mustemlike sheher idi» — Filippi déngiz boyiki Néapolistin 16 kilométr yiraqliqta idi. «Rimdiki mustemlike» — biwasite Rim hökümiti özi bashqurghan, ahalisi «Rim grazhdanliq» hoquq-imtiyazlirigha ige idi.

□16:13 «Shabat küni, sheher derwazisidin chiqip derya sahilige barduq; chünki biz u yerde dua-tilawet qilidighan bir jay bar dep oyliduq» — ehwalgha qarighanda Filippi shehiride Yehudiylarning birmu sinagogi yoq idi («sinagog»ning asasi üchün az dégende on Yehudiy erkek kishi bir-birige qoshulushi kérek). Undaq ehwal astida bu ayallar (belkim Yehudiy hem Yehudiy emesler, yeni «Xudaning qorqqanlar») her shabat küni Tewrattin élin’ghan sözler bilen dua-tilawet qilishqa yighilatti.

□16:14 «Ularning ichide sösün rext Sodisi qilidighan, Tiyatira shehirilik, Xudadin qorqidighan Lidya isimlik bir ayal bar idi» — «Xudadin qorqidighan» dégen turaqliq ibare, Lidyaning Yehudiy emes, emma Tewrat étiqadida bolghanliqini körsitidu.

■16:15 Yar. 19:3; 33:11; Hak. 19:21; Luqa 24:29; Ibr. 13:2.

□16:16 «bu qizgha pal salghuchi bir jin chaplishiwalghanidi» — «pal salghuchi bir jin» grék tilida «piton rohi». «Piton» yoghan yilan bolup, gréklarning riwayetliri boyiche u Delfi shehiridiki butxanida turup, palchiliq sirlirini bashquratti.

■16:16 1Sam. 28:7; Ros. 19:24.

□16:17 «... ular silerge nijatliq bir yolini jakarlaydu!» — yaki «... ular silerge nijatliq yolini jakarlaydu!».

□16:18 «Bu ish Pawlusning qelbini azablap,...» — grék tilida «qelbini azablash» dégen söz hem derd, bizarliq we xapichiliqni (dégen menilerni) öz ichige alidu. «jin shuan chiqip ketti» — yaki «jin shu saet ichide chiqip ketti».

■16:18 Mar. 16:17.

■16:19 2Kor. 6:5.

■16:20 1Pad. 18:17; Ros. 17:6.

■16:22 2Kor. 11:25; 1Tés. 2:2.

■16:25 Ros. 4:31.

■16:26 Ros. 5:19; 12:7.

□16:27 «Gundipay uyqudin oyghinip, ... mehbuslar qéchip kétiptu dep oylap, qilichini sughurup élip, özini öltürüwalmaqchi boldi» — Rim impériyesining qanuni boyiche mehbuslarni qachurup qoyghan eskerler yaki gundipaylar ölümge mehkum qilinatti.

■16:30 Luqa 3:10; Ros. 2:37; 9:6.

□16:31 «Reb Eysagha étiqad qilghin, we shundaq qilsang, özüng hem ailengdikilermu qutquzulidu!» — gundipayning «Qutquzulushum üchün néme qilishim kérek?» dégen soalni qoyushida, u belkim «qutquzulush»ning néme ikenlikini anche chüshenigen bolushi mumkin. Uning közde tutqini rohiy jehettin emes, belki öz we ailisidikilerning ölüm jazasidin qutulushi idi.

■16:31 Yuh. 3:16,36; 6:47; 1Yuh. 5:10.

■16:34 Luqa 5:29; 19:6.

□16:37 «Biz Rim puqraliri bolsaqmu, emeldarlar bizni soraq qilmayla xalayiqning aldida kaltek bilen dumbalap, zindan’gha tashlidi» — rimliq puqralargha undaq muamile qilishning herbir basquchi Rim qanunigha xilap idi.

■16:39 Mat. 8:34.