□2:4 «uning üstidin ɵgzini texip, tɵxük aqⱪandin keyin...» — awwal ɵgzining kaⱨixlirini elixi kerǝk idi.
■2:7 Zǝb. 32:5; 51:2-4; Yǝx. 43:25.
□2:14 «baj alidiƣan orunda olturƣan Alfayning oƣli Lawiy...» — «Lawiy»ning baxⱪa ismi «Matta» idi.
□2:15 «dastihanda olturƣanda» — grek tilida «dastihanda yatⱪanda» bilǝn ipadilinidu. Xu qaƣlarda kixilǝr dastihan selinƣan xirǝ ǝtrapida yanpaxlap yatⱪan ⱨalda ƣizalinixatti. «nurƣun bajgirlar wǝ gunaⱨkarlar Əysa wǝ uning muhlisliri bilǝn ⱨǝmdastihan boldi» — «bajgirlar» Israilning zeminini ixƣal ⱪilƣan rimliⱪlar üqün ɵz hǝlⱪidin baj yiƣip beridiƣan wǝ xu sǝwǝbtin nǝprǝtkǝ uqriƣan Yǝⱨudiylar. «gunaⱨkarlar» — Tǝwrat-injil boyiqǝ ⱨǝrbir adǝm gunaⱨkar, ǝlwǝttǝ. Lekin muxu ayǝttiki «gunaⱨkarlar» degǝn sɵz, ⱨali qong Pǝrisiylǝr wǝ Tǝwrat ustazliri tǝripidin alaⱨidǝ «gunaⱨkarlar» dǝp atalƣan bajgirlar, paⱨixǝ ayallar, ⱨǝtta sawatsiz kixilǝr ⱪatarliⱪlarni kɵzdǝ tutidu.
□2:16 «Tǝwrat ustazliri wǝ Pǝrisiylǝr...» — «Pǝrisiylǝr» ⱪattiⱪ tǝlǝplik bir diniy mǝzⱨǝptikilǝr idi. Ular toƣruluⱪ «Tǝbirlǝr»ni kɵrüng.
□2:17 «ⱨǝⱪⱪaniylarni ǝmǝs, bǝlki gunaⱨkarlarni qaⱪirƣili kǝldim» — muxu muⱨim sɵzidǝ «gunaⱨkarlar» degini, ɵzlirining gunaⱨkar ikǝnlikini tonup yǝtkǝnlǝrni kɵzdǝ tutidu, ǝlwǝttǝ. Qünki ⱨǝmmǝ adǝm gunaⱨkardur. «Ⱨǝⱪⱪaniylar» Pǝrisiylǝrdǝk ɵzini ⱨǝⱪⱪaniy dǝp ⱨesabliƣanlarni kɵrsitidu. Xunga Mǝsiⱨ xundaⱪ kixilǝrni qaⱪiralmaytti.
■2:17 Mat. 9:13; 21:31; Luⱪa 5:32; 19:10; 1Tim. 1:15.
□2:19 «toy meⱨmanliri» — grek tilida «mǝrikǝ zalining pǝrzǝntliri» degǝn ibarǝ bilǝn ipadilinidu.
□2:20 «yigit meⱨmanlardin elip ketilidu» — bu sɵzlǝr Əysaning ɵlümi ɵzigǝ ǝgǝxkǝnlǝrgǝ ⱪayƣu-ⱨǝsrǝt elip kelidiƣanliⱪini kɵrsitidiƣan bexarǝt.
□2:21 «Ⱨeqkim kona kɵnglǝkkǝ yengi rǝhttin yamaⱪ salmaydu» — yengi rǝht kirixip ketidu, ǝlwǝttǝ.
□2:23 «Bir xabat küni xundaⱪ boldiki, ...» — «xabat küni» (dǝm elix küni) toƣruluⱪ «Tǝbirlǝr»ni kɵrüng. Bu xǝnbǝ küni, Tǝwrat kalendari boyiqǝ ⱨǝptining yǝttinqi küni bolup, Musa pǝyƣǝmbǝrgǝ qüxürülgǝn ⱪanun boyiqǝ Israildiki ⱨǝrbir insan wǝ mal-qarwilarmu xu küni ⱨǝrⱪandaⱪ ix-hizmǝt ⱪilmay, dǝm elixi kerǝk idi.
■2:23 Ⱪan. 23:24; Mat. 12:1; Luⱪa 6:1.
□2:24 «Tǝwratta qǝklǝngǝn ix» — Tǝwrat ⱪanunida qǝklǝngǝn, demǝkqi. Tǝwrat ⱪanuni boyiqǝ dǝm elix küni «haman tepix» «hizmǝt» dǝp ⱪarilip, ⱪanunƣa hilapliⱪ ix dǝp ⱨesablinixi kerǝk idi, ǝlwǝttǝ. Pǝrisiylǝr muhlislarning danlarni yeyix üqün aⱪlixini «haman tǝpkǝnlik» dǝp ⱪariƣan. Əmdi baxaⱪlarni üzüp yeyix ziraǝtlǝrgǝ orƣaⱪ selix bilǝn ohxaxmu yaki ohxax ǝmǝsmu, buningƣa oⱪurmǝnlǝr Mǝsiⱨning jawabini oⱪup ɵzi birnemǝ desun! «Matta»diki «ⱪoxumqǝ sɵz»imizdǝ muxu ix toƣruluⱪ izaⱨatlirimizni kɵrüng.
□2:25 «Dawutning... aq ⱪalƣanda nemǝ ⱪilƣanliⱪini muⱪǝddǝs yazmilardin oⱪumiƣanmusilǝr?» — «oⱪumiƣanmusilǝr?» degǝn sɵz Pǝrisiylǝrning daim rǝⱪibliridin soraydiƣan soal xǝkli idi.
□2:26 «Abiyatar bax kaⱨin bolƣan waⱪtida» — «1Sam.» 21:1-7 boyiqǝ, Abiyatar rǝsmiy bax kaⱨin bolmiƣan. Lekin Injil dǝwridiki ǝⱨwalƣa ohxax, ikki adǝm baxⱪa-baxⱪa yǝrdǝ bolsa ikkisi xu rolda boluxi mumkin (Mǝsiⱨ yǝr yüzidǝ hizmǝt ⱪilƣan mǝzgildǝ Ⱪayafa isimlik ⱨǝm Annas isimlik ikki adǝm ohxax bir waⱪitta «bax kaⱨin» idi). «Dawut Hudaning ɵyigǝ kirip, Hudaƣa atalƣan, Tǝwratta pǝⱪǝt kaⱨinlarning yeyixigila bolidiƣan nanlarni sorap yegǝn, xundaⱪla ⱨǝmraⱨliriƣimu bǝrgǝn?» — bu wǝⱪǝ «1Sam.» 21:1-7dǝ hatirilǝngǝn.
□2:28 «Insan’oƣli» — Mǝsiⱨning ɵzini kɵrsitidu. Bu ibarǝ toƣruluⱪ «Tǝbirlǝr»ni kɵrüng.