«uning küqini dengizda yoⱪ ⱪilidu» degǝnlikning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «U (yǝni Rǝb) ularning dengizdiki küqini yoⱪ ⱪilidu»
Toluⱪ bu bexarǝt bǝlkim (1) Israilning Gretsiyǝ zalimliri üstidin (miladiyǝdin ilgiriki 3- wǝ 2-ǝsirdǝ) bolƣan ajayib ƣǝlibilirini wǝ (2) ahirⱪi zamandiki dǝjjalning ⱪoxunliri bilǝn bolidiƣan uruxlarni kɵrsitidu. «Ⱪoxumqǝ sɵz»imiznimu kɵrüng. 16 Xu küni Pǝrwǝrdigar bolƣan ularning Hudasi ularni Ɵzüm baⱪⱪan padam bolƣan hǝlⱪim dǝp bilip ⱪutⱪuzidu; qünki ular taj gɵⱨǝrliridǝk Uning zemini üstidǝ kɵtürülidu. 17 Xunqǝ zordur Uning meⱨribanliⱪi, xunqǝ ⱪaltistur Uning güzǝlliki! Ziraǝtlǝr yigitlǝrni, yengi xarab ⱪizlarni yaxnitidu!□ «Xunqǝ zordur Uning meⱨribanliⱪi, xunqǝ ⱪaltistur Uning güzǝlliki!» — yaki, «Nemidegǝn ǝziz! Nemidegǝn güzǝl!».
□9:1 «Hadrak zemini» — kona tarihnamilǝr boyiqǝ, «Hadrak» degǝn rayon Dǝmǝxⱪ xǝⱨirigǝ yeⱪin bolƣan, biraⱪ dǝl ⱪaysi jay ikǝnlikini ⱨazir bilmǝymiz. «qünki Pǝrwǝrdigarning nǝziri adǝmlǝr wǝ Israilning barliⱪ ⱪǝbililiri üstididur» — baxⱪa birhil tǝrjimisi: «qünki insanlarning wǝ Israilning barliⱪ ⱪǝbililirining kɵzi Pǝrwǝrdigarƣa ⱪaraydu».
□9:2 «U , yǝni Pǝrwǝrdigarning bexariti bularƣa qegridax bolƣan Hamatⱪa, Tur wǝ Zidon üstigimu ⱪonidu» — «büyük Iskǝndǝr» miladiyǝdin ilgiriki 332-yili jǝnub tǝrǝpkǝ yürüx ⱪilip muxu yǝrlǝrni bir-birlǝp igiliwalƣan.
□9:4 «Mana, Rǝb uni mal-dunyasidin ayriwetidu, uning küqini dengizda yoⱪ ⱪilidu; u ot tǝripidin yǝp ketilidu» — bu ayǝtni «büyük Iskǝndǝr» ǝmǝlgǝ axurƣan. Miladiyǝdin ilgiri 332-yili u Turni bulang-talang ⱪilip pütünlǝy wǝyran ⱪiliwǝtkǝn «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng). «uning küqini dengizda yoⱪ ⱪilidu» degǝnlikning baxⱪa birhil tǝrjimisi: «U (yǝni Rǝb) ularning dengizdiki küqini yoⱪ ⱪilidu»
□9:6 «Xuning bilǝn Axdodta ⱨaramdin bolƣan birsi turidu; Mǝn Filistiylǝrning mǝƣrurluⱪi wǝ pǝhrini yoⱪitimǝn» — Iskǝndǝr Turni igiliwalƣandin keyin Filistiyǝgǝ ⱪarap yürüx ⱪilidu. 5- wǝ 6-ayǝttǝ tilƣa elinƣan (Axkelon, Gaza, Əkron, Axdod) xǝⱨǝrlǝr Filistiyǝdiki bǝx qong xǝⱨǝrning tɵti. Bu jǝnglǝrning tǝpsilatliri üqün «ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.
□9:7 «Mǝn aƣzidin ⱪanlarni, uning ⱨaram yegǝn yirginqlik nǝrsilǝrni qixliri arisidin elip ketimǝn; andin ⱪelip ⱪalƣanlar bolsa, ular Hudayimizƣa tǝwǝ bolup,...» — «Hudayimizƣa» degǝn sɵzgǝ ⱪariƣanda muxu ayǝtlǝrdiki sɵzligüqi Mǝsiⱨning ɵzi boluxi kerǝk. «...Əkronning orni Yǝbus ⱪǝbilisidikilǝrgǝ ohxax bolidu» — toluⱪ ayǝtning mǝnisi: (1) Filistiylǝr ǝmdi butlarƣa atalƣan ⱪurbanliⱪlarning ⱪeninimu, gɵxinimu yemǝydiƣan bolidu. (2) Filistiylǝr Hudaƣa tǝwǝ bolup Yǝⱨuda arisida (Yǝbus ⱪǝbilisidikilǝrdǝk) ⱨɵrmǝtlik mǝrtiwigǝ igǝ bolidu (ⱨazirⱪi «Pǝlǝsitinliklǝr» Filistiylǝrning ǝwladliri boluxi mumkin). «Ⱪoxumqǝ sɵz»imiznimu kɵrüng.
□9:8 «Mǝn ⱪoxun tüpǝylidin, yǝni ɵtüp kǝtküqi wǝ ⱪaytip kǝlgüqi tüpǝylidin Ɵz ɵyüm ǝtrapida qedirimni tiktürimǝn; ǝzgüqi ⱪaytidin uningdin ɵtmǝydu; qünki Ɵz kɵzüm bilǝn kɵzitimǝn» — «büyük Iskǝndǝr» zalim bolƣini bilǝn, Misirƣa ⱨujum ⱪilixⱪa mangƣanda («ɵtüp kǝtkǝndǝ») yaki Misirni ixƣal ⱪilip «ⱪaytip kǝlgǝndǝ» (gǝrqǝ Yerusalemdiki muⱪǝddǝs ibadǝthanida nurƣunliƣan bayliⱪlar bolsimu), Yerusalemƣa ⱨeq ⱨujum ⱪilmiƣan. Bu tarihning ǝng qong sirliridin biridur. «Ⱪoxumqǝ sɵz»imiznimu kɵrüng.
□9:9 «U ⱨǝⱪⱪaniy wǝ nijatliⱪ bolidu» — baxⱪa tǝrjimiliri: «U nijatni elip kelidu», «U ⱪutⱪuzulƣan bolidu» yaki «U ƣǝlibilik bolidu». «Ⱪaranglar, padixaⱨing yeningƣa kelidu... mada exǝkkǝ, yǝni exǝk tǝhiyigǝ minip kelidu» — bu toluⱪ bexarǝt Əysa Mǝsiⱨni eniⱪ kɵrsitidu. Injil, «Matta» 21-bab, «Markus» 11-bab, «Luⱪa» 19-bab, «Yuⱨanna» 12-bablarni kɵrüng.
■9:9 Zǝk. 2:10; Mat. 21:4-5; Yⱨ.12:12-16
□9:10 «Xuning bilǝn Mǝn jǝng ⱨarwilirini Əfraimdin, ...mǝⱨrum ⱪiliwetimǝn; ... U , yǝni Israilning padixaⱨ Mǝsiⱨ bolsa ǝllǝrgǝ hatirjǝmlik-tinqliⱪni jakarlap yǝtküzidu; uning ⱨɵkümranliⱪi dengizdin dengizƣiqǝ, Əfrat dǝryasidin yǝr yüzining qǝtlirigiqǝ bolidu» — demisǝkmu, bexarǝt Əysa Mǝsiⱨning dunyaƣa tunqi kelixidin (9-ayǝt) uning ⱪaytip kelixigǝ atlap ɵtidu. Bexarǝtning ⱪalƣini ahirⱪi zamanlarni kɵrsitidu. «Ⱪoxumqǝ sɵz»imizni kɵrüng.
□9:11 «Əmdi seni bolsa, sanga qüxürülgǝn ǝⱨdǝ ⱪeni tüpǝylidin, Mǝn arangdiki mǝⱨbuslarni susiz orǝktin azadliⱪⱪa qiⱪirimǝn» — bu sirliⱪ bexarǝtning ⱨǝm roⱨiy ⱨǝm jismaniy jǝⱨǝtliri boluxi kerǝk. Ixinimizki, Əysa Mǝsiⱨning ⱪeni bilǝn tüzgǝn «yengi ǝⱨdǝ» Yǝⱨudiylarni, ǝllǝrnimu ⱨǝrhil «gunaⱨ oriki»din ⱪutⱪuzalaydu ⱨǝm kǝlgüsidimu buning sǝwǝbidin Huda Yǝⱨudiylarni ⱨǝrhil jismaniy ⱪiynqiliⱪlardinmu ⱪutⱪuzidu.
■9:11 Mat. 26:28; Luⱪa 22:20; Rim. 9:3, 4; Rim. 11:25, 26, 27; 1Kor. 11:25; Ibr. 9:19, 20, 21.
□9:12 «Mustǝⱨkǝm jayƣa ⱪaytip kelinglar, i arzu-ümidning mǝⱨbusliri!» — «arzu-ümidning mǝⱨbusliri» bǝlkim bu tolimu ⱪisⱪartilƣan gǝp boluxi mumkin, mǝnisi: ««Hudaning ⱪaldisi» Hudaning nurƣun wǝdiliri aldida ümidwar boluxi kerǝk idi. Lekin ularning uningƣa ixǝnmǝsliki, xundaⱪla ümidsizlinixi tüpǝylidin gunaⱨning mǝⱨbusliri bolup ⱪalƣan. Ularning birdinbir «mustǝⱨkǝm jay»i Hudaning Ɵzi, ǝlwǝttǝ.
□9:15 «... ular (ⱪanƣa) milǝngǝn ⱪurbangaⱨning bürjǝkliridǝk, ⱪanƣa toldurulƣan ⱪaqilardǝk bolidu» — bu ohxitix Israilning jǝnggǝ bolidiƣan zoⱪ-kǝypining xarab iqkǝn adǝmningkidǝk bolidiƣanliⱪini yaki düxmǝnlǝrdin tɵkülgǝn ⱪanning kɵplükini bildüridu. Ⱪurbangaⱨ üstidiki ⱪurbanliⱪlarning ⱪanlirini elixⱪa birnǝqqǝ ⱪaqilarni tǝyyarlax kerǝk idi, ular ǝlwǝttǝ ⱪan bilǝn liⱪ toldurulatti wǝ ⱪurbangaⱨning burjǝkliri ⱪanƣa milinip ketǝtti. Toluⱪ bu bexarǝt bǝlkim (1) Israilning Gretsiyǝ zalimliri üstidin (miladiyǝdin ilgiriki 3- wǝ 2-ǝsirdǝ) bolƣan ajayib ƣǝlibilirini wǝ (2) ahirⱪi zamandiki dǝjjalning ⱪoxunliri bilǝn bolidiƣan uruxlarni kɵrsitidu. «Ⱪoxumqǝ sɵz»imiznimu kɵrüng.
□9:17 «Xunqǝ zordur Uning meⱨribanliⱪi, xunqǝ ⱪaltistur Uning güzǝlliki!» — yaki, «Nemidegǝn ǝziz! Nemidegǝn güzǝl!».