31
Padixaⱨⱪa nǝsiⱨǝt
Tɵwǝndikilǝr, padixaⱨ Lǝmuǝlgǝ uning anisi arⱪiliⱪ wǝⱨiy bilǝn kǝlgǝn sɵzlǝrdur; anisi bu sɵzlǝrni uningƣa ɵgǝtkǝn: «Padixaⱨ Lǝmuǝl» — bǝzi alimlar «Lǝmuǝl»ni Sulaymanning anisi Bat-Xeba uningƣa ⱪoyƣan lǝⱪǝm, dǝp ⱪaraydu. Israil üstidin ⱨɵküm sürgüqilǝr arisida «Lǝmuǝl» isimlik bir padixaⱨ bizgǝ namǝlum. «Lǝmuǝl» degǝnning mǝnisi: «Huda üqün». «wǝⱨiy bilǝn kǝlgǝn sɵzlǝr» — ǝgǝr bu bab Agurning (30:1) sɵzining dawami bolsa, undaⱪta «wǝⱨiy bilǝn kǝlgǝn sɵzlǝr» Pǝrwǝrdigarning Agurning «dil-roⱨiƣa yükligǝn sɵzliri»ni ng dawamini kɵrsitidu.
I oƣlum, i mening amriⱪim, ⱪǝsǝmlǝr bilǝn tiligǝn arzuluⱪum, mǝn sanga nemǝ dǝy? «I mening amriⱪim» — ibraniy tilida «I baliyatⱪumning balisi!». «ⱪǝsǝmlǝr bilǝn tiligǝn arzuluⱪum!» — ibraniy tilida «I ⱪǝsǝmlirimning balisi!».
Küq-ⱪuwwitingni ayal-hotunlar tǝripigǝ sǝrp ⱪilmiƣin;
Yaki padixaⱨlarnimu wǝyran ⱪilidiƣan ixlarƣa berilgüqi bolma! «ayal-hotunlar tǝripigǝ» — demǝk, jinsiy ⱨǝwǝslǝrgǝ.   Ⱪan. 17:17
I Lǝmuǝl, xarab iqix padixaⱨlarƣa layiⱪ ǝmǝs,
Əmirlǝrgimu ⱨaraⱪⱪa humar bolux yaraxmas.
Bolmisa ular xarab iqip, muⱪǝddǝs bǝlgilimilǝrni untup,
Bozǝk bǝndilǝrning ⱨǝⱪⱪini astin-üstün ⱪiliwetixi mumkin.
Küqlük ⱨaraⱪ ɵlgüsi kǝlgǝnlǝrgǝ, ⱨǝsrǝtkǝ qɵmgǝnlǝrgǝ berilsun!
Ular xarabni iqip, miskinlikini untup,
Ⱪaytidin dǝrd-ǝlimini esigǝ kǝltürmisun! «Ular xarabni iqip, ... ⱪaytidin dǝrd-ǝlimini esigǝ kǝltürmisun!» — bu sɵzlǝr kinayilik, ⱨǝjwiy bolƣini bilǝn, mskinlǝrning xarab iqix sǝwǝbigimu ⱨesdaxliⱪ bildüridu. Lekin ayǝt ularning xundaⱪ ⱪilidiƣanliⱪini ⱨǝrgiz tǝstiⱪliƣan ǝmǝs. Kɵzdǝ tutulƣini ⱨɵkümdarlarning eƣir mǝs’uliyitidin ibarǝttur.
Ɵzliri üqün gǝp ⱪilalmaydiƣanlarƣa aƣzingni aqⱪin,
Ⱨalak bolay degǝnlǝrning dǝwasidǝ gǝp ⱪil.
Süküt ⱪilma, ular üqün lilla ⱨɵküm ⱪil,
Ezilgǝnlǝrning wǝ miskinlǝrning dǝrdigǝ dǝrman bol. Law. 19:15; Ⱪan. 1:16
 
Pǝzilǝtlik ayal
10 |א| Pǝzilǝtlik ayalni kim tapalaydu?
Uning ⱪimmiti lǝǝl-yaⱪutlardinmu zor exip qüxidu. «pǝzilǝtlik ayalni kim tapalaydu?...» — keyinki 22 ayǝt xeir bolup, ibraniy tilida alaⱨidǝ xǝkilgǝ igǝ. Ibraniy yeziⱪida 22 ⱨǝrp bar. Bu 22 ayǝtning ⱨǝrbiri ibraniy elipbǝ tǝrtipigǝ asasǝn baxlinidu (mǝsilǝn, uyƣur tili bolsa, a-, ǝ-, b- ⱪatarliⱪ ⱨǝrplǝr bilǝn baxlanƣanƣa ohxax).   Pǝnd. 12:4
11 |ב| Erining kɵngli uningƣa tayinip hatirjǝm turidu,
U bolƣaqⱪa erining alƣan oljisi kǝm ǝmǝstur!
12 |ג| U ɵmür boyi erigǝ wapadar bolup yahxiliⱪ ⱪilidu,
Uni ziyanƣa uqratmaydu.
13 |ד| U ⱪoy yungi wǝ kǝndir tepip,
Ɵz ⱪoli bilǝn jan dǝp ǝjir ⱪilidu.
14 |ה| U soda kemilirigǝ ohxax,
ailini beⱪixtiki ozuⱪ-tülüklǝrni yiraⱪ jaylardin toxuydu.
15 |ו| Tang yorumasta u ornidin turidu,
ailisidikilǝrgǝ yemǝklik tǝyyarlaydu,
Hizmǝtkar-dedǝklǝrgǝ nesiwisini tǝⱪsim ⱪilidu. «... nesiwisini tǝⱪsim ⱪilidu» — yaki «... ixni tǝⱪsim ⱪilidu».
16 |ז| U bir parqǝ etizni ɵzi kɵrüp alidu;
Ⱪoli bilǝn yiƣⱪan daramǝttin u bir üzümzar bina ⱪilidu.
17 |ח| Ixⱪa ⱪarap u belini küq bilǝn baƣlar,
Bilǝklirini küqlǝndürǝr;
18 |ט| Ɵz ixining paydiliⱪliⱪiƣa kɵzi yetǝr,
Keqiqǝ qiriƣini ɵqürmǝy ix ⱪilar.
19 |י| U ⱪolliri bilǝn qaⱪni qɵrǝr,
Barmaⱪliri yip urquⱪini tutar.
20 |כ| Ajizlarƣa yardǝm ⱪolini uzitar;
Ⱨajǝtmǝnlǝrgǝ ⱪollirini sozar.
21 |ל| Ⱪar yaƣⱪanda u ailisi toƣruluⱪ ǝndixǝ ⱪilmaydu,
Ɵyidikilǝrning ⱨǝmmisigǝ ⱪizil kiyimlǝr kiydürülgǝn.
22 |מ| Kariwat yapⱪuqlirini ɵzi toⱪuydu;
Ɵzining kiyim-keqǝkliri kanap wǝ sɵsün rǝhttindur.
23 |נ| Erining xǝⱨǝr dǝrwazilirida abruyi bar;
Xu yǝrdǝ u yurttiki aⱪsaⱪallar ⱪataridin orun alidu. «Erining xǝⱨǝr dǝrwazilirida abruyi bar» — kona ɵrp-adǝtlǝr boyiqǝ, yurttiki aⱪsaⱪallar xǝⱨǝr dǝrwazida yiƣin eqip sot ⱪilatti.
24 |ס| U nǝpis kanaptin kiyim-keqǝk tikip uni satidu;
Bǝlwaƣlarni tikip sodigǝrlǝrni tǝminlǝydu.
25 |ע| Kiyimi küq-ⱪudrǝt wǝ izzǝt-ⱨɵrmǝttur;
U kelǝqǝkkǝ ümid bilǝn külüp ⱪaraydu.
26 |פ| Aƣzini aqsila, dana sɵz ⱪilidu,
Tilida meⱨribanǝ nǝsiⱨǝtlǝr bar.
27 |צ| ailisidiki ixlardin daim hǝwǝr alidu,
Bikarƣa nan yemǝydu.
28 |ק| Pǝrzǝntliri ornidin turup uningƣa bǝht-bǝrikǝt tilǝydu;
Erimu mubarǝklǝp uni mahtap: —
29 |ר| «Pǝzilǝt bilǝn yaxiƣan ayallar kɵptur,
Biraⱪ sǝn ularning ⱨǝmmisidinmu exip qüxisǝn» — dǝydu.
30 |ש| Güzǝllik seⱨri aldamqidur,
Ⱨɵsn-jamalmu pǝⱪǝt bir kɵpük, halas,
Pǝⱪǝt Pǝrwǝrdigardin ⱪorⱪidiƣan ayalla mahtilidu!
31 |ת| U ɵz meⱨnitining mewiliridin bǝⱨrimǝn bolsun!
Əjirliri uni dǝrwazilarda ⱨɵrmǝt-xɵⱨrǝtkǝ erixtürsun! «Əjirliri uni dǝrwazilarda ⱨɵrmǝt-xɵⱨrǝtkǝ erixtürsun!» — yuⱪiriⱪi izaⱨatta deyilgǝndǝk, xǝⱨǝr dǝrwaziliri aⱪsaⱪallar olturidiƣan orun bolup, jǝmiyǝtning ǝng yuⱪiri dǝrijisini bildüridu.

31:1 «Padixaⱨ Lǝmuǝl» — bǝzi alimlar «Lǝmuǝl»ni Sulaymanning anisi Bat-Xeba uningƣa ⱪoyƣan lǝⱪǝm, dǝp ⱪaraydu. Israil üstidin ⱨɵküm sürgüqilǝr arisida «Lǝmuǝl» isimlik bir padixaⱨ bizgǝ namǝlum. «Lǝmuǝl» degǝnning mǝnisi: «Huda üqün». «wǝⱨiy bilǝn kǝlgǝn sɵzlǝr» — ǝgǝr bu bab Agurning (30:1) sɵzining dawami bolsa, undaⱪta «wǝⱨiy bilǝn kǝlgǝn sɵzlǝr» Pǝrwǝrdigarning Agurning «dil-roⱨiƣa yükligǝn sɵzliri»ni ng dawamini kɵrsitidu.

31:2 «I mening amriⱪim» — ibraniy tilida «I baliyatⱪumning balisi!». «ⱪǝsǝmlǝr bilǝn tiligǝn arzuluⱪum!» — ibraniy tilida «I ⱪǝsǝmlirimning balisi!».

31:3 «ayal-hotunlar tǝripigǝ» — demǝk, jinsiy ⱨǝwǝslǝrgǝ.

31:3 Ⱪan. 17:17

31:7 «Ular xarabni iqip, ... ⱪaytidin dǝrd-ǝlimini esigǝ kǝltürmisun!» — bu sɵzlǝr kinayilik, ⱨǝjwiy bolƣini bilǝn, mskinlǝrning xarab iqix sǝwǝbigimu ⱨesdaxliⱪ bildüridu. Lekin ayǝt ularning xundaⱪ ⱪilidiƣanliⱪini ⱨǝrgiz tǝstiⱪliƣan ǝmǝs. Kɵzdǝ tutulƣini ⱨɵkümdarlarning eƣir mǝs’uliyitidin ibarǝttur.

31:9 Law. 19:15; Ⱪan. 1:16

31:10 «pǝzilǝtlik ayalni kim tapalaydu?...» — keyinki 22 ayǝt xeir bolup, ibraniy tilida alaⱨidǝ xǝkilgǝ igǝ. Ibraniy yeziⱪida 22 ⱨǝrp bar. Bu 22 ayǝtning ⱨǝrbiri ibraniy elipbǝ tǝrtipigǝ asasǝn baxlinidu (mǝsilǝn, uyƣur tili bolsa, a-, ǝ-, b- ⱪatarliⱪ ⱨǝrplǝr bilǝn baxlanƣanƣa ohxax).

31:10 Pǝnd. 12:4

31:15 «... nesiwisini tǝⱪsim ⱪilidu» — yaki «... ixni tǝⱪsim ⱪilidu».

31:23 «Erining xǝⱨǝr dǝrwazilirida abruyi bar» — kona ɵrp-adǝtlǝr boyiqǝ, yurttiki aⱪsaⱪallar xǝⱨǝr dǝrwazida yiƣin eqip sot ⱪilatti.

31:31 «Əjirliri uni dǝrwazilarda ⱨɵrmǝt-xɵⱨrǝtkǝ erixtürsun!» — yuⱪiriⱪi izaⱨatta deyilgǝndǝk, xǝⱨǝr dǝrwaziliri aⱪsaⱪallar olturidiƣan orun bolup, jǝmiyǝtning ǝng yuⱪiri dǝrijisini bildüridu.